Ukikenga Walembi Vunginikwa

DON QUIXOTE muntu wa kimbanzikisa otomene zayakana muna novela. Miguel de Cervantes nsoneki a mwisi Espanha, yandi wasoka novela yayi muna tandu kia 16. Muna novela yayi, Don Quixote wazadisa e ngindu zandi ye lusansu lwaluvunu lusonganga ekesa dia muntu wavuluza mwan’a ndumba wakala mu vonza. Ke kolo ko, wayindulanga vo oyandi mpe kesa kikilu. Muna kuma kiaki, wayenda nwanisa e buka kia makesa. Wayindulanga vo luzolo lwa Nzambi kavanga muna vonda makesa mamana, kansi oyandi mpe wavondwa.

Kieleka, Don Quixote muntu wa kimbanzikisa kwandi, kansi ndonga kikilu bevunginikwanga. Yindula nduvu a malavu obanzanga vo olenda kwandi nua konso tezo kazolele. Kansi, evangu diadi dilenda fwasa mavimpi mandi yo sia e zingu kia esi nzo andi mu mpasi. Yindula mpe mwan’a ndumba mu kuma kia lembi toma dia wabakama kimbevo kia anorexia, oyindulanga vo una ye mavimpi mambote, kinga malembe-malembe una kuyifwasa.

Nga konso muntu mu yeto olenda bwa muna vonza kia vunginikwa? E mvutu za kiuvu kiaki, elo. Dialudi vo, yeto awonso tulenda bwa mu vonza kiaki. Tulenda vunginikwa mu malongi ma mabundu malenda twasa mfwilu miayingi. Ekuma? Aweyi tulenda kuyikenga twalembi vunginikwa?

Vonza kia Vunginikwa

Dicionário dimosi divovanga vo o mvovo vunginika una ye nsasa vo “kwikidisa muntu diambu dia luvunu.” Una mpe ye nsasa vo, “komekena muntu ngindu yovo lukwikilu lwa luvunu.” E mvovo wau  ngwizani mpe una ye mvovo miakaka nze, “bendomona” ye “vuna,” e mvovo miami mifilanga muntu mu kwikila diambu dialuvunu. Kieleka, muntu ona kazeye wo ko vo “vunginikwa” kevunginikwanga, mu vonza kiampwena kena.

Diankenda kikilu vo ndiona ovunginikwanga okwikilanga kaka mu mambu mana kazeye kana nkutu bansongele e ziku vo mana kekwikilanga maluvunu. Nanga mambu ma luvunu kekwikilanga matoma kota muna ntim’andi, ediadi dikumfilanga mu lembi wa konso diambu ditumbanga mana kekwikilanga.

Nga Yeto mpe mu Vonza Tuna?

Nanga olenda kiyuvula: ‘Nga ke tusakisi mambu ko vava tuvovele vo yeto awonso mu vonza tuna kia vunginikwa mu kuma kia mana tukwikilanga?’ Ve kikilu. Ekuma kadi, Nkadi Ampemba wa Satana ona Yesu kayikila vo “ese dia luvunu,” ozolanga vunginika yeto awonso. (Yoane 8:44) Muna Nkand’a Nzambi Satana oyikilwanga mpe vo “nzambi a tandu kiaki.” Satana ‘ovondanga mpe meso ma ntima’ mia ulolo wa wantu muna lusansu lwawonso. (2 Korinto 4:4) Kana nkutu wau, Satana “otungianisang’e nza yawonso.”—Lusengomono 12:9.

Satana wayantika vunginika wantu tuka kuna lubantiku lwa lusansu lwa wantu. Muna bong’e nona, wavunginika Eva muna kunkwikidisa vo kafwana lemvokela nsiku mia Nsemi andi ko ye wamvovesa mpe vo ‘okala nze Nzambi, kazaya wete yo bi,’ i sia vo kayibakila nzengo mun’edi diambote y’edi diambi. (Etuku 3:1-5) O lwalu i luvunginiku lwantete, kana una vo wantu bavewa nswa wasola dina balenda vanga, ke basemwa ye ngangu za kuyibakila nzengo ko muna edi diambote y’edi diambi. O Nzambi una vo Mvangi ye Mfumu a nsema yandi kaka una ye wisa kia kuyitumina. (Yeremiya 10:23; Lusengomono 4:11) Dialuvunu dia kwikila vo e nzengo za sola edi diambote y’edi diambi zau azimosi kwandi y’ezi za sikidisa edi diambote y’edi diambi. Diankenda  kikilu wau vo tu wantu alembi lunga, tubwanga muna ntambu wau mu sazu.

Nga Diambu Diadi Dilenda Kubwila?

Nanga otangininanga mambu mana akulu aku bakwikilanga muna dibundu diau. Kansi ediadi ke disongele ko vo mambu mama maludi. Ekuma? Lusansu lwa Nkand’a Nzambi lusonganga vo vava kiafwa antumwa za Kristu, ke kolo ko muna nkutakani a Kikristu mwavaika wantu ana ‘bavova mambu mabendomoka, bavol’alongoki bend’abalandi.’ (Mavangu 20:29, 30) Kuna ndekwa zawonso bavunginikanga wantu “muna mvovo anlebo” ye muna “ndongota, yo luvuki luamfwanti, mun’owu wa lusansu lua wantu.”—Kolosai 2:4, 8.

Nga vena ye nswaswani o unu? Ve kikilu, kadi Paulu wa ntumwa walukisa vo mambu mesaka yiva omu “lumbu yambaninu” eyi tuzingilanga o unu. Wasoneka vo: “Wantu ambi, y’akwa kuváka benungunukin’o bi, betungianisanga yo tungianiswanga.”—2 Timoteo 3:1, 13.

Diangangu kikilu mu lemvokela lulukisu kavana Paulu wa ntumwa vava kavova vo: ‘Dianu vo, ndion’obenze vo telama katelamene, mbula katoma tala kalembi bwà.’ (1 Korinto 10:12) Kieleka vo, Paulu wayika muntu ndiona una watelama vana ndose a Nzambi. Muna kuma kiaki, o yindula vo Satana kalendi kuvunginika ko, dia uzowa kikilu. Dialudi vo ke vena muntu ko ona kalendi tontwa kwa Satana ko. (Efeso 6:11) Ekiaki i kuma Paulu wa ntumwa kasonekena vo wonga kamonanga mu kuma kia akw’andi Akwikidi vava kavova vo: ‘Nkwa kala vo, wauna wavukikilwa Eva o nioka muna umpuki wandi, e ntima miau miabangumukina muna ludi yo velela kuna muna Kristu.’—2 Korinto 11:3.

Aweyi Olenda Kuyikenga Walembi Vunginikwa?

Aweyi olenda kuyikenga walembi vunginikwa kwa Satana? Aweyi olenda kadila ye ziku vo ‘osambilanga Nzambi muna mwanda ye ludi?’ (Yoane 4:24) Sadila lukau wavewa kwa  Yave wa Nzambi. Diantete wavana “zayi” ukusadisanga muna swaswanesa ludi yo luvunu. (1 Yoane 5:20) Nzambi okusadisanga mpe wazaya e ntambu mia Satana. (2 Korinto 2:11) Dialudi vo Nzambi okuvananga mawonso ovwidi o mfunu walembi vunginikwa kwa Satana.—Ngana 3:1-6; Efeso 6:10-18.

Edi disundidi o mfunu, o Nzambi ovanganga mawonso muna kutanina. Nki i lutaninu lwalu? I lutaninu luna Paulu wa ntumwa kakasakesela Timoteo vo kabunda vuvu mu diambu dia lukwikilu. Vava kamvana lulukisu mu kuma kia “wantu ambi, y’akwa kuváka,” Paulu wa ntumwa wavovesa Timoteo vo kabavenganga ye mawonso kekwikila mafwete tuka muna Nkand’a Nzambi una vo i “Sono yavelela.”—2 Timoteo 3:15, 13.

Kieleka akaka balenda vova vo muntu ndiona okwikilanga muna Nzambi yo Nkand’a Nzambi una vo i Diambu Diandi diavumunwinwa, wavunginikwa. Dialudi vo awana bevezanga e ziku yisonganga vo vena ye Mvangi, y’awana ke bekwikilanga ko vo Nkand’a Nzambi i Diambu diavumunwinwa dia Nzambi i yau bavunginikwa. *—Roma 1:18-25; 2 Timoteo 3:16, 17; 2 Petelo 1:19-21.

Vana fulu kia vunginikwa kwa “zayi una uyikilu vo ‘zayi kuna luvunu,’” sadila Diambu dia Nzambi muna sikidisa e ludi. (1 Timoteo 6:20, 21) Kala nze akala ya akento akwa ngindu zambote ana Paulu wa ntumwa kalonga muna Beroya. “Batambulwidi e diambu kuna mvevo a ntima.” Ke bakwikila kaka mana Paulu wa ntumwa kabalonga ko, kansi “e lumbu yawonso bafimpidinge e sono, o mambu mama, kana wau mena.”—Mavangu 17:11.

Kukadi ye wonga ko wafimpa oma ma lukwikilu lwaku nze una bavanga esi Beroya. Kieleka, Nkand’a Nzambi ukukasakesanga mu “tonta mambu mawonso” i bosi tukwikila kana vo maludi. (1 Tesalonika 5:21) Kuna mfoko a tandu kiantete, Yoane wa ntumwa walukisa akw’andi Akristu oku vo: “Azolwa, ke nukwikila mianda miawonso ko, nutont’ak’e mianda, kana mia Nzambi.” (1 Yoane 4:1) Kana una vo malongi ma nsambila zakaka malenda moneka vo “mavumunwinwa,” yovo kwa Nzambi matuka, diangangu mu fimpa e sono mu vava zaya e ziku i bosi okwikila kana vo maludi.—Yoane 8:31, 32.

Sadila Mana Olongokanga

Dialudi vo mayingi mevavwanga. Yakobo wanlongoki wasoneka vo: “Se nukadi nu avangi a diambu, ke nu awe kaka ko, yo kuvùkika.” (Yakobo 1:22) Ke mpasi zaya kaka ko mana Nkand’a Nzambi kelonganga. Ofwete mo sadila muna zingu kiaku. Mu nkia mpila? Muna vanga mana Nzambi kekanikinanga vo twavanga yo menga mana kesimanga.

Muna bong’e nona, tala una wantu batuzungidi ke bezitisanga e fu ya nkal’ambote ko. Ediadi disonganga vo Satana ovunginikanga wantu yo kubafila mu yindula vo balenda kwau veza e nsiku mia nkal’ambote mia Nzambi lembi tumbwa. Muna kuma kiaki, Paulu wa ntumwa wavana lulukisu lwalu kwa Akristu: “Ke nwiyivuni ko; o Nzambi ketianginikinwa zunu ko: kadi o muntu, konso eyi kekuna, yau i kesâla.”—Ngalatia 6:7.

Ku kadi nze “ezowa dia muntu” ko ona Yesu kayikila vo “owidi” mambu mame kansi ‘kavangidi mo’ ko. Nze Don Quixote ona wavunginikwa kwa ngindu zandi zaluvunu, o muntu ona kavovesa Yesu wavunginikwa vava kayindula vo olenda tunga nzo yakumama van’esenge. Kansi, kala nze muntu ona “watunga nzo andi vana nsenzele.” Yesu wanyikila vo “nlungaladi,” kadi wa wá mana Yesu kavova yo ‘vanga mo.’—Matai 7:24-27.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

[/​Foto ina muna lukaya lwa 30, 31]

E Mpwa Ilenda Kutuvuna

Muna mvu mia 1930, Oscar Reutersvärd, nkwa umbangu wa mwisi Suécia wavanga lekwa ina o wantu bayikila vo yampasi mu bakula ekani yavangilwa. Omu lumbu yeto, vena mpe ye lekwa kiampasi mu bakula ekani kiavangilwa, tala kio vana koko kwalumonso muna lukaya lwalu. Avo otadidi mu nzaki zawonso e lekwa ina kavanga nkwa umbangu ndioyo, e mpwa yankatu ilenda kufila mu kwikila ngindu zakondwa o mfunu. Kansi avo otomene tala e lekwa yayi ye sungididi kiawonso, olenda mona vo ndiona wavanga yo wavanga yo y’ekani dia vunginika meso ye ngindu za wantu ana betalanga yo.

Vena ye lekwa yayingi ivunginikanga wantu ke yayi kaka tuyikidi ko. Se vioka mazunda mole ma mvu, Nkand’a Nzambi walukisa vo: “Nutoma tala, kinkwa kal’on’okunukitula s’esanzu muna ndongot’andi, yo luvuki luamfwanti, mun’owu wa lusansu lua wantu, mun’owu wa mazuku ma nza, ke mu wau wa Kristu ko.”—Kolosai 2:8.

Wau vo o nsoneki a mvovo miami yandi kibeni mpe wavunginikwa, ekiaki i kuma kikitulanga e mvovo miandi se miamfunu kikilu. Nsoneki ndioyo watoma longwa kwa afidi a nsambila a lumbu yandi, ye wakala ye fulu kia tunda, muna kuma kiaki kafwana vunginikwa mu sazu ko.—Mavangu 22:3.

O muntu ndioyo i Saulu wa mwisi Taso, ona wafilakeswa mu kwikila vo konso muntu kakwikilanga muna malongi ma nsambil’andi ye fu ya kisi nsi ko wavewanga tumbu. Muna lutumu lwa afidi a nsambil’a Ayuda, Paulu wabadikila diambu diadi nze yandi wavewa nswa kwa Nzambi wa bangika awonso ke bakwikilanga muna malongi mandi ko. Wayikamanga awana bavondanga esi nsi andi yo kubatianguna.—Mavangu 22:4, 5, 20.

Kuna kwalanda, Saulu wasadiswa mu mona e nswaswani ina vana vena edi diambote y’edi diambi, dina Nzambi ketondanga ye dina ketondanga ko. Vava Saulu kabakula vo vilwa kavanganga, wasoba e mpila zingu kiandi yo kituka se Paulu wa ntumwa a Yesu Kristu. Paulu kavunginikwa diaka ko, kadi wasolola e sambila aludi.—Mavangu 22:6-16; Roma 1:1.

Nze Paulu, wantu ayingi akwa ntima miansongi bavunginikwa kwa malongi mena nze lekwa ke yizayakene ko ekani yavangilwa i sia vo malongi mana wantu bekwikilanga kansi ke mena mu Nkand’a Nzambi. (Ngana 14:12; Roma 10:2, 3) I bosi basadiswa mu fimpa lukwikilu ye mavangu ma nsambil’au. (Matai 7:15-20) Vava bavwa o zayi wa ludi kia Nkand’a Nzambi, basoba e lukwikilu ye mpila zingu kiau kimana bavwa edienga dia Nzambi.

Nga olenda tanginina e mbandu a Paulu wa ntumwa muna fimpa lukwikilu lwaku mun’owu wa Nkand’a Nzambi una vo i Diambu dia Nzambi? Mbangi za Yave bena ye luzolo lwa kusadisa.

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 29]

Engravings by Doré