Nungunuka Muna Nzolani a Ungudi

“Nukangadilanga muna zola nze Kristu watuzola.”​—⁠EF. 5:⁠2.

1. Yesu nkia sinsu kayika kiswaswanesa alongoki andi?

E SALU kia samun’e nsangu zambote za Kintinu kia Nzambi mu nzo ye nzo, i sinsu kiswaswanesanga Mbangi za Yave. Kansi, Kristu Yesu wayika diambu diakaka diswaswanesanga alongoki andi akieleka. Wavova vo: “Nkanikinu ampa ikunusia, nuzolaziana; e nzola inuzolele, i nuzolaziananga. Muna wau i bezayil’o wantu awonso vo nu alongoki ame, ovo nzolani nuna yau.”​—⁠Yoa. 13:​34, 35.

2, 3. E nzolani eto a ungudi adieyi ivanganga kw’awana bekwiza lungananga muna tukutakanu tweto tw’Akristu?

² E nzola isonganga Akristu akieleka yaswaswana y’eyi ya wantu a nza. Wauna imã ituntilanga e sengwa, o zola kuyikakesanga selo ya Yave yo tunta akwa ntima miansongi mu nsambil’aludi. Kasikil’owu, Marcelino okalanga kuna nsi a Camarões, wakituka se mpofo kuna salu. Vava kabwilwa e sumbula kiaki, e nsangu zamwangana vo mu kuma kia kindoki kiandi ikakitukila se mpofo. Vana fulu kia kunkasakesa, mfumu a dibundu diandi ye asambidi akaka banyinga muna dibundu. Vava Mbangi a Yave mosi kambokela mu kwenda kuna lukutakanu, Marcelino wakatikisa. Kadi kazola diaka fusulwiswa nsoni ko.

³ Marcelino wasivika dina diavangama mun’Eseka dia Kintinu. Ampangi muna nkutakani batoma kuntambula ye wakasakeswa kwa malongi ma Nkand’a Nzambi kawá. Wayantika lungana mu tukutakanu twawonso twa nkutakani, wanungunuka mun’elongi dia Nkand’a Nzambi yo vubwa muna mvu wa 2006. Owau osamunanga e ludi kw’esi nzo andi ye kwa mfinangani zandi ye ovwidi ulolo wa alongoki a Nkand’a Nzambi. Marcelino ozolele vo awana kelongokanga yau o Nkand’a Nzambi bamona o zola kwaku kamona vana vena nkangu a Nzambi.

4. Ekuma tufwete lemvokela luludiku lwa Paulu lwa ‘kangadila muna zola’?

⁴ Kanele vo tuyangalelanga e nzolani eto a ungudi, kansi e nzolani yayi ke yikwizilanga ku kinsalukisa ko. E nzolani a ungudi ilenda tezaneswa yo tiya tuna wantu bezolanga yotela muna fuku wa kiozi. Avo awana beyotelanga ke bakudikidi nkuni ko, o tiya twatu zima tuzima. Diau adimosi, kele vo konso Nkristu kasidi ngolo ko mu siamisa o zola muna nkutakani, o zola kwaku kulenda vola. Aweyi tulenda wo vangila? O Paulu wa ntumwa wavova vo: “Nukangadilanga muna zola nze Kristu watuzola, yo kuyekwela muna diambu dieto, o lutambiku ye kimenga kia Nzambi muna mvumban’a nsunga zambote.” (Ef. 5:⁠2) E kiuvu tuzolele fimpa i kiaki, aweyi ndenda kangadila muna zola?

“Oyeno Mpe se Nusâdila”

5, 6. Ekuma Paulu kawondelela Akristu a esi Korinto vo ‘basâdila’?

⁵ Paulu wasonekena Akristu esi Korinto vo: “O nu’eto unubatukini, oyeno esi Korinto, o ntim’eto usâdidi. Oyeno ke nutubatakène ko, omo ntima mieno i nubatakène. Muna vutudi kiau akimosi (nze kwa wan’ame mpovele wo), oyeno mpe se nusâdila.”  (2 Kor. 6:​11-​13) Ekuma Paulu kawondelela esi Korinto vo basâdila muna zola?

⁶ Badika una wayantikila e nkutakani a Korinto. Paulu walwaka muna Korinto muna nsuk’a mvu wa 50 wa Tandu Kieto. Kana una vo kuna lubantiku e salu kiandi kia umbangi kiasiwa kitantu, Paulu kayoya ko. Ke kolo ko, ayingi muna mbanza yayi bakwikila muna nsangu zambote. Muna “mvu ye ngonde sambanu” kakala muna mbanza, Paulu wayivana mu longa yo kasakesa ampangi muna nkutakani. Kieleka, Paulu zola kikilu kakala kwau muna Akristu a esi Korinto. (Mav. 18:​5, 6, 9-​11) Ampangi awaya kuma yayingi bakala yau mu zola Paulu yo kunzitisa. Kansi, akaka muna nkutakani bamvauka. Nanga akete muna yau ke bayangalela malongi mandi ko. (1 Kor. 5:​1-5; 6:​1-​10) Akaka nanga bawila makumbu ma ‘mbuta za ntumwa.’ (2 Kor. 11:​5, 6) Paulu wazolanga vo kazolwa kwa mpangi zandi z’akala ye z’akento. Mu kuma kiaki, wabadodokela vo ‘basâdila’ yovo bawokesa zola kwau muna yandi ye muna mpangi zakaka.

7. Aweyi tulenda “sâdila” muna nzolani a ungudi?

⁷ Adieyi tuvova mu kuma kieto? Aweyi tulenda wokesela nzolani a ungudi? Ke dikalanga diampasi ko kw’awana bena ntela mosi yovo fu ya kisi nsi yafwanana mu zola muntu yo nkw’andi. Awana beyangalelanga nsaka zimosi nkumbu miayingi beviokesanga ntangwa vamosi. Kansi, kele vo e zolela yeto yaswaswana ye y’Akristu akaka, tufwete “sâdila” muna zola. Diamfunu twakiyuvula: ‘Nga mu tutu ivaikilanga mu salu kia umbangi yovo sakana ye mpangi z’akala ye z’akento ana bena vo ke akundi ame ko? Mun’Eseka dia Kintinu, nga wantu ampa kaka ikayisanga kimana kuna sentu bakituka akundi ame? Nga ikayisanga ambuta y’aleke muna nkutakani?’

8, 9. E mvovo mia Paulu muna Roma 15:7 aweyi milenda kutusadisila mu wokesa nzolani a ungudi?

⁸ Mu kuma kia kayisa akaka, e mvovo mia Paulu kwa esi Roma milenda kutusadisa mu kala yo nyindu asikila mu kuma kia mpangi zeto. (Tanga Roma 15:⁠7.) E mvovo wa Kingerekia wasekolwa vo ‘tambuzianina’ una ye nsasa vo “songaziana e ngemba, yangalela kikundi kia wantu akaka.” Kuna nz’ankulu, vava muntu katambulanga akundi muna nzo andi, wabasonganga vo kiese kena kiau mu monana yau. Kristu watutambula muna nkutakani y’Akristu. Tukasakeswanga twantanginina muna tambulanga mpangi zeto.

⁹ Vava tukayisanga mpangi zeto mun’Eseka dia Kintinu ye muna fulu yakaka, tufwete sianga e sungididi kw’awana ke tumonananga diaka ko ngatu mokena yau se vioka fikolo. Olenda vaul’e fintangwa mu mokena yau. Muna lukutakanu lulanda, tulenda vanga diau adimosi. Ke vavioka kolo kiayingi ko, tukala ye kiese kia mokena ye mpangi zayingi z’akala ye z’akento. Ke tutokani ko kele vo ke tulendele mokena ye wantu awonso ko muna lumbu kimosi. Ke vena muntu o  funga makasi ko kele vo ka tunkayisi ko mu lukutakanu lumosi.

10. Nki’elau diampwena tuna diau muna nkutakani? Aweyi tulenda sadila elau diadi?

¹⁰ O kayisa akaka i diambu diantete tulenda vanga muna kubatambula. Ediadi dilenda ziula e nzila mu mbokena zambote yo vanga e kikundi kiasikila. Kasikil’owu, vava awana belungananga muna tukutakanu twampwena bekuyisunzulanga kw’akaka yo mokena yau, bekalanga y’etima dia monana diaka muna lumbu ikwiza. Awana bekuyivananga muna salu kia tunga Maseka ma Kintinu ye awana besadisanga ana bebwilwanga e sumbula, bekitukanga akundi vava bezayanga e fu yambote y’akaka muna lumbu ina besalanga entwadi. Muna nkubik’a Yave tuvwidi malau mayingi mu vanga yikundi yambote. Avo tusong’o zola kwa wantu a mpila mu mpila, tukala y’akundi ayingi, yo siamisa ungudi muna nsambil’aludi.

Vananga Akaka e Ntangwa

11. Nze una tutanganga muna Maku 10:​13-16, nkia mbandu kasisa o Yesu?

¹¹ Konso Nkristu olenda si’e ngolo za yambula vo akaka bamfinama, nze una kavanga o Yesu. Badika dina kavanga o Yesu vava alongoki andi bavava sima mase batwasa wan’au kwa yandi. Wavova vo: “Nuyambula yingyanangyana iza kwa mono; ke nubasimi ko: kadi e kintinu kia Nzambi ki’awana bena wau.” I bosi “ubawonzakene muna moko mandi, ubasambwidi, ubayambikidi o moko.” (Maku 10:​13-​16) Yindula e kiese bamona yingyanangyana yayi vava basongwa o zola kwa Nlongi Anene!

12. Nki kilenda kutusimba mu mokena y’akaka?

¹² Konso Nkristu kafwete kiyuvula: ‘Nga ivananga akaka e ntangwa, ovo salu yayingi ikalanga yau?’ Ezak’e ntangwa, eyaka fu ina vo ke yambi kwandi ko, ilenda kala se nkaku mu mokena y’akaka. Kasikil’owu, avo tusadidi e telefone celular yovo sadila nsinga muna matu (escutador) mu wá miziki vana vena akaka, dilenda songa vo ke tuzolele kala yau vamosi ko. Kele vo tuna ye fu kia sadila komputadore vava akaka bekwiza kutukingulanga, balenda yindula vo ke tuna ye luzolo lwa mokena yau ko. Dialudi vo, vena ye “ntangw’a butama.” Kansi, vava tukalanga vana vena e ndonga, eyayi i “ntangw’a vova.” (Kim. 3:⁠7) Akaka balenda vova vo, “kina ye nsatu a vova ko” yovo “kizolanga vova mu ola mene ko.” Kansi, o kala ye mbokena zambote kana nkutu kuna ye nsatu a mokena ko, i ziku kisonganga vo tuna yo zola oku ‘ke kukuyivàvilanga wandi wete ko.’​—⁠1 Kor. 13:⁠5.

13. Paulu nkia lukasakeso kavana kwa Timoteo mu mpila kafwete badikilanga mpangi z’akala ye z’akento?

¹³ Paulu wakasakesa nleke Timoteo vo kazitisa awonso muna nkutakani. (Tanga 1 Timoteo 5:​1, 2.) Yeto mpe tufwete kadilanga ye Akristu bena vo ambuta nga ngudi ye mase meto, aleke nga mpangi twawutuka se ye ngudi mosi. Avo tukala ye fu kiaki, mpangi zeto z’akala ye z’akento ke bekuyimwena nze anzenza ko vana twina.

14. Nkia nluta tulenda baka muna kalanga ye mbokena zambote y’akaka?

¹⁴ Vava tukalanga ye mbokena zambote y’akaka, tukubasadisanga mu nungunuka muna mwanda yo kala ye kiese. Mpangi mosi kuna Betele, osungamenanga esi Betele ayingi ana bakala vo se ambuta bayiza mokenanga yandi muna lumbu yantete kalwaka kuna Betele. E mvovo miau mialukasakeso miansadisa mu kuyimwena vo akw’andi esi Betele batoma kunzolanga. Owau, yandi mpe osianga ngolo za mokena ye akw’andi esi Betele.

Lulembamu Lulenda Kutusadisa mu Vanga Ungudi

15. Adieyi disonganga vo e ntatani zilenda bwa vana vena asambidi aludi?

¹⁵ Ewodia ye Suntuki, mpangi zole z’akento  kuna Filipi, nanga nkakalakani bakala zau mu singika e ntatani zau. (Fili. 4:​2, 3) E ntatani zakala vana vena Paulu yo Banaba zazayakana kw’akaka ye zabafila mu vambana mu fikolo. (Mav. 15:​37-​39) Tusansu twatu tusonganga vo e ntatani zilenda bwa kana nkutu vana vena asambidi aludi. Yave okutuvananga lusadisu mu singika e ntatani yo vutulwisa kikundi. Kansi, vena ye diambu divavwanga oku kwa yeto.

16, 17. (a) O lulembamu nkia mfunu lwina muna singika e ntatani? (b) O lusansu lwa Yakobo vava kawanana yo mpangi andi aweyi lusongelanga mfunu a lulembamu?

¹⁶ Yindula vo ngeye yo nkundi aku nkangalu nuzolele vanga mun’ekalu. Muna yantika o nkangalu, ofwete sadila e nsabi mu kwika ekalu. Vena mpe ye nsabi muna singika e ntatani. E nsabi zazi, i lulembamu. (Tanga Yakobo 4:10.) Nze una usonganga e nona ya Nkand’a Nzambi ilende, e nsabi zazi zilenda sadisa awana babakanene diambu mu sadila nkanikinu mia Nkand’a Nzambi.

¹⁷ Mvu makumole miavioka tuka Esau kafungila Yakobo wa mbunzi andi o makasi vava kavidisa kimbuta kiandi yo vava kumvonda. Vava kiavioka ekolo kiaki kiawonso, nsimba zazi zavava monana diaka. Kansi, “o Yakobo omwene kikilu o wonga yo kendalala.” Edi kabanza vo ediadi dikala s’elau kwa Esau mu kumvonda. Kansi, muna wanana yandi, Yakobo wavanga diambu dina Esau kayindulanga ko. Vava kafinamanga kwa mpangi andi, “ovumbamene.” Adieyi diabwa kuna kwalanda? “O Esau olundumukini kawanana yandi, umbimbakene, unzingalakene muna nsingu, umfibidi: badididi.” E ntatani zafokoka. O lulembamu lwa Yakobo lwasadisa mu sunda e nsita za Esau.​—⁠Etu. 27:41; 32:​3-8; 33:​3, 4.

18, 19. (a) Vava vebwanga e ntantani, ekuma dinina o mfunu dia sadila luludiku lwa Nkand’a Nzambi? (b) Ekuma ke tufwete dimbulwila vuvu ko kele vo e ngolo tuvangidi ke zitwese nluta ko vana vau?

¹⁸ Nkand’a Nzambi uvwidi luludiku lwamfunu mu singika ntatani. (Mat. 5:​23, 24; 18:​15-17; Ef. 4:​26, 27) * Kele vo ke tusadidi luludiku lwalu ko, diampasi dikala mu vanga luvuvamu. O vingila vo muntu akaka kasonga lulembamu, ekolo yeto mpe tuna ye nsabi vana moko ke dikala dialusadisu ko.

¹⁹ Kele vo e ngolo tuvangidi mu vanga luvuvamu muna nkumbu antete ke zitwese  nluta ko, ka tudimbula vuvu ko. Ntangwa divavanga kw’akaka mu soba e ngindu zandi. Yosefe mbi kavangwa kwa mpangi zau. Mvu miayingi miavioka yavana bawanana yandi diaka, owau yandi wakala se landi kia ntinu mun’Engipito. Kansi owau baviluka e ntima yo lomba e ndoloki. Yosefe wabaloloka, kuna kwalanda, o wan’a Yakobo bakituka zula kiakala y’elau dia nata nkumbu a Yave. (Etu. 50:​15-​21) Muna kadilanga kuna luvuvamu ye mpangi zeto z’akala ye z’akento, tunungununa ungudi ye kiese muna nkutakani.​—⁠Tanga Kolosai 3:​12-14.

Tuzola Muna ‘Mavangu ye Ludi’

20, 21. Nki’elongi tulenda longoka mun’evangu dia Yesu dia sukula malu ma ntumwa zandi?

²⁰ Una kiafinama lufwa lwandi, Yesu wavovesa ntumwa zandi vo: “Inuvene e mbandu, nwavanga konso owu inuvangidi.” (Yoa. 13:​15) Wavova e mvovo miami, vava kasukula malu ma ntumwa zandi 12. Dina kavang’o Yesu ke mu landa e fu kia esi nsi ko, ngatu mpasi songa ngemba. Una kayikidi ko evangu dia sukula e malu, Yoane wasoneka vo: ‘Muna nzola kazolele akw’andi, ana bakedi ova nza, Yesu ubazolele yakuna nsuka.’ (Yoa. 13:⁠1) O zola mun’alongoki andi i kwafila Yesu mu vanga dina diavanganga o ntaudi. Owau, kuna lulembamu lwawonso bafwete vanga oma mambote kw’akaka. Elo, o zola kwakieleka kufwete kutufila mu songa vo tuvwanga mpangi zeto z’akala ye z’akento o mfunu yo tokanena wete diau.

²¹ Petelo wa ntumwa, ona wasukulwa o malu kwa Mwan’a Nzambi, wabakula e nsasa ya dina kavang’o Yesu. Wasoneka vo: “Wau vo nuvelelese mioyo mieno muna lemvokel’e ludi muna nzolani a ungudi yakondwa kuvùnina, nuzolana kikilu ye nsi a ntima.” (1 Pet. 1:​22) Yoane wa ntumwa, ona wasukulwa mpe malu kwa Mfumu, wasoneka vo: “Ayingyanangyana yame, ke tuzodi nzol’a vova ko, ngatu ya lubini; ya vanga ye ludi kaka.” (1 Yoa. 3:​18) Yambula mavangu meto masonga vo tuzolanga mpangi zeto.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

Nga Osungamenanga?

• Aweyi tulenda “sâdila” muna zola kweto kw’akaka?

• Adieyi dilenda kutusadisa mu vana e ntangwa kw’akaka?

• O lulembamu nkia mfunu lwina muna vanga luvuvamu?

• Nki kilenda kutufila mu vwa mpangi zeto o mfunu?

[Yuvu ya Longoka]

[Foto ina muna lukaya lwa 21]

Tukayisanga mpangi zeto

[Foto ina muna lukaya lwa 23]

Ke tuviokesa lau ko dia vana e ntangwa kw’akaka