1-2. a) Mu ntia ntangu wulendi bâ musamu wa mpasi kwe beto mu lemvokela muntu? b) Bwe Denise kasongela mulemvo?

 NGANO mpasi wena kwe nge mu lemvokela bantu bakaka? Musamu wa mpasi wena kwe babîngi ha kati dieto mu sila bo, nsungula muntu bu wutâka peleko bu wuyirikaka musamu wutomono tu mwisa mpasi. Kâ bima bie kô bi tulendi sa mu lembo vutu bâ mu nkesi peleko ba fwema na mu lemvokela bantu bakaka. Mu tifwani tataleno misamu mia tûrila mpangi yi batâka nkumbu Denise, a wasongela mulemvo wa nzitukulu. Mu 2017, Denise na kanda diandi bayenda mu sa vizite ya biro ya yinene ya Mbangi za Yehova ya môna. Bu beri kâlaka ku nzo, chauffeur yakaka yeri lembo vutu zabirilaka kaminio’andi yayizi ba botasa. Denise watabuka ngambu mu accident yo. Bu kayizi vumbuka, wayizi zaba ti bala bandi bayizi tomo lwala, mpe bakala diandi Brian, diayizi fwa. Bu keri vutu banzaka ntangu yo, Denise têle: “Wa fwema ndieri mpe mabanza yeko-yeko meri nani.” Ha manima, wayizi zaba ti chauffeur yo ka yabâ ku nsi’â malavu ko, ka tima ko tia mu wubakasa, mpe Denise wasambila Yehova ngatu kamuhana tidzunu.

² Chauffeur yo bamukanga mpe bamufundisa mu bungu ti wahonda bakala dia Denise yandi ka wayi. Tala ti wamoneka ti ka bâ na mpemba ko, mbo baketi mu tûla ku boloko. Ku tribinale batêla Denise ti nzengolo ya tûla bakala dio ku boloko mu timbangi tiandi yaketi sikamana. Denise têle: “Ntiana’eti meno beri vutu vulaka mputa mpe beri tsamunaka nzanda mungwa mu kati dia mputa, mu bungu ti wafwanana na vutu bambukila misamu mia mbi mia luzingu lwani.” Ha manima ma mwa tumingu, Denise wazakala ku tribinale mpe wa kubama weri mu zonza kwe bakala  dio diatomo mwisa kanda diandi mpasi. Ngano bwe katâ? Denise walomba kwe mfundisi kafwila bakala dio tiari. b Bu kamanisa mu zonza, mfundisi wadila. Yandi watâ: “Mu mvula 25 zi ndiena mfundisi, ka ndieka’eti wâ na kani musamu wa mpila yi ko ku tribinale’ani. Kani kabwe ka ndieka’eti mona ko bantu ba bamwisini mpasi balomba ti bafwila tiari muntu wubamwisini mpasi. Ka niwâka nzonzolo ya luzolo na ya mulemvo ko.”

 3. Nti biatuma Denise mu lemvokela?

³ Nti biabakisa Denise mu lemvokela? Mu mulemvo wa Yehova keri dimbitilaka. (Mika 7:18) Bu tuzoloko mulemvo watusongela Yehova, mbo wututuma mpe mu lemvokela bantu bakaka.

 4. Ngano Yehova nti kazololo tasa? (Bisi-Efeze 4:32)

⁴ Yehova zololo ti talemvokela bantu bakaka ntiana kwa bu katulemvokelaka. (Tanga Bisi-Efeze 4:32.) Yandi kekolo ti tabâ ba kubama mu lemvokela bô batufwemese. (Mik. 86:5; Like 17:4) Mu timoko ti, mbo tutaluzula bima bitatu bilendi tu bakisa mu tomo lemvokela.

KIPAKA MISAMU MI MONAKA KU MUTIMA

 5. Tintwari na Bingana 12:​18, bwe tulendi kwizi mona ku mutima bu batufwemesaka?

⁵ Tulendi tomo fwema mu bungu dia musamu wu batutêsele peleko wu batuyirikiri, nsungula tala ti muntu wango ndiku’eto ya mutima yena peleko muntu wa kanda. (Mik. 55:​12-14) Ntangu zakaka, tulendi tomo bâ mu nkesi peleko ba fwema ntiana’eti beto basiri mbele. (Tanga Bingana 12:18.) Tulendi dinga mu kuma peleko mu lembo kipa mfwemoso zi tuta mona ku mutima. Wulendi moneka ntiana’eti beto basiri mbele mpe tubikiri mbele yango mu mputa. Mpila mosi mpe, ka tulendi’â takêla ko ti mfwemoso za ku mutima za katuka tala ti ka tuta za kipa ko.

 6. Nti tulendi sa bu batufwemesaka?

⁶ Muntu bu wutufwemesaka, musamu wa ntete wu tulendi yirika ni mu baka nkesi. Bibila disingase ti tulendi baka nkesi. Kâ ditulwengese ti ka tufweti’â talunda nkesi ko. (Mik. 4:4; Efz. 4:26) Mu bungu dia nti? Mu bungu ti misamu mi tubanzaka milendi tu tuma mu yirikila misamu mu mpila eyi peleko eyi. Mpe nkesi ka zivulu’â nataka ndandu za mbote ko. (Zaki 1:20) Bambuka ti ka tulendi’â tazaba misamu mi tumona ku mutima ko bu batufwemesaka, kâ lenda die neto dia sola mu lunda nkesi peleko kâni.

 7. Muntu bu wutumwisaka mpasi, ntia mabanza ma swaswana malendi bâ neto ku mutima?

⁷ Bu batubongelaka mu mpila ya mbi, tulendi mona mpasi ku mutima mu mpila za swaswana. Mu tifwani, mpangi yimosi ye na nkumbu Ann têle: “Bu nabâ mwana fioti, tata’ani wahambana na nguri’ani, mpe wakwela mukento wu beri futaka mu tu kipa. Nayizi mona ntiana’eti meno bayambirika. Bu bayizi bâ na bala nayizi mona ntiana’eti meno bayingasa. Nayizi kula na mabanza ti ka ndieri’â salu ko.” Mpangi yimosi ye na nkumbu Georgette têle bwe kayizi mona ku mutima mu ntangu bakala diandi diayizi lembo vutu bâ wa kwikama kwe yandi: “Tindiku tieto tûka buleke tiatûka. Ha timosi tayizi bâ mipasuri-nzila! Mutima’ani wayizi tomo pasuka.” Mpe mpangi yi batâka nkumbu Naomi têle: “Kani kabwe ka ndieri’â banzaka ko ti bakala diani mbo diaketi ku mwisa mpasi. Buna, bu kayizi ku ntêla ti porno keri talaka mu mansweki, nayizi mona ntiana’eti meno kahuna mpe kateka.”

 8. a) Ntia misamu milendi tu tuma mu lemvokela bantu bakaka? b) Ntia ndandu tubakaka bu tulemvokelaka? (Tala mpe kaku tia “ Tala ti batomono tu mwisa mpasi ku mutima?”)

 ⁸ Ka tulendi’â tazabirila misamu mi tu têsaka bantu bakaka ko peleko mi batuyirikaka, kâ tulendi lenda mu zabirila mvutu’eto. Ntangu zakaka, mvutu yiyôkele bubote ni mu lemvokela. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti Yehova tuzololo, mpe Yandi zololo ti talemvokelaka bantu bakaka. Tala ti tulundiri nkesi mpe tukariri mu lemvokela, tulendi yirika musamu wa mbi mpe tulendi timwisa mpasi. (Bin. 14:​17, 29, 30) Tabongeno tifwani tia mpangi yimosi ye na nkumbu Christine. Yandi têle: “Bu nibâka mu nkesi peleko wa fwema, ka nivulu’â sehaka ko. Ka nivulu’â diaka bidia bia mbote ko. Ka nibwaka tolo twatwingi ko, mpe mpasi wubâka kwe meno mu zabirila misamu mi nimonaka ku mutima, mpe nsobolo wunataka mu mpila yi nikipilaka bakala diani na bantu bakaka.”

 9. Mu bungu dia nti tufweti lembo lundila nkesi?

⁹ Ni bu sa ti muntu wutufwemese ka wuta tambula mbi’andi ko, tulendi dimina mpasi zi katumwisini. Ngano bwe? Georgette, wutuzonzele ku mbatukulu têle: “Ntangu yayingi ya fwanana, kâ nayizi bîka mu lunda nkesi kwe bakala diani dia ntama. Nayizi bâ mu tidzunu.” Bu tubika mu lunda nkesi, mbo tusa ti mutima’eto walembo beba mu maniongo. Musamu wa mbote tuyirikaka mu bungu dia beto beni—wuzololo tâ ti ka tuvutu’â tûlaka mabanza meto mu musamu wo ko mpe mu luzingu tuyangalalaka. (Bin. 11:17) Kâ nti bitûla tala ti tukipiri misamu mi tuta mona ku mutima, kâ ka tweka’eti bâ ba kubama ko mu lemvokela?

BWE TULENDI BIKILA MU BÂ MU NKESI PELEKO BA FWEMA

10. Mu bungu dia nti tufweti bonga ntangu ya wasisa mabanza meto ma ku mutima? (Tala mpe bifwani.)

¹⁰ Nti bilendi ku bakisa mu lembo lunda nkesi peleko mu bâ wa fwema? Mpila yimosi ya sila, ni mu yôkesa ntangu. Bu bamana bukaka muntu wulwele, ntangu yibâka nandi nsatu mu wasa. Mpila mosi mpe tulendi bâ na nsatu ntangu yayingi mu wasisa mabanza meto ma ku mutima ntete tabâ na lenda dia lemvokela muntu mu mutima wawansoni.—Ekl. 3:3; 1 Pi. 1:22.

11. a) Bwe lusambulu lulendi ku bakisila mu lemvokela? b) Nti longokele mu video zi batangumuni mu mpila ya lemvokela?

 ¹¹ Sambila mpe lomba kwe Yehova kakubakisa mu lemvokela. c Ann, wu tutokolo zonzelaka, têle bwe lusambulu lwamubakisila. Yandi têle: “Nalomba kwe Yehova kalemvokela muna muntu mu beto mu kanda mu misamu mi talembo lenda mu yirika. Ha manima natsoneka mukanda kwe tata’ani na kwe mukento’andi wa môna mpe nabatêla ti nabalemvokela.” Ann tamburi ti musamu wa mpasi wabâ. Kâ vutulu tâ: “Tivuvu tie nani ti bu nilanda mulemvo wa Yehova, tata’ani na mukento’andi mbo babâ na nsatu ya longoka misamu miamingi mu Yehova.” d

12. Mu bungu dia nti tufweti sikirila Yehova, kâ ka mbanzulu zeto’â ko? (Bingana 3:​5, 6)

¹² Sikirila Yehova, ka mbanzulu zaku’â ko. (Tanga Bingana 3:​5, 6.) Ntangu zazansoni Yehova zebi mio miyôkele bubote mu bungu dia beto. (Iza. 55:​8, 9) Mpe kani kabwe ka tu lomba ko mu yirika tima titumwisa mpasi. Buna, bu katulombaka mu lemvokela, tulendi bâ na lukwikulu ti mbo wutunatina ndandu. (Mik. 40:4; Iza. 48:​17, 18) Ku lweka lwakaka, tala ti tusikiriri mbanzulu zeto, kani kabwe ka tubâ na lenda ko dia lemvokela. (Bin. 14:12; Yer. 17:9) Naomi, wu tutokolo zonzelaka têle: “Ku mbatukulu, ndieri banzaka ti ka weri’â wa delakana ko ti nalemvokela bakala diani dieri talaka porno. Bunkuta bwabâ nani ti kavutu ku mwisa mpasi, peleko kazimbakana mpasi zi kakumwisa. Nabanza ti mbanzulu zani Yehova za keri bakulaka. Kâ nayizi batika mu bakula ti ni bu sa ti Yehova mbanzulu zani za keri bakulaka, kâ keri’â za tambulaka ko. Yandi zebi mio mi nita mona ku mutima mpe ntangu yi fwanane ngatu nawasa, kâ Yehova zololo ti nalemvokela.”

BWE TULENDI KURISILA MABANZA MA MBOTE

13. Mu mabanza ma Bisi-Rome 12:​18-21, ngano nti tufweti sa?

¹³ Bu tulemvokelaka muntu wutomono tu fwemesa, ka tuzololo’â ko kwa ti tabonga nzengolo ya lembo vutu zonzela musamu wuyôkele. Tala ti muntu wutufwemese mpangi’eto yena ya Mukristo, kani dieto ni mu singasa  tidzunu. (Mat. 5:​23, 24) Kani tabâ mu nkesi, tusolele mu songela tiari tia lemvokela na mu lemvokela. (Tanga Bisi-Rome 12:​18-21; 1 Pi. 3:9) Nti bilendi tu bakisa mu sila bo?

14. Nti tufweti sarila ngolo mu sa, mpe mu bungu dia nti?

¹⁴ Tufweti sarila ngolo mu mwina muntu wutufwemese ntiana bu mu mwinaka Yehova. Yehova bifu bia mbote bia muntu kasolaka mu mona. (2 Nta. 16:9; Mik. 130:3) Mio mi tubanzaka mu bantu, ni mio kwa mpe tumonaka mu bawu—bifu bia mbote peleko bia mbi. Bu tudingaka mbote kwe bantu bakaka, ka wubâka musamu wa mpasi ko mu ba lemvokela. Mu tifwani, mpangi yi batâka nkumbu Jarrod têle: “Ka wubâka musamu wa mpasi ko kwe meno mu lemvokela mpangi yikumfwemese bu nifwanakasaka mbi yi kakundiyirikiri na misamu mia miamingi mi nzololo kwe yandi.”

15. Mu bungu dia nti wulendi bâ mfunu mu tâ kwe muntu ti yandi tulemvokele?

¹⁵ Musamu wakaka wa mfunu wu tufweti dinga mu yirika ni mu tâ kwe muntu ti yandi tulemvokele. Mu bungu dia nti? Naomi, wu tutokolo  zonzelaka têle: “Bakala diani diakundiyula, ‘Ngano meno lemvokele?’ Bu na zibula munwa mu mu têla: ‘Nikulemvokele,’ tihumunu tiani tiayizi kangama. Nayizi bakula ti ka natomo’â mu lemvokela ko mu mutima’ani. Ntangu bu yayôka, nabâ na lenda dia mu têla: ‘Nikulemvokele.’ Bu nalemvokela bakala diani, mansangaza ma bâ nandi mu meso. Nayizi yituku mu mona bubote bu bwamunatina, meno mpe nayizi bâ mu tidzunu. Tûka bûna nayizi vutu bâ na lukwikulu mu yandi mpe tayizi vutu bâ nkatika ndiku.”

16. Ngano nti longokele mu mulemvo?

¹⁶ Yehova zololo ti talemvokela. (Kol. 3:13) Ntono musamu wo, wulendi bâ mpasi kwe beto mu lemvokela bantu bakaka. Kâ tulendi lenda tala ti tukipiri misamu mi tuta mona ku mutima mpe tusiri ngolo mu katula nkesi. Buna, tulendi kwizi bâ na mabanza ma mbote.—Tala kaku “ Bitini bitatu binataka ku mulemvo.”

TÛLA MABANZA MU NDANDU ZA MULEMVO

17. Ntia ndandu tubâka bu tulemvokela?

¹⁷ Misamu miamingi milendi tu tuma mu lemvokela. Tataluzuleno mwa misamu. Ntete, tifwani tia Tata’eto Yehova we na tiari tia lemvokela tulandaka mpe Yandi tuyangirikaka. (Like 6:36) Wa nzole, matondo tuvutulaka mu mulemvo wa tu songela Yehova. (Mat. 6:12) Wa ntatu, mbo tubâ na tikolela mpe na bindiku bia mbote.

18-19. Ntia ndandu tulendi baka bu tulemvokelaka?

¹⁸ Bu tulemvokelaka bantu bakaka, tusakumunu tubakaka tu tulembo kekoloko. Mu tifwani, tataluzuleno misamu mia tûrila Denise, wu tuzonzeleke ku mbatukulu. Ni bu sa ti mu ntangu yîna ka zaba wo ko, bakala dîna diatulumuna accident diadinga mu tihonda ha manima ma mfundusu. Kâ mu bungu ti Denise wamulemvokela, musamu wo watomo mu simba mutima mpe wabatika mu longoka Bibila na Mbangi za Yehova.

¹⁹ Tulendi banza ti lemvokela muntu ni wumosi wa misamu miyôkele mpasi wu tulembo sa yirika. Kâ wulendi bâ mpe musamu wutunatina ndandu. (Mat. 5:7) Buna, bîka tasarila ngolo mu landa mulemvo wa Yehova.