ຂ້າມໄປທີ່ເນື້ອໃນ

ຂ້າມໄປທີ່ສາລະບານ

ບົດ​ຄວາມ​ສຶກສາ​ທີ 8

ເພງ​ທີ 130 ເຮົາ​ຕ້ອງ​ໃຫ້​ອະໄພ​ກັນ

ເຈົ້າ​ຈະ​ຮຽນ​ແບບ​ພະ​ເຢໂຫວາ​ແນວ​ໃດ​ໃນ​ການ​ໃຫ້​ອະໄພ?

ເຈົ້າ​ຈະ​ຮຽນ​ແບບ​ພະ​ເຢໂຫວາ​ແນວ​ໃດ​ໃນ​ການ​ໃຫ້​ອະໄພ?

“ພວກ​ເຈົ້າ​ຕ້ອງ​ເຕັມໃຈ​ໃຫ້​ອະໄພ​ໃຫ້​ກັນ​ຄື​ກັບ​ທີ່​ພະ​ເຢໂຫວາ​ເຕັມໃຈ​ໃຫ້​ອະໄພ​ໃຫ້​ພວກ​ເຈົ້າ.”ກລຊ. 3:13

ຈຸດ​ສຳຄັນ

ໃນ​ບົດ​ນີ້ ເຮົາ​ຈະ​ເບິ່ງ 3 ຂັ້ນ​ຕອນ​ທີ່​ຈະ​ຊ່ວຍ​ເຮົາ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ທີ່​ເຮັດ​ໃຫ້​ເຮົາ​ເຈັບ.

1-2. (ກ) ຕອນ​ໃດ​ທີ່​ເຮົາ​ຮູ້ສຶກ​ວ່າ​ຍາກ​ຫຼາຍ​ທີ່​ຈະ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ? (ຂ) ເດນິດສ໌​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ​ແນວ​ໃດ?

 ເຈົ້າ​ຮູ້ສຶກ​ວ່າ​ຍາກ​ບໍ​ທີ່​ຈະ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ? ພວກ​ເຮົາ​ຫຼາຍ​ຄົນ​ຮູ້ສຶກ​ວ່າ​ຍາກ ໂດຍ​ສະເພາະ​ຖ້າ​ມີ​ໃຜ​ເວົ້າ​ຫຼື​ເຮັດ​ບາງ​ຢ່າງ​ທີ່​ເຮັດ​ໃຫ້​ເຮົາ​ເຈັບ​ຫຼາຍ. ແຕ່​ເຮົາ​ສາມາດ​ເອົາ​ຊະນະ​ຄວາມ​ຮູ້ສຶກ​ແບບ​ນັ້ນ​ແລະ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ​ໄດ້​ແທ້ໆ. ໃຫ້​ເຮົາ​ມາ​ເບິ່ງ​ເລື່ອງ​ຂອງ​ພີ່ນ້ອງ​ເດນິດສ໌. a ໃນ​ປີ 2017 ເດນິດສ໌​ກັບ​ຄອບຄົວ​ໄປ​ຢ້ຽມ​ຊົມ​ສຳນັກງານ​ໃຫຍ່​ຂອງ​ພະຍານ​ພະ​ເຢໂຫວາ​ທີ່​ຫາກໍ​ເປີດ​ໃໝ່. ຕອນ​ທີ່​ເມືອ​ເຮືອນ ມີ​ລົດ​ຄັນ​ໜຶ່ງ​ເສຍ​ຫຼັກ​ມາ​ຕຳ​ລົດ​ຂອງ​ເຂົາເຈົ້າ​ບັກ​ແຮງໆ. ເດນິດສ໌​ສະຫຼົບ ແລະ​ເມື່ອ​ລາວ​ຟື້ນ ລາວ​ໄດ້​ຮູ້​ວ່າ​ພວກ​ລູກ​ເຈັບ​ໜັກ ແຕ່​ໄບຣອັ້ນ​ຜົວ​ຂອງ​ລາວ​ຕາຍ. ເມື່ອ​ຄິດ​ເຖິງ​ເຫດການ​ນັ້ນ ລາວ​ເວົ້າ​ວ່າ: “ຂ້ອຍ​ຕົກໃຈ​ແລະ​ເສຍໃຈ​ຫຼາຍ​ຈົນ​ເຮັດ​ຫຍັງ​ບໍ່​ຖືກ.” ຕໍ່​ມາ ລາວ​ໄດ້​ຮູ້​ວ່າ​ມັນ​ເປັນ​ອຸບັດຕິເຫດ. ຄົນ​ຂັບ​ລົດ​ບໍ່​ໄດ້​ເມົາ​ເຫຼົ້າ​ຫຼື​ເມົາ​ຢາເສບຕິດ ແລະ​ບໍ່​ໄດ້​ເກິ​ເບິ່ງ​ໂທລະສັບ​ຫຼື​ແນວ​ອື່ນ. ເດນິດສ໌​ອະທິດຖານ​ຂໍ​ພະ​ເຢໂຫວາ​ຊ່ວຍ​ລາວ​ໃຫ້​ມີ​ຄວາມ​ສະຫງົບໃຈ​ເພື່ອ​ລາວ​ຈະ​ບໍ່​ໃຈ​ຮ້າຍ​ໃຫ້​ຜູ້​ຊາຍ​ຄົນ​ນັ້ນ​ທີ່​ເຮັດ​ໃຫ້​ຜົວ​ລາວ​ຕາຍ.

2 ຄົນ​ຂັບ​ລົດ​ຖືກ​ຈັບ​ແລະ​ຕ້ອງ​ຂຶ້ນ​ສານ​ໂດຍ​ຖືກ​ຕັ້ງ​ຂໍ້ຫາ​ວ່າ​ເຮັດ​ໃຫ້​ຜູ້​ອື່ນ​ຕາຍ​ໂດຍ​ບໍ່​ຕັ້ງໃຈ. ຖ້າ​ສານ​ຕັດສິນ​ວ່າ​ຜູ້​ຊາຍ​ຄົນ​ນີ້​ມີ​ຄວາມ​ຜິດ ລາວ​ຈະ​ຕ້ອງ​ຕິດ​ຄຸກ. ສານ​ບອກ​ເດນິດສ໌​ວ່າ ຄຳ​ຕັດສິນ​ຈະ​ອອກ​ມາ​ເປັນ​ແບບ​ໃດ​ກໍ​ຂຶ້ນ​ຢູ່​ກັບຄຳ​ໃຫ້​ການ​ຂອງ​ລາວ. ເດນິດສ໌​ເວົ້າ​ວ່າ: “ເມື່ອ​ຂ້ອຍ​ຕ້ອງ​ເວົ້າ​ເຖິງ​ເຫດການ​ທີ່​ໂຫດ​ຮ້າຍ​ທີ່​ສຸດ​ໃນ​ຊີວິດ​ຂອງ​ຂ້ອຍ​ຄືນ​ອີກ ຂ້ອຍ​ຮູ້ສຶກ​ຄື​ກັບ​ວ່າ​ມີ​ຄົນ​ຕັດໄໝ​ຫຍິບ​ບາດ​ຂອງ​ຂ້ອຍ​ແລະ​ຜີ່​ບາດ​ອອກ ແລ້ວ​ເອົາ​ເກືອ​ຄຸ​ໃຫຍ່ໆ​ຖອກ​ໃສ່​ບາດນັ້ນ.” ສອງ​ສາມ​ອາທິດ​ຕໍ່​ມາ ເດນິດສ໌​ນັ່ງ​ຢູ່​ໃນ​ສານ​ແລະ​ກຽມ​ຊິ​ໃຫ້​ການ​ຕໍ່​ໜ້າ​ຜູ້​ຊາຍ​ທີ່​ເຮັດ​ໃຫ້​ຄອບຄົວ​ຂອງ​ລາວ​ຕ້ອງ​ເຈັບ​ປວດ​ຫຼາຍ. ຕອນ​ນັ້ນ​ເດນິດສ໌​ເວົ້າ​ຫຍັງ? ລາວ​ຂໍຮ້ອງ​ສານ​ໃຫ້​ເມດຕາ​ຜູ້​ຊາຍ​ຄົນ​ນັ້ນ. b ເມື່ອ​ເດນິດສ໌​ເວົ້າ​ຈົບ ຜູ້​ພິພາກສາ​ກໍ​ໄຫ້. ລາວ​ເວົ້າ​ວ່າ: “ຂ້ອຍ​ເປັນ​ຜູ້​ພິພາກສາ​ມາ 25 ປີ. ຂ້ອຍ​ບໍ່​ເຄີຍ​ໄດ້​ຍິນ​ເລື່ອງ​ແບບ​ນີ້​ມາ​ກ່ອນ. ຂ້ອຍ​ບໍ່​ເຄີຍ​ໄດ້​ຍິນ​ຜູ້​ທີ່​ໄດ້​ຮັບ​ຄວາມ​ເສຍຫາຍ​ອ້ອນວອນ​ຂໍ​ຄວາມ​ເມດຕາ​ໃຫ້​ຜູ້​ທີ່​ເຮັດ​ຜິດ. ຂ້ອຍ​ບໍ່​ເຄີຍ​ໄດ້​ຍິນ​ຄຳເວົ້າ​ທີ່​ສະແດງ​ເຖິງ​ຄວາມ​ຮັກແລະ​ການ​ໃຫ້​ອະໄພ​ແບບ​ນີ້​ມາ​ກ່ອນ.”

3. ສິ່ງ​ໃດ​ຊ່ວຍ​ເດນິດສ໌​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ?

3 ສິ່ງ​ໃດ​ຊ່ວຍ​ເດນິດສ໌​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ? ລາວ​ຄິດ​ເຖິງ​ການ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຂອງ​ພະ​ເຢໂຫວາ. (ມກ. 7:18) ເມື່ອ​ເຮົາ​ເຫັນຄ່າ​ທີ່​ພະ​ເຢໂຫວາ​ໃຫ້​ອະໄພ​ເຮົາ ມັນ​ກໍ​ຈະ​ກະຕຸ້ນ​ເຮົາ​ໃຫ້​ຢາກ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ.

4. ພະ​ເຢໂຫວາ​ຢາກ​ໃຫ້​ເຮົາ​ເຮັດ​ຫຍັງ? (ເອເຟໂຊ 4:32)

4 ພະ​ເຢໂຫວາ​ຢາກ​ໃຫ້​ເຮົາ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ​ຢ່າງ​ໃຈ​ກວ້າງ​ຄື​ກັບ​ທີ່​ເພິ່ນ​ໃຫ້​ອະໄພ​ເຮົາ. (ອ່ານ​ເອເຟໂຊ 4:32) ເພິ່ນ​ຄາດໝາຍ​ໃຫ້​ເຮົາ​ພ້ອມ​ທີ່​ຈະ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ທີ່​ເຮັດ​ໃຫ້​ເຮົາ​ເຈັບ. (ພສ. 86:5; ລກ. 17:4) ໃນ​ບົດ​ນີ້ ເຮົາ​ຈະ​ເບິ່ງ 3 ຂັ້ນ​ຕອນ​ທີ່​ຈະ​ຊ່ວຍ​ເຮົາ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ​ຫຼາຍ​ຂຶ້ນ.

ຢ່າ​ເກັບ​ຄວາມ​ຮູ້ສຶກ​ຂອງ​ເຈົ້າ​ໄວ້

5. ຕາມ​ສຸພາສິດ 12:18 ເຮົາ​ອາດ​ຮູ້ສຶກ​ແນວ​ໃດ​ເມື່ອ​ມີ​ຄົນ​ເຮັດ​ໃຫ້​ເຮົາ​ເຈັບ?

5 ເຮົາ​ອາດ​ຮູ້ສຶກ​ເຈັບ​ຫຼາຍ​ຍ້ອນ​ສິ່ງ​ທີ່​ຄົນ​ອື່ນ​ເວົ້າ​ຫຼື​ເຮັດ​ກັບ​ເຮົາ ໂດຍ​ສະເພາະ​ຖ້າ​ຜູ້​ນັ້ນ​ເປັນ​ໝູ່​ສະໜິດ​ຫຼື​ຄົນ​ໃນ​ຄອບຄົວ​ຂອງ​ເຮົາ. (ພສ. 55:12-14) ບາງ​ເທື່ອ​ເຮົາ​ອາດ​ໃຈ​ຮ້າຍ​ຫຼາຍ​ຫຼື​ຮູ້ສຶກ​ເຈັບ​ຄື​ກັບ​ຖືກ​ມີດ​ແທງ. (ອ່ານ​ສຸພາສິດ 12:18) ເຮົາ​ອາດ​ພະຍາຍາມ​ເກັບ​ຄວາມ​ຮູ້ສຶກ​ເຈັບ​ປວດ​ໄວ້​ຫຼື​ເຮັດ​ຄື​ກັບ​ວ່າ​ບໍ່​ມີ​ຫຍັງ​ເກີດຂຶ້ນ ແຕ່​ການ​ເຮັດ​ແບບ​ນີ້​ອາດ​ເປັນ​ຄື​ກັບ​ວ່າ​ເຮົາ​ຖືກ​ມີດ​ແທງ​ແລະ​ປ່ອຍ​ໃຫ້​ມີດ​ຄາ​ຢູ່​ຫັ້ນ. ຄ້າຍຄື​ກັນ ເຮົາ​ບໍ່​ສາມາດ​ຄາດໝາຍ​ໃຫ້​ຄວາມ​ຮູ້ສຶກ​ເຈັບ​ປວດ​ດີ​ຂຶ້ນ​ຖ້າ​ເຮົາ​ເກັບ​ຄວາມ​ຮູ້ສຶກ​ນັ້ນ​ໄວ້​ແລະ​ບໍ່​ຍອມ​ກຳຈັດ​ມັນ.

6. ເມື່ອ​ມີ​ຄົນ​ເຮັດ​ໃຫ້​ເຮົາ​ເຈັບ ເຮົາ​ອາດ​ຮູ້ສຶກ​ແນວ​ໃດ?

6 ເມື່ອ​ມີ​ຄົນ​ເຮັດ​ໃຫ້​ເຮົາ​ເຈັບ ຄວາມ​ຮູ້ສຶກ​ທຳອິດ​ແມ່ນ​ເຮົາ​ອາດ​ຈະ​ໃຈ​ຮ້າຍ. ຄຳພີ​ໄບເບິນ​ຍອມຮັບ​ວ່າ​ເຮົາ​ໃຈ​ຮ້າຍ​ໄດ້ ແຕ່​ກໍ​ເຕືອນ​ນຳ​ວ່າ​ຢ່າ​ໃຫ້​ຄວາມ​ໃຈ​ຮ້າຍ​ຄວບຄຸມ​ເຮົາ. (ພສ. 4:4; ອຟຊ. 4:26) ຍ້ອນຫຍັງ? ຍ້ອນ​ວ່າ​ເມື່ອ​ເຮົາ​ຮູ້ສຶກ​ແນວ​ໃດ ເຮົາ​ກໍ​ມັກ​ຈະ​ເຮັດ​ແນວ​ນັ້ນ ແລະ​ຄວາມ​ໃຈ​ຮ້າຍ​ບໍ່​ໄດ້​ຊ່ວຍ​ເຮົາ​ໃຫ້​ເຮັດ​ສິ່ງ​ທີ່​ຖືກຕ້ອງ. (ຢກບ. 1:20) ໃຫ້​ຈື່​ໄວ້​ວ່າ​ເຮົາ​ໃຈ​ຮ້າຍ​ໄດ້ ແຕ່​ເຮົາ​ຈະ​ໃຈ​ຮ້າຍ​ຕໍ່​ໄປ​ຫຼື​ບໍ່​ແມ່ນ​ຂຶ້ນ​ຢູ່​ກັບ​ເຮົາ.

ໃຫ້​ຈື່​ໄວ້​ວ່າ​ເຮົາ​ໃຈ​ຮ້າຍ​ໄດ້ ແຕ່​ເຮົາ​ຈະ​ໃຈ​ຮ້າຍ​ຕໍ່​ໄປ​ຫຼື​ບໍ່​ແມ່ນ​ຂຶ້ນ​ຢູ່​ກັບ​ເຮົາ

7. ເມື່ອ​ມີ​ຄົນ​ເຮັດ​ໃຫ້​ເຮົາ​ເຈັບ ເຮົາ​ອາດ​ຮູ້ສຶກ​ແບບ​ໃດ​ອີກ?

7 ເມື່ອ​ມີ​ຄົນ​ເຮັດ​ບໍ່​ດີ​ກັບ​ເຮົາ ເຮົາ​ອາດ​ມີ​ຄວາມ​ຮູ້ສຶກ​ແບບ​ອື່ນ​ນຳ. ຕົວຢ່າງ​ເຊັ່ນ: ພີ່ນ້ອງ​ຍິງ​ຊື່​ແອນ​ເວົ້າ​ວ່າ: “ຕອນ​ຂ້ອຍ​ຍັງ​ນ້ອຍ ພໍ່​ຖິ້ມ​ແມ່​ໄປ​ແຕ່ງດອງ​ກັບ​ເອື້ອຍ​ລ້ຽງ​ຂອງ​ຂ້ອຍ. ຂ້ອຍ​ຮູ້ສຶກ​ຖືກ​ປະຖິ້ມ. ເມື່ອ​ເຂົາເຈົ້າ​ມີ​ລູກ ຂ້ອຍ​ກໍ​ຮູ້ສຶກ​ວ່າ​ມີ​ຄົນ​ມາ​ແທນ​ບ່ອນ​ຂ້ອຍ. ຂ້ອຍ​ໃຫຍ່​ຂຶ້ນ​ມາ​ພ້ອມ​ກັບ​ຄວາມ​ຮູ້ສຶກ​ທີ່​ວ່າ​ບໍ່​ມີ​ໃຜ​ຮັກ​ແລະ​ບໍ່​ມີ​ໃຜ​ຕ້ອງການ.” ພີ່ນ້ອງ​ຍິງ​ຊື່​ຈໍເຈັດ​ເວົ້າ​ເຖິງ​ຄວາມ​ຮູ້ສຶກຕອນ​ທີ່​ຜົວ​ຂອງ​ລາວ​ນອກ​ໃຈ. ລາວ​ເວົ້າ​ວ່າ: “ຂ້ອຍ​ກັບ​ຜົວ​ເປັນ​ໝູ່​ກັນ​ຕັ້ງແຕ່​ນ້ອຍ​ແລະ​ເປັນ​ໄພໂອເນຍ​ນຳ​ກັນ. ເມື່ອ​ລາວ​ເຮັດ​ແບບ​ນີ້ ຫົວໃຈ​ຂ້ອຍ​ກໍ​ແຕກ​ສະຫຼາຍ.” ໃນ​ທີ່​ສຸດ ເຂົາເຈົ້າ​ກໍ​ປະກັນ. ພີ່ນ້ອງ​ຍິງ​ຊື່​ນາໂອມິ​ເວົ້າ​ວ່າ: “ຂ້ອຍ​ບໍ່​ເຄີຍ​ຄິດ​ມາ​ກ່ອນ​ວ່າ​ຜົວ​ຈະ​ເຮັດໃຫ້​ຂ້ອຍ​ເສຍໃຈ​ຫຼາຍ​ປານ​ນີ້. ຕອນ​ທີ່​ລາວ​ບອກ​ວ່າ​ລາວ​ລັກເບິ່ງ​ສື່​ລາມົກ ຂ້ອຍ​ຮູ້ສຶກ​ຄື​ກັບ​ວ່າ​ຖືກ​ຕົວະ​ແລະ​ຖືກ​ທໍລະ​ຍົດ.”

8. (ກ) ມີ​ເຫດຜົນ​ຫຍັງ​ແດ່​ທີ່​ເຮົາ​ຄວນ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ? (ຂ) ເຮົາ​ໄດ້​ຮັບ​ປະໂຫຍດ​ຫຍັງ​ເມື່ອ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ? (ເບິ່ງ​ຂອບ “ ຖ້າ​ມີ​ຄົນ​ເຮັດ​ໃຫ້​ເຈົ້າ​ເຈັບ​ຈົນ​ຝັງ​ໃຈ​ເດ?”)

8 ເຮົາ​ບໍ່​ສາມາດ​ຄວບຄຸມ​ສິ່ງ​ທີ່​ຄົນ​ອື່ນ​ເວົ້າ​ຫຼື​ເຮັດ ແຕ່​ເຮົາ​ສາມາດ​ຄວບຄຸມ​ໂຕເອງ​ໄດ້. ວິທີ​ທີ່​ດີ​ທີ່​ສຸດ​ທີ່​ເຮົາ​ເຮັດ​ໄດ້​ແມ່ນ ໃຫ້​ອະໄພ. ຍ້ອນຫຍັງ? ຍ້ອນ​ເຮົາ​ຮັກ​ພະ​ເຢໂຫວາ ແລະ​ເພິ່ນ​ຢາກ​ໃຫ້​ເຮົາ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ. ຖ້າ​ເຮົາ​ໃຈ​ຮ້າຍ​ບໍ່​ເຊົາ​ແລະ​ບໍ່​ຍອມ​ໃຫ້​ອະໄພ ເຮົາ​ອາດ​ຈະ​ເຮັດ​ບາງ​ຢ່າງ​ທີ່​ບໍ່​ສະຫຼາດ​ແລະ​ອາດ​ເຖິງຂັ້ນ​ທຳລາຍ​ສຸຂະພາບ​ໂຕເອງ. (ສພສ. 14:17, 29, 30) ໃຫ້​ເບິ່ງ​ຕົວຢ່າງ​ຂອງ​ຄລິດສະຕິນ. ລາວ​ເວົ້າ​ວ່າ: “ຍາມ​ຂ້ອຍ​ໃຈ​ຮ້າຍ​ຫຼາຍ ຂ້ອຍ​ຈະ​ບໍ່​ຍິ້ມ ແລ້ວ​ກໍ​ກິນ​ແນວ​ທີ່​ບໍ່​ມີ​ປະໂຫຍດ ນອນ​ບໍ່​ພໍ ແລະ​ຄວບຄຸມ​ອາລົມ​ບໍ່​ໄດ້ ເຊິ່ງ​ເຮັດ​ໃຫ້​ຂ້ອຍ​ເຮັດ​ບໍ່​ດີ​ຕໍ່​ຜົວ​ແລະ​ຕໍ່​ຄົນ​ອື່ນ.”

9. ເປັນ​ຫຍັງ​ເຮົາ​ບໍ່​ຄວນ​ເກັບ​ຄວາມ​ໃຈ​ຮ້າຍ​ໄວ້?

9 ເຖິງ​ວ່າ​ຄົນ​ທີ່​ເຮັດ​ໃຫ້​ເຮົາ​ເຈັບ​ບໍ່​ເຄີຍ​ຂໍໂທດ​ເຮົາ ແຕ່​ເຮົາ​ສາມາດ​ເຮັດ​ບາງ​ຢ່າງ​ເພື່ອ​ເຮັດ​ໃຫ້​ໂຕເອງ​ຮູ້ສຶກ​ດີ​ຂຶ້ນ. ເຮົາ​ຈະ​ເຮັດ​ແນວ​ໃດ? ຈໍເຈັດ​ທີ່​ເວົ້າ​ເຖິງ​ກ່ອນ​ໜ້າ​ນີ້​ເວົ້າ​ວ່າ: “ຂ້ອຍ​ຕ້ອງ​ໃຊ້​ເວລາ​ດົນ​ເຕີບ​ເພື່ອ​ຈະ​ເຊົາ​ໃຈ​ຮ້າຍ​ໃຫ້​ຜົວ​ເກົ່າ​ໄດ້. ເມື່ອ​ເຮັດ​ແບບ​ນັ້ນ ຂ້ອຍ​ກໍ​ຮູ້ສຶກ​ສະຫງົບໃຈ​ຫຼາຍ​ແທ້ໆ.” ເມື່ອ​ເຮົາ​ບໍ່​ເກັບ​ຄວາມ​ໃຈ​ຮ້າຍ​ໄວ້​ໃນ​ໃຈ ເຮົາ​ກໍ​ຈະ​ບໍ່​ເປັນ​ຄົນ​ທີ່​ມີ​ແຕ່​ຄວາມ​ຂົມຂື່ນ. ນອກ​ຈາກ​ນັ້ນ ເຮົາ​ຍັງ​ເຮັດ​ສິ່ງ​ທີ່​ດີ​ສຳລັບ​ໂຕເອງ​ນຳ ນັ້ນ​ຄື ເຮົາ​ສາມາດ​ໃຊ້​ຊີວິດ​ຢ່າງ​ມີ​ຄວາມ​ສຸກ​ຕໍ່​ໄປ​ໄດ້. (ສພສ. 11:17) ຖ້າ​ເຈົ້າ​ເຮັດ​ສິ່ງ​ເຫຼົ່າ​ນີ້​ແລ້ວ ແຕ່​ຍັງ​ຮູ້ສຶກ​ວ່າ​ບໍ່​ພ້ອມ​ທີ່​ຈະ​ໃຫ້​ອະໄພ ເຈົ້າ​ຈະ​ເຮັດ​ແນວ​ໃດ?

ຮັບມື​ກັບ​ຄວາມ​ຮູ້ສຶກ​ຂອງ​ໂຕເອງ

10. ເປັນ​ຫຍັງ​ເຮົາ​ຄວນ​ໃຫ້​ເວລາ​ໂຕເອງ​ເພື່ອ​ຟື້ນຟູ​ສະພາບ​ຈິດ​ໃຈ? (ເບິ່ງ​ຮູບ​ນຳ)

10 ເຈົ້າ​ຈະ​ເຊົາ​ໃຈ​ຮ້າຍ​ແລ້ວ​ກັບ​ມາ​ມີ​ຄວາມ​ສຸກ​ໄດ້​ອີກ​ແນວ​ໃດ? ວິທີ​ໜຶ່ງ​ທີ່​ເຮັດ​ໄດ້​ແມ່ນ ໃຫ້​ເວລາ​ໂຕເອງ​ເພື່ອ​ຟື້ນຟູ​ສະພາບ​ຈິດ​ໃຈ. ຄື​ກັບ​ຄົນ​ທີ່​ບາດເຈັບ​ສາຫັດ​ຕ້ອງ​ໃຊ້​ເວລາ​ຟື້ນຟູ​ຮ່າງກາຍ ເຮົາ​ກໍ​ຕ້ອງ​ໃຊ້​ເວລາ​ປິ່ນປົວ​ຈິດ​ໃຈ​ກ່ອນ​ຈະ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ​ຈາກ​ໃຈ​ໄດ້​ແທ້ໆ.—ປຍຈ. 3:3; 1ປຕ. 1:22

ຄື​ກັບ​ຄົນ​ທີ່​ບາດເຈັບ​ສາຫັດ​ຕ້ອງ​ໃຊ້​ເວລາ​ຟື້ນຟູ​ຮ່າງກາຍ ເຮົາ​ກໍ​ຕ້ອງ​ໃຊ້​ເວລາ​ເພື່ອ​ປິ່ນປົວ​ຈິດ​ໃຈ (ເບິ່ງ​ຂໍ້ 10)


11. ການ​ອະທິດຖານ​ຊ່ວຍ​ເຈົ້າ​ແນວ​ໃດ​ເພື່ອ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ?

11 ໃຫ້​ອະທິດຖານ​ຫາ​ພະ​ເຢໂຫວາ​ເພື່ອ​ຂໍ​ເພິ່ນ​ຊ່ວຍ​ເຈົ້າ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ. c ແອນ​ທີ່​ເວົ້າ​ເຖິງ​ກ່ອນ​ໜ້າ​ນີ້​ເວົ້າ​ວ່າ ການ​ອະທິດຖານ​ຊ່ວຍ​ລາວ​ໄດ້​ຫຼາຍ. ລາວ​ເວົ້າ​ວ່າ: “ຂ້ອຍ​ຂໍ​ພະ​ເຢໂຫວາ​ໃຫ້​ອະໄພ​ພວກ​ເຮົາ​ແຕ່​ລະ​ຄົນ​ໃນ​ຄອບຄົວ​ທີ່​ເວົ້າ​ຫຼື​ເຮັດ​ສິ່ງ​ທີ່​ບໍ່​ຖືກຕ້ອງ. ຈາກ​ນັ້ນ ຂ້ອຍ​ກໍ​ຂຽນ​ຈົດໝາຍ​ໄປ​ຫາ​ພໍ່​ກັບ​ແມ່​ນ້າ​ແລະ​ບອກ​ພວກ​ເພິ່ນ​ວ່າ​ຂ້ອຍ​ຍົກໂທດ​ໃຫ້​ພວກ​ເພິ່ນ​ແລ້ວ.” ແອນ​ຍອມຮັບ​ວ່າ​ການ​ເຮັດ​ແບບ​ນີ້​ຍາກ​ແທ້ໆ​ແຕ່​ລາວ​ເວົ້າ​ວ່າ: “ຂ້ອຍ​ຫວັງ​ວ່າ​ການ​ທີ່​ຂ້ອຍ​ພະຍາຍາມ​ຮຽນ​ແບບ​ພະ​ເຢໂຫວາ​ໃນ​ການ​ໃຫ້​ອະໄພ​ອາດ​ກະຕຸ້ນ​ພໍ່​ກັບ​ແມ່​ນ້າ​ໃຫ້​ຢາກ​ຮຽນ​ຮູ້​ກ່ຽວກັບ​ພະ​ເຢໂຫວາ​ຫຼາຍ​ຂຶ້ນ.”

12. ເປັນ​ຫຍັງ​ເຮົາ​ຄວນ​ໄວ້ໃຈ​ພະ​ເຢໂຫວາ​ແທນ​ທີ່​ຈະ​ໄວ້ໃຈ​ຄວາມ​ຮູ້ສຶກ​ຂອງ​ໂຕເອງ? (ສຸພາສິດ 3:5, 6)

12 ໃຫ້​ໄວ້ໃຈ​ພະ​ເຢໂຫວາ​ແທນ​ທີ່​ຈະ​ໄວ້ໃຈ​ຄວາມ​ຮູ້ສຶກ​ຂອງ​ໂຕເອງ. (ອ່ານ​ສຸພາສິດ 3:5, 6) ພະ​ເຢໂຫວາ​ຮູ້​ວ່າ​ອັນ​ໃດ​ດີ​ທີ່​ສຸດ​ສຳລັບ​ເຮົາ. (ອຊຢ. 55:8, 9) ເພິ່ນ​ຈະ​ບໍ່​ມີ​ທາງ​ຂໍ​ໃຫ້​ເຮົາ​ເຮັດ​ສິ່ງ​ທີ່​ບໍ່​ດີ​ຕໍ່​ໂຕເອງ. ດັ່ງນັ້ນ ເມື່ອ​ເພິ່ນ​ຂໍ​ໃຫ້​ເຮົາ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ ເຮົາ​ກໍ​ໝັ້ນໃຈ​ໄດ້​ວ່າ​ຖ້າ​ເຮົາ​ເຮັດ​ແບບ​ນັ້ນ​ຈະ​ເປັນ​ປະໂຫຍດ​ຕໍ່​ເຮົາ​ແນ່ນອນ. (ພສ. 40:4; ອຊຢ. 48:17, 18) ແຕ່​ຖ້າ​ເຮົາ​ໄວ້ໃຈ​ຄວາມ​ຮູ້ສຶກ​ຂອງ​ໂຕເອງ ເຮົາ​ອາດ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ​ບໍ່​ໄດ້. (ສພສ. 14:12; ຢຣມ. 17:9) ນາໂອມິ​ທີ່​ເວົ້າ​ເຖິງ​ກ່ອນ​ໜ້າ​ນີ້​ເວົ້າ​ວ່າ: “ທຳອິດ ຂ້ອຍ​ຮູ້ສຶກ​ວ່າ​ບໍ່​ຕ້ອງ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຜົວ​ກໍ​ໄດ້​ທີ່​ເບິ່ງ​ສື່​ລາມົກ​ຍ້ອນ​ຂ້ອຍ​ຢ້ານ​ວ່າ​ລາວ​ຈະ​ເຮັດ​ໃຫ້​ຂ້ອຍ​ເສຍໃຈ​ອີກ ແລະ​ຢ້ານ​ວ່າ​ລາວ​ຈະ​ລືມ​ວ່າ​ລາວ​ເຮັດ​ໃຫ້​ຂ້ອຍ​ເສຍໃຈ​ຫຼາຍ​ສ່ຳ​ໃດ. ຂ້ອຍ​ຫາ​ເຫດຜົນ​ວ່າ ພະ​ເຢໂຫວາ​ເຂົ້າໃຈ​ຄວາມ​ຮູ້ສຶກ​ຂອງ​ຂ້ອຍ. ແຕ່​ຕໍ່​ມາ​ຂ້ອຍ​ກໍ​ສຳນຶກ​ວ່າ ແມ່ນ​ຢູ່​ວ່າ​ພະ​ເຢໂຫວາ​ເຂົ້າໃຈ​ຄວາມ​ຮູ້ສຶກ​ຂອງ​ຂ້ອຍ ແຕ່​ກໍ​ບໍ່​ໄດ້​ໝາຍ​ຄວາມ​ວ່າ​ເພິ່ນ​ເຫັນດີ​ກັບ​ຄວາມ​ຄິດ​ຂອງ​ຂ້ອຍ. ເພິ່ນ​ຮູ້​ວ່າ​ຂ້ອຍ​ຮູ້ສຶກ​ແນວ​ໃດ​ແລະ​ຕ້ອງ​ໃຊ້​ເວລາ​ເພື່ອ​ຈະ​ຮູ້ສຶກ​ດີ​ຂຶ້ນ ແຕ່​ເພິ່ນ​ກໍ​ຢາກ​ໃຫ້​ຂ້ອຍ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ​ນຳ.” d

ສ້າງ​ຄວາມ​ຮູ້ສຶກ​ທີ່​ດີ

13. ຕາມ​ໂຣມ 12:18-21 ເຮົາ​ຕ້ອງ​ເຮັດ​ຫຍັງ?

13 ເມື່ອ​ເຮົາ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ທີ່​ເຮັດ​ໃຫ້​ເຮົາ​ເຈັບ​ຫຼາຍ ເຮົາ​ຕ້ອງ​ເຮັດ​ຫຼາຍ​ກວ່າ​ການ​ປ່ອຍ​ໃຫ້​ເລື່ອງ​ນັ້ນ​ຜ່ານ​ໄປ​ຊື່ໆ. ເປົ້າໝາຍ​ຂອງ​ເຮົາ​ແມ່ນ​ຢາກ​ຄືນດີ​ກັບ​ລາວ ໂດຍ​ສະເພາະ​ຖ້າ​ຜູ້​ນັ້ນ​ເປັນ​ພີ່ນ້ອງ​ຮ່ວມ​ຄວາມ​ເຊື່ອ​ຂອງ​ເຮົາ. (ມທ. 5:23, 24) ແທນ​ທີ່​ຈະ​ຮູ້ສຶກ​ໃຈ​ຮ້າຍ ເຮົາ​ຢາກ​ສະແດງ​ຄວາມ​ເມດຕາ​ແລະ​ໃຫ້​ອະໄພ​ລາວ. (ອ່ານ​ໂຣມ 12:18-21; 1ປຕ. 3:9) ອັນ​ໃດ​ຈະ​ຊ່ວຍ​ເຮົາ​ໃຫ້​ເຮັດ​ແບບ​ນັ້ນ​ໄດ້?

14. ເຮົາ​ຄວນ​ພະຍາຍາມ​ເຮັດ​ຫຍັງ ແລະ​ຍ້ອນຫຍັງ?

14 ພະ​ເຢໂຫວາ​ເລືອກ​ທີ່​ຈະ​ເບິ່ງ​ສິ່ງ​ທີ່​ດີ​ໃນ​ໂຕ​ຄົນ​ອື່ນ. ເຮົາ​ກໍ​ຄວນ​ພະຍາຍາມ​ຮຽນ​ແບບ​ພະ​ເຢໂຫວາ​ແລະ​ເບິ່ງ​ຄົນ​ທີ່​ເຮັດ​ຜິດ​ຕໍ່​ເຮົາ​ຄື​ກັບ​ທີ່​ພະ​ເຢໂຫວາ​ເບິ່ງ. (2ຂຄ. 16:9; ພສ. 130:3) ປົກກະຕິ​ແລ້ວ​ເຮົາ​ເລືອກ​ໄດ້​ວ່າ​ຈະ​ເບິ່ງ​ຄົນ​ອື່ນ​ແນວ​ໃດ ເຮົາ​ຈະ​ເບິ່ງ​ຈຸດ​ດີ​ຫຼື​ວ່າ​ຈຸດ​ທີ່​ບໍ່​ດີ​ຂອງ​ເຂົາເຈົ້າ. ຖ້າ​ເຮົາ​ເບິ່ງ​ຈຸດ​ດີ​ໃນ​ໂຕ​ຄົນ​ອື່ນ ມັນ​ກໍ​ງ່າຍ​ຂຶ້ນ​ທີ່​ເຮົາ​ຈະ​ໃຫ້​ອະໄພ​ເຂົາເຈົ້າ. ພີ່ນ້ອງ​ຊາຍ​ຊື່​ຈາຣັອດ​ເວົ້າ​ວ່າ: “ຖ້າ​ຂ້ອຍ​ເບິ່ງ​ຈຸດ​ດີ​ຂອງ​ພີ່ນ້ອງ​ທີ່​ມີ​ຫຼາຍ​ກວ່າ​ຈຸດ​ທີ່​ບໍ່​ດີ ມັນ​ຈະ​ຊ່ວຍ​ຂ້ອຍ​ໃຫ້​ອະໄພ​ລາວ​ໄດ້​ງ່າຍ​ຂຶ້ນ.”

15. ເປັນ​ຫຍັງ​ການ​ເວົ້າ​ຄຳ​ວ່າ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຈຶ່ງ​ເປັນ​ສິ່ງ​ທີ່​ດີ​ຫຼາຍ?

15 ສິ່ງ​ທີ່​ສຳຄັນ​ອີກ​ຢ່າງ​ໜຶ່ງ​ແມ່ນ ການ​ບອກ​ຄົນ​ທີ່​ເຮັດ​ຜິດ​ຕໍ່​ເຈົ້າ​ວ່າ​ເຈົ້າ​ໃຫ້​ອະໄພ​ລາວ​ແລ້ວ. ເປັນ​ຫຍັງ​ເລື່ອງ​ນີ້​ຈຶ່ງ​ສຳຄັນ? ນາໂອມິ​ທີ່​ເວົ້າ​ເຖິງ​ກ່ອນ​ໜ້າ​ນີ້​ເວົ້າ​ວ່າ: “ມີ​ເທື່ອ​ໜຶ່ງ​ຜົວ​ຖາມ​ຂ້ອຍ​ວ່າ ‘ເຈົ້າ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຂ້ອຍ​ແລ້ວ​ບໍ?’ ຕອນ​ທີ່​ຂ້ອຍ​ກຳລັງ​ອ້າ​ປາກ​ຊິ​ບອກ​ລາວ​ວ່າ ‘ຂ້ອຍ​ໃຫ້​ອະໄພ​ເຈົ້າ’ ຂ້ອຍ​ພັດ​ເວົ້າ​ບໍ່​ອອກ. ຂ້ອຍ​ຮູ້​ເລີຍ​ວ່າ​ຂ້ອຍ​ຍັງ​ບໍ່​ໄດ້​ໃຫ້​ອະໄພ​ລາວ​ຈາກ​ໃຈ​ແທ້ໆ. ເມື່ອ​ເວລາ​ຜ່ານ​ໄປ ຂ້ອຍ​ກໍ​ສາມາດ​ເວົ້າ​ຄຳ​ວ່າ ‘ຂ້ອຍ​ໃຫ້​ອະໄພ​ເຈົ້າ’ ເຊິ່ງ​ເປັນ​ຄຳເວົ້າ​ທີ່​ມີ​ພະລັງ​ຫຼາຍ. ເມື່ອ​ຜົວ​ໄດ້​ຍິນ​ຂ້ອຍ​ເວົ້າ​ແບບ​ນີ້ ລາວ​ກໍ​ໄຫ້. ຂ້ອຍ​ບໍ່​ຢາກ​ເຊື່ອ​ເລີຍ​ວ່າ​ຄຳເວົ້າ​ຂອງ​ຂ້ອຍ​ຈະ​ເຮັດ​ໃຫ້​ລາວ​ຮູ້ສຶກ​ໂລ່ງໃຈ​ປານ​ນີ້ ແລະ​ເມື່ອ​ຂ້ອຍ​ໃຫ້​ອະໄພ​ລາວ​ແລ້ວ ຂ້ອຍ​ກໍ​ຮູ້ສຶກ​ດີ​ຂຶ້ນ​ແທ້ໆ. ຫຼັງ​ຈາກ​ນັ້ນ ຂ້ອຍ​ກໍ​ກັບ​ມາ​ໄວ້ໃຈ​ລາວ​ໄດ້​ອີກ ແລະ​ເຮົາ​ກໍ​ກັບ​ມາ​ເປັນ​ໝູ່​ສະໜິດ​ກັນ​ຄື​ເກົ່າ.”

16. ເຈົ້າ​ໄດ້​ຮຽນ​ຫຍັງ​ກ່ຽວກັບ​ການ​ໃຫ້​ອະໄພ?

16 ພະ​ເຢໂຫວາ​ຢາກ​ໃຫ້​ເຮົາ​ໃຫ້​ອະໄພ​ກັນ. (ກລຊ. 3:13) ເຖິງ​ຈະ​ເປັນ​ແນວ​ນັ້ນ ເຮົາ​ອາດ​ຮູ້ສຶກ​ວ່າ​ຍາກ​ທີ່​ຈະ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ. ແຕ່​ເຮົາ​ກໍ​ສາມາດ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ​ໄດ້ ຖ້າ​ເຮົາ​ບໍ່​ເກັບ​ຄວາມ​ຮູ້ສຶກ​ຂອງ​ໂຕເອງ​ໄວ້ ຮັບມື​ກັບ​ຄວາມ​ຮູ້ສຶກ​ຂອງ​ໂຕເອງ ແລະ​ຈາກ​ນັ້ນ​ກໍ​ສ້າງ​ຄວາມ​ຮູ້ສຶກ​ທີ່​ດີ​ຂຶ້ນ​ມາ.—ເບິ່ງ​ຂອບ “ ສາມ​ຂັ້ນ​ຕອນ​ທີ່​ຈະ​ຊ່ວຍ​ເຮົາ​ໃຫ້​ອະໄພ

ຄິດ​ເຖິງ​ປະໂຫຍດ​ຂອງ​ການ​ໃຫ້​ອະໄພ

17. ການ​ໃຫ້​ອະໄພ​ມີ​ປະໂຫຍດ​ຕໍ່​ເຮົາ​ແນວ​ໃດ?

17 ເຮົາ​ມີ​ເຫດຜົນ​ຫຼາຍ​ຢ່າງ​ທີ່​ຈະ​ໃຫ້​ອະໄພ. ໃຫ້​ເຮົາ​ເບິ່ງ​ບາງ​ເຫດຜົນ​ນຳ​ກັນ. ເຫດຜົນ​ທຳອິດ ເຮົາ​ຮຽນ​ແບບ​ພະ​ເຢໂຫວາ​ພໍ່​ທີ່​ມີ​ຄວາມ​ອີ່ຕົນ​ແລະ​ເຮັດ​ໃຫ້​ເພິ່ນ​ພໍໃຈ. (ລກ. 6:36) ເຫດຜົນ​ທີ 2 ເຮົາ​ສະແດງ​ໃຫ້​ເຫັນ​ວ່າ​ເຮົາ​ຂອບໃຈ​ທີ່​ພະ​ເຢໂຫວາ​ໃຫ້​ອະໄພ​ເຮົາ. (ມທ. 6:12) ເຫດຜົນ​ທີ 3 ເຮົາ​ຈະ​ມີ​ສຸຂະພາບ​ທີ່​ດີ​ຂຶ້ນ​ແລະ​ສາມາດ​ຮັກສາ​ສາຍ​ສຳພັນ​ທີ່​ດີ​ກັບ​ຄົນ​ອື່ນ.

18-19. ເມື່ອ​ເຮົາ​ໃຫ້​ອະໄພ ຜົນ​ອາດ​ເປັນ​ແນວ​ໃດ?

18 ເມື່ອ​ເຮົາ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຄົນ​ອື່ນ ເຮົາ​ອາດ​ໄດ້​ເຫັນ​ສິ່ງ​ດີໆ​ທີ່​ເຮົາ​ບໍ່​ຄາດ​ຄິດ. ຕົວຢ່າງ​ເຊັ່ນ: ໃຫ້​ເຮົາ​ເບິ່ງ​ສິ່ງ​ທີ່​ເກີດຂຶ້ນ​ກັບ​ເດນິດສ໌​ທີ່​ເວົ້າ​ເຖິງ​ກ່ອນ​ໜ້າ​ນີ້. ໃນ​ຕອນ​ນັ້ນ ເດນິດສ໌​ບໍ່​ຮູ້​ເລີຍ​ວ່າ​ຜູ້​ຊາຍ​ທີ່​ຂັບ​ລົດ​ຕຳ​ລາວ​ໄດ້​ວາງ​ແຜນ​ຈະ​ຂ້າ​ໂຕ​ຕາຍ​ຫຼັງ​ຈາກ​ໄປ​ຂຶ້ນ​ສານ. ແຕ່​ຍ້ອນ​ເດນິດສ໌​ໃຫ້​ອະໄພ​ລາວ ລາວ​ຈຶ່ງ​ປະທັບໃຈ​ຫຼາຍ​ຈົນ​ເລີ່ມ​ຮຽນ​ຄຳພີ​ໄບເບິນ​ກັບ​ພະຍານ​ພະ​ເຢໂຫວາ.

19 ເຮົາ​ອາດ​ຮູ້ສຶກ​ວ່າ​ການ​ໃຫ້​ອະໄພ​ຜູ້​ໃດ​ຜູ້​ໜຶ່ງ​ເປັນ​ເລື່ອງ​ໜຶ່ງ​ທີ່​ຍາກ​ທີ່​ສຸດ ແຕ່​ມັນ​ກໍ​ຄຸ້ມ​ຄ່າ​ແທ້ໆ​ທີ່​ຈະ​ເຮັດ​ແບບ​ນັ້ນ! (ມທ. 5:7) ດັ່ງນັ້ນ ໃຫ້​ເຮົາ​ທຸກ​ຄົນ​ພະຍາຍາມ​ເຕັມທີ​ທີ່​ຈະ​ຮຽນ​ແບບ​ພະ​ເຢໂຫວາ​ໃນ​ການ​ໃຫ້​ອະໄພ.

ເພງ​ທີ 125 ຄົນ​ທີ່​ເມດຕາ​ກໍ​ມີ​ຄວາມ​ສຸກ

a ຊື່​ສົມມຸດ.

b ໃນ​ກໍລະນີ​ແບບ​ນີ້ ແຕ່​ລະ​ຄົນ​ຕ້ອງ​ຕັດສິນໃຈ​ເອົາ​ເອງ​ວ່າ​ຈະ​ເຮັດ​ແນວ​ໃດ.

c ເບິ່ງ​ມິວສິກ​ວິດີໂອ​ໃນ​ເວັບໄຊ jw.org ເພງ “ໃຫ້​ອະໄພ​ກັນ​ແລະ​ລືມ​ສະ” “ເຕັມໃຈ​ໃຫ້​ອະໄພ” ແລະ “ເປັນ​ເພື່ອນ​ດັ່ງ​ເດີມ” (ພາສາ​ໄທ)

d ເຖິງ​ວ່າ​ການ​ເບິ່ງ​ສື່​ລາມົກ​ເປັນ​ການ​ເຮັດ​ຜິດ​ແລະ​ເຮັດ​ໃຫ້​ຄູ່​ຂອງ​ໂຕເອງ​ເຈັບ​ປວດ​ໃຈ​ຫຼາຍ ແຕ່​ມັນ​ກໍ​ບໍ່​ແມ່ນ​ເຫດຜົນ​ສຳລັບ​ຝ່າຍ​ທີ່​ບໍ່​ໄດ້​ເຮັດ​ຜິດ​ທີ່​ຈະ​ຢ່າຮ້າງ​ຕາມ​ຫຼັກການ​ໃນ​ພະຄຳພີ.