1. Chí tøni Yova dho ná kpa ká ka ndima nzi ke ie?

YOVA dzá njí dhi kpa kana kʉ Yesu, “nononi ná sidjó ngba,” ndirigoti milioni kʉ ná malaika. (Kol. 1:15; Zb. 103:20) Yesu ngʉe dz’ djó ná saa na, ke ddingʉeri nrŭ dho nrŭ di Yova nzi ndima dhi Baba. Yesu ngʉ loti ndi unakpa na ná saa na, ke ngʉ ripo kpa dho Yova kʉ “madzá Baba ndirigoti nidhi Baba.” (Yoh. 20:17) Ko bbʉ ko Yova dho ndirigoti ko ba batiso ná saa na, ko adi ngʉ le-djoi ma, le-vei ma na dhó familia kana.​—Mk 10:29, 30.

2. I lo nǎ ká kosi ngba lo chu?

² Nja nrŭ dho rie kpakpa ndima nja Yova ndima dhi ji dhi Baba bbai. Nja nrŭ nzá churie ngbaribbai ma ndima ka ndima dho jidha ndima djoi ma, ndima vei ma na dho nari ri. I lo nǎ, kosi ngbaribbai ma Yesu ko ko tsotso nari nja ndiro kodi Yova nja kodhi Baba bbai d’e ndirigoti føri ka ndi liri ko kana ngae chøchø ke na. Ndirigoti kosi Yova dhó loroji nja ndiro ko chu ngbaribbai ma, ko ka ko nji lo ko-djoi ma, ko-vei ma na dho nari.

3. Kodhi Baba dhi sala ká adi rili ko kana ngae chøchø Yova na ngbaribbai?

³ Yova kʉ jidha dhi Baba. Yesu jiri kodi Yova nja ndi adi ke nja naribbai, ke kʉ bblo kʉ ná Baba bbai ndirigoti ko ka kod’ra ko thí nǎ lo ke dho krʉ saa ró, ke ngaddi ni ko djo, ke nga kʉ sheria bbʉ nrŭ dho ná Baba bbai dhé ri. Føri ko nja Yesu ddingʉeri ndi unakpa dho kpa di sala nji nari ró. Ke ngangʉe kodhi Baba dhi sala tso i: “Kodhi Baba.” (Mt. 6:9) Yesu ka ndi poeri ko di Yova nzi “ritsi  ddi na ka ná ke,” “Ngano ná ke,” inga “choro nŭnŭ nga dhi Pi”​—Føri nga ka ndie e cheri dhonalo Biblia tilo ke ró heshima dhi fø dho djo bi ina. (Mwa. 49:25; Isa. 40:28; 1 Ti. 1:17) Fønga ringa na Yesu pongʉeri kodi Yova nzi “Baba.”

4. Yova riji ko ndrini ndi ro nari ká ko chu ngbaribbai?

⁴ Ni dho ká rie kpakpa ni nja Yova jidha dhi Baba bbai? Ko kana nja kpa adi rinja fø. Njati rie nga kodhi baba ngʉe jidha na ko dho ri ró, ri ka ndie kpakpa ko nja Yova ji dhi Baba bbai. Ko iso adi pini pi dhonalo kʉ Yova chu ngbaribbai ma ko kombu nari ndirigoti ke chu addudho ma ko kombu fø nari ngba! Ke jiri ko kana ngae chøchø ndi na. Føri dho kedzá lo koli kpakpa i: “Anidrini chøchø Mungu ro, ndirigoti kesi ndi ro ndri ni ro.” (Yak. 4:8) Yova ji ko ji ndirigoti ke pori ndi sie bblo kʉ ná Baba ko dho.

5. Luka 10:22 ripo naribbai, Yesu ká ka ndi kó ko tsotso ko kana ngae chøchø Yova na ngbaribbai?

⁵ Yesu ka ndi kó ko tsotso ndiro ko kana ngae chøchø Yova na d’e. Yesu chungʉe Yova bblo pli ndirigoti ke dyøngʉe kedhó sifa kaka ná ngatsi, føri dho ke pongʉeri: “Ma nja ná le nja Baba b’lo.” (Yoh. 14:9) Yesu kʉ ko nji ke nari bbai, ke d’ra ko dho nari kʉ ngbaribbai ma ko ka ko bbʉ heshima kodhi Baba dho, ngbaribbai ma ko ka ko pʉ njedha ka ndi bbʉ ke thí dho nalo ndiro ke u ko tso d’e. Ro Yesu ko tsotso kó ndiro ko churi nari kʉ Yova kʉ bblo kʉ ná ke ndirigoti jidha dhi ke. (Azø Luka 10:22.) Akonja nja loroji ro.

6. Ad’ra ngbaribbai ma Yova lingʉe ndidzá Ngba kpakpa ná loroji.

⁶ Yova adi ndidzá nzø rr. Akonja ngbaribbai ma ke rrngʉe ndidzá sidjó ngba nari. Yova rrngʉe ndidzá ngba dhó sala dz’ djó ke ngʉe ná saa na. (Lu. 5:16) Yova rrngʉe kedhó sala bbo na mana kʉ nalo nanga ke ngʉ vʉ ná saa na, føri ngʉe ke una 12 kʉ ná kpa ke ngʉ vʉ ná saa. (Lu. 6:12, 13) Ndirigoti ke rrngʉe Yesu dhó sala kpakpalo kana ke ngʉe ná saa na maddi. Yesu nanga Yuda dzi nari nji, ke nzingʉe nga ndidzá Baba tso føri goti  ka ndi dae nalo djo. Yova nzá rrngʉe kedhó sala dhé ri, ro ke chongʉe malaika ndiro ndi li ndidzá ji dhi Ngba kpakpa d’e.​—Lu. 22:41-44.

7. Yova adi ndidzá nrŭ dhó sala rr ni, føri dho ká ni adi ni mbu ngbaribbai?

⁷ Njʉ maddi Yova adi ndidzá njí dhi kpa dhó sala rrrr, ndirigoti ke adi kpadhó sala goti ngʉ ngbathonga ná saa na ndirigoti ngbathonga naribbai. (Zb. 116:1, 2) Akonja ngbaribbai ma Yova ngʉngʉe India nǎ ddikpa le-ve dhó sala goti nari. Le ngʉ nzani ndi thí ró lo kʉ bbo nari dho ndirigoti le ngʉ adi nganzi ndi thí nǎ ro krʉ fø lo djo. Le ndiri: “2019 nǎ bi 05 nǎ JW Télediffusion nǎ programu tingʉe lo ko ka konji nalo djo rie lo le nanga d’o ri ró. Føri chulu madhó sala goti ngʉngʉe.”

8. Yova ká dhongʉe ndi ji Yesu nari ngba chulu?

⁸ Yova adi ndidzá jidha dho ko dho, Yesu ngʉe dz’ djó ná saa na ke ngʉ adi jidha dho Yesu dho naribbai (Yoh. 5:20) Ke kongʉe Yesu tsotso ndi li ndidhó udha kpakpa, ke lingʉe ke kpakpa njedha na ke thí ngʉe ná saa na ndirigoti ke kongʉe ke tsotso kimwili nǎ nja lo na maddi. Ndirigoti Yova d’rangʉeri ndidzá Ngba dho nari kʉ ndi ji ke bbo ndirigoti ndi nanga adi jini ji kedzá lodho. (Mt. 3:16, 17) Yesu chungʉeri nari kʉ ndidzá ra nǎ ji dhi Baba sie ddinga ndi na ndirigoti ndi nzá ka ndi mbu ndi ro ddiro kʉ naribbai ri.​—Yoh. 8:16.

9. Yova ji ko ji nari ká ko chu ngbaribbai?

⁹ Ddiddi Yesu bbai ko adi Yova ji ko nari nja njonjo chulu. Anzi ngaddi di: Yova uri tso koe ndidzá kau, ndirigoti ke bbʉ ji dhi ko djoi ma, ko vei ma na ko dho ndiro koe hwè na d’e ndirigoti kpa adi koli kpakpa bʉ ko thí bʉni ná saa na. (Yoh. 6:44) Yova bbʉ bí kʉ ná ritsi ko dho ndiro kodhó udha e kpakpa d’e. Ndirigoti ke adi ko tsotso kó ndiro koba kimwili nǎ ritsi maddi d’e. (Mt. 6:31, 32) Kodi ngaddi Yova dzá jidha djo ró, kodhó jidha ka ndi dhidhi.

10. Ngbaribbai ma Yova adi ko djoi ma, ko vei ma na nja nari nǎ ro ká ko ka koba ngba somo?

¹⁰ Yova ji ko djoi ma, ko vei ma na. Ro ri ngae dhʉdhʉ koji kpa ndirigoti ko dho jidha kpa dho ri. Nja saa na, føri ka ndie kpakpa dhonalo kodhó desturi kʉ njonjo ndirigoti ko dhi njonjo kʉ ná hali na. Ko krʉ adi nja nrŭ thí dho ka ndi bbʉ njedha ná kosa nji. Ro ko krʉ ka konji kpakpanga ndiro ko dho jidha kodhó kiroho nǎ familia dho d’e. Ká ngbaribbai? Føri ko ka konji njati kodi kodhi Baba dyø ndirigoti kodi jidha dho ko djoi ma, ko vei ma na dho ró. (Efe. 5:1, 2; 1 Yo. 4:19) Akonja Yova dhó loroji nǎ ro ko ka koba ná somo.

11. Yesu ká dhongʉe Yova dzá “zølo” ngbaribbai?

¹¹ Yova adi “zølo” dho. (Lu. 1:78) Zølo dhi le adi ndi li nza nzani ná le rɨnga na; fø le adi rine ndi kó le tsotso ndirigoti ndi pi le iso pi. Yesu ngʉ adi nji nrŭ dho nalo ngʉ ridho ke Yova dhó loroji dyø. (Yoh. 5:19) Ddikpa saa na Yesu njangʉe birobiro kʉ ná nrŭ ro, ke “nrŭ dhiri zø njingʉe bbo dhonalo nrŭ ngʉe tu ró kødha le tu ná chembø bbai pli ndima nanga plini ro nga ndi ró rø ná ke kʉ ro.” (Mt. 9:36) Yesu nzá dhongʉe jidha dhé kpa dho ri, ro ke kongʉe kpa tsotso nja lo na maddi. Ke gøngʉe dhe ngʉ nji ná nrŭ ndirigoti ke kongʉe “nza ngʉ nzani ná nrŭ tsotso ndirigoti li ndima djó no ngʉ o ro.”​—Mt. 11:28-30; 14:14.

12. Ko ká ka ko dho zølo ko djoi ma, ko vei ma na dho ngbarabbai?

 ¹² Njati kodi ngaddi ko djoi ma, ko vei ma na bani na ná kpakpalo djo ró, ri ka ndi kaka ko dho zølo kpa dho. Lorojina, ddikpa le-ve dhó afya ka ndie che. Le nzá ka ndi d’ra ndidhó lo nja nrŭ dho ri, ro le nanga ka ndi jini bbo njati ddikpa le kó ndi tsotso ró. Le ká ka ndi kó ndibbá familia nǎ nrŭ dhó lo tsotso ngbaribbai? Ko ká ka ko kó le tsotso nzá nyo ridha na inga lebbá dza nǎ nga ʉdha na? Ddikpa le-djo ka ndi vi ndidhó njí vi. Ko ka ko bbʉ sese mbø ke dho nzá mai ko pori ko i bbʉ ri ro ndirigoti fø mbø ka ndi kó ke tsotso kpø ke ba d’i njí nanga djo.

13-14. Ko ká ka ko dyø Yova ngbaribbbai ritsi ko bbʉ nari na?

¹³ Yova kʉ ritsi adi bbʉ ná ke. (Mt. 5:45) Zølo ko dho nari njí, ko nzá ka ko b’ori ko djoi ma, ko vei ma na pori ndima dhó loji le tsotso kodha ri. Yova bbai ko ka ko neri ko kó kpa tsotso nzá kpa d’e ripo go ko dho ro! Ko krʉ adi faida ba dyì nǎ ro njati nja nrŭ po mbai ridho nzá ma ró. Kodhó loji ná ritsi Yova bbʉ ko dho nari na, ke ridho ndi ji ko ngba. Ko ji Yova bbo dhonalo ke kʉ bblo kʉ ná ke ndirigoti ke kʉ ritsi adi bbʉ ná ke!

¹⁴ Ko djoi ma, ko vei ma na adi Yova dyø nja nrŭ dho ndima ritsi bbʉ nari na. Lorojina, 2013 nǎ Typhon Haiyan dhi bbo vʉvʉ sangʉe nga Philippines na. Bí kʉ ná le-djoi ma, le-vei ma na vingʉe ndima dhó dza vi. Ro, kiroho nǎ dz’ lu djó kʉ ná familia kongʉe kpa tsotso. Kpa bbʉngʉe mbø ma, kpa kongʉe dza chidha tsotso ma, føri lingʉeri kpa chi dza 750 nzá cho ddi d’e sini ro! COVID-19 dhi saa na, bí kʉ ná Yova dzá Dimu njínji kpakpanga na ndiro ndima kó ndima djoi ma, ndima vei ma na tsotso d’e. Njati koe tayari kiroho nǎ familia tsotso kodha dho ró, ko ridho ko ji kpa ji.

15-16. Luka 6:36 ripo naribbai, kodhi ra nǎ Baba ká ko ka ko dyø ngba chulu?

¹⁵ Yova adi zølo dho ndirigoti ke adi nrŭ zø nji. (Azø Luka 6:36.) Ko adi kodhí ra nǎ Baba dhó zølo nja krʉ ddoro.  (Zb. 103:10-14) Yesu unakpa ngʉe nzá kaka ná kpa; ro ke ngʉ adi zølo dho kpa dho. Ke bbʉngʉe ndidzá shinga maddi ko dho ndiro kodhi chenga zø njini d’e. (1 Yo. 2:1, 2) Yova ma, Yesu ma na adi zølo dho ndirigoti kpa adi nrŭ zø nji ná føri adi rili ko kana ngae chøchø kpa na.

¹⁶ Jidha ko dho ko kana nari ka ndi liri ko kana nga ngʉ kpakpa njati ko di ko zø nji ngba ko kana ró. (Efe. 4:32) Bbʉbbʉ dhé, nja saa na nrŭ zø ko nji nari ka ndie kpakpa, føri dho ringani ko nji kpakpanga ndiro ko njí nrŭ zø d’e. Ddikpa le-ve tsotso Dzamu dhi Munara nǎ i djo ripo nalo “Tuwe Tayari Kusameheana” * kongʉe bbo ndiro le nji nrŭ zø d’e. Le ndiri: “Fø lo ma zøngʉe nari lingʉeri madhó nganjadha e njonjo anziro ngʉe nari ró ro. Fø Munara nǎ le pongʉeri nari kʉ, nrŭ zø le nji nari na mana nga kʉ u le u nrŭ dhó chelo tso ri inga le nja fø lo pa ri. Nrŭ zø ni nji nari na mana kʉ, nzɨ nili nrŭ nji ná kosa ni thí na ndirigoti ni nji ngoi ni kana.” Ro kodi ko djoi ma, ko vei ma na zø nji ró, føri na ko ridho ko ji kpa ji ndirigoti føri na ko kodhi Baba, Yova dyø.

17. Matayo 5:16 ripo naribbai, ko ká ka ko bbʉ madha kodhi ra nǎ Baba dho ngbaribbai?

¹⁷ Dz’ djo lu gble kʉ ná familia kana ko kʉ nari kʉ bbo kʉ ná pendeleo. Ko jiri bí kʉ ná nrŭ si ndiro ko má Mungu d’e. Føri dho, ko nji nalo dho nzá ringani nrŭ mbu ndima che Yova djo inga kedzá nrŭ djo ri. Krʉ ddoro ko adi kpakpanga nji kodhó nyi e bblo ndiro nja nrŭ chu Yova ndirigoti kpa njínji ke dho d’e.​—Azø Matayo 5:16.

18. Ko tsotso ká addu ka ndi kó ndiro nzɨ konji lo kod’ra nari do ró?

¹⁸ Nja saa na nja nrŭ ka ndima ti chelo ko djo inga ndima nzá ko nza dhonalo ko ngarr kodhi ra nǎ Baba dho. Ko ká ka ko njiri ngba njati ko di do nji nja nrŭ dho ko ko u nalo d’ra nari dho ró? Ko ka  ko li kothí Yova ma djo ndidzá Ngba ma na ndiro kpa kó ko tsotso d’e. Yesu pongʉeri ndi unakpa dho nzɨ kpa nji do ngbaribbai ma ndima si loti nari dho. Ká addudho? Yesu pongʉeri, “Ni kasi ni ka ni ti nalo ba fø saa na, føri nga sie ni ti nalo ri, ro ri sie nidhi Baba dzá roho takatifu chulu niti nalo.”​—Mt. 10:19, 20.

19. Abbʉ bidii nǎ d’rangʉe lo ná ddikpa ke dhó loroji.

¹⁹ Akonja Robert dhó loroji. Nzá mai ke d’engʉe Biblia nǎ lochu bbo ro, ke rangʉe Afrique du Sud nǎ bbasødda dhó juji dhi ngana ndiro ke d’ra addudho ma ndi sødda dzá njí gʉgʉ nari d’e. Ke d’rangʉeri bidii na, ndi nzɨ tsu sødda dzá njí na ri dhonalo ndi ji ndi djoi Wakristo ji. Ke jingʉe ndidhó nafasi ji kiroho nǎ familia kana! Juji dhungʉeri ke tso “Ni djoi ká kʉ ie?” Robert nzá nengʉe logoti dre ri, ro ke nongʉe fø dyi nga dhi andiko la siku nga. Ringʉe Matayo 12:50: “Madzá ra nǎ Baba ji nari nji nari i kʉ ma djo ma, ma ve ma, madzá mama ma na.” Ni mai Robert ngʉe go Biblia jifunza ná ke ro, Yova dhó roho takatifu kongʉe ke tsotso ke ngʉ fø logoti ndirigoti nja kʉ nalo logoti maddi. Yova nanga ka ndi jieni bbo Robert dzá lodho! Yova nanga adi jini ji kodhi lo dho njati koli ko thí ndi djo ndirigoti ko di lod’ra bidii na kpakpalo kana ma ró.

20. Ko ka ko ji ko njí nari ká kʉ ngba lo? (Yohana 17:11, 15)

²⁰ Ko adi hwè ba ko ra bani jidha dhi familia kana nari dho. Ko ra bani bblo pli kʉ ná Baba na ndirigoti jiji ko ná le-djoi ma, le-vei ma na. Kodho ringani ko po mbai bbo fø lo dho. Shetani ma, ke una ndrondro ko ná kpa ma na adi riji ko nanga di rɨnirɨ ke ji ko nari djo ndirigoti kpa adi riji nzɨ ko tso gbani ddi. Føri dho, Yesu nzingʉe nga kodhi lo dho kodhi Baba tso ndiro ke b’o ko ronga ndirigoti ko tso gbani ddi d’e. (Azø Yohana 17:11, 15.) Yova ngʉngʉe fø sala goti ngʉ. Yesu bbai, kodho nzá ringani ko nanga rɨni Yova ji ko nari djo ndirigoti ke ko tsotso kó nari djo ri. Ko krʉ dho ringani ko njí kpakpanga ndiro ko kana ngae chøchø kodhi kiroho nǎ familia ma na.