1. Nkia lau diampwena tuna diau?

EKWE lau diampwena tuna diau diakala Mbangi za Yave! Tuyikilwanga muna nkumbu a Nzambi yo zingila e ngwizani ye nkumbu yayi muna samunanga e nsangu zambote yo kitula wantu se alongoki. Tutoma yangalalanga vava tusadisanga muntu una “kikilu ye luzolo lwa vua moyo a mvu ya mvu” mu kituka se Mbangi a Yave. (Mav. 13:48) Tumonanga nze una Yesu kamona, ona ‘wayangalala kikilu’ vava alongoki andi bayiza kunzayisa e kiese bamona muna salu kia samuna e nsangu zambote.—Luka 10:1, 17, 21.

2. Aweyi tulenda songela vo e salu kia umbangi mfunu kikilu kina kwa yeto?

² E salu kia umbangi mfunu kikilu kina kwa yeto. Paulu wa ntumwa wakasakesa Timoteo vo: “Vanga mawonso kimana wakala se mbandu ambote ye nlongi ambote.” Paulu wakudikila vo: “Muna vanga wo ovuluzwa kumosi ye awana bekuwanga.” (1 Tim. 4:16) Muna kuma kiaki, e salu kieto kia umbangi mioyo kivuluzanga. Wau vo tuzolele yalwa kwa Kintinu kia Nzambi, tuvanganga mawonso kimana twakala se mbandu ambote. Ntangwa zawonso tuzolele vana nkembo kwa Yave yo zingila e ngwizani ye nsangu zambote tusamunanga. (Fili. 1:27) Tusonganga vo tuvanganga mawonso muna kala ‘alongi ambote’ muna toma kubamanga vitila twasila umbangi kwa akaka yo lomba lusadisu lwa Yave.

3. Nga wantu awonso betambulwila e nsangu za Kintinu? Yika e nona.

³ Kana nkutu vava tuvanganga mawonso tulenda muna samuna e nsangu zambote kwa wantu, nanga ayingi muna yau ke betambulwila nsangu za Kintinu ko. Badika e nona kia mpangi Georg Lindal ona wasila umbangi yandi mosi kaka muna zunga yayingi ya nsi a Islândia, tuka muna mvu wa 1929 yakuna mvu wa 1947. Mafunda ye mafunda ma nkanda kakayanga kwa wantu, kansi ke mosi ko muna yau watambulwila e ludi. Wasoneka vo: “Akaka batelamenanga e nsangu za Bibila, kansi ndonga ke bazola nkutu wá ko.” Kana nkutu vava misionario zakota Sikola  ya Ngiladi bayiza yikama e salu kia umbangi, mvu vua diaka miavioka i bosi akaka muna esi Islândia bayantika kukiyekola kwa Yave yo vubwa. *

4. Aweyi tumonanga vava wantu ke betambulwilanga nsangu zambote ko?

⁴ Kendalala tukendalalanga vava wantu ke betambulwilanga nsangu zambote ko. Tumonanga nze Paulu ona wamona “ntantu zayingi ye mpasi zilembi suka” vava Ayuda ayingi ke batambulwila Yesu ko vo i Masia wasilwa nsilu. (Roma 9:1-3) Adieyi tuvova avo muntu olongokanga yandi e Bibila yo vanga mawonso muna kala nlongi ambote yo samba mu kuma kiandi, kansi o nlongoki ke nungunukanga ko ye omwene vo diamfunu mu yambula longoka yandi? Yovo, dilenda kala vo kwalongokele Bibila yo muntu ko yamu tezo kia kunsadisa kalwaka muna luvubu? Nga ofwete kuyitumba yo yindula vo nanga Yave ke sambulanga salu kiaku ko? Mu longi diadi, tubaka e mvutu za yuvu yole: (1) Nki kifilanga Yave mu yangalela e salu kieto kia umbangi? (2) Adieyi tulenda vingila vava tusilanga umbangi kwa akaka?

5. Ezak’e ntangwa, ekuma e salu kieto kia umbangi ke kitwasilanga nluta ko nze una tuzolele?

⁵ Tala dina Bibila kivovanga mu kuma kia muntu ovanganga luzolo lwa Nzambi: “Mawonso kevanga mesikila.” (Nku. 1:3) Kansi, ediadi ke disongele ko vo mawonso tuvanga mu kuma kia Yave, metwasa e nluta tuzolele. Kadi e zingu kia wantu ‘kiazala ye ntokani’ mu kuma kia usumuki, i sia vo, usumuki wa yeto kibeni ye usumuki wa akaka. (Yobi 14:1) Vana ntandu, mbeni zeto balenda sima mu fikolo e salu kieto kia samuna e nsangu zambote. (1 Kor. 16:9; 1 Tes. 2:18) Ozevo, nki kifilanga Yave mu yangalela e salu kieto? Yambula twabadika e miaka nkanikinu mia Bibila milenda kutusadisa mu bak’e mvutu za kiuvu kiaki.

6. Nki kifilanga Yave mu yangalela e salu kieto?

⁶ Yave omonanga e ngolo tuvanganga ye luzindalalu tusonganga. Yave oyangalelanga e salu kieto kia umbangi vava tusalanga kio kuna vema yo zola kwawonso, kana nkutu vo wantu ke bazolele wá ko. Paulu wasoneka vo: “Nzambi kakondelo unsongi ko kavilakana e salu kieno yo zola nuasonga muna nkumbu andi, wau nuasadila avauki yo kwamanana kubasadila.” (Ayib. 6:10) Yave osungamenanga e ngolo yo zola tusonganga muna salu kiaki, kana nkutu vo ke tusadisi muntu ko kalwaka yamuna luvubu. Muna kuma kiaki, e mvovo mia Paulu kwa esi Korinto milenda sadilwa mpe kwa yeto. Wasoneka vo: “E salu kieno ke kiankatu ko muna Mfumu,” kana nkutu vo ke tutambwidi nluta ko tuzolele.—1 Kor. 15:58.

7. Adieyi tulenda longoka muna mpila Paulu wa ntumwa kayikila e salu kia umbangi?

⁷ Paulu wa ntumwa misionario ambote kakala yo vanga nkutakani zayingi muna mbanza zayingi. Vava o wantu bakumba Paulu  yo vova vo kakala nlongi ambote ko, muna kuyitanina Paulu kayisana ko muna yika lutangu lwa wantu kasadisa mu kituka se Akristu. Kansi, Paulu wasoneka vo: ‘Sala kwayingi yasala.’ (2 Kor. 11:23) Nze Paulu, tufwete sungamenanga vo e ngolo ye luzindalalu lweto muna salu i lwau Yave ketoma yangalelanga.

8. Nkia diambu tufwete sungamenanga mu kuma kia salu kieto kia umbangi?

⁸ Salu kieto kia umbangi Yave kiyangidikanga. Lumbu kimosi, Yesu watuma 70 lwa alongoki andi mu kwenda samuna e nsangu za Kintinu. Kuna mfoko a salu kiau, ‘bavutuka ye kiese.’ Ekuma bakadila ye kiese? Bavova vo: “E nkuya mpe mitusakalele muna nkumbu aku.” Kansi, Yesu wasingika e ngindu zau vava kabavovesa vo: “Ke numoni kiese ko wau vo e mianda minusakalele, kansi numona e kiese wau vo e nkumbu zeno zisonamene kuna zulu.” (Luka 10:17-20) Yesu wazaya wo vo ke ntangwa zawonso ko bevua nluta mia mpila yayi muna salu kiau kia umbangi. Dialudi vo, ke tuzeye ko kana wantu kwa batambulwila e nsangu zau ye kuna kwalanda bakituka se Akristu. Diavava vo alongoki babakula vo e kiese ke kiatuka kaka muna nluta bavua ko muna salu kia umbangi. Kansi, e kiese kiau kiatuka muna zaya vo Yave wayangalela e salu kiau.

9. Landila e sono kia Ngalatia 6:7-9, nkia nluta tuvua avo tuzindalele muna salu kieto kia umbangi?

⁹ Avo tuzindalele muna salu kieto kia umbangi, moyo a mvu ya mvu tuvua. Vava tuvanganga mawonso tulenda muna longa yo samuna e nsangu zambote, ‘tukuninanga muna mwanda’ muna yambula vo mwand’avelela a Nzambi wasala muna zingu kieto. Avo ke “tuyambula” samuna nsangu zambote ko ngatu “yoya,” Yave okutusianga nsilu vo moyo a mvu ya mvu kekutuvana, kana nkutu vo ke tusadisi muntu ko kalwaka yamuna luvubu.—Tanga Ngalatia 6:7-9.

10. Nki kifilanga wantu mu tambulwila yovo lembi tambulwila e nsangu zeto?

¹⁰ Mana mena muna ntima mia wantu i mau mekubafilanga mu tambulwila yovo lembi tambulwila e nsangu zeto. Yesu wasasila e ludi kia diambu diadi muna kingana kia nkuni ona wakuna e mbongo mu ntoto waswaswana. Kansi, mbongo imosi kaka yayima e bundu. (Luka 8:5-8) Yesu wavova vo o ntoto waswaswana usunzulanga e ntima miaswaswa mia wantu muna mpila bebadikilanga e “diambu dia Nzambi.” (Luka 8:11-15) Nze nkuni a mbongo, oyeto ke tulendi vanga diambu ko muna kolesa e mbongo a ludi muna ntima mia wantu tusilanga umbangi. E mbebe eto ikwamanana nkuna e mbongo, i sia vo, samuna e nsangu za Kintinu. Paulu wa ntumwa wavova vo: “Konso muntu otambula nsendo mun’owu wa mavangu mandi” (yovo salu kiandi) kansi ke mun’owu wa nluta mia salu kiandi ko.—1 Kor. 3:8.

11. Ekuma Noa kabadikilwa vo “nteleki a unsongi”? (Tala e fwaniswa kia fukwa.)

¹¹ Selo yayingi ya Yave kuna nz’ankulu basilanga umbangi kwa wantu, kansi o wantu ke batambulwila nsangu zau ko. Kasikil’owu, Noa “nteleki a unsongi” kakala, nanga mu tezo kia 40 yovo 50 ma mvu. (2 Pet. 2:5) Kalukatikisi ko vo Noa wavingilanga vo wantu batambulwila e nsangu kasamunanga, kansi Yave kansonga ziku ko vo ediadi vangama divangama. Vava kavovesa Noa katunga e nzaza, Nzambi wavova kaka vo: “Kota muna nzaza, ongeye yo wan’aku yo nkaz’aku ye akazi a wan’aku.” (Tuku 6:18) Vava mpe Yave kamvovesa o vonga kwa nzaza, nanga Noa wabakula vo ke wantu ayingi ko betambulwila e nsangu zandi kadi e fulu ke kifwana ko muna nzaza. (Tuku 6:15) Nze una tuzeye, ke muntu ko watambulwila e nsangu za Noa. (Tuku 7:7) Nga Yave wabadikila  Noa vo kakala nteleki ambote ko? Ve kikilu! Vana meso ma Nzambi, Noa nteleki ambote kakala kadi wasala e salu kiandi ye kwikizi kiawonso nze una Yave kankanikina.—Tuku 6:22.

12. Aweyi Yeremiya wa ngunza kakadila ye kiese muna salu kiandi kia umbangi?

¹² Kana una vo o wantu ke batambulwila nsangu zandi ko yo kumbangika, Yeremiya wa ngunza wasila umbangi mu vioka mvu 40. Watoma kendalala mu kuma kia “lusembo yo luvezo” lwa mbeni zandi yo zola nkutu bembola e salu kiandi. (Yer. 20:8, 9) Kansi, Yeremiya kayoya ko. Nki kiasadisa Yeremiya mu sunda e ngindu zabendomoka yo kala ye kiese muna salu kiandi kia umbangi? Wasia e sungididi kiandi muna mambu mole mamfunu. Diantete, e nsangu za Nzambi zina Yeremiya kasamunanga kwa wantu, zadi kubavana “vuvu ye zingu kiasikila kuna sentu.” (Yer. 29:11) Diazole, Yeremiya wavovelanga muna nkumbu a Yave. (Yer. 15:16) Oyeto mpe tusamunanga e nsangu zivananga e vuvu kwa wantu yo yikilwa muna nkumbu a Yave se Mbangi zandi. Avo tusidi e sungididi kieto muna mambu mole mama mamfunu tuyikidi, tulenda kala ye kiese kana nkutu vo wantu ke batambulwidi e nsangu zeto ko.

13. Adieyi tulongokele muna kingana kia Yesu kia sonama muna Maku 4:26-29?

¹³ O lunungunuku lwa nlongoki malembe-malembe luvangamenanga. Yesu walonga e ludi kia diambu diadi vava katá e kingana kia nkuni a mbongo ona olele. (Tanga Maku 4:26-29.) Vava o nkuni kekunanga e mbongo, malembe-malembe imenanga. O nkuni kalendi vanga diambu ko muna kudisa e mbongo mu nzaki. Ongeye mpe, nanga divava vo wavingila ntangwa yayingi yavana nlongoki aku a Bibila keyantika osadila mana kelongokanga. Wauna mvati a nsengo kalendi vanga diambu ko muna kudisa e mbongo nze una kazolele, oyeto mpe ke tulendi komekena nlongoki eto ko kanungunuka nze una tuzolele. Muna kuma kiaki, kukendalala ko ngatu yoya avo omwene vo nlongoki ke nungunukanga ko nze una ozolele. Nze mvati a nsengo, tufwete songanga luzindalalu yavana nlongoki eto kebaka e nzengo za sadila Yave yo vubwa.—Yak. 5:7, 8.

14. Nkia nona kisonganga vo ntangwa yayingi ilenda vioka yavana wantu betambulwila e nsangu zeto?

¹⁴ Muna zunga yankaka, ntangwa yayingi iviokanga yavana wantu betambulwila e ludi yo vubwa. Badika nona kia mpangi zole zamakento, bena vo mbuta yo nleke, mpangi Gladys yo Ruby Allen. Muna mvu wa 1959, bafilwa se aviti a nzila a ngonde ke ngonde kuna mbanz’a Quebec, Canadá. * Mu kuma kia wonga wa dina mfinangani ye mfumu za dibundu dia Katolika bavanganga yovo vova vava bamonanga o muntu wamokenanga ye Mbangi za Yave, wantu ke bazolanga wá nsangu za Kintinu ko. Mpangi Gladys osungamenanga vo: “Mu mvu miole, twasila umbangi mu nzo ye nzo mu ola nana muna lumbu, kansi ke muntu ko watonda mokena yeto. Wantu bayizanga vana mwelo, vana vau bavutukanga mu nzo yo bindika e kielo. Kansi, ke twayoya ko.” Malembe-malembe, e kadilu kia wantu kiasoba ye wantu ayingi bayantika tambulwila e nsangu zeto. Owau, nkutakani tatu zina muna zunga kiaki.—Yes. 60:22.

15. E sono kia 1 Korinto 3:6, 7, adieyi kikutulonganga mu kuma kia salu kia kitula wantu se alongoki?

¹⁵ Okitula wantu se alongoki ke salu kia muntu mosi ko. Mpangi zawonso muna nkutakani balenda sadisa o nlongoki kalwaka yamuna luvubu. (Tanga 1 Korinto 3:6, 7.) Kasikil’owu, yindula vo mpangi mosi okayidi umosi muna  nkanda mieto kwa muntu osongele luzolo lwambote. Kansi, mpangi ndioyo omwene vo kelenda vutuka kingula muntu ndioyo ko muna ola bawizanene. Muna kuma kiaki, olombele kwa nteleki ankaka kenda kingula muntu ndioyo. O nteleki ndioyo oyantikidi longoka yandi e Bibila. I bosi, ekolo kelongokanga e Bibila yo muntu ndioyo, o nteleki okwendanga ye mpangi zaswaswana. Konso mpangi osadidi mpila yaswaswana muna kasakesa o nlongoki. E mpangi zazi basadisi o nlongoki mu kumika lukwikilu lwandi. Muna mpila yayi, nze una Yesu kavova, mpangi zazi zawonso zisadisi o nlongoki, beyangalala vava kevubwa.—Yoa. 4:35-38.

16. Aweyi olenda kadila ye kiese muna salu kiaku kia umbangi kana una vo kuvanganga mayingi ko?

¹⁶ Nanga mu kuma kia kimbevo yovo kuna diaka ye ngolo zafwana ko, kulendanga diaka sila umbangi ko yo longa e ludi kwa wantu nze una wavanganga. Kana una vo i wau, olenda kala ye kiese wau vo ovanganga mana olenda muna salu kia nkutika. Badika e nona kia Davidi wa Ntinu vava yandi yo wantu andi balanda Aneyamaleke ana banata akento, wana ye lekwa yau. Nkama zole muna wantu a Davidi bayoya bakala, dianu basadila kuna nima kimana balunga-lunganga e salanganu bakala yau. Vava basunda e vita, Davidi ye awana kayenda yau, bakutumuna lekwa yayingi. Muna kuma kiaki, wakanikina vo bakayana e sanzu mu tezo kimosi yau awonso. (1 Sam. 30:21-25) O lusansu lwalu, diambu diamfunu lukutulonganga mu kuma kia salu kieto kia kitula wantu se alongoki. Dilenda kala vo kulendanga diaka vanga mayingi ko muna salu kia umbangi nze una ozolele. Kansi, avo ovanganga dina olenda, okala mpe ye kiese konso ntangwa omona muntu otambulwidi e ludi yo vubwa.

17. Mu nkia mambu tufwete vutulwilanga matondo kwa Yave?

¹⁷ Tuvutulanga matondo kwa Yave muna mpila kebadikilanga e salu kieto kia umbangi. Yave ozeye wo vo ke tulendi komekena wantu ko batambulwila e nsangu zeto yo yantika kunsambila. Kana una vo i wau, omonanga e ngolo yo zola kweto muna salu kiandi ye okutusambula. Yave okutulonganga mpe una tulenda kadila ye kiese muna salu kia umbangi, kana una vo ke tulendanga diaka vanga mayingi ko nze una tuzolele. (Yoa. 14:12) Muna kuma kiaki, tulenda kala ye ziku vo tuvua e dienga dia Nzambi, avo ke tuyoya ko!