Bakreste ni Libizo
Bakreste ni Libizo
HA KUNA mutu ni yo mukana ya kona ku bulela nako kasibili yeo muta Majuda ba bulapeli fo ne ba tuhelezi ku biza libizo la Mulimu ka ku tumusa mi mwa sibaka sa manzwi a Siheberu ne ba beile fela malumbatina a cwale ka Mulimu ni Mulena ya busa. Ba bañwi ba lumela kuli libizo la Mulimu ne li tuhezwi ku itusiswa kale-kale mane pili nako ya Jesu i si ka fita kale. Kono ku na ni bupaki bo bu tiile bwa kuli muprista yo mutuna n’a li biza mwa lisebelezo za hae za bulapeli kwa tempele—sihulu-hulu mwa lizazi la tiululo—ku t’o fita mane ni fo ne itubakezwi tempele ka 70 C.E. Ka lona libaka le, muta Jesu Kreste ha n’a sa li fa lifasi-mubu, mubizezo wa libizo ne u zibahala, nihake inge mwendi ne li sa itusiswi ka butuna luli.
Ki kabakalañi Majuda ha ne ba tuhezi ku biza libizo la Mulimu? Mwendi, kwa neku le liñwi, ki ka ku itusisa ka mafosisa manzwi a mulao wa bulalu a’li: “U sike wa bapalisa libizo la Jehova Mulimu wa hao.” (Exoda 20:7) Ka niti fela, ona mulao wo ne u si ka hanisa ku itusiswa kwa libizo la Mulimu. Hailifo, ki kabakalañi batanga ba Jehova ba kwa ikale ba ba cwale ka Davida ha ne ba itusisize lona ka tukuluho mi niteñi ne ba ikozi limbuyoti za Jehova? Mi ki kabakalañi Jehova ha n’a li tumusize ku Mushe ni ku taluseza Mushe kuli a li taluseze Maisilaele y’o a mu lumile?—Lisamu 18:1-3, 6, 13; Exoda 6:2-8.
Nihakulicwalo, pili nako ya Jesu i si ka fita kale ne ku na ni tengamo ye tiile ya ku nga milao ye lukile ya Mulimu ni ku i toloka ka nzila ya mafosisa a matuna. Sina ka mutala, wa bune kwa milao ye lishumi ne u laelela Majuda ku buluka lizazi la busupa la viki ni viki sina lizazi la pumulo, la Sabata. (Exoda 20:8-11) Majuda ba bulapeli ba nga ona mulao wo ni ku u fitisa fa lipimo ze sehisa, ku i pupela milao ye sa konwi ku balwa ili ye ne i na ni ku zamaisa nihaiba kezo ye nyinyani ka ku fitisisa ye ne i na ni ku eziwa kamba ye ne i sa swaneli ku eziwa la Sabata. Ne ku sa komokisi ka ku ba mwa moya o swana kuli ne ba ngile taelo ye lukile, ya kuli libizo la Mulimu ha li lukeli ku shubulwa, ni ku i isa fa sipimo sa butoto, ku bulela kuli libizo ha li swaneli nihaiba ku biziwa. *
Jesu ni Libizo
Kana ki kuli Jesu n’a ka be a latelezi sizo sa mufuta o cwalo se si siyo mwa mañolo? Kutokwa ni hanyinyani! Ka niti luli n’a si ka tuhela mwa ku eza misebezi ya ku folisa la Sabata, nihaiba seo ne si talusize ku loba milao ye beilwe ki mutu ya Majuda mi mane nihaiba ku beya bupilo bwa hae mwa kozi. (Mateu 12:9-14) Ka niti fela, Jesu n’a nyazize Bafalisi sina baipi bakeñisa kuli lizo za bona ne li tulile Linzwi la Mulimu le li buyelezwi. (Mateu 15:1-9) Ka lona libaka le, ha ki ko ku buniti kuli n’a ka be a tuhezi ku biza libizo la Mulimu, sihulu-hulu ka ku beya mwa munahano buniti bwa kuli libizo la hae kasibili, la Jesu, ne li talusa kuli “Jehova ki Mupulusi.”
Muta o muñwi, Jesu n’a yemi mwa sinagoge ni ku bala kalulo ya muputo wa Isaya. Kalulo ya n’a balile ki yeo kacenu lu biza kuli Isaya 61:1, 2, ili teñi f’o libizo la Mulimu li fumaneha ka ku fitelela hañwi. (Luka 4:16-21) Kana ki kuli n’a ka be a hanile ku biza libizo la bumulimu teñi fo ili ku beya “Mulena” kamba “Mulimu” mwa sibaka sa lona? Kutokwa ni hanyinyani. Seo ne si ka talusa ku latelela sizo se si siyo mwa mañolo sa bahulu ba bulapeli ba Sijuda. Ka ku fapahana, lu bala kuli: “Kakuli n’a ba luta sina mutu ya na ni mata, isi ka mukwa wa bañoli ba bona.”—Mateu 7:29.
Ka buniti fela, sina ka m’o lu itutezi kwa makalelo, n’a lutile balateleli ba hae ku lapela ku Mulimu kuli: “Libizo la hao a li be le li kenile.” (Mateu 6:9) Mi mwa tapelo busihu pili a si ka bulaiwa kale, n’a bulezi ku Ndatahe kuli: “Libizo la hao, ni li sinulezi batu b’o ni file mwa lifasi . . . Ndate ya kenile, u buluke ka libizo la hao b’o ni file.”—Joani 17:6, 11.
Ka ku bulela fa likalulo zeo Jesu Kreste n’a amile kwa libizo la Mulimu, buka ye bizwa Der Name Gottes (Libizo la Mulimu) i talusa fa likepe 76 kuli: “Lu lukela ku izibela ka ku tala sisupo se si makaza kuli kutwisiso ya sizo sa Testamente Ya Kale ka ku ama fa sinulo ya Mulimu ki sa kuli ki sinulo ya libizo la hae ni kuli yona sinulo yeo i zwezipili cwalo mane ku t’o fita ni mwa likalulo za mafelelezo za Testamente Ya Kale, ee, ku zwelapili mane ku t’o fita mwa likalulo za mafelelezo za Testamente Ye Nca, ili teñi k’o sina ka mutala kwa Joani 17:6, lu bala kuli: ‘Libizo la hao ni li zibahalize.’”
Ee, neikaba butoto ku hupula kuli Jesu n’a tuhezi ku itusisa libizo la Mulimu, sihulu-hulu haili fo likalulo za n’a amanga ku zona kuzwelela mwa mañolo a Siheberu n’a na ni lona.
Bakreste Ba Makalelo
Kana balateleli ba Jesu mwa mwanda wa pili ne ba itusisize libizo la Mulimu? Ne ba laelezwi ki Jesu ku eza balutiwa ba batu ku zwelela mwa macaba. (Mateu 28:19, 20. Buñata bwa batu be ne ba na ni ku kutazwa ne ba si na muhupulo ni o mukana ka za Mulimu ili y’o n’a izibahalize isali yena kwa Majuda ka libizo la Jehova. Kana Bakreste ne ba ka kona kamukwaufi ku zibahaza Mulimu wa niti ku bona? Kana neikaba ko ku likani ku mu biza Mulimu kamba Mulena? Kutokwa. Macaba n’a na ni milimu ya ona ni malen’a ona. (1 Makorinte 8:5) Kanti Bakreste ne ba ka kona cwañi ku bonisa fapahano ye tezi mwahal’a Mulimu wa niti ni balimu ba buhata? Ki ka ku itusisa fela libizo la Mulimu wa niti.
Ka yona nzila ye, mulutiwa Jakobo mwahal’a mukopano wa banna bahulu kwa Jerusalema n’a bulezi kuli: “Simoni u mi taluselize mw’a kalezi pili Mulimu ku talima bahedeni, kuli mwahal’a bona a ipatele sicaba se si sumekelwa libizo la hae. Litaba zeo za lumelelana ni manzwi a bapolofita.” (Likezo 15:14, 15) Muapositola Pitrosi, mwa ngambolo ya hae ye zibahala hahulu fa pentekonta n’a supile kwa kalulo ye butokwa hahulu ya taba ya Sikreste h’a n’a amile fa manzwi a mupolofita Joele kuli: “Mi mutu ni mutu ya ka lapela libizo la Jehova u k’a pila.”—Joele 2:32; Likezo 2:21.
Muapositola Paulusi u beya fa ngandaleza butokwa bwa libizo la Mulimu. Mwa liñolo la hae kwa Maroma, n’a amile kwa manzwi a swana ka mupolofita Joele mi u zwelapili ku susueza Bakreste sina yena kuli ba bonise tumelo ya bona kwa taba yeo ka ku nga muhato wa ku zwa ni ku y’o kutaza ka za libizo la Mulimu ku ba bañwi ili kuli ni bona, ba, ba kone ku punyuha. (Maroma 10:13-15) Hamulaho mwa liñolo la hae ku Timotea n’a bulezi kuli: “Mutu ni mutu ya biza fa libizo la Jehova, a zwe kwa bumaswe.” (2 Timotea 2:19) Kwa mafelelezo a lilimo za mwanda wa pili, muapositola Joani n’a itusisize libizo la bumulimu mwa mañolo a hae. Linzwi la “Hallelujah,” ili le li talusa “Mu lumbe Jah,” li fumaneha hañata-ñata bwa buka ya Sinulo.—Sinulo 19:1, 3, 4, 6.
Nihakulicwalo, Jesu ni balateleli ba hae ne ba polofitile kuli petuhelo ne i kaba teñi mwa puteho ya Sikreste. Muapositola Pitrosi n’a ñozi kuli: “Ni ku mina baluti ba buhata ba ka bonahala.” (2 Pitrosi 2:1; mubone hape Mateu 13:36-43; Likezo 20:29, 30; 2 Matesalonika 2:3; 1 Joani 2:18, 19.) Ona litemuso ze ne li talelelizwe. Si li siñwi se si zwile mwateñi ne li sa kuli libizo la Mulimu ne li kashelizwe kwa mulaho. Mi mane la fita fa ku zwisiwa mwa likopi ni litoloko za Bibele! Ha lu boneñi se ka m’o ne si ezahalezi.
[Litaluso za kwatasi]
^ para. 4 Ba bañwi ba akaleza libaka le liñwi: Majuda mwendi ne ba susuelizwe ki tumelo ya Sigerike. Sina ka mutala, Philo, muituti wa Sijuda wa kwa Alexandria ili y’o n’a pilile ka nako yeo Jesu n’a pilile ku yona, n’a susuelizwe hahulu ki muituti wa Sigerike Plato, ili y’o n’a hupulela kuli n’a buyelezwi ka bumulimu. Lexikon des Judentums (Lexicon ya Sijuda) mwatas’a Philo, italusa kuli Philo “n’a kopanyize puo ni mihupulo ya tuto ya Sigerike (Plato) ni tumelo ye ne i sinuzwi ya Majuda” mi ni kuli kwa makalelo “n’a na ni susuezo ye ne i bonahala fahalimw’a bo-ndate ba keleke ili ba Sikreste.” Philo n’a lutilwe kuli Mulimu ha koni ku taluswa mi, kacwalo, ha konwi ku beiwa libizo.
[Siswaniso se si fa likepe 14]
Ona siswaniso se sa muprisita yo mutuna wa Sijuda, ni muñolo o fa pendeka ya hae ili o talusa kuli “Bukeni ki bwa Jehova,” mwa Siheberu, si fumaneha mwa Vatican
[Siswaniso se si fa likepe 14]
Sina ka m’o ku bonisezwa ki toloko ye ya Bibele ya Sigermani ya 1805, muta Jesu ha n’a balile mwa sinagoge ka ku zwelela mwa muputo wa Isaya, n’a bizize libizo la Mulimu ka ku tumusa luli.—Luka 4:18, 19
[Maswaniso a fa likepe 16]
Pitrosi ni Paulusi ne ba itusisize libizo la Mulimu muta ha ne ba amile fa bupolofita bwa Joele.—Likezo 2:21; Maroma 10:13