Ntango otali kɔnti na yo ya banki mpe bafaktire, omoni lokola mbongo na yo ezali kolimwa na mopɛpɛ. Outi kobala kala mingi te, mpe bozali koyeba kobatela mbongo te. Osengeli nde kopesa molongani na yo foti? Kowela kosala bongo te! Bópesana nde makanisi, mpe bótalela makambo mosusu oyo mbala mosusu ekɔtisi bino na mokakatano wana. *

Mbongwana. Soki ozalaki kofanda epai na bino liboso obala, kofuta bafaktire mpe kosangisa mbongo mpo na kosomba biloko ekoki kozala likambo ya sika mpo na yo. Ekoki mpe kozala ete yo ná molongani na yo bosalelaka mbongo ndenge moko te. Na ndakisa, moko akoki kozala na mposa ya kobimisaka mbongo mpambampamba kasi mosusu akoki kozala na mposa ya kobatela yango. Esɛngaka ntango mpo babalani bámesana mpe báyokana na ndenge ya kosalela mbongo.

Kozongisa makambo nsima. Jim, oyo mombongo na ye ezali kotambola malamu alobi ete ntango abalaki sika, kozanga kobongisa makambo malamu ememelaki ye mikakatano mpenza. Alobi boye: “Lokola nazalaki kofuta bafaktire na retare, ngai ná mwasi na ngai tozalaki kobimisa ebele ya badolare na nsima mpo na kofuta lomande. Mbongo na biso esilaki nyonso!”

“Mbongo oyo obombá” na banki. Ezalaka mpasi te kobebisa mbongo oyo oyebi te soki etikali boni. Ekoki kozala bongo soki osalelaka mingi karte ya kredi, Internet to banki mpo na kosomba biloko. Kozala na likoki ya kodefa mbongo na pɛtɛɛ nyonso ekoki kosala ete baoyo bauti kobala sika bábebisa mbongo mpambampamba.

Ezala mpo na likambo nini, mbongo ekoki kobimisa mikakatano na libala na bino. Buku moko (Fighting for Your Marriage) elobi boye: “Babalani mingi balobi ete mbongo nde likambo ya liboso oyo ebimisaka mikakatano na libala ata soki bazali na yango mingi to te. Mbala mingi baswanaka nde mpo na likambo ya mbongo.”

Bózala na ekateli ya kopesana mabɔkɔ. Na esika ya kopesana foti, bópesana mabɔkɔ mpo bósalelaka mbongo na bino na mayele. Na ebandeli bóyokana ete bokotika te ete mbongo ekabola bino.​—Toli ya Biblia: Baefese 4:32.

Bóyokana liboso ndenge bokosalela mbongo. Bósala liste ya biloko nyonso oyo bokosomba na sanza mobimba, ezala ya minene to ya mike. Yango ekosalisa bino bóyeba epai mbongo ezali kokende mpe bóyeba biloko oyo ezali na ntina te kosomba.

Bósala liste ya biloko oyo ezali na ntina, ata mpe ya biloko ya kolya, ya bilamba, mbongo ya kofuta ndako, ya motuka mpe makambo mosusu. Bókoma ‘ntalo’ ya eloko mokomoko oyo ezali na liste, mpe bótala soki yango ekosɛnga bóbimisa mbongo boni na ntango boye, mbala mosusu mpo na sanza mobimba.​—Toli ya Biblia: Luka 14:28.

Sanza nyonso, tyáká mbongo ya eloko na eloko na esika na yango (ya bilei, ya nyongo, ya esansi mpe bongo na bongo). Mpo na kosala bongo, basusu batyaka mbongo ya eloko na eloko na ba anvelɔpɛ. * Soki anvelɔpɛ ya eloko moko elingi kotikala mpamba, bakoki kotika kobimisa mbongo na anvelɔpɛ yango mpo na kosomba eloko yango to kotya mbongo oyo etikali na anvelɔpɛ mosusu.

Taleláká biloko ya mokili na ndenge ebongi. Kozala na eloko nyonso oyo ebimi sika te nde epesaka moto esengo. Kutu, Yesu alobaki boye: “Ata soki moto azali na biloko mingi, biloko na ye ekopesa ye bomoi te.” (Luka 12:15) Mbala mingi, ndenge oyo osombaka biloko emonisaka soki ondimaka maloba yango.​—Toli ya Biblia: 1 Timote 6:8.

Bongolá makambo. Aaron, oyo abalá ekokisi sikoyo mbula mibale, alobi boye: “Makambo lokola kotya ba antennes mosusu ya TV mpe kolya na barestora ekoki komonana malamu, kasi nsima ya mikolo ekoki kosilisa moto mbongo. Tosengeli koboya makambo mosusu soki tolingi kotambwisa bomoi na kotalela makoki na biso.”