EBIMÁ KAKA YANGO MOKO?
Mposo ya nyoka
LOKOLA nyoka ezalaka na mabɔkɔ ná makolo te, ebongi ete mposo na yango ezala makasi mpo etambola malamu kozanga mikakatano. Banyoka mosusu emataka na nzete ya mabakumabaku, mosusu mpe etimolaka mabulu na zɛlo ya mabangamabanga. Nini esalaka ete mposo ya nyoka ezala makasi bongo?
Tókanisa naino: Lolenge ndenge na ndenge ya nyoka ezalaka na mposo oyo ekeseni na oyo ya bamosusu na kotalela ndenge oyo yango esalemá mpe monene na yango. Ata bongo, mposo ya banyoka nyonso ekokani na eloko moko: Libándá na yango ezalaka makasi mpe ekómaka mokemoke pɛtɛɛ na kati. Ezali na litomba nini? Marie-Christin Klein, moto moko ya mayele, alobi boye: “Eloko oyo ezalaka naino makasi na libándá mpe ekómaka pɛtɛɛ na kati ekoki kopanza nguya na yango mosika mpenza.” Ndenge oyo mposo ya nyoka ezalaka, esalaka ete ezala na makasi oyo esengeli mpo ebendana malamu na mabele mpe kaka na ntango yango epanzaka kutu nguya na yango na esika ya mabanga oyo ekoki kozokisa yango mpo mposo na yango ebeba mingi te. Ezali na ntina ete mposo yango ezala makasi, mpo mbala mingi, nyoka elongolaka mposo kaka nsima ya sanza mibale to misato.
Biloko oyo basali yango na kolanda ndenge mposo ya nyoka ezalaka ekoki kosalisa minganga; na ndakisa mpo na kosala biloko oyo ebatelaka mpo moto akwea te na esika ya mosɛlu mpe biloko oyo eumelaka mpenza, oyo bakɔtisaka na nzoto ya moto na ntango ya lipaso. Kosala mpe bamasini oyo ememaka biloko, oyo esalemi mpenza lokola mposo ya nyoka, ekoki kosɛnga mafuta mingi te (lubrifiant), oyo ebebisaka mopɛpɛ.
Okanisi nini? Mposo ya nyoka ebimá kaka yango moko to basalaki yango kosala?
Talá mpe...
LAMUKÁ!
Langi makasi ya bleu ya mbuma ya Pollia condensata
Mbuma ya Pollia condensata ezalaka te na eloko oyo ebimisaka langi ya bleu, kasi ezali molona oyo ezalaka na langi ya bleu ya makasi koleka milona nyonso. Nini esalaka ete mbuma yango ezala na langi makasi bongo?
LAMUKÁ!
Mposo ya nyama babengi loutre de mer
Banyama mingi oyo emɛlisaka bana mabɛlɛ (mammifères) mpe efandaka na mai ya malili ezalaka na mposo oyo ebatelaka yango mpo eyoka malili mingi te. Kasi loutre de mer ezalaka ndenge mosusu.
LAMUKÁ!
Mayele oyo nzoi esalelaka mpo na kokita
Mpo na nini mayele oyo nzoi esalelaka mpo na kokita ebongi mpe kosalelama mpo na kotambwisa barobo oyo epumbwaka?
LAMUKÁ!
Ndenge furmi oyo engɛngaka lokola palata ebatelamaka na moi ya esobe ya Sahara
Furmi yango ezali moko ya banyama oyo moi makasi ebomaka yango te. Nini esalaka ete ekufa te ata na moi makasi ya ndenge nini?
LAMUKÁ!
Bansingansinga ya mbɛmbɛ ya mai oyo babengi moule
Mbɛmbɛ ya mai esalelaka bansingansinga yango mpo ekangana na eloko moko. Koyeba ndenge oyo yango esalaka ekoki kosalisa mpo na kobimisa bisaleli ya sika mpe ya malamu ya kokangisa biloko ya kotongela bandako to kokangisa mikuwa na misisa ya minene.
