Mungu ma ru Yehova i, dika ru nde ri ma efi “Eri Fe E’yo Erini Leleri ma ’Ye i Ima Paria.” Yehova ni Mungu okpo e’i ni, dika o’ba afa dria ni. Eri ma okpo ci ecozu e’yo dria erini lele ’yele ’diyi ’yezu.

Ebrania ti si, ’ba Mungu ma ru si nukuta su si. Mundu ti si ria, nukuta ’dayi YHWH kaniku JHVH. ’Ba si Mungu ma ru Biblia oko ndra sile Ebrania ti siri ma alea ogogo pale 7,000. Geri ’ba yini ru Yehova ’di omvezu wudrikuru si ’diyi ndu ndu, geri ’bani omvezu ri ni ejiru o’duko ’bani e’yo nzezu ti ndesi ri be.

▸ Cap. 1, par. 15

Mungu ni Biblia ma E’iru ni, te ayu ’ba ada buku nderi sizu. ’Di si ekile dricere azi ni fezu ima egata sizu karani vu waraga ma alea rile. Mungu ayu orindi alatararu ri ecozu ’ba Biblia sipi ’diyi ma dri cezu egata ivu ri sizu beni. Orindi Mungu niri ri ndra eyi ma dri ce geri ndu ndu si, sa azini si e’yo ndreza ma alea si, kaniku orobi ma alea si. Eyi di e’yo eyini ndre ri si vaa.

▸ Cap. 2, par. 5

’Diyi imbata Biblia ma alea, e’yo adari ecepi ’diyi. Eceta si, e’yo ’yoza ’yopi “ti ecizu ’ba onzi beri adriza onyiruri eza eza” ri imba amani kini, ’ba amani o’azu eyi pie ’diyi nga fe ama adriza ni o’azu onyiru, kaniku onzi. (1 ’Ba Korintoa ’Diyi 15:33) Dika e’yo ’yoza ’yopi “afa ngoni ngori aguni rileri, ’di afa erini ngale loleri’i” ri imba amani kini, aka e’yo onyiru ri ’ye, ama nga orodri niri isu ra, te aka e’yo onzi ri ’ye, ama vini nga panga niri isu ecekokoru ra.​—’Ba Galatia ’Diyi 6:7.

▸ Cap. 2, par. 12

’Di e’yo eceza engapi Mungu vu ri i. Eco e’yo Mungu ni leleri ma efi ece, eco imbata fe amani adriza onyiru ri ma dria, eco vini ovu azita ni, kaniku e’yo liza ni. Eco vini ovu e’yo erini ece amani e’yo azi ngapi i ’yepi ewu drusi ri ma alea ni ma dria ri i. E’yo ondriza Biblia ma alea yi ’yepi yi ma paria ’bo ’diyi kakau.

▸ Cap. 2, par. 13

E’yo ondriza kakau Biblia ma alea e’yo nzepi Mesia ma dria ’diyi ’ye eyi Yesu be ra. Mi ne sanduku e’yo dri be “E’yo ondriza Mesia ma Dria ’Diyi” ri.

▸ Cap. 2, par. 17, e’yo o’bazaru ’diyi

Yehova o’ba ndra nyaku ’di paradisi ru, ma ovu aku ru ’ba i lepi ra ’diyi ni. Asisile erini ’da ojani nga i ku. Ace were, Mungu ni nga e’yo onzi ’diyi de dria ra, dika eri nga ’ba i inzipi ’diyi ni idri ’dani ’dani ri fe.

▸ Cap. 3, par. 1

Satani ’di malaika ndra e’dopi Mungu ma ti gapi oko ri i. Eri ma ru Satani ri ma efi, “’Ba Gburundua ruri i.” ’Ba fe erini ru ’di erini a’di ’dizu Yehova be risi. ’Ba vini eri omve ’Ba asu Supiri i, efini “’Ba Inzo Nzepi ri i.” ’Ba fe erini ru ’di erini inzo nzezu Mungu ma dria risi, azini erini ’ba yi olezu inzosi risi.

▸ Cap. 3, par. 4

Yehova o’ba malaika yi drio de nga o’bani nyaku ku. ’Ba o’ba ndra eyi o’azu ’bua. Malaika yi ma kalafe milioni turu alu ma drilea. (Danieli 7:10) Eyi dria ru pie, dika eyi ma adriza yi ndu ndu. Malaika asi ada pie ’diyi afu kokoru, ani econi a’i ’ba azi ni inzita fezu eyini ku. Eyi ma okpo ndu ndu, dika azi ’bani fe eyini ngazaru ’diyi vini ndu ndu. Azi ’diyi azi nga pari Yehova ni opi nyazu ri ma alea, azi ’diyi e’yo erini nze ’diyi olu, azi ’diyi ati’bo erini nyakua ’diyi ni ageyi teza fe ta mbaza be, ’ba eyi ayu e’yo liza ejizu ’ba e’yo onzi yepi ’diyi ma dria, dika azi ’diyi vini atita fe azi e’yo oluza niri ngazu. (Zaburi 34:7; E’yo Eceza 14:6; 22:8, 9) Ewu drusi ri ma alea, eyi nga ovu tualu Yesu pie a’di ’diza Amagedoni niri ’dizu.​—E’yo Eceza 16:14, 16; 19:14, 15.

▸ Cap. 3, par. 5; Cap. 10, par. 1

E’yo azi amani ega ama asia, ama omia, kaniku amani ’ye ’yeta si ni ka ovu e’yo Yehova ni lele ku ri i, e’yo nde ezata ni. Ezata ni ecozu agyi amani Mungu be ri ezazu ra risi, fe amani azita yi, e’yo ’yoza ima egata e’dapi ’diyi pie, ecozu ama aza kozu e’yo ezazu akasi ku beni. Oko risi, Yehova o’ba afa dria alatararu, ezata koko. Te Adamu pi ’ye ezata Eva be ra, eyini gazu Yehova ma ti eriko si risi, eca di ani eza’ba ru. Eyini ecazu eza’ba ru risi, deki di ra dika draki ra. Ama vini de azini dra amani osizu ezata Adamu niri pie risi.

▸ Cap. 3, par. 7; Cap. 5, par. 3

’Di a’di ’diza Mungu ni ngazu wudrikuru Satani ni ’di ma dri jazu e’yo onzi alenia ’diyi pie dria ri i.

▸ Cap. 3, par. 13; Cap. 8, par. 18

Suru Mungu niri opi nyaza Yehova ni e’do ni ’bua ’dale ri’i. Yesu Kristo ni Opi niri ru ni. Dria ’dale, Yehova ni nga Suru nde ayu e’yo onzi nyakua ’diyi dezu dria. Suru Mungu niri ni nga opi nya wudrikuru drisi dria.

▸ Cap. 3, par. 14

Mungu o’ba Yesu ni de nga o’bani afa azi ’diyi ku. Yehova epe Yesu ma ti nyakua emuzu drazu ezata ’ba dria niri si. ’Bani Yesu ni ’dizu ’bo ri ma vutia, Yehova enga eri idriru dika. Yesu ni sa ’disi ’bua ’dale Opiru Suru Mungu niri ma drilea.

▸ Cap. 4, par. 2

Biblia ondri ndra e’yo sa Mesia ni ngazu e’dazu ri ma dria ra. ’Diri ndra ’yeru ewu ’bani omve sabatu 69 ri ni agazu ’bo ri ma vutia. Ewu ’di e’doru eli 455 B.C.E si, dika deru eli 29 si.

Ama eco ni ngoniru ewu nde deru eli 29 si? Sabatu 69 ’diyi e’do ndra eli 455 B.C.E si, sa ndra Nehemia ni ecazu Yerusalemua, erini e’dozu aku ambo nde sizu risi. (Danieli 9:25; Nehemia 2:1, 5-8) Mundu tisi “dozen” ni pa sozu 12 ma paria ri le, ’ba ka ’yo “sabatu” ’dini, eri vini ama ega kalafe 7 risi. Sabatu e’yo ondriza ’di ma alea ’diyi so ni pa o’du aziri sabatu aluri ma alea ’diyi ma paria ku, te eyi pa so eli aziri ma paria. Sabatu ’bani e’yo nzezu drinia e’yo siza ’di ma alea ri ovuni lu o’du aziri ’dini ku, te so pa eli aziri ma paria, tro tro azita ndra sile e’yo ondriza azi ma alea ’yopi ‘o’du alu alu so pa eli alu alu ma paria’ ri ni ’yole ri le. (Kalafe 14:34; Ezekieli 4:6) Efini si sabatu alu ri so pa eli aziri ma paria, dika sabatu 69 ri so pa, eli 483 ma paria (69 x 7). Aka eli la 483 e’dozu eli 455 B.C.E. si, eli nde ni deru eli 29 si. ’Di bani eli Yesu ni ndra  batisimu isuzu azini erini ecazu Mesia ru ri i!​—Luka 3:1, 2, 21, 22.

E’yo ondriza alu ’di nze vini e’yo sabatu azi ndu, eli ni alizu ani aziri dika ni ma dria. Ewu ’di ma alea, Mesia ni dra eli 33 si, dika e’dozu eli 36 si, e’yo baru ri ni nga ovu oluzaru suru dria dri, ovuni lu ’ba Yahudi ru ’diyi dri a’dule ku.​—Danieli 9:24-27.

▸ Cap. 4, par. 7

Biblia imba amani kini, Yehova Mungu ni O’bapi i, dika o’ba Yesu ni de nga o’bani afa azi ’diyi ku. (’Ba Kolosaia ’Diyi 1:15, 16) Yesu ovuni Mungu Okpo E’ini ku. Awini vini ’yo kini i Mungu be tro tro ’dini ku. E’yo ada si ria, ’yo ’dini: “Ata aga ma ra.” (Yohana 14:28; 1 ’Ba Korintoa ’Diyi 15:28) Te dini azi yi imba kini Mungu ni Trinita ni, efini si Mungu alu ri ma alea ’ba yi ovu na: Ata i, Mvi i, azini orindi alatararu ri’i. Afa azi “Trinita” ’dini ni Biblia ma alea yo. ’Di imbata inzoru ni.

Orindi alatararu ri okpo Mungu ni amani eco ne ku, erini ayu e’yo ini leleri ’yezu ri i. Orindi nde ovuni ’ba ni ku. Eceta si, Kristiani ndra oko ’diyi ga ndra “orindi alatararusi tre,” dika Yehova ’yo vini ’dini: “Ma nga orindi mani osu ’ba dria ma dria.”​—’Yeta 2:1-4, 17.

▸ Cap. 4, par. 12; Cap. 15, par. 17

Kristiani ada ’diyi econi pati alaza ayu eyini Mungu inziria ku. Ayuni ku a’dusi?

1. Ewu ndra drio risi, ’ba yi ndra pati alaza ayu afa azi Mungu ni o’bale ni ’diyi inzizu, azini ’ba kafiri ru ’diyi ndra pati alaza ayu e’yo ali o’baza ni ’diyi otuzu. Eli agapi oko 300 drata Yesu niri ma vutia ’da ma alea, ’ba Kristiani ru ’diyi ayuni ndra pati alaza Mungu inzizu aluni ku. Eli ni agazu angiri ’bo ri ma vutia, agu azi Opiru Rumia, omvele Constantine ru ri fe okpo ’ba Kristiani ru ’diyi ni e’dozu pati alaza ayuzu. Eyini ndra lezu amuti Kristiani niri ma zozo risi, e’do di ani pati alaza ayu. Pati alaza ma ayuza eci ni i Yesu Kristo be aluni ku. Buku ’bani omve New Catholic Encyclopedia ni ece risi: “’Ba e’do pati alaza ayu drio de nga amuti Kristiani niri e’doni ku, dika ’ba Kristiani ru ku ’diyi ndra vini eri ayu e’yo eyini a’bia ’diyi ’yezu.”

2. Ti Giriki niri si, afa ’ba yini sa ’disi oja “pati alaza” ru ri ndra “pati kpi ri  i,” “bawu ni”, kaniku “pati” azi ci ni i. Biblia omvele The Companion Bible ri ni ece risi: “Afa azi Biblia ti Giriki niri si [E’yo O’diri] ma alea ecepi pati ’bani ayu ’diyi ndra iri ’dini ni yo.” Yesu dra ndra pati kpi ri ma rua.

3.   

▸ Cap. 5, par. 12

Yesu fe ndra azita ’ba ima vuti bipi ’diyi ni drata ini ri ma e’yo egazu. Eyi e’yo ni ega eli alu alu si Mba omvele Ebrania tisi Nisani ru ri ma o’du 14 si, dika mba o’du nde ’disi anzi Israeli ni ’diyi o’du ambo omvele omu agaza ’ba drile siri inzi. ’Ba mukati pa sopi Yesu ma rua ma paria, azini vino pa sopi eri ma ari ma paria ri oji ’ba emupi eri ma drata ma e’yo egaria ra ’diyi vusi dria. ’Ba ngapi opi nyapi ’bua ’dale tualu Yesu be ’diyi Mukati nderi nya ra, dika eyi vino nderi mvu ra. ’Ba ovupi asi ’baza ngazu o’azu ’dani ’dani nyakua ’dia ri pie ’diyi inzita e’da eyini emuzu drata nde ma e’yo egazu ra risi, te econi mukati ’da nya, kaniku vino ’da mvu ku.

▸ Cap. 5, par. 21

Biblia Mundu ti si omvele New World Translation ru ri ma alea, ’ba idri ayu (1) ’ba ada ni, (2) anyapa ni, kaniku (3) Idri ’ba azi ni, kaniku anyapa azi niri ni. Eceta ni ma azi yi ’di:

• ’Ba ada ni. “Ewu Noa ngare . . . ’ba were, kiri ’ba aro a’dule, pa yi” yi tiza ma alea ni. (1 Petero 3:20) E’yo Siza ’di ma alea, ’ba ayu “idri” pa sozu ’ba ada ma paria​—Noa pi oku erivu ri be, dika eyi ma anzi na ’diyi oku eyivu ’diyi pie.

• Anyapa ni. “Mungu ’yo ra: ‘Yi mirini ma ezu afa acipi ovupi idri be ’diyi tre tre, aria ma sa nyaku ma drilia uru afa ajaza ’buari ma angu walaruria.’ Mungu ’yo ra, ‘Nyaku ma ezu anyapa idri be ’diyi tre tre, suruti yini vusi: anyapa akua ’diyi  pi, afa acipi aci valesi ’diyi pie, anyapa asea ’diyi pie dria suruti yini vusi.’ Te eri nga i ’ye ’dini.”​—E’doza 1:20, 24.

• Idri ’ba azi ni, kaniku anyapa azi niri. Yehova ’yo ndra Musa ni ’dini: “’Ba ndra lepi mi fupi ’diyi odra di dria ’bo.” (Efuza 4:19) Yesu ni ndra nga ovuzu nyakua ’dia ria, ’yo ’dini: “Ma ’ba kabilo ocepi bari. ’Ba kabilo ocepi bari idri ini ku kabilo ma e’yosi.”​—Yohana 10:11.

  O’bazu ’da ma dria, ’ba azi ka e’yo ’ye ima “orindi driasi,” efini si eri e’yo nde ’ye asi dria si. (Matayo 22:37; Azita Amvizu 6:5) ’Ba eco vini “idri” ayu ’yozu agu azi, kaniku afa azi ni di idri nyaria ’dini ra, agu ’bani e’yo nzezu drinia ’da ka ayiko zu afa azi erini lele saaru ni si ria. ’Ba eco vini avu omve ’ba draza ni ra.​—Kalafe 6:6; E’yo O’beza 23:2; Isaya 56:11; Hagai 2:13.

▸ Cap. 6, par. 5; Cap. 15, par. 17

E’yo Ebrania ti si, azini Giriki ti si ’bani oja Biblia Mundu ti si New World Translation ru ri ma alea “orindi” ru ri ma efi yi ndu ndu tre. Te eyi woro e’yo nze afa azi ’ba ada ni eco nele ku, ekile oli le, kaniku ava ’ba yini ’yale anyapa yi pie ri le ’diyi ma dria. ’Ba eco vini orindi ayu e’yo nzezu malaika yi ma dria, azini okpo Mungu ni ayu omvele orindi alatararu ri ma dria. Biblia awini imba kini, ’ba drapi ’bo ri ma orindi ni fu muzu o’azu pari azia ’dini ku.​—Efuza 35:21; Zaburi 104:29; Matayo 12:43; Luka 11:13.

▸ Cap. 6, par. 5; Cap. 15, par. 17

Gehena ’di pari azi a’bule ru Yerusalemu ma ageyia ’bani ndra gasia evezu ni ma ru. Afa azi Biblia ma alea e’dapi kini sa Yesu ngari ’ba anyapa yi ecandi ’ba ada yi pie, kaniku ’ba eyi eve acisi a’bule ’di ma alea ’dini ni yo. Ani Gehena ovuni eceta e’dapi kini pari azi ni ci, ’ba ani ’ba odrapi ’bo ’diyi ecandi kaniku eve acisi ’dani ’dani ni ku. Yesu ni ndra e’yo  nzezu ’ba ’bani ’be Gehena ’diyi ma dria ria, ri ndra e’yo nze ’ba drapi iriti, ’bani nga enga ku ’diyi ma dria.​—Matayo 5:22; 10:28.

▸ Cap. 7, par. 20

’Di izita Yesu ni ndra imba ’ba ima vuti bipi ’diyi ni sa erini eyini geri ’bani izizu ri imbazu risi ri i. ’Ba vini izita ’di omve Ama Ata ’Bua ri i. Alenia, Yesu imba ama izuzu ’dini:

• “Ru mini ma ovu inzizaru”

  Ama izi Yehova ni ima ru ’bazu alaru inzo dria ’ba yini nze eri ma rua ’diyi si. Ama izi ’dile ’ba dria ovupi ’bua azini nyakua ’dia ’diyi ni ngazu inzita fezu, azini ruta e’dazu ru Mungu niri ni beni.

• “Suru mini ma emu”

  Ama izi opi nyaza Mungu niri ni emuzu wudrikuru onzi Satani ni ’di ma dri jazu, erini opi nyazu nyaku ’di ma dria azini erini nyaku ’di ojazu paradisi ru.

• “E’yo mini leleri ma ’ye i . . . nyakua”

  Ama izi e’yo Mungu ni leleri ni i ’yezu nyakua ’ba eri ma ti eripi ra ’diyi ni ecozu o’azu paradisia ’dani ’dani rua alaru si, tro tro Yehova ni ndra lele ’ba ada ni sa erini ’ba o’bazu ’dasi ri le beni.

▸ Cap. 8, par. 2

Yehova fe onzeta ’di ecozu ama onzezu ezata ma alea azini dra ma alea. Onzeta ’di aje ’bani le ecozu idri ’ba ada ni ezata kokoru ndra Adamu ni avileri jezu ogogo, dika vini ngapi agyi ndra ’ba ada ma eselea Mungu be i ezapi ra ri otupi kililiru ra ri i. Mungu epe Yesu ma ti nyakua erini emuzu drazu ’ba ezata pie ’diyi ma e’yo si beni. Yesu ni di drazu ra risi, ’ba dria eyi di sa ’disi drileba ngazu o’azu ’dani ’dani ri pie, dika eyi di nga o’a idri kililiru ri ma alea.

▸ Cap. 8, par. 21; Cap. 9, par. 13

E’yo ondriza Danieli capita 4 ma alea ri ece amani Mungu ni Suru ini ri e’do eli 1914 si.

E’yo ondriza niri: Yehova fe orobi obi Opi Nebukadineza ni pati azi amboru ’bani ga vaa ni ma dria e’yo azi ondrizu. Orobi nde ma alea, ’ba ombe pati dulu nderi ma ti aya si azini mola si, erini ani zozu ku beni, kpere “ewu aziri” ni agazu drinia. ’Da ma vutia, pati nderi ni nga zo dika.​—Danieli 4:1, 10-16.

E’yo ondriza nderi ma efi amani ri: Pati nderi so pa opi nyaza Mungu niri ma paria. Yehova ebi ndra opi yi ayu Yerusalemua opi nyazu suru Israeli niri ma alea. (1 Suru ma E’yo 29:23) Te di opi nde ’diyi eca a’ita kokoru, ani opi nyaza eyini ri de i ra. ’Ba ja ndra Yerusalemu ma dri eli 607 B.C.E si. “Ewu aziri” ri e’do bani ndra sa ’da si.” (2 Opi 25:1, 8-10; Ezekieli 21:25-27) Yesu ni ndra ’yozu kini, “’ba jururu ’diyi nga Yerusalemuni otu yi pasi va, de nga ewu ’ba jururu ’diyiniri deni i ku” ria, eri ndra ’da e’yo nze “ewu aziri” ri ma dria. (Luka 21:24) “Ewu aziri” ri awini ndra i de de nga Yesu ni nyakua ’dia ’dini ku. Yehova azi ndra kini i nga Opi azi pe “ewu aziri” ’dani i dezu ’bo ria. Opi o’di, ’bani omve Yesu i ri ma opi nyaza ma alea, eri nga tusu coza angiri ni eji ’ba Mungu ni ’diyi ni nyakua ’dia ’dani ’dani.​—Luka 1:30-33.

“Ewu aziri” ’diyi ma zoza ngopi yari: “Ewu aziri” ’diyi ma zoza mgba ri eli 2,520. Aka eli la 2,520 e’dozu eli 607 B.C.E. si, eri ama eji eli 1914 ma alea. ’Di eli Yehova ni ndra Yesu ovupi Mesia ru ri ’bazu Suru Mungu niri ma Opi ru ’bua ’dale ri.

Ama isu di eli 2,520 ’di ngoniru? Biblia ece kini ewu na alibe ri ma zoza o’du 1,260. (E’yo Eceza 12:6, 14) Ani ewu aziri ri isuzu, le ’ba ma ezu kalafe ’da pale iri si, efini si eri ovu o’du  2,520. O’du 2,520 ri ni ovu eli 2,520 a’dusiku e’yo ondriza ece kini, ‘o’du alu aluni dri obi eli alu alu be.’​—Kalafe 14:34; Ezekieli 4:6.

▸ Cap. 8, par. 23

“Malaika ma ambo” ’di ma efi “’ba malaika yi ma dri cepi ri i.” Biblia ni ece risi malaika ma ambo lu alu, dika eri ma ru Mikaeli i.​—Danieli 12:1; Yuda 9.

Mikaeli ni dricere malaika a’ita be, ovupi Mungu ma asikari ru diyi ma dri cepi ri i. E’yo Eceza 12:7 ’yo ’dini: ‘Mikaeli mu malaika erini be omba ’bazu uri nde be. . . azini malaika erini be.’ Buku e’yo Eceza niri ni ece amani risi, Dricere asikari Mungu ni ’diyi niri Yesu i, ani Mikaeli ’di bani Yesu ma ru aziri i.​—E’yo Eceza 19:14-16.

▸ Cap. 9, par. 4

’Di ewu asizu e’yo ambo ambo ’diyi ni eyi ’yezu nyakua ’dia de nga Suru Mungu niri jani wudrikuru Satani ni ’di ma dri ku ri i. E’yo ondriza azi Biblia ma alea e’yo nzepi ewu asizu ’di ma dria ’diyi ewu nderi omve “asiza angu wudrikuruniri” azini “mvi ’bani ma emutani.” (Matayo 24:3, 27, 37) ‘O’du asizu ’diyi’ e’do ndra eli 1914 si, sa Suru Mungu niri ni e’dozu opi nyazu ’bua ’dale risi, dika eri nga deru Amagedoni si, sa ’bani ngazu wudrikuru Satani ni ’di ma dri jazu risi.​—2 Timoteo 3:1; 2 Petero 3:3.

▸ Cap. 9, par. 5

Engata ’di Mungu ni ’ba azi drapi ’bo ni engazu idriru ogogo ri. Engata ’bani e’yoni sizu Biblia ma alea ra ’diyi  oromi. ’Ba ekile Eliya le, Elisa le, Yesu le, Petero le, azini Paulo le ’diyi enga ndra ’ba draza ra. Tali ’diyi ndra eyi ’ye okpo Mungu niri si. Yehova so oyo kini i nga “’ba kililiru ’diyi azini ’ba kililiru ku” ’diyi enga idriru dika nyakua ’dia. (’Yeta 24:15) Biblia nze vini e’yo engata ’ba yini ngazu tuzu ’bua ri ma dria ra. Engata ’di ni nga ’yeru ’ba azi Mungu ni opele ni, erini odu osuzu eyi ma dria ci ’diyi pie, eyi nga opi nya Yesu pie tualu ’bua ’dale.​—Yohana 5:28, 29; 11:25; ’Ba Filipia ’Diyi 3:11; E’yo Eceza 20:5, 6.

▸ Cap. 9, par. 13

Orindi onzi ma azi ngaza ’di adriza azi onzi ’ba yini lezu e’yo nzezu orindi onzi yi pie eyi ma ngulupi si, kaniku ’ba azi ojoo ru ni vusi ri i. ’Ba orindi onzi ma azi ngapi ’diyi e’yo ’dileri ’ye eyini egazu ’ba odrapi ’bo ’diyi ma orindi ni awi idriru, dika eyi eca orindi onzi okpo be tu ’diyi ru risi. Orindi onzi yi vini o’bi asi dria si ’ba yi olezu, ma eri ani Mungu ma ti ku beni. Afa azi alu eyini ayu ’ba yi icizu ri andri ndriza ni. ’Di geri ’bani okpo azi ayuzu, ecozu e’yo ewu drile ri ma alea ’diyi onizu, kaniku e’yo azi nile ku ’diyi onizu ri i. ’Ba eyi ’bi’bio ’bua ’diyi one, eyi mu ’ba e’yo ondripi ’diyi vu, eyi yi ma dri ale one, kaniku eyi mu ojoo yi vu ecozu e’yo eyi ma dria ’diyi onizu, dika yi okpo azi ndu ’dile ri ayu. ’Diyi dria afa i ecipi orindi onzi pie ’diyi ma azi. Afa kakau ekile buku le, gazeti le, e’yo mupi i ’yepi drile ’dale ’diyi onezu ri le, azini vidio le ’diyi ongo azi ’diyi pie fe e’yo azi ngaza le, azini okpo azi nduni ayuzu ri le ’diyi ni e’dazu eyi ma onzi yo ni le. Afa kakau ’yele dra tia ekile, anyapa owiza le, dra ti ’baza le, dra ti opiza le, dika ongo tuza dra tia ini ra ri pie dria, eyi ’ba eci orindi onzi yi pie. ’Ba yi tuni orindi onzi ma okpo ayu aro ru.​—’Ba Galatia ’Diyi 5:20; E’yo Eceza 21:8.

▸ Cap. 10, par. 10; Cap. 16, par. 4

Yehova ni Mungu Okpo E’i ni, dika o’ba afa dria ni. (E’yo Eceza 15:3) ’Di bani asisile erini ovuzu afa dria ma E’ipi ru ri’i, dika okpo ecozu afa dria erini o’bale ’diyi ma dri cezu ri lu erini a’dule. (Zaburi 24:1; Isaya 40:21-23; E’yo Eceza 4:11) Fe azita afa alu alu erini o’ba ’diyi ni dria ci. Yehova ma okpo vini ecozu ’ba azi ’diyi ’bazu opiru ci. Ama atita fe driceza erini ri ni amani eri lezu risi, azini amani e’yo erizu eri ma tia risi.​—1 Suru ma E’yo 29:11.

▸ Cap. 11, par. 10

Mva ofuza ’di e’yo ’ba yini ’ye akasi mva nga osipi ku ri ’dizu ri i. ’Di ovuni e’yo mva ni e’bezu drile onzi si ri’i ku. E’dozu sa ori agupi vuri pini eyi ecizu oku vuri be risi, mva ni esele co rua ima andri vuri be ra. Mva ’da ni eca ’ba ada ru, ovuni ima andri ma woko azi ni ku.

▸ Cap. 13, par. 5

’Di e’yo ’bani ari inzezu engazu ’ba azi ma rua, kaniku ’bani ari ma esele su ’diyi ma azi ’bani ebi tani mbale pari azia ni suzu ’ba azi ma rua ecozu azo atizu ri i. Ari ma esele su ’diyi plasma ni, red blood cells ni, white blood cells ni, azini platelets ni.

▸ Cap. 13, par. 13

Biblia ma alea, afa ’bani omve “imbata” ru ri ovuni lu panga feza ni ku. ’Ba ka amani imbata fe, efini si ’ba amani driceza e’da, ’ba ama imba, dika ’ba ama otu e’yo azi si. Yehova feni imbata aoko si kaniku adrasi ku. (E’yo O’beza 4:1, 2) Yehova ni eceta kililiru ri e’da tipika yini ni. Imbata erini fele rini ovuzu onyiru risi, ’ba imbata isupi engazu erivu ’diyi imbata erini ri le saaru. (E’yo O’beza 12:1) Yehova le ’ba inzita fepi ini ’diyi saaru, dika eri eyini imbata fe ra. Eri eyini imbata fe e’yo onzi eyi ma omia ’diyi otuzu, dika eri eyi ma aza ko e’yo egazu azini e’yo ’yezu geri erini ayiko fepi ra risi. Tipika yini ecozu anzi eyini ’diyi ma aza kozu, le ma ko eyi ma aza asisile eyini ovuzu anzi e’yo eripi ra ’diyi ru ri nizu. Le vini mi ma imba eyi Yehova ni lezu, azini e’yo erini Biblia ma alea ri lezu, e’yo erini ama egazu alenia ’diyi pie.

▸ Cap. 14, par. 13

’Di orindi onzi ’ba ada agapi okpo si ra, amani eco ne mile si ku ’diyi. Orindi onzi yi malaika fupi onzi ’diyi. Eca malaika onzi ’diyi ru sa ndra eyini gazu Mungu ma ti eriko si, eyini ani pezu ecazu eri ma ari’bo ru ’dasi. (E’doza 6:2; Yuda 6) Eci di ti tualu Satani be Yehova ma ti gazu.​—Azita Amvizu 32:17; Luka 8:30; ’Yeta 16:16; Yakobo 2:19.

▸ Cap. 16, par. 4