ກ1
ຫຼັກການໃນການແປຄຳພີໄບເບິນ
ຄຳພີໄບເບິນຂຽນເປັນພາສາເຮັບເຣີ ພາສາອາຣາເມອິກ ແລະພາສາກຣີກ. ໃນທຸກມື້ນີ້ ມີຄຳພີໄບເບິນທັງແບບຄົບຊຸດຫຼືບາງສ່ວນຫຼາຍກວ່າ 3.000 ພາສາ. ຄົນສ່ວນຫຼາຍທີ່ອ່ານຄຳພີໄບເບິນບໍ່ເຂົ້າໃຈພາສາຕົ້ນສະບັບ ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງຕ້ອງອ່ານຈາກສະບັບທີ່ແປແລ້ວ. ຜູ້ແປຄວນໃຊ້ຫຼັກການຫຍັງໃນການແປຄຳພີໄບເບິນ? ແລະມີການໃຊ້ຫຼັກການເຫຼົ່ານີ້ແນວໃດເມື່ອແປຄຳພີໄບເບິນສະບັບແປໂລກໃໝ່?
ບາງຄົນຄິດວ່າການແປຕາມໂຕຫຼືແປແບບຄຳຕໍ່ຄຳຈະຖ່າຍທອດຄວາມໝາຍໄດ້ໃກ້ຄຽງກັບພາສາຕົ້ນສະບັບຫຼາຍທີ່ສຸດ. ແຕ່ບໍ່ເປັນແບບນັ້ນສະເໝີໄປ. ຂໍໃຫ້ເບິ່ງເຫດຜົນບາງຢ່າງຕໍ່ໄປນີ້:
-
ບໍ່ມີພາສາໃດທີ່ມີຫຼັກໄວຍາກອນ ຄຳສັບ ແລະໂຄງສ້າງປະໂຫຍກຄືກັນທຸກຢ່າງ. ຜູ້ຊ່ຽວຊານດ້ານພາສາເຮັບເຣີຊື່ເອັດສ໌. ອຣາ. ດຣາຍເວີຂຽນໄວ້ວ່າ ແຕ່ລະພາສາ “ບໍ່ໄດ້ຕ່າງກັນແຕ່ຫຼັກໄວຍາກອນແລະເຄົ້າສັບເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ຍັງຕ່າງກັນ . . . ໃນການຮຽບຮຽງຄວາມຄິດອອກມາເປັນປະໂຫຍກນຳອີກ.” ຄົນທີ່ເວົ້າພາສາຕ່າງກັນກໍຄິດຕ່າງກັນ. ລາວອະທິບາຍຕື່ມອີກວ່າ “ຍ້ອນແນວນີ້ ໂຄງສ້າງປະໂຫຍກຂອງແຕ່ລະພາສາຈຶ່ງບໍ່ຄືກັນ.”
-
ໃນທຸກມື້ນີ້ບໍ່ມີພາສາໃດທີ່ມີຄຳສັບແລະຫຼັກໄວຍາກອນຄືກັນທຸກຢ່າງກັບພາສາເຮັບເຣີ ພາສາອາຣາເມອິກ ແລະພາສາກຣີກທີ່ໃຊ້ຂຽນຄຳພີໄບເບິນ. ການແປຄຳພີໄບເບິນແບບຄຳຕໍ່ຄຳຈຶ່ງບໍ່ສາມາດຖ່າຍທອດຄວາມໝາຍໄດ້ຈະແຈ້ງຫຼືອາດເຖິງຂັ້ນເຮັດໃຫ້ເຂົ້າໃຈຜິດໄດ້.
-
ຄວາມໝາຍຂອງຄຳຫຼືສຳນວນອາດປ່ຽນໄປໄດ້ຕາມແຕ່ລະທ້ອງຖິ່ນ.
ໃນບາງແວດບົດ ຜູ້ແປອາດແປຕາມໂຕຕາມຕົ້ນສະບັບໄດ້ ແຕ່ກໍຕ້ອງລະວັງຄືກັນ.
ຕໍ່ໄປນີ້ແມ່ນຕົວຢ່າງທີ່ສະແດງວ່າການແປຕາມໂຕແບບຄຳຕໍ່ຄຳອາດເຮັດໃຫ້ເຂົ້າໃຈຜິດໄດ້:
-
ໃນພະຄຳພີ ຄຳທີ່ແປຕາມໂຕວ່າ “ນອນຫຼັບ” ອາດໝາຍເຖິງການນອນຫຼັບແທ້ໆຫຼືໝາຍເຖິງຕາຍກໍໄດ້. (ມັດທາຍ 28:13; ກິດຈະການ 7:60) ຖ້າແວດບົດໃດໝາຍເຖິງການຕາຍ ຜູ້ແປພະຄຳພີອາດແປວ່າ “ຕາຍ” ເພື່ອໃຫ້ຜູ້ອ່ານເຂົ້າໃຈແຈ້ງ.—1 ໂກຣິນໂທ 7:39; 1 ເທຊະໂລນິກ 4:13; 2 ເປໂຕ 3:4, ໄຂເງື່ອນ
-
ໃນເອເຟໂຊ 4:14 ອັກຄະສາວົກໂປໂລໃຊ້ສຳນວນໜຶ່ງທີ່ແປຕາມໂຕໄດ້ວ່າ “ໃນການຫຼິ້ນໝາກກະລ໋ອກຂອງມະນຸດ.” ສຳນວນບູຮານນີ້ເຮັດໃຫ້ຄິດເຖິງການໂກງຄົນອື່ນໂດຍໃຊ້ໝາກກະລ໋ອກ. ແຕ່ໃນພາສາສ່ວນຫຼາຍການແປຕາມໂຕແບບນີ້ບໍ່ມີຄວາມໝາຍຫຍັງເລີຍ. ຄຳພີໄບເບິນສະບັບນີ້ຈຶ່ງແປສຳນວນນີ້ວ່າ “ອຸບາຍຫຼອກລວງຂອງມະນຸດ” ເຊິ່ງຖ່າຍທອດຄວາມໝາຍໄດ້ແຈ້ງກວ່າ.
-
ໃນໂຣມ 12:11 ໃຊ້ສຳນວນພາສາກຣີກທີ່ມີຄວາມໝາຍຕາມໂຕວ່າ “ໃຈທີ່ຟົດ” ແຕ່ໃນພາສາລາວການແປແບບນີ້ບໍ່ໄດ້ໃຫ້ຄວາມໝາຍຕາມຕົ້ນສະບັບ. ຄຳພີໄບເບິນສະບັບນີ້ຈຶ່ງແປສຳນວນນີ້ວ່າ “ໃຈກະຕືລືລົ້ນ.”
-
ໃນຄຳບັນລະຍາຍຢູ່ເທິງພູທີ່ມີຊື່ສຽງຂອງພະເຢຊູ ມີສຳນວນໜຶ່ງທີ່ຄຳພີໄບເບິນບາງສະບັບແປວ່າ “ຄົນທັງຫຼາຍທີ່ຈົນໃນຈິດວິນຍານກໍເປັນສຸກ.” (ມັດທາຍ 5:3, ພະຄຣິສຕະທັມຄຳພີ) ແຕ່ໃນຫຼາຍພາສາການແປສຳນວນນີ້ຕາມໂຕໃຫ້ຄວາມໝາຍບໍ່ແຈ້ງ. ໃນຂໍ້ນີ້ພະເຢຊູກຳລັງສອນປະຊາຊົນວ່າຄວາມສຸກບໍ່ໄດ້ເກີດຈາກການມີຊັບສົມບັດເງິນຄຳ. ແຕ່ເກີດຈາກການຍອມຮັບວ່າຄົນເຮົາຈຳເປັນຕ້ອງໄດ້ຮັບການຊີ້ນຳຈາກພະເຈົ້າ. (ລູກາ 6:20) ດັ່ງນັ້ນ ການແປວ່າ “ຄົນທີ່ຮູ້ໂຕວ່າຕ້ອງໃຫ້ພະເຈົ້າຊີ້ນຳ” ຫຼື “ຜູ້ທີ່ຮູ້ຈັກວ່າຕົນຕ້ອງການພະເຈົ້າ” ຈຶ່ງຖ່າຍທອດຄວາມໝາຍໄດ້ກົງກັບຕົ້ນສະບັບຫຼາຍກວ່າ.—ມັດທາຍ 5:3; ພະຄຳພີຂອງຊາວຄິດພາສາຂອງຄົນທົ່ວໄປ
-
ໃນຫຼາຍແວດບົດ ຄຳພາສາເຮັບເຣີທີ່ແປວ່າ “ຫຶງຫວງ” ຫຼື “ອິດສາ” ມີຄວາມໝາຍກົງກັບຄຳໃນພາສາລາວທີ່ໝາຍເຖິງການໃຈຮ້າຍໃຫ້ຄົນໃກ້ຊິດທີ່ບໍ່ສັດຊື່ຫຼືການບໍ່ພໍໃຈທີ່ຄົນອື່ນມີຊັບສົມບັດ. (ສຸພາສິດ 6:34; ເອຊາຢາ 11:13) ແຕ່ຄຳພາສາເຮັບເຣີຄຳດຽວກັນນີ້ກໍມີຄວາມໝາຍໃນແງ່ດີນຳ. ຕົວຢ່າງເຊັ່ນ ຄຳນັ້ນອາດໝາຍເຖິງຄວາມກະຕືລືລົ້ນຂອງພະ ເຢໂຫວາທີ່ຕັ້ງໃຈຈະປົກປ້ອງຜູ້ຮັບໃຊ້ຂອງເພິ່ນແລະຕ້ອງການໃຫ້ເຂົາເຈົ້າ ‘ນະມັດສະການເພິ່ນພຽງຜູ້ດຽວ.’ (ອົບພະຍົບ 34:14; 2 ກະສັດ 19:31; ເອເຊກຽນ 5:13; ເຊຄາຣີຢາ 8:2) ຄຳນີ້ຍັງໃຊ້ເພື່ອເວົ້າເຖິງຄວາມຮູ້ສຶກຂອງຜູ້ຮັບໃຊ້ພະເຈົ້າທີ່ນະມັດສະການເພິ່ນ ເຊິ່ງ ‘ທົນບໍ່ໄດ້ເມື່ອເຫັນຄົນບໍ່ສັດຊື່’ ຕໍ່ເພິ່ນ.—ຈົດເຊັນບັນຊີ 25:11; ເພງສັນລະເສີນ 69:9; 119:139
-
ຄຳພາສາເຮັບເຣີທີ່ມັກແປວ່າ “ມື” ອາດມີຫຼາຍຄວາມໝາຍຂຶ້ນຢູ່ກັບແວດບົດ ເຊັ່ນ “ອຳນາດ” ຫຼື “ໃຈກວ້າງ.” (2 ຊາມູເອນ 8:3; 1 ກະສັດ 10:13; ສຸພາສິດ 18:21) ດັ່ງນັ້ນ ຄຳພີໄບເບິນສະບັບນີ້ຈຶ່ງແປຄຳນີ້ໃນຫຼາຍແບບ.
ຍ້ອນເຫດຜົນເຫຼົ່ານີ້ ຜູ້ແປຄຳພີໄບເບິນຈຶ່ງບໍ່ໄດ້ແປຄຳດຽວກັນແບບເກົ່າທຸກເທື່ອ. ແຕ່ຕ້ອງຄິດດີໆເພື່ອຈະເລືອກຄຳແປທີ່ມີຄວາມໝາຍກົງກັບຕົ້ນສະບັບຫຼາຍທີ່ສຸດ. ນອກຈາກນີ້ ຜູ້ແປຍັງຕ້ອງລຽງປະໂຫຍກໃຫ້ຖືກຕາມຫຼັກໄວຍາກອນເພື່ອໃຫ້ອ່ານເຂົ້າໃຈງ່າຍນຳ.
ໃນຂະນະດຽວກັນ ຜູ້ແປບໍ່ຄວນແປງຄຳເວົ້າຫຼາຍໂພດ. ຖ້າລາວແປແບບອິດສະຫຼະຫຼາຍໂພດຫຼືຕີຄວາມໝາຍຕາມຄວາມເຂົ້າໃຈຂອງໂຕເອງກໍຈະເຮັດໃຫ້ຄວາມໝາຍຂອງເນື້ອໃນຜິດ. ຍ້ອນລາວອາດເອົາຄວາມຄິດທີ່ຜິດໆຂອງໂຕເອງໃສ່ຫຼືຕັດລາຍລະອຽດສຳຄັນບາງຢ່າງທີ່ມີໃນຕົ້ນສະບັບ. ການແປແບບອິດສະຫຼະອາດຊ່ວຍໃຫ້ອ່ານເຂົ້າໃຈງ່າຍ ແຕ່ເຮັດໃຫ້ຜູ້ອ່ານບໍ່ເຂົ້າໃຈຄວາມໝາຍແທ້ໆຂອງພະຄຳພີ.
ຄວາມເຊື່ອສ່ວນໂຕຂອງຜູ້ແປໃນຫຼັກຄຳສອນບາງຢ່າງອາດເຮັດໃຫ້ການແປຜິດໄດ້. ຕົວຢ່າງເຊັ່ນ ມັດທາຍ 7:13 ບອກວ່າ “ປະຕູກວ້າງ . . . ພາໄປເຖິງຄວາມຈິບຫາຍ” ແຕ່ຍ້ອນຜູ້ແປບາງຄົນມີຄວາມເຊື່ອສ່ວນໂຕບາງຢ່າງ ພະຄຳພີບາງສະບັບຈຶ່ງໃຊ້ຄຳວ່າ “ນະລົກ” ແທນທີ່ຈະໃຊ້ຄຳວ່າ “ຈິບຫາຍ” ທີ່ເປັນຄວາມໝາຍແທ້ໆຂອງຄຳພາສາກຣີກຄຳນີ້.
ຜູ້ແປຄຳພີໄບເບິນຕ້ອງຈື່ໄວ້ຄືກັນວ່າ ແຕ່ກີ້ຄຳພີໄບເບິນຂຽນໃນພາສາທີ່ຄົນທຳມະດາເຊັ່ນ ຊາວໄຮ່ຊາວນາ ຄົນລ້ຽງແກະ ແລະຄົນຫາປາໃຊ້ໃນຊີວິດປະຈຳວັນ. (ເນເຮມີຢາ 8:8, 12; ກິດຈະການ 4:13) ຄຳພີໄບເບິນສະບັບແປທີ່ດີຈຶ່ງຕ້ອງຊ່ວຍໃຫ້ຄົນທີ່ຢາກຮູ້ຄວາມຈິງເຂົ້າໃຈສິ່ງທີ່ຂຽນໄວ້ໃນຄຳພີໄບເບິນບໍ່ວ່າເຂົາເຈົ້າຈະມີພູມຫຼັງແບບໃດ. ດັ່ງນັ້ນ ຜູ້ແປຄວນໃຊ້ຄຳທຳມະດາທີ່ຈະແຈ້ງແລະເຂົ້າໃຈງ່າຍ. ບໍ່ແມ່ນຄຳທີ່ຄົນທົ່ວໄປບໍ່ໃຊ້.
ພາກຜະໜວກ ກ4) ຄຳພີໄບເບິນຫຼາຍສະບັບໃຊ້ຕຳແໜ່ງ “ພະອົງເຈົ້າ” ແທນຊື່ພະເຈົ້າ ແລະບາງສະບັບເຖິງຂັ້ນເຮັດໃຫ້ຄົນອ່ານບໍ່ຮູ້ຊ້ຳວ່າພະເຈົ້າມີຊື່. ຕົວຢ່າງເຊັ່ນ ສະບັບແປບາງສະບັບໄດ້ແປຄຳອະທິດຖານຂອງພະເຢຊູໃນໂຢຮັນ 17:26 ວ່າ “ລູກໄດ້ເຮັດໃຫ້ພະອົງເປັນທີ່ຮູ້ຈັກແກ່ພວກເຂົາ” ແລະແປໂຢຮັນ 17:6 ວ່າ “ລູກໄດ້ເຮັດໃຫ້ພະອົງເປັນທີ່ຮູ້ຈັກແກ່ພວກ . . . ທີ່ພະອົງໄດ້ມອບໃຫ້ລູກ.” ແຕ່ຄຳແປທີ່ຖືກຕ້ອງຕາມຕົ້ນສະບັບແມ່ນ “ລູກເຮັດໃຫ້ເຂົາເຈົ້າຮູ້ຈັກຊື່ຂອງພໍ່ແລ້ວ” ແລະ “ຄົນທີ່ພໍ່ແຍກອອກຈາກໂລກນີ້ແລະຍົກໃຫ້ລູກ ລູກຊ່ວຍເຂົາເຈົ້າໃຫ້ຮູ້ຈັກຊື່ຂອງພໍ່ແລ້ວ.”
ຜູ້ແປຫຼາຍຄົນຕັດຊື່ເຢໂຫວາທີ່ເປັນຊື່ຂອງພະເຈົ້າອອກຈາກສະບັບແປສະໄໝໃໝ່ເຊິ່ງເປັນສິ່ງທີ່ບໍ່ຄວນເຮັດ ທັງໆທີ່ຊື່ນີ້ມີຢູ່ໃນສຳເນົາຄຳພີໄບເບິນສະໄໝບູຮານ. (ເບິ່ງໃນຄຳນຳຂອງຄຳພີໄບເບິນສະບັບແປໂລກໃໝ່ ພາສາອັງກິດສະບັບທຳອິດຂຽນວ່າ: “ພວກເຮົາບໍ່ໄດ້ແປພະຄຳພີແບບຕີຄວາມໝາຍ. ຖ້າມີສຳນວນພາສາອັງກິດສະໄໝໃໝ່ທີ່ໃຊ້ໄດ້ແລະບໍ່ໄດ້ເຮັດໃຫ້ຄວາມໝາຍບໍ່ແຈ້ງຫຼືຟັງແປກ ພວກເຮົາກໍພະຍາຍາມແປຕາມໂຕເທົ່າທີ່ຈະເຮັດໄດ້.” ດັ່ງນັ້ນ ຄະນະກຳມະການການແປຄຳພີໄບເບິນສະບັບແປໂລກໃໝ່ຈຶ່ງພະຍາຍາມແປພະຄຳພີໃຫ້ກົງກັບພາສາຕົ້ນສະບັບ ແຕ່ກໍຫຼີກລ່ຽງການໃຊ້ຄຳແລະສຳນວນທີ່ຟັງແປກຫຼືມີຄວາມໝາຍບໍ່ແຈ້ງ. ເມື່ອເຮັດຈັ່ງຊີ້ກໍເຮັດໃຫ້ຄຳພີໄບເບິນສະບັບນີ້ອ່ານງ່າຍ ແລະຜູ້ອ່ານສາມາດໝັ້ນໃຈໄດ້ວ່າມີການຖ່າຍທອດຂໍ້ຄວາມທີ່ໄດ້ຮັບການດົນໃຈຢ່າງສັດຊື່.—1 ເທຊະໂລນິກ 2:13