1-3. Nkia yuvu wantu beyuvulanga mu kuma kia lufwa? Nkia mvutu bevananga mabundu mankaka?

BIBILA kikutusianga o nsilu vo “o lufwa ke lukala diaka ko.” (Lusengomono 21:4) Muna kapu kia 5 twalongokele vo lukûlu lwatuziulwila e nzila mu vua moyo a mvu ya mvu. Kansi, o wantu bakinu fwa. (Kimpovi 9:5) Muna kuma kiaki, tukukiyuvulanga kiuvu eki kiamfunu: Adieyi dikutubwilanga vava tufwanga?

² E mvutu za kiuvu kiaki mfunu kikilu zina, musungula vava tufwilwanga muntu tutoma zolanga. Nanga tulenda kukiyuvula: ‘Akweyi kena? Nga okutumonanga? Nga olenda kutusadisa? Nga tukumona diaka?’

³ Mabundu mevananga mvutu zaswaswana muna yuvu yayi. Mabundu mankaka melonganga vo muntu ambote avo ofwidi, ku zulu kekwendanga, vo i muntu ambi oyokwanga kuna bilungi. Akaka bevovanga vo muntu avo ofwidi, okitukanga mwanda yo zinga kumosi ye yitu yandi ana bafwa kala. Akaka bevovanga mpe vo muntu avo ofwidi yo fundiswa, owutukanga diaka yovo zinga diaka ye nitu yankaka, nanga nze muntu ankaka yovo bulu.

4. Adieyi mabundu mayingi belonganga mu kuma kia lufwa?

⁴ Mabundu mama memonekanga nze mau melonganga mambu maswaswana. Kansi mayingi muna mabundu mama, ngindu zimosi kaka belonganga. Belonganga vo muntu avo ofwidi, vena ye lekwa kivaikanga muna nitu andi yo kwamanana zinga. Nga ediadi dialudi?

5, 6. Adieyi dikutubwilanga vava tufwanga?

⁵ Yave ozeye dina dikutubwilanga vava tufwanga, okutuvovesanga vo vava muntu kefwanga, vana vau e zingu kiandi kifokokanga. O lufwa i kondwa o moyo. Muna kuma kiaki, muntu avo ofwidi, e ngindu ye makani mandi ke mekwamanananga zinga ku fulu kiankaka ko. * Vava tufwanga ke tumonanga ko ngatu wá yovo yindula konso diambu.

⁶ Solomo wa ntinu wasoneka vo “awana bafwa ke bazeye konso diambu ko.” Awana bafwa ke balendi zola ko ngatu menga muntu “kadi ke muna salu ko yovo nkubika yovo zayi ngatu ngangu muna Ziami.” (Tanga Kimpovi 9:5, 6, 10.) Muna Nkunga 146:4, Bibila kikutuvovesanga vo vava muntu kefwanga, e “ngindu zandi” zifwanga.

7. Yesu watezanesa lufwa ye nki?

⁷ Vava Lazaro wa nkundi andi kafwa, Yesu wavovesa alongoki andi vo: “Nkundi eto Lazaro olele.” Kansi Yesu kazola vova ko vo Lazaro vunda kavundanga. Kadi kuna kwalanda Yesu wavova vo: “Lazaro ofwidi.” (Yoane 11:11-14) Yesu watezanesa lufwa yo tulu. Kavova ko vo Lazaro ku zulu kayenda yovo wayenda zinga kumosi ye yitu yandi ana bafwa. Kavova mpe ko vo Lazaro mpasi kamweswanga kuna bilungi yovo wawutuka diaka nze muntu ankaka yovo bulu. Kansi, Lazaro wakala nze yandi olele ku wosola kia tulu. Vena ye sono yankaka ya Bibila itezanesanga lufwa yo tulu. Vava Setefano kavondwa, Bibila kivovanga vo “olele muna lufwa.” (Mavangu 7:60) Paulu  wa ntumwa mpe wasoneka vo Akristu akaka “balele kala muna lufwa.”—1 Korinto 15:6.

8. Aweyi tuzayidi wo vo Nzambi kavanga wantu ko kimana bafwanga?

⁸ Nga Nzambi wavanga Adami yo Eva kimana bazinga mu kolo kiakete yo fwa? Ve. Yave wabavanga kimana bazinga yakwele mvu yo vimpi walunga. Vava Yave kavanga o wantu, wabavanga ye luzolo lwa zinga yakwele mvu. (Kimpovi 3:11) O mase ke bezolanga ko vo wan’au banuna yo fwa, Yave mpe i wau kemonanga mu kuma kieto. Kansi, avo Nzambi watuvanga twazinga yakwele mvu, ekuma tufwilanga?

9. Ekuma tulenda vovela vo nkanikinu kavana o Yave kwa Adami yo Eva, ke wakala mpasi ko?

⁹ Muna mpatu a Edene, Yave wavovesa Adami vo: “E bundu ya nti miawonso mina omu mpatu, olenda yo dia kwaku konso una ozolele. Kansi, vo i bundu kia nti wazayila e mbote ye mbi, kudie kio ko, kadi e lumbu o dia kio fwa ofwa.” (Tuku 2:9, 16, 17) O nkanikinu wau wakiá, ke wakala mpasi ko muna lemvokela wo. Yave wakala yo nswa wazayisa Adami yo Eva edi diambote ye edi diambi. Muna lemvokela Yave, badi songa vo bazitisanga e wisa kiandi. Badi songa mpe vo bavutulanga matondo muna lekwa yawonso Nzambi kabavana.

10, 11. (a) Aweyi Satana kavukumwina Adami yo Eva? (b) Ekuma Adami yo Eva ke bakadila ye ndungidi ko muna dina bavanga?

¹⁰ Diankenda kikilu vo, Adami yo Eva bakolamena Yave. Satana wavovesa Eva vo: “Nga i wau kikilu o Nzambi kavovele vo e bundu ya nti miawonso mia mpatu ke nudie yo ko e?” Eva wavutula vo: “E bundu ya nti mia mpatu tulenda kweto dia. Kansi, vo i bundu kia nti una vana kati kwa mpatu, Nzambi wavova vo: ‘Ke nufwete kio dia ko, ke nufwete kio simba nkutu ko; avo nudidi kio, fwa nufwa.’”—Tuku 3:1-3.

¹¹ I bosi, Satana wavova vo: “Ke nufwa kweno ko. Kadi Nzambi ozeye wo vo muna lumbu nudia kio, meso meno metemoka, nukala nze Nzambi, nuzaya e mbote ye mbi.” (Tuku 3:4-6) Satana wazola vo Eva kayindula vo wakala ye nswa wa kuyisolela edi diambote y’edi diambi. Wamvuna mpe mu kuma kia dina diadi kumbwila avo okolamene Nzambi. Satana wavova vo Eva ke fwa ko, muna kuma kiaki, Eva wabonga e bundu yo dia kio. I bosi, wavana kio mpe kwa nkaz’andi. Adami yo Eva bazaya wo vo Yave wabavovesa vo ke badie bundu kiakina ko. Vava badia kio,  bakolamena nkanikinu a Nzambi una ke wakala mpasi ko mu lemvokela. Wau vo badia bundu, basonga vo ke bazitisanga Se diau dia zulu ko. Ke bakala ye ndungidi ko muna dina bavanga.

12. Ekuma ukolami wa Adami yo Eva wakendelekela Yave?

¹² Diankenda kikilu kwa mase meto mantete wau balembi zitisa o Mvangi au! Aweyi omona avo ovangidi mawonso mu sansa mwan’aku ayakala yovo wankento, i bosi ukolamene yo lembi vanga dina okunlombanga? Nga ediadi ke dikutwasila ntantu mu ntima ko?

13. E mvovo mia Yave “mu ntoto ovutuka” adieyi misonganga?

¹³ Vava Adami yo Eva bakolama, bavidisa e lau diau dia zinga yakwele mvu. Yave wavovesa Adami vo: “Kadi u ntoto, mu ntoto ovutuka.” (Tanga Tuku 3:19.) Ediadi disongele vo Adami ntoto kadi kituka nze una kakala vitila kavangwa. (Tuku 2:7) Vava kasumuka, Adami wafwa, i sia vo, kakala diaka ko.

14. Ekuma tufwilanga?

¹⁴ Kele vo Adami yo Eva balemvokela Nzambi, badi zinga yamu wau. Kansi vava bakolamena Nzambi, basumuka, kuna kwalanda bafwa. E sumu dina nze kimbevo kiampondi twasambukila kwa mase meto mantete. Yeto awonso tuwutukanga se asumuki, ekiaki i kuma tufwilanga. (Roma 5:12) Kansi, ediadi ke diau ko i  kani dia Nzambi mu kuma kia wantu. Nzambi kakana dio ko vo wantu bafwanga. Bibila kiyikilanga lufwa vo “mbeni.”—1 Korinto 15:26.

15. E ludi mu kuma kia lufwa, aweyi kikutuvevolwelanga?

¹⁵ O zaya e ludi mu kuma kia lufwa dikutuvevolanga muna ngindu zayingi zabendomoka. Bibila kikutulonganga vo awana bafwa ke bemonanga mpasi ko yovo kendalala. Ke tulendi mokena yau ko. Ke tulendi kubasadisa ko, oyau mpe ke balendi kutusadisa ko. Ke balendi kutuvanga mbi ko, ekiaki i kuma ke tulendi kubamwena wonga ko. Mabundu mayingi melonganga vo awana bafwa bekwamanananga zinga ku fulu kiankaka. Tulenda kubasadisa avo tuvene e nzimbu kwa mfumu za mabundu yovo kwa awana bebadikilwanga vo aveledi. Kansi, o zaya e ludi mu kuma kia lufwa dikututaninanga twalembi vunua kwa awana belonganga malongi mama maluvunu.

16. Nkia luvunu lulongwanga muna mabundu mayingi mu kuma kia awana bafwa?

¹⁶ Satana osadilanga mabundu maluvunu mu vuna wantu yo kubafila mu yindula vo awana bafwa bekwamanananga zinga. Muna bonga e nona, mabundu mankaka melonganga vo vava tufwanga, vena ye lekwa kivaikanga mu nitu eto yo kwenda zingila ku fulu kiankaka. Nga i diau olongwanga muna dibundu diaku? Yovo olongwanga dina Bibila kivovanga mu kuma kia awana bafwa? Satana osadilanga luvunu mu vengomona wantu kwa Yave.

17. Ekuma ngindu za yoka wantu kuna bilungi zikululwilanga o zitu wa Yave?

¹⁷ Dina mabundu mayingi melonganga, diankenda  kikilu. Kasikil’owu, mabundu mankaka melonganga vo wantu ambi beyokwa yakwele mvu kuna bilungi. E longi diadi dialuvunu, zitu wa Yave dikululanga. Nzambi kalendi yambula ko vo wantu bamona e mpasi za mpila yayi. (Tanga 1 Yoane 4:8.) Aweyi olenda badikila muntu otumbanga mwan’andi muna kunyoka moko vana tiya? Okumbadikila vo muntu ambi kikilu. Kukala ye luzolo lwa kunzaya ko. Ediadi i diau Satana kazolele vo twayindula mu kuma kia Yave!

18. Ekuma katufwete mwena wonga wa awana bafwa ko?

¹⁸ Mabundu mankaka melonganga vo vava wantu befwanga bekitukanga se mianda. Mabundu mama melonganga vo tufwete zitisanga yovo mwena mianda miami o wonga kadi milenda kituka se akundi ambote yovo atantu. Ndonga bekwikilanga mu luvunu lwalu. Bemonanga wonga wa awana bafwa, muna kuma kiaki bekubasambilanga vana fulu kia sambila Yave. Sungamena dio vo awana bafwa ke balendi yindula ko ngatu vanga konso diambu. Ozevo, ke tufwete kubamwena wonga ko. Yave i Mvangi eto. Yandi i Nzambi aludi, yandi kaka tufwete sambila.—Lusengomono 4:11.

19. O zaya e ludi mu kuma kia lufwa, aweyi dikutusadisilanga?

¹⁹ Vava tuzayanga e ludi mu kuma kia lufwa, tuvevokanga muna malongi maluvunu. E ludi kiaki kikutusadisanga mu bakula e nsilu Yave kasia wa moyo a mvu ya mvu muna paradiso ova ntoto.

20. Adieyi tulongoka muna kapu kilanda?

²⁰ Kuna nz’ankulu, Yobi wa selo kia Nzambi wayuvula vo: “O muntu avo ofwidi, nga olenda zinga diaka?” (Yobi 14:14) O muntu avo ofwidi, nga olenda diaka vutuka zinga? Dina Nzambi kekutuzayisanga muna Bibila diakiese kikilu. Tuzaya e diambu diadi muna kapu kilanda.