‘Ezazi i Nsangu Zisundidi o Mfunu Bawá Kala o Wantu’
Muna Malundilu Meto
‘Ezazi i Nsangu Zisundidi o Mfunu Bawá Kala o Wantu’
VAVA Mpangi George Naish kamona ulolo wa mabaya ma tezo kia 18 dia meta makutikwa mu nzo mosi yalundilwanga lekwa kuna mbanza Saskatoon, Saskatchewan, Canadá, wayuvula vo: “E mabaya mama mawonso nkia mfunu mena?” Bamvovesa vo mabaya mama masadilwanga mu tunga mayingidilu muna kolo kia Vit’Antete ya Nz’Amvimba. Kuna kwalanda mpangi Naish wavova vo: “Vava yamona mo, yabakama kwa ngindu za sia vo mabaya mama malenda sadilwa mu tunga e nzo ya rádio. I wau wayantikila e ngindu za kala ye rádio mu kuma kia salu kieto kia umbangi.” Una vavioka mvu mosi, muna mvu wa 1924, e nsangu zayantika zayiswa muna rádio. Eyayi i rádio yantete yazayisanga nsangu za mambu ma Nzambi kuna Canadá.
Wau vo Canadá ifwananene ye Europa muna nene, yakala se nsi yambote ya sila umbangi muna rádio. Mpangi Florence Johnson ona wasadilanga kuna rádio muna mbanza Saskatoon, wavova vo: “Muna kuma kia sadila rádio, wantu ayingi ana ke twadi lenda mokena yau ko, bayantika wá e ludi. Wau vo e rádio diambu dia kinzenza diakala muna tandu kiakina, o wantu bakalanga y’etima dia wá konso nsangu zazayiswanga muna rádio. Tuka muna mvu wa 1926, Alongoki a Nkand’a Nzambi (nkumbu yayikilwanga Mbangi za Yave) basadilanga rádio za yau kibeni mu mbanza yá za Canadá. *
Nkia mambu wadi wá kele vo oziudi imosi muna rádio zazi? Nkumbu miayingi ayimbidi ana batukanga muna nkutakani bayimbilanga kumosi y’awana basikanga masikilu. Kansi, ampangi balonganga mpe yo mokena mambu ma Nkand’a Nzambi. Mpangi Amy Jones, mosi mun’awana bamokenanga muna rádio, wavova vo: “Vava yavaikanga muna salu kia umbangi, avo iyisunzwidi kwa wantu, nkumbu miayingi bampovesanga vo: ‘Ingeta, ikuwanga vava ovovanga muna rádio’”
Alongoki a Nkand’a Nzambi kuna mbanza Halifax, Nova Escócia, basadilanga umbangu wampa muna rádio muna tandu kiakina, wa sia vo, o wantu balenda bokela muna telefone yo yuvula yuvu ya Nkand’a Nzambi. Mpangi mosi wasoneka vo: “Ndonga yayangalelanga e mbokena zazi. Wau vo wantu ayingi babokelanga muna telefone, ke twalendanga vana mvutu za yuvu yawonso ko.”
Nze dina diavangama muna lumbu ya Paulu wa ntumwa, ayingi bazolanga wá e nsangu basamunanga Alongoki a Nkand’a Nzambi, kansi akaka ke bayangalelanga zo ko. (Mav. 17:1-5) Ayingi batambulwila e nsangu zazi. Kasikil’owu, vava Hector Marshall kawá muna rádio Alongoki a Nkand’a Nzambi bavovelanga o nkanda Estudos das Escrituras, walomba nkanda sambanu. Kuna kwalanda, wasoneka vo: “Yabanza vo nkanda miami mikunsadisa muna longa muna sikola ya kia Lumingu. Kansi, vava kafokola tanga e Volume 1, Hector wabembola dibundu diandi. Wakituka nteleki avema yo zindalala sadila Yave yamuna lufwa lwandi muna mvu wa 1998. Vava kiavovwa elongi diakala yo ntu a diambu “Kintinu, Vuvu kia Nza” kuna Nova Escócia, J. A. MacDonald wa mfumu a soladi wavova kwa mpangi mosi vo: “E nsangu zina nkangu a Ilha do Cabo Breton bawilu e mazono, i nsangu zisundidi o mfunu bawá kala o wantu ku zunga kiaki kia Nza.”
Kansi, e mfumu za mabundu bafunga makasi. Akaka esi Katolika kuna mbanza Halifax, bavumisa vo bomba betuba kuna konso rádio izayisa malongi ma Alongoki a Nkand’a Nzambi. Muna lutumu lwa mfumu za mabundu, muna mvu wa 1928 ayadi bazayisa vo ke bevana diaka nswa ko vo rádio za Alongoki a Nkand’a Nzambi zamwanganga e nsangu. Muna kuma kiaki, mpangi z’akala ye z’akento bakayanesa finkanda fiakala ye ntu a diambu vo Nani Ovwidi e Tembwa? fiasonganga vo ke batonda ko e nzengo za luyalu. Kana una vo i wau, ayadi ke bazola diaka vana nswa ko kwa Alongoki a Nkand’a Nzambi mu sadila rádio.
Nga nkaku wau wakulula vema bakala kwau selo ya Yave kuna Canadá muna samuna nsangu zambote? Mpangi Isabel Wainwright wavova vo: “Kuna lubantiku, diamoneka vo atantu eto basundidi. Kansi yazaya wo vo avo i luzolo lwa Yave vo twakwamanana sadila rádio, kadi yambula ko vo ayadi batusima. Ediadi disonga vo tufwete soba mpila yakaka yambote ya samuna nsangu zambote za Kintinu.” Vana fulu kia sia vuvu kiau kiawonso muna rádio mu sila umbangi, Alongoki a Nkand’a Nzambi kuna Canadá bayantika sia sungididi muna salu kia kingula wantu muna nzo zau. Kansi muna kolo kiakina, e rádio yakala se sadilwa kiamfunu muna mwanganesa e ‘nsangu zisundidi o mfunu bawá kala o wantu.’—Muna malundilu meto kuna Canadá.
[Mvovo Vana Yand’a lukaya]
^ tini. 4 Muna sila umbangi muna rádio, ampangi kuna Canadá bafutanga nzimbu kimana bavewa ntangwa ya vovela muna rádio zakaka.
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 32]
“Wau vo wantu ayingi babokelanga muna telefone, ke twalendanga vana mvutu za yuvu yawonso ko”
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 32]
(1) Rádio kuna Edmonton, Alberta (2) Mpangi osingikanga nsinga mia kura mia emissora kuna Toronto, Ontário (3) Estúdio CHUC kuna Saskatoon, Saskatchewan
