Tu ‘Anzenza’ ova nza Yayi Yambi
Tu ‘Anzenza’ ova nza Yayi Yambi
‘Awan’awonso, mu lukwikilu . . . batambulwila vo nzenza y’anangi i ben’ova nza.’—AYIB. 11:13.
1. Yesu adieyi kavova mu kuma ki’Akristu aludi ye nza yayi?
YESU wavova mu kuma ki’alongoki andi vo: “Awaya ben’omu nza.” Kansi, wakudikila vo: “Ke ba nza ko, nze mono kia nza ko.” (Yoa. 17:11, 14) E mvovo miandi mitoma songanga una Akristu akieleka bafwete badikila e nza yayi. Satana yandi i nzambi a “tandu kiaki” yovo nza. (2 Kor. 4:4) Kana una vo mu nza yayi yambi bezingilanga, ke ba nza ko. Ekiaki i kuma Nkand’a Nzambi uyikilanga Akristu vo “anangi (yovo anzenza), ye minduti a nzila” omu nza yayi.—1 Pet. 2:11.
Bazinganga nze “Minduti a Nzila”
2, 3. Ekuma tulenda vovela vo Kanoke, Noa, Abarayama yo Sara bazinga nze ‘anzenza ye minduti a nzila’?
2 Tuka muna tandu kiantete, e selo yakwikizi ya Yave baswaswana bekalanga ye wantu a nza yayi yambi. Vitila Kizalu, Kanoke yo Noa ‘bakangala yo Nzambi aludi.’ (Etu. 5:22-24; 6:9) Yau ewole bakala yo unkabu wa samuna e mfundis’a Yave mu kuma kia nza yambi ya Satana. (Tanga 2 Petelo 2:5; Yuda 14, 15.) Wau vo bakangala yo Nzambi muna nza yambi, Kanoke ‘wayangidika Nzambi,’ o Noa wasonga vo “walunga muna tandu kiandi.”—Ayib. 11:5; Etu. 6:9.
3 Muna lutumu lwa Nzambi, Abarayama yo Sara basisa mavwa mau muna mbanza Ure ya Akaladi yo tambulwila kwenda zingila kuna nsi a kinzenza. (Etu. 11:27, 28; 12:1) Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “Muna lukwikilu, o Abarayama vava kasuminu, kalemvokèle kavaika, kenda kuna fulu kina kevwila s’evwa; ovaikidi, yandi kazayi kuna kekwenda. Muna lukwikilu i kanangìni muna nsi a nsilu, nze yangani, kakalanga muna saba, yo Isaki yo Yakobo, mimpwidi evwa yankw’andi, dia nsilu wau aumosi.” (Ayib. 11:8, 9) Mu kuma kia selo kiaki kiakwikizi kia Yave, Paulu wavova vo: “Awan’awonso, mu lukwikilu bafwila, ke batambula nsilu ko, bamwene mio, yo kayisa mio kaka kuna vala, yo tambulwila vo nzenza y’anangi i ben’ova nza.”—Ayib. 11:13.
Lulukisu kwa Aneyisaele
4. Yave nkia lulukisu kavana kwa Aneyisaele vitila kabavana e nsi au?
4 Aneyisaele bakala vo mbongo a Abarayama, bawokela kikilu yo kituka se zula kiavewa nsiku ye nsi. (Etu. 48:4; Nsi. 6:1) Diavavanga vo nkangu a Isaele basungamena vo e nsi ke yau ko bavwidi yo, kansi ya Yave. (Fuka 25:23) Kana una vo basadilanga e nsi, diavavanga vo balemvokela e nsiku mia Yave. Vana ntandu, Aneyisaele bafwana sungamena vo “ke mu dia kaka ko i kezingil’o muntu.” Muna kuma kiaki, ke bafwana yambula ko mavwa mabafila mu vilakana Yave. (Nsi. 8:1-3) Una ke bakotele muna nsi au ko, Yave wabalukisa vo: “O Yave wa Nzambi aku, vava kekukotesa muna nsi ina kadila mase maku Abarayama yo Isaki yo Yakobo e ndofi a kuvana yo; mavata mampwena yo wete, mana kwatunga ko, ye nzo zazala ye lekwa yawonso yambote zina kwazadisa ko: ye sima yatimwa, ina kwatima ko, ye mpatu za vinyo y’ezi za olive, zina kwakuna ko, odia yo yukuta; otoma kutala, nkwa kala vo ovilakanwa Yave.”—Nsi. 6:10-12.
5. Ekuma Yave kabembolwela Isaele? Nkia zula kiampa kasola?
5 Vena ye kuma bavaninwa lulukisu lwalu. Muna lumbu ya Nekemiya, buka ki’Anelevi basungamena ye nsoni zawonso dina diavangama vava Aneyisaele batambula Nsi a Nsilu. Vava nkangu a Isaele bavwa e nzo zambote yo ulolo wa madia ye vinyo, ‘bayantika dia, yo yukuta, yo tola.’ Bakolamena Nzambi, bavonda nkutu e ngunza katuma muna kubalukisa. Muna kuma kiaki, Yave wabayekola vana moko ma mbeni zau. (Tanga Nekemiya 9:25-27; Os. 13:6-9) I bosi, muna luyalu lwa Roma, Ayuda balwaka yamu tezo kia vonda Masia wasilwa o nsilu. Muna kuma kiaki, Yave wababembola yo sola zula kiampa, i sia vo, Isaele ya mwanda.—Mat. 21:43; Mav. 7:51, 52; Ngal. 6:16.
“Ke nu a Nza Ko”
6, 7. (a) Ayeyi i nsas’a mvovo mia Yesu mu kuma kia mpila ina alandi andi bafwete badikilanga e nza? (b) Ekuma Akristu akieleka ke bafwete kadila ba nza ko?
6 Kuna lubantiku lw’elongi diadi, tulongokele dina Yesu Kristu wa Ntu a nkutakani y’Akristu kavovesa alandi andi vo ke bafwete kala ba nza ya Satana ko. Una kiafinama lufwa lwandi, Yesu wavovesa alongoki andi vo: “Oyeno, ovo nu a nza, nza izol’eyandi: kansi wau oyeno ke nu a nza ko, mono kaka inusolele muna nza, muna diadi i ikunusaulwil’e nza.”—Yoa. 15:19.
7 Ekolo Akristu bamwangana mu fulu yayingi, nga bayantika kuyisia muna mambu ma nza? Ve. Muna konso fulu bazingilanga, bayivambulanga ye nza ya Satana. Vioka tezo kia mvu 30 tuka Yesu kafwila, Petelo wa ntumwa wasonekena Akristu mu zunga yayingi yayalwanga kwa luyalu lwa Roma vo: “Azolwa, inuwondelele nze anangi, ye minduti a nzila, nwakenga maketo ma nitu, mana menwananga yo mwanda; nwakala nkal’ambote vana vena zula.”—1 Pet. 1:1; 2:11, 12.
8. Adieyi kavova nsoneki mosi a lusansu disonganga vo Akristu a tandu kiantete ke bakala ba nza ko?
8 Akristu bazinganga nze ‘anzenza ye minduti a nzila’ muna luyalu lwa Roma lwa tandu kiau. Nsoneki mosi a lusansu wasoneka vo Akristu mpasi zayingi bamweswanga. Wavova vo, wau vo ke bazolanga kwenda muna nkinzi mia nsambila zaluvunu ko, bavuninwanga mambu vo ke bakwikilanga mu Nzambi ko. Bayikilwanga mpe vo “amengi a wantu,” wau vo ke basakananga ye wantu akaka ko yovo kwenda muna nkinzi miau miakala ye mavangu ma nsambil’aluvunu ye ma zumba.
Kusadila Nza mu Mawonso Ko
9. Nze Akristu akieleka, aweyi tusongelanga vo ke “tumenganga wantu” ko?
9 Adieyi tulenda vova o unu? Nze Akristu a tandu kiantete, oyeto mpe tuvenganga kuyisia mu mambu ma ‘tandu kiaki kiambi.’ (Ngal. 1:4) Muna kuma kiaki, wantu ayingi ke bebakulanga mpila zingu kieto ko. Akaka nkutu bekutumenganga. Kansi, oyeto ke “tumenganga wantu” ko. O zola muna wantu kukutufilanga mu kwenda mu nzo ye nzo yo vanga mawonso mu zayisa wantu e ‘nsangu zambote za kintinu [kia Nzambi].’ (Mat. 22:39; 24:14) Tuvanganga wo kadi tuna ye ziku vo Kintinu kia Yave muna Kristu ke kolo ko kifokola luyalu lwa wantu alembi lunga. Kintinu kiaki kitwasa nza yampa yansongi.—Dan. 2:44; 2 Pet. 3:13.
10, 11. (a) Aweyi tulenda sadila e nza? (b) Aweyi Akristu bevengelanga sadila e nza mu mawonso?
10 Wau vo e mbaninu a nza yayi ifinamene, nze selo ya Yave, tuzeye wo vo eyayi ke ntangwa ko ya vava mavwa ma nza yayi. Tulemvokelanga e mvovo mia Paulu wa ntumwa vo: ‘Owu inusamunwini, abunzi, ovo, e kolo kikufamene, tuk’omu wau . . . ana mpe besumbanga, [bakala] nze awana balembi vwa; ana besadilanga nza yayi, nze ana ke besadilanga yo mu mawonso ko: kadi e mpw’a nza yayi, vioka ivioka.’ (1 Kor. 7:29-31) Kansi, aweyi Akristu besadilanga e nza yayi o unu? Muna sadilanga umbangu wa lumbu yayi ye mpila zakaka mu sayanesa o zayi wa Nkand’a Nzambi mu nza yawonso muna ndinga zayingi. Besalanga mpe mu vwa e nzimbu bavwidi o mfunu muna zinga. Besumbanga e lekwa bavwidi o mfunu muna zingu kia lumbu ke lumbu. Kansi, bevenganga sadila e nza muma mawonso mu lembi sianga nzimbu yovo salu vana fulu kiantete muna zingu kiau.—Tanga 1 Timoteo 6:9, 10.
11 Akristu alungalala bevenganga mpe sadila e nza mu mawonso muna diambu dia tanga sikola zandá. Wantu ayingi mu nza bebadikilanga tanga sikola zandá vo i nsabi mu vwa salu kiambote ye nzimbu zayingi. Kansi, yeto Akristu tuzinganga nze minduti a nzila, ngindu zaswaswana tuna zau. Tuvenganga ‘yindul’oma manene.’ (Roma 12:16; Yer. 45:5) Wau vo tu alandi a Yesu, tulemvokelanga lulukisu lwandi vo: “Nutoma tala, nukeng’eloko diawonso: e kuma kadi, o moyo a muntu ke wina muna ulolo wa salanganu yandi ko.” (Luka 12:15) Muna kuma kiaki, aleke Akristu bekasakeswanga mu kuyisila makani ma mwanda. Balenda tanga kaka sikola mu vwa ngangu zikubasadisa muna kuyilunga-lunga yo kala wakubama mu sadila Yave muna ‘nsi a ntim’au yawonso, fulumwinu, ngolo, ye muna nyindu au wawonso.’ (Luka 10:27) Avo bavangidi wo, bekala ‘amvwama kuna kwa Nzambi.’—Luka 12:21; tanga Matai 6:19-21.
Venga Tokana Kwayingi mu Kuma kia Mavwa
12, 13. O lemvokela e mvovo mia Yesu muna Matai 6:31-33 dikutuswaswanesanga yo wantu a nza. Mu nkia mpila?
12 E selo ya Yave baswaswana yo wantu a nza yayi muna mpila bebadikilanga mavwa. Yesu wavovesa alandi andi vo: “Ke nutelamw’e mioyo ko, nwavova vo, Nki tudia? ovo, Nki tunua? ovo, Nkia mpwata tuvwata? Kadi e lekwa yiyi itombwanga kwa zula; o S’eno wina kun’ezulu, ozeye wo vo lekwa yayi yawonsono nuvwidi yo o mfunu. Kansi nutombel’ekulu e kintinu kiandi, ye ndungidi andi: ozevo e lekwa yayi yawonso ikunukudikilwa.” (Mat. 6:31-33) Mpangi zeto zayingi bemonanga muna zingu kiau vo S’eto ezulu okubavananga ina bavwidi o mfunu.
13 “O vumina-Nzambi yo luyangalalu i ndandu kikilu.” (1 Tim. 6:6) Ediadi diaswaswana kikilu ye dina wantu a nza beyindulanga. Kasikil’owu, vava toko ye ndumba besompananga, ndonga muna yau bevavanga kala ye lekwa yawonso vana vau. Bezolanga vo bakala ye nzo yazala ye salanganu, ekalu diambote ye lekwa yampa ivaikiswanga. Kansi Akristu ana bezinganga nze minduti a nzila, ke beyambulanga ko vo e zolela yau yabafila mu sumba e lekwa ke ina muna tezo kiau ko. Kieleka, dialukasakeso kikilu mu mona vo ndonga beyambulanga mavwa kimana bayivana muna salu kia Yave nze ateleki avema a Kintinu. Akaka besalanga salu kia mviti a nzila, sadila kuna Betele, sala nze akengi a zunga ye mvivu yovo misionario. Yeto awonso tuyangalelanga e salu besalanga mpangi zeto ekolo besadilanga Yave ye nsi a ntima wawonso.
14. Adieyi tulenda longoka muna kingana kia Yesu kia nkuni a mbongo?
14 Muna kingana kiandi kia nkuni a mbongo, Yesu wavova vo o ‘telamw’o moyo mu mambu ma tandu kiaki yo luvuki lua umvwama’ dilenda kutuyoyesa muna salu kia Nzambi. (Mat. 13:22) O yangalela kala nze munduti a nzila mu nza yayi dikutusadisa mu lembi fwa mu ntambu wau. Dikutusadisa mpe mu kala ye disu “dia kumosi” yovo sia e sungididi kieto kiawonso muna salu kia Nzambi yo sia Kintinu kiandi va fulu kiantete muna zingu kieto.—Mat. 6:22.
‘E Nza Vempoka Ivempoka’
15. Yoane wa ntumwa adieyi kavova mu kuma kia nza yayi?
15 E kuma kisundidi o mfunu kifilanga Akristu akieleka mu kuyibadikila nze ‘anzenza ye minduti a nzila’ i vuvu kia sia vo ke kolo ko e nza ya Satana ifwaswa. (1 Pet. 2:11; 2 Pet. 3:7) E vuvu kiaki kifwete filanga nzengo tubakanga muna zingu kumosi ye zolela yeto ye makani meto. Yoane wa ntumwa walukisa Akristu balembi zola e nza ngatu eyi in’omu nza, kadi “e nza vempoka ivempoka, y’eketo diandi: vo i ndion’ovangang’o luzolo lua Nzambi, zing’aka kezinganga yakwele mvu.”—1 Yoa. 2:15-17.
16. Aweyi tulenda songela vo tu nkangu una Yave kavambula ye nza?
16 Yave wavovesa Aneyisaele vo avo banlemvokele, bekituka “se lusalu [luandi] luakuvwila muna nkangu miawonso.” (Luv. 19:5) Vava Aneyisaele balemvokelanga Nzambi, e nsambil’au ye mpila zingu kiau yaswaswananga ye zula yakaka. O unu mpe nkangu a Yave wavambana ye nza ya Satana. Nkand’a Nzambi ukutuvovesanga vo: “Twavanina lembi vumina Nzambi, yo maketo ma nza o nkalu, twakala nkal’a lulungalalu, yo unsongi, yo vumina Nzambi muna kiau tandu eki; tutadilang’e vuvu kiansambu, yo lusengomoko lua nkembo a Nzambi anene wa Mvuluzi eto Yesu Kristu; ona wayivanina muna kuma kieto, katukûla muna umpumbulu wawonso, yo kuvelelesela dibundu diakuvwila, akw’etima dia mavangu mambote.” (Tito 2:11-14) E “dibundu” diadi yovo nkangu i Akristu akuswa kumosi ye mazunda ma “mameme makaka” ma Yesu ana bekubavananga o moko.—Yoa. 10:16.
17. Ekuma akuswa ye mameme makaka ke besinga kuyibanzila ko wau bazingila nze minduti a nzila mu nza yayi yambi?
17 E “vuvu kiansambu” yovo kiakiese bena kiau akuswa i kia yala yo Kristu kun’ezulu. (Lus. 5:10) Vava e vuvu kia zinga yakwele mvu ova ntoto kilungana, mameme makaka ke bekala diaka minduti a nzila ko mu nza yambi. Bekala ye nzo zambote, lekwa yayingi yambote ya dia yo nua. (Nku. 37:10, 11; Yes. 25:6; 65:21, 22) Nswaswani ye Aneyisaele, ke bevilakana ko vo e lekwa yayi yawonso kwa Yave yatuka una vo i “Nzambi a nza yawonso.” (Yes. 54:5) Kiakala akuswa yovo mameme makaka ke besinga kuyibanza ko wau bazingila nze minduti a nzila mu nza yayi yambi.
Nkia Mvutu Ovana?
• Aweyi akwa kwikizi kuna nz’ankulu bazingila nze minduti a nzila?
• Akristu a tandu kiantete aweyi bazingilanga muna nza ya tandu kiau?
• Akristu akieleka aweyi besadilanga e nza?
• Ekuma ke tusinga kuyibanzila ko wau tuzingila nze minduti a nzila mu nza yayi yambi?
[Yuvu ya Longoka]
[Foto ina muna lukaya lwa 18]
Akristu a tandu kiantete bavenganga e nsaka zanungununanga umpumbulu ye mavangu ma zumba
