Kakuya ka piho ya ba U.S. Centers for Disease Control and Prevention, ibato ba hafu ya babanca baba mwa lilimo ze 15 kuisa ze 19 bane babuzizwe ka za taba ye, nebabulezi kuli sebabile ni somano ya mwahanu. Sharlene Azam, muñoli wa buka yeli Oral Sex Is the New Goodnight Kiss, utalusa kuli, “hamuka ikambota ni babanca baba mwa lilimo za kunonoboka ka za somano ya mwahanu baka mitaluseza kuli hakuna sesifosahalile, mane kubona haki somano luli.”

•  Mubona cwañi?

•  Ki ifi niti ka za somano ya mwahanu?

•  Ki kabakalañi kunyakisisa taba ye hakuli kwa butokwa?

 Mualabe lipuzo zelatelela ka kuketa eni kamba batili.

1.   Kana musizana wakona kuitwala kabakala kueza somano ya mwahanu?

   1.   Eni

   2.   Batili

2.   Kana somano ya mwahanu yakona kutahiseza mutu matata kwa mubili?

   1.   Eni

   2.   Batili

3.   Kana somano ya mwahanu ki somano luli?

   1.   Eni

   2.   Batili

 Mubapanye likalabo zamina ni likalabo zelatelela.

1.   Kana musizana wakona kuitwala kabakala kueza somano ya mwahanu?

    Kalabo: Batili. Ki lona libaka batu babañata habanahananga kuli somano ya mwahanu haikoni kutahisa matata ili taba yesi yaniti.

2.   Kana somano ya mwahanu yakona kutahiseza mutu matuku a kwa mubili?

    Kalabo: Eni. Mutu yaeza somano ya mwahanu ukona kuyambula butuku bwa sibiti (hepatitis A kamba B), butuku bwa kututuluka kwa lilama za lupepo, gonoria, butuku bwa litombo fa mubili, HIV ni manansa.

3.   Kana somano ya mwahanu ki somano luli?

    Kalabo: Eni. Somano ki kezo kaufela yeama kuitusisa lilama za mutu yomuñwi za lupepo, ili likezo zekopanyeleza somano luli, somano ya mwahanu, somano ya mokuzwela zemaswe za mutabani, mane nihaiba kucuka mutu yomuñwi.

 Munyakisise mañolo a mwa Bibele alatelela abonisa mubonelo wa Mulimu ka za somano ya mwahanu.

 Bibele ibulela kuli: “Kakuli tato ya Mulimu kikuli . . . muambuke muzamao wa buhule.”—1 Matesalonika 4:3.

 Linzwi lelitolokilwehe kuli “muzamao wa buhule” liama kwa likezo kaufela za lilato zeboniswa kwande a linyalo ili zekopanyeleza somano luli, somano ya mwahanu, somano ya mokuzwela zemaswe za mutabani ni kuswala-swala lilama za yomuñwi za lupepo. Mutu yaikenya mwa muzamao wa buhule ukona kuipumana mwa matata amatuna amañata, mi nto yetuna nikufita kikuli uka sinyehelwa ki silikani sahae ni Mulimu.—1 Pitrosi 3:12.

 Bibele ibulela kuli: “Kono mutu kaufela yapila ka muzamao wa buhule ufoseza mubili wahae.”—1 Makorinte 6:18.

 Somano ya mwahanu ikona kutahiseza mutu matata kwa mubili ni kwa moya. Hape ikona kutahiseza mutu lipilaelo. Buka yeli Talking Sex With Your Kids, ibulela kuli “mutu ukona kukalisa kuikutwa kusaba wa butokwa, ni kuinyaza ili maikuto ebabanga niona batu baba ezanga somano basika kena kale mwa linyalo. Somano ya mufuta kaufela yeeziwa ka nzila yesatabisi Mulimu, yakona kutahiseza mutu butata. Somano ki somano kusina taba ni moiezezwa.”

 Bibele ibulela kuli: “Na Jehova, ki na Mulimu wahao, yakuluta kuli ufumane tuso.”—Isaya 48:17.

 Kana mwalumela kuli milao ya Mulimu ka za somano yamitusa luli? Kamba kana mubona kuli yamitibela kuikola tukuluho ya kueza somano? Kuli mukone kualaba hande lipuzo zeo, munyakisise mutala wo: Muunge kuli mumatisa mota yamina fa mukwakwa opatehile hahulu mi fa mukwakwa wo kutomilwe lipimo za lubilo lomukona kumatisa mota ka lona, milao ya fa mukwakwa, ni lisupo zebonisa foliswanela kuyema limota. Kana mukaanga milao ni lisupo zeo kuli limitibela kuba ni tukuluho ya kumatisa mota yamina kamba mukaliinga kuli zamisileleza hamuli fa mukwakwa? Ki lika mañi zekona kuezahala haiba mina ni bazamaisi babañwi ba limota musamameli milao ni lisupo zeo?

 Kinto yeswana ni likuka za Mulimu. Haiba musalilateleli, mukakutula luli semucala. (Magalata 6:7). Buka ya Sex Smart, ibulela kuli, “kuzwelapili kutuhela kulatelela litumelo zamina ni kuikenya mwa likezo zemuziba kuli halisika luka, kukatahisa kuli mukale kuikutwa kuli hamuba butokwa.” Kono haiba mupila ka kulumelelana ni likuka za Mulimu, mukabonisa kuli munani mikwa yeminde. Mi nto yende ni kufita kikuli, mukaba ni lizwalo lelinde.—1 Pitrosi 3:16.