Tanginina Lukwikilu Lwandi

Walongoka Loloka kwa Mfumu Andi

PETELO kavilakana ko e lumbu kiakina kiampasi vava meso mandi matalana ye ma Yesu. Vava Petelo katala Yesu, nga sinsu kia makasi yo luvezo kamona? Tulenda vova vo katuzeye ko; kansi lusansu lwavumunwinwa lusonganga kaka vo: “O Mfumu ovilukidi, otadidi Petelo.” (Luka 22:​61) Kansi, muna kolo kiaki Petelo wamona esakuba diampwena kata. Wabakula vo wavanga dina Yesu kateka kumvovesa, kansi Petelo nkumbu miayingi kavova vo kalendi dio vanga nkutu ko, kansi wavakulwila e Mfunu andi anzolwa o nkalu. E diambu diadi diasonga lutovoko lwa Petelo, nanga i diambu diasunda e mpasi muna zingu kiandi. Kansi ediadi ka disongele ko vo Petelo wadimbula vuvu kiandi. Kadi Petelo nkwa kwikizi kikilu kakala, wakala y’elau dia viluka o ntima mun’esumu diandi yo longoka kwa Yesu diambu disundidi o mfunu. E diambu diadi i loloka akaka. Konso muntu mu yeto kafwete longoka loloka akaka. Muna kuma kiaki, yambula twazaya una Petelo kalongokela diambu diadi diampasi.

Muntu Ona Tulenda Longokela Mambu Mayingi

Tezo kia ngonde sambanu zavioka muna mbanza Kafanau kazingidinge, Petelo wafinama Yesu yo yuvula: “E Mfumu, nsumuka kwa kekunsumuka mpangi ame yanyambulwila? yamuna nkumbu nsambwadi e?” Petelo wayindula vo nkwa ntim’amvevo kakala. Vana ntandu, afidi a nsambila a lumbu yayina, balonganga vo muntu nkumbu ntatu kaka kafwete loloka nkw’andi. Yesu wavovesa Petelo vo: “Kivovese ko vo, yamuna nkumbu nsambwadi: kansi yamuna lusambwadi lua nsambwadi.”​—⁠Matai 18:​21, 22.

Nga Yesu wavova kwa Petelo vo kafwete sungamenanga e mbi ina kavangilu? Ve; muna vovesa Petelo vo ke nkumbu 7 ko kansi 77, Yesu wasonga vo ka vena tezo ko kiasikidiswa muna loloka akaka. Yesu wasonga mpe vo Petelo nkwa ntim’ambâdi kakala ye kalolokanga akaka ko, e fu kiaki kiatoma monekanga muna lumbu yayina, o wantu kunda balandilanga akw’au. Kansi Nzambi okutulolokanga yo ntim’amvevo.

Petelo wakwikila dina kamvovesa Yesu. Kansi nga elongi dia Yesu diakota kikilu muna ntima Petelo? Ezak’e ntangwa tulendanga loloka akaka vava tubakulanga vo yeto mpe lolokwa tuvwidi o mfunu. Yambula twafimpa mambu matwasa lufwa lwa Yesu. Muna kolo kiaki kiampasi, Petelo mambu mayingi kavanga mavavanga vo Mfumu andi kanloloka.

Mfunu wa Loloka Akaka

Owau i fuku wansuka wa zingu kia Yesu ova ntoto. Yesu ozolele longa mambu mayingi kwa antumwa zandi mu kuma kia lulembamu. Yesu ubasongele mbandu ambote ya lulembamu muna sukula malu mau. E salu kiaki kiasakalala ntaudi kaka wavanganga kio. Kuna lubantiku, Petelo wakatikisa evangu dia Yesu. I bosi, kazola ko vo Yesu kasala e salu kiaki. Kansi, ke kolo ko wakomekena Yesu kansukula ke malu kaka ko, kansi kansukula mpe moko yo  ntu. Yesu wasonga luzindalalu ye kuna lembama kwawonso wanzayisa o mfunu ye nsasa diambu dina kavanga.​—⁠Yoane 13:​1-17.

Muna fuku wauna kaka, vakedi diaka ntantani kwa antumwa kana nani osundidi o nene vana bena. Petelo mpe wakala mosi muna awana batantana muna fu kiaki kiansoni kisonganga lulendo bena lwau o wantu. Kuna zola kwawonso Yesu wabasingika ye kubasanisina mu kuma kia diambu diambote bavanga diasonga kwikizi muna Mfunu au. Wabavovesa mpe vo yau awonso bekunyambula. Petelo wavutula vo kesinga yambula Yesu ko kana nkutu muna ntangwa lufwa. Yesu wavova vo, nsusu ka ikukokwela ko yavana Petelo kevakulwila o Mfumu andi o nkalu nkumbu ntatu. Petelo kakatikisa kaka mvovo mia Yesu ko, kansi wavova mpe vo osonga kwikizi kilutidi ntumwa zawonso.​—⁠Matai 26:​31-35; Maku 14:​27-31; Luka 22:​24-28.

Nga Yesu wayambula songa luzindalalu kwa Petelo? Kieleka, muna kolo kiaki kiampasi, Yesu wavavanga dina diambote muna antumwa zandi zalembi lunga. Wazaya wo vo Petelo okunyambula, kansi wavova vo: “Omono idodokelele, o lukwikilu luaku ke luasuka: onge ovo ovilukidi, osikidis’akw’aku.” (Luka 22:​32) Muna mvovo miami Yesu wasonga vo Petelo osinga viluka o ntima mun’esumu diandi yo sala ye kwikizi. Ekwe mbandu ambote ya loloka akaka!

I bosi muna mpatu a Ngetesemane, Petelo nkumbu miayingi kavavwa singikwa diaka. Ekolo Yesu kayenda samba, wavovesa Petelo yo Yakobo yo Yoane bayingila. Yesu mu mpasi kikilu kakala, lusadisu kavwanga o mfunu, kansi Petelo ye ntumwa zakaka ku wosola kia tulu bakala. Muna songa ngemba ye luloloko, Yesu wavova e mvovo emi: “O mwand’ele uzolele, kansi e nitu yatovoka.”​—⁠Maku 14:​32-38.

Ke kolo ko, makesa malwaka ye mini, nsosolo ye bota. Eyayi i ntangwa yavavanga vo Yesu kasadila ndekwa za vovela yo kala walungalala. Kansi, Petelo, wau kakala yo nsosolo, ovolele wo, osakidi kutu kwa Maleko wa ntaudi a ngang’ambuta. Kuna lembama kwawonso, Yesu wasingika Petelo, wawuka kutu kwa ntaudi, i bosi wazayisa alongoki andi nkanikinu walembi kala nkwa mavangu mansoki. O unu alandi a Yesu mpe belemvokelanga nkanikinu wau. (Matai 26:​47-55; Luka 22:​47-51; Yoane 18:​10, 11) Petelo vilwa wayingi kavanga, wavavanga vo Mfumu andi kanloloka. E diambu diadi dilenda kutusungamesa vo nkumbu miayingi “tutang’esakuba yeto awonso.” (Yakobo 3:⁠2) Nani mu yeto kevwanga mfunu a lolokwa ko kwa Nzambi e lumbu yawonso? Mambu mayingi mabwila Petelo muna fuku wauna. Petelo se kesumuka esumu diampwena.

Esumu Diampwena dia Petelo

Yesu wamokena ye makesa wabavovesa vo, avo mono luvava, nuyambula antumwa zame benda. Petelo wakala vava makesa bakanga Yesu, kansi kavanga diambu ko muna kunsadisa. I bosi, Petelo watina nze una antumwa zakaka bavanga.

Vava Petelo yo Yoane batina i bosi bavutuka, nanga bakala lukufi ye yanzala kia nzo ya Anasi wa Ngang’ambuta ona wafundisa Yesu e nkumbu antete. Ekolo Yesu kanatwa kuna nzo yayina, Petelo ye Yoane banlanda, kansi “kuna vala” bakala. (Matai 26:58; Yoane 18:​12, 13) Petelo kamona nkutu nsoni ko. Unkabu kikilu kasonga mu landa kuna makesa banatanga Yesu. Makesa nsosolo bakala miau ye Petelo wateka lueka mosi muna yau. Kansi, tulenda mona vo Petelo kasonga zola kwa kieleka ko kuna kadila ndofi vava kavova vo avo dilendakana olenda fwa mu kuma kia Mfumu andi.​—⁠Maku 14:⁠31.

 Nze una Petelo kavanga, o unu ndonga belandanga Kristu “kuna vala” yo lembi moneka kwa wantu. Kansi nze una yandi kibeni Petelo kayiza soneka, e mpila yambote tulenda landila Kristu i kumfinama yo tanginina mbandu andi muna mawonso kana nkutu nkia mpasi zilenda kutubwila.​—⁠1 Petelo 2:⁠21.

Kuna ndekwa zawonso Petelo walanda awana banatanga Yesu yakuna mwelo a nzo yampwena yakala muna Yerusaleme. E nzo yayi ya Kayafa wa ngang’ambuta, mvwama ye nkwa nkuma kakala. E nzo yayi vana yanzala yatungilwa, yakala mpe ye mwelo wakotela kuna ntwala. Petelo walwaka vana mwelo wau, kansi kakoteswa ko. Wau vo Yoane wakikotela, wayiza vana mwelo ye wavovesa nyingidi kakotesa Petelo. Kansi, Petelo kakala kumosi ye Yoane ko; ngatu vava kota muna nzo yo vwanda vana ndambu a Mfumu andi. Petelo vana yanzala kakala kumosi ye ntaudi ye makesa ana bayetelanga tiya mu fuku, batalanga ekolo Yesu kasilwanga kimbangi kialuvunu ye mpasi kamweswanga muna kati kia nzo yayi.​—⁠Maku 14:​54-57; Yoane 18:​15, 16, 18.

Ekolo bayetelanga tiya, e dumbelele ona wakotesa Petelo vana mwelo watoma sungamena diaka Petelo. Wanzaya kikilu. Wavovesa Petelo vo: “Ongeye mpe wakala yo Yesu wa Mungalili.” Yo wonga walembi zayakana, Petelo wavakula Yesu nkalu kana una vo wazaya diambu dina kavova dumbelele kiaki. Wakatuka vo yo kwenda telama vana ndambu a mwelo kimana kalembi moneka kwa wantu, kansi dumbelele kiakaka wamona yo vova vo: ‘Ondioyo mpe wakala yo Yesu wa Nazarete.’ Petelo wavakula diaka nkalu oku vo: “Kinzeye kwame ko, o muntu ndioyo.” (Matai 26:​69-​72) Nanga vava Petelo kavakula Yesu nkalu mu nkumbu a zole, wawá vava nsusu yakokola kansi kasia sungididi ko yo sungamena ungunza una kamvovesa Yesu una kezidi kangwa ko kwa makesa.

Ke kolo ko, Petelo waswama diaka ka lembi moneka kwa wantu. Kansi buka kia wantu bakala vana yanzala bamfinama. Mosi muna yau yitu kia Maleko, ntaudi ona Petelo kalueka. Wavovesa Petelo vo: “Ke ngeye mbwene yandi ko muna mpatu e?” Petelo wabavovesa vo ke yandi ko. Muna kuma kia diambu diadi, Petelo wayantika kisiba yo dia ndofi vo kamona e mpasi avo luvunu kavovele. Ke kolo ko e nsusu ikokwele, e wau i nkumbu ezole Petelo kawa e nkokola a nsusu muna fuku wauna.​—⁠Yoane 18:​26, 27; Maku 14:​71, 72.

Yesu wavaika muna nzo yantandu kafundisilwanga ye watala vana yanzala. Muna kolo kiaki, meso mandi matalana ye ma Petelo. Petelo wabakula vo Mfumu andi kasumukina. Petelo wakatuka vana yanzala ye wakendalala mu kuma ki’esumu diandi. Wayenda muna nzila ya mbanza. Kinsanga kimvaikidi. Obokomokene ye dilu.​—⁠Maku 14:72; Luka 22:​61, 62.

 Avo obadikidi o nene w’esumu diadi, nanga olenda yindula vo muntu ovangidi dio kalendi lolokwa ko. Nanga Petelo mpe i wau kayindula. Nga Petelo walolokwa?

Nga Petelo Kalolokwa Ko?

Diampasi mu yindula e mpasi kamona Petelo muna mene ye mambu mambwila muna lumbu kiakina. Petelo nanga wakitumba vava Yesu kamweswa e mpasi yo vondwa. Konso ntangwa kayindulanga e diambu diadi, Petelo wamonanga vo yandi wakudikila e mpasi zakufika e zingu kia Mfumu Andi ova ntoto. Kana una vo wakendalala kikilu, Petelo ka dimbula vuvu kiandi ko. Tuzeye e diambu diadi kadi lusansu lusonganga vo ke kolo ko, Petelo wakala diaka kumosi ye mpangi zandi antumwa. (Luka 24:​33) Antumwa zawonso bakendalala mu kuma kia dina bavanga muna fuku wauna yo kasakesa muntu yo nkw’andi.

Owau Petelo obakidi nzengo zambote. Vava selo kia Nzambi kesumukanga, e diambu disundidi o mfunu ke lukendalalu ko, kansi ngolo kafwete vanga yo viluka o ntima yo singika e diambu. (Ngana 24:​16) Petelo wasonga lukwikilu lwakieleka vava kakala kumosi ye ntumwa zakaka kana una vo wakendalala kakala. Vava muntu kenuananga ye zitu dia lukendalalu yovo dimbula vuvu, ke diambote ko mu kivaula y’akaka kadi dilenda twasa vonza. (Ngana 18:⁠1) E diambu diamfunu kafwete vanga i kala vamosi ye akw’andi akwikidi mu baka e nkuma kavwidi o mfunu mu zindalala sadila Nzambi.​—⁠Ayibere 10:​24, 25.

Wau vo wakala vamosi ye mpangi zandi muna mwanda, Petelo wawá e nsangu zambi vo e vimbu dia Yesu ke diakala diaka muna ziami ko. Petelo ye Yoane bayenda kuna ziami kia Yesu, bawana mwelo a ziami waziuka. Yoane, nanga yandi wateka lwaka wau vo nleke w’etoko kakala. Wakatikisa vava kamona e mwelo wa ziami waziuka. Ka Petelo ko. I bosi, Petelo mpe walwaka. E ziami kiasala nkatu.​—⁠Yoane 20:​3-9.

Nga Petelo wakwikila vo Yesu wafuluka? Kuna lubantiku ka kwikila ko,  kana nkutu vava akento akwikizi banzayisa vo e mbasi zamoneka kwa yau yo kubavovesa vo Yesu ofulukidi muna mafwa. (Luka 23:55–24:​11) Kansi kuna mfoko a lumbu, e nkenda zawonso ye mpaka kafidisa Petelo, zafokoka. Yesu una moyo, owau se vangwa kia nkuma kia mwanda. Wamoneka kwa ntumwa zandi zawonso. Kansi, wavanga mpe diambu diakaka. Muna lumbu kiakina antumwa bavova vo: “O Mfumu ofulukidi kikilu, omonekene kwa Simone.” (Luka 24:​34) Diau adimosi mpe, kuna kwalanda Paulu wa ntumwa wasoneka mu kuma kia lumbu kiakina ki’esivi kia Yesu vo “kamoneka kwa Kefa; i bosi kwa yau ekumi ye zole.” (1 Korinto 15:⁠5) Kefa yo Simone i nkumbu zakaka za Petelo. Yesu wamoneka kwa Petelo muna lumbu kiakina, nanga yandi mosi kaka kakala.

Nkand’a Nzambi ke ukutuzayisanga ko dina Yesu yo Petelo bamokena muna lumbu kiakina. Tulenda yindula una Petelo kamona vava Mfumu andi anzolwa kavutuka zinga diaka, wakala y’elau dia songa ntantu zandi yo viluka kieleka o ntima. E diambu disundidi o mfunu kavavanga Petelo i lolokwa. Ka lukatikisu ko, Yesu wanloloka kikilu. Akristu ana besumukanga o unu, bafwete sungamenanga dina diabwila Petelo. Katufwete yindula ko vo Nzambi kalendi kutuloloka ko. Yesu watanginina S’andi ona “owokes’o yambulwila.”​—⁠Yesaya 55:⁠7.

Ziku Yakaka Isonganga Luloloko

Yesu wavovesa antumwa zandi benda kuna Ngalili kuna badi wanana diaka. Ekolo bakangalanga Petelo wasonga luzolo lwa kwenda lowa kuna Mbu a Ngalili. Ndonga bayenda yandi e ntwadi. Lumbu kiakaka, Petelo yandi mosi kakala vana sanga kuna kateka zingila kolo kiayingi. O mazu ma nzaza, mavuku ma mbu y’ekonde kalowelanga mbizi, e lekwa yayi yawonso yansadisa mu lembi kendalala kwayingi. Nga watokana muna fuku wauna kana vo aweyi kefidila e zingu kiandi wau vo salu kia Yesu ova ntoto kiafokoka? Nga wazola vutukila zingu kiandi kia mbaki a mbizi? Katuzeye ko dina kayindulanga, kansi muna fuku wauna ke babaka mbizi ko.​—⁠Matai 26:32; Yoane 21:​1-3.

Vava kuma kwayantika kia, muntu mosi wababokela van’ekumu dia mbu yo kubavovesa vo batuba ekonde kuna lunene lua nzaza. Oyau batubidi ekonde, babakidi mbizi 153! Petelo wazaya kana nani i muntu ndioyo. Wakituba muna mbu yo siensa yakuna ekumu. Van’ekumu, Yesu wabavana madia, mbizi zayokwa vana makala. Wasia e sungididi muna Petelo.

Yesu wayuvula Petelo: “Ng’oviokele away’o kunzol’e?” Yesu mbizi kayika vava kayuvula kiuvu kiaki. Nga Petelo watoma zolanga e salu kiandi kia baka mbizi ke mu zola Yesu ko? Nze una Petelo kavakulwila e Mfumu andi o nkalu nkumbu ntatu, Yesu mpe wavana Petelo elau dia songa eziku kia zola kwandi muna Yesu nkumbu ntatu vana meso ma akundi andi. Vava Petelo kavanga wo, Yesu wamvovesa vo lenda songa e nzola yayi: muna sia e salu kiavauka va fulu kiantete, dikila yo vungula ekambi dia Kristu, i sia vo alandi andi a kwikizi.​—⁠Yoane 21:​4-17.

Yesu wasonga vo Petelo mfunu kakala kwa yandi ye kwa Se diandi. Petelo walungisa e  kiyekwa kiamfunu muna nkutakani ifilwanga kwa Kristu. Ekwe luloloko lwampwena kasonga Yesu! Dialudi vo e nkenda kasonga Yesu za simba ntima Petelo yo kunkwikidisa vo walolokwa kikilu.

Ye kwikizi kiawonso, Petelo walunga-lunga kiyekwa kavewa mu mvu miayingi. Wakumika mpangi zandi nze una Yesu kankanikina muna fuku wansuka una Kafwidi ko. Petelo wasala e salu kiaki ye kiese yo luzindalalu vava kavungulanga yo dikila alandi a Kristu. O muntu ndioyo wayikilwa vo Simone wazingila e ngwizani ye nkumbu kavewa kwa Yesu, Petelo yovo Etadi, kadi wakumama yo bundwa evuvu muna nkutakani. Mambu makaka mesonganga e ziku kia diambu diadi tulenda mo solola muna nkanda miole kasoneka Petelo mina muna Nkand’a Nzambi. E nkanda miami miau miole misonganga vo Petelo kavilakana ko elongi kalongoka kwa Yesu mu kuma kia loloka akaka.​—⁠1 Petelo 3:​8, 9; 4:⁠8.

Yeto mpe tulenda longoka elongi diadi. Nga lumbu yawonso tulombanga kwa Nzambi kaloloka masumu meto? Nga tutondanga e ndoloki yayi yo kwikila vo ivwidi nkuma wakutuvelelesa? Nga tulolokanga mpe akaka? Avo tuvanga wo, tulenda tanginina lukwikilu lwa Petelo ye nkenda za Mfumu andi.

[Mvovo mia Sina muna lukaya lwa 22]

Petelo mambu mayingi kavanga mavavanga vo Mfumu andi kanloloka. Nani kezolanga lolokwa ko lumbu yawonso?

[Foto ina muna lukaya lwa 23]

“O Mfumu ovilukidi, otadidi Petelo”

[Foto ina muna lukaya lwa 24]

“O Mfumu . . . omonekene kwa Simone!”