KAUHANYO 14
“Kaufelaa Luna Luatuzi”
Sitopa sesietelela mone sifitezi fa kueza katulo ni ka mo katulo yeo neituselize liputeho kuswalisana
Ka kuya ka Likezo 15:13-35
1, 2. (a) Ki lipuzo mañi za butokwa zene batokwa kualaba ba sitopa sesietelela sa puteho ya Bakreste ba mwa lilimo za baapositola? (b) Ki lika mañi zenetusize mizwale bao kueza katulo yeswanela?
MAÑI ni mañi ulibelezi kuutwa mafelelezo a taba. Baapositola ni baana-bahulu baba mwa muzuzu wa mwa Jerusalema batalimana, ka kuikutwa kuli nako ya butokwa kikale ifita. Taba ya mupato izusize lipuzo za butokwa. Kana Bakreste ba mwatasaa Mulao wa Mushe? Kana kwaswanela kuba ni shutano mwahalaa Bakreste ba Majuda ni Bakreste ba Macaba?
2 Baana babaetelela bao sebanyakisisize bupaki bobuñata. Bahupula Linzwi la Mulimu la bupolofita ni bupaki bobumaata bobaiponezi bobupatulula mbuyoti ya Jehova. Baambolisani zebaziba kaufela fa taba yeo. Bafumani bupaki bobuñata ili bobubonisa kuli baetelelwa ki moya wa Jehova. Kana baana bao bakalatelela ketelelo yeo?
3. Ki tuso mañi yeluka fumana ka kunyakisisa taba ye kwa Likezo kauhanyo 15?
3 Bakatokwa kuba ni tumelo sakata ni bundume bwa kuamuhela ketelelo ya moya mwa taba ye. Nebaka toiwa hahulu ki baeteleli ba bulapeli bwa Sijuda. Mi babañwi mwa puteho babasa bata kulatelela Mulao wa Mushe bahana katulo yeo. Sitopa sesietelela sika ezañi? Haluboneñi zekaezahala. Halunze lunyakisisa taba ye, lukabona mo baana bao nebatomezi mutala olatelelwa ki Sitopa Sesietelela sa Lipaki za Jehova kacenu. Ni luna luswanela kulatelela mutala oswana halueza likatulo ni halutalimana ni miinelo yetaata mwa bupilo ka kuba Bakreste.
“Zeo Lilumelelana ni Manzwi A Bapolofita” (Likezo 15:13-21)
4, 5. Ki litaba mañi ze mwa Linzwi la Mulimu la bupolofita zanaatalusize Jakobo mwa taba yene inyakisiswa?
4 Mulutiwa Jakobo, munyanaa Jesu, afitisa maikuto ahae. a Kubonahala kuli neli yena muina-situlo fa mukopano wo. Manzwi ahae naayemela tumelelano yene siezize sitopa kaufelaa sona. Jakobo naaize kwa baana babakubukani bao kuli: “Simioni utalusize hande ka mo Mulimu naasikuluhezi lwapili ku ba macaba kuli aange ku bona batu bababizwa ka libizo lahae. Mi zeo lilumelelana ni manzwi a Bapolofita”—Lik. 15:14, 15.
5 Manzwi anaabulezi Simioni, kamba Simoni Pitrosi, ni bupaki bone bufilwe ki bo Barnabasi ni Paulusi mwendi nelihupulisize Jakobo mañolo anaabulela fa taba yene inyakisiswa. (Joa. 14:26) Hamulaho wa kubulela kuli “zeo lilumelelana ni manzwi a Bapolofita,” Jakobo naakutezi kubulela manzwi a kwa Amosi 9:11, 12. Buka yeo neili mwa mukoloko wa Mañolo A Siheberu ili abizwa hañata kuli “Bapolofita.” (Mat. 22:40; Lik. 15:16-18) Mukalemuha kuli manzwi anaabulezwi ki Jakobo ashutana hanyinyani ni elufumana mwa buka ya Amosi kacenu. Kukona kuba kuli Jakobo naaitusisize manzwi a mwa Septuagint, ili toloko ya Sigerike ya Mañolo A Siheberu.
6. Mañolo naatusize cwañi mizwale kuziba tato ya Mulimu?
6 Ka mupolofita Amosi, Jehova naapolofitile kuli nekuka taha nako yanaaka zusa “Tabernakele ya Davida,” fo kikuli, lusika lwa silena lo ka lona nekuka taha Mubuso wa Mesia. (Ezek. 21:26, 27) Kana Jehova hape naaka sebelisana feela ni Majuda sina sicaba? Batili. Bupolofita buekeza kubulela kuli “batu ba macaba kaufela” nebaka kubukanywa hamoho sina “batu bababizwa ka libizo la [Mulimu].” Muhupule kuli Pitrosi kihona hanaasazo paka kuli Mulimu “hasika bonisa shutano mwahalaa luna [Bakreste ba Majuda] ni bona [balumeli ba Macaba], kono akenisa lipilu zabona kabakala tumelo yabona.” (Lik. 15:9) Ka mubulelelo omuñwi, ki tato ya Mulimu kuli Majuda hamohocwalo ni ba Macaba bakene mwa Mubuso ka kuba bacalifa. (Maro. 8:17; Maef. 2:17-19) Mwa bupolofita bone buñozwi ka susumezo ya moya okenile, hakuna fokubonisa kuli balumeli ba Macaba nebalukela pili kukenywa mwa mupato wa nama kamba kuba baproselite pili basikaba kale bacalifa ba Mubuso.
7, 8. (a) Jakobo naafile akalezo mañi? (b) Luswanela kuutwisisa cwañi manzwi a Jakobo?
7 Kabakala bupaki bobucwalo bwa mwa Mañolo ni bupaki bobumaata bwanaaikutwezi, Jakobo naafile akalezo yahae ka kubulela manzwi a, ali: “Ka mukwa ocwalo, katulo yaka kikuli lusike lwakataza ba macaba babasikuluhela ku Mulimu, kono lubañolele kuli baambuke lika zesilafalizwe ki milimu ya maswaniso, muzamao wa buhule, zekamilwe, ni mali. Kakuli kuzwa kwakale kunani batu babakutaza litaba za Mushe mwa muleneñi ni muleneñi, kakuli libalwa mwa masinagoge ka la sabata ni la sabata.”—Lik. 15:19-21.
8 Bakeñisa kuli Jakobo naali yena muina-situlo wa mukopano wo, kana hanaabulela kuli, “Ka mukwa ocwalo, katulo yaka kikuli,” naabonisa kuli unani maata fahalimwaa mizwale babañwi ni kubaatulela sene silukela kueziwa? Kutokwa ni hanyinyani! Pulelo ya Sigerike yetolokilwe kuli “katulo yaka kikuli” hape ikona kutalusa “nibona kuli” kamba “akalezo yaka kikuli.” Jakobo naasaezezi sitopa kaufela katulo, kono naabafa akalezo kuli bona baatule kulikana ni bupaki bobaikutwezi ni ka kuya ka zeabulela Mañolo fa taba yeo.
9. Akelezo yanaafile Jakobo neitusize cwañi mizwale?
9 Kana akalezo ya Jakobo neli yende? Kusina kukakanya, neli yende, kakuli hamulaho, baapositola ni baana-bahulu neba iamuhezi. Ki bunde bufi bone buzwile mwateñi? Sapili, katulo yene ifilwe neisike ya ‘kataza’ kamba kutatafaza lika kwa Bakreste ba Macaba ka kubahapeleza kulatelela litaelo za Mulao wa Mushe. (Lik. 15:19) Kono hape katulo ye, neisike yaholofaza mazwalo a Bakreste ba Majuda, bao ka lilimo-limo nebanze bateeleza ‘litaba za Mushe halibalwa mwa masinagoge ka la sabata ni la sabata.’ b (Lik. 15:21) Katulo yenefilwe kaniti neika tahisa kuli kube ni swalisano yende mwahalaa Bakreste ba Majuda ni Bakreste ba Macaba. Sa butokwa hahulu kikuli, katulo yeo neika tabisa Jehova Mulimu, kakuli neilumelelana ni mulelo wahae. Yeo luli neli nzila yende ya kutatulula ka yona butata bone bukona kusinya swalisano ni buiketo bwa puteho kaufela ya batu ba Mulimu! Mi wo ki mutala omunde hahulu oswanela kulatelelwa ki puteho ya Sikreste kacenu!
10. Sitopa Sesietelela kacenu silatelela cwañi mutala one utomilwe ki sitopa sene sietelela mwa miteñi ya baapositola?
10 Mwa litaba kaufela, sina mokutaluselizwe mwa kauhanyo yefelile, Sitopa Sesietelela sa Lipaki za Jehova kacenu, kulikana ni mone siezeza sitopa sesietelela sa mwa miteñi ya baapositola, silatelela ketelelo ya Jehova, Mubusi Yapahami ka Kufitisisa, ni Jesu Kreste, yena Toho ya puteho. c (1 Makor. 11:3) Sieza cwañi cwalo? Bo Albert D. Schroeder, bane bali mwa Sitopa Sesietelela kuzwa ka 1974 kuisa fobafeleza bukombwa bwabona bwa fa lifasi mwa March 2006, nebatalusize kuli: “Sitopa Sesietelela sikopananga Labulaalu, mi mukopano wo ukwalulwanga ka tapelo ili kukupa ketelelo ya moya wa Jehova. Kuezwanga buikatazo bwa kubona teñi kuli taba kaufela yenyakisiswa ni katulo kaufela yeeziwa ilumelelana ni zelibulela Linzwi la Mulimu, yona Bibele.” Ka kuswana, bo Milton G. Henschel, bane basebelize nako yetelele mwa Sitopa Sesietelela ili bane bafelize bukombwa bwabona bwa fa lifasi mwa March 2003, nebabuzize puzo ya butokwa kwa bana ba sikolo bane bakwaza lituto zabona mwa sitopa sa bu 101 sa Sikolo sa Giliadi sa Bibele. Nebabuzize kuli: “Kana kunani kopano yeñwi mwa lifasi ili yeo babaetelela ku yona banyakisisanga Linzwi la Mulimu, yona Bibele, pili basika eza kale likatulo zetuna?” Kaufelaa luna lwaziba kalabo.
“Kuketwe Baana Babaka Ya” (Likezo 15:22-29)
11. Katulo ya sitopa sesietelela neifitisizwe cwañi kwa liputeho?
11 Sitopa sesietelela mwa Jerusalema nesifitile fa kulumelelana ni kufa katulo mwa taba ya mupato. Kono kuli mizwale mwa liputeho babe ni kutwisiso yeswana, nebanani kufitisezwa katulo yeo ka nzila yeutwahala, yeyahisa, ni yesusueza. Ki ifi nzila yene bakaeza cwalo ka yona? Bibele ili: “Baapositola ni baana-bahulu, hamoho ni puteho kaufela, kiha baatula kuli mwahalaa bona kuketwe baana babaka ya hamoho ni Paulusi ni Barnabasi kwa Antioke; baluma Judasi yabizwa hape kuli Barsabasi ni Silasi, ili baana bane baetelela mwahalaa mizwale.” Hape, kwañolwa liñolo mi lalwaliwa ki baana bao kuli liyo balwa mwa liputeho kaufela ze mwa Antioke, mwa Siria, ni mwa Silisia.—Lik. 15:22-26.
12, 13. Ki lika mañi zende zenezwile (a) mwa kuluma Judasi ni Silasi? (b) mwa kuluma liñolo lelizwa kwa sitopa sesietelela?
12 Ka kuba “baana bane baetelela mwahalaa mizwale,” Judasi ni Silasi nebaswanela luli kusebeza sina bayemeli ba sitopa sesietelela. Kulumiwa kwa sikwata sa baana babane nekuka bonisa hande kuli lushango lone batisize nesi feela kalabo ya puzo yene babuzize, kono neli ketelelo yenca yenezwa kwa sitopa sesietelela. Kubateñi kwa ‘baana babaketilwe’ bao nekuka tiisa swalisano mwahalaa Bakreste ba Majuda mwa Jerusalema ni Bakreste ba Macaba mwa libaka lisili. Yeo luli neli tukiso yebutali ni yelilato! Kusina kukakanya, tukiso yeo neitahisize kozo ni swalisano mwahalaa batu ba Mulimu.
13 Liñolo lene liñozwi nelifile Bakreste ba Macaba ketelelo yeutwahala, isiñi feela ka za taba ya mupato kono hape ni lika zene batokwa kueza kuli bashemubiwe ni kufuyaulwa ki Jehova. Sisupo sesituna mwa liñolo leo nesibala kuli: “Moya okenile ni luna luboni kuli lusike lwamiekeleza kwa mushimbo kwandaa lika zetokwahala ze: kuli muambuke lika zetabezwi milimu ya maswaniso, ni mali, ni zekamilwe, ni muzamao wa buhule. Haiba mutokolomoha lika ze, mukakondisa. Muzuhe hande!”—Lik. 15:28, 29.
14. Ki lika mañi zetahisa kuli batu ba Jehova baswalisane kusina taba ni kusaswalisana kokuatile mwa lifasi kacenu?
14 Kacenu, Lipaki za Jehova babafitelela 8,000,000 mwa liputeho zefitelela 100,000 mwa lifasi kamukana, baswalisani hamoho mwa lituto zebalumela ni mwa likezo zabona. Ki lika mañi zetahisa kuli baswalisane cwalo kusina taba ni mifilifili ni kusaswalisana kokuatile mwa lifasi kacenu? Baswalisana kabakala kuli baetelelwa ki Jesu Kreste, yena Toho ya puteho, mi ubaetelela ka kuitusisa “mutanga yasepahala yanani kutwisiso,” ili sona Sitopa Sesietelela. (Mat. 24:45-47) Nto yeñwi hape yetahisa baswalisane, ki moya wa mizwale ba mwa lifasi kaufela wa kuitatela kulatelela ketelelo ya Sitopa Sesietelela.
“Banyakalala Kabakala Susuezo” (Likezo 15:30-35)
15, 16. Taba ya mupato neifelile cwañi, mi ki lika mañi zenetahisize cwalo?
15 Likande leli mwa buka ya Likezo lizwelapili kulutaluseza kuli mizwale bane balumilwe kuzwa kwa Jerusalema habafitile mwa Antioke, “bayo kubukanya sikwata kaufela ni kubatambeka liñolo.” Ki lika mañi zene baezize mizwale ba mwa Antioke kabakala ketelelo yenezwa kwa sitopa sesietelela? ‘Hase babalile [liñolo leo], banyakalala kabakala susuezo yeneli mwateñi.’ (Lik. 15:30, 31) Kuzwa fo, Judasi ni Silasi “basusueza mizwale ka lingambolo zeñata mi babatiisa.” Ka mukwa ocwalo, baana bababeli bao nebakona kubizwa kuli ki “bapolofita,” sina mone babizezwa bo Barnabasi, Paulusi, ni babañwi kuli ki bapolofita, ili linzwi lelitalusa batu bane bashaela kamba kuzibahaza tato ya Mulimu.—Lik. 13:1; 15:32; Exo. 7:1, 2.
16 Nekubonahezi hande kuli Jehova naafuyauzi tukiso yeo kaufela, ili nto yenetahisize kuli taba yeo itatululwe hande. Ki nto mañi yenetahisize kuli taba itatululwe hande? Kusina kukakanya, neli ketelelo ya sitopa sesietelela yenefilwe ka mukwa outwahala ni ka nako yeswanela, ili yenetomile fa Linzwi la Mulimu ni fa ketelelo ya moya okenile. Mi nto yeñwi yenetusize kikuli likatulo zeo nelifitisizwe kwa liputeho ka nzila yelilato.
17. Baokameli ba mupotoloho habapotela liputeho kacenu, balatelela cwañi mutala one utomilwe ki Bakreste ba mwa miteñi ya baapositola?
17 Ka kulatelela mutala oswana wo, Sitopa Sesietelela sa Lipaki za Jehova kacenu sifa ketelelo ka nako yeswanela kwa mizwale mwa lifasi kaufela. Likatulo halieziwa, lifitiswa kwa liputeho ka nzila yeutwahala hande. Yeñwi ya linzila zeitusiswa ki ya kuluma baokameli ba mupotoloho. Mizwale babaitombozi bao batamanga misipili ya kuzwa puteho yeñwi kuya ku yeñwi, banze bafa ketelelo yeutwahala hande ni kutiisa babañwi. Sina Paulusi ni Barnabasi, batandanga nako yeñata mwa bukombwa, “inze baluta ni kushaela taba yende ya linzwi la Jehova, bali ni babañwi babañata.” (Lik. 15:35) Sina Judasi ni Silasi, ‘basusueza mizwale ka lingambolo zeñata ni kubatiisa.’
18. Ki nto mañi yebalukela kueza batu ba Mulimu kuli bazwelepili kuamuhela limbuyoti za Jehova?
18 Ki lika mañi zekatusa liputeho mwa lifasi kaufela kuzwelapili kuba mwa kozo ni kuswalisana mwa lifasi lelisa swalisani? Muhupule kuli hasamulaho mulutiwa Jakobo yanaañozi kuli: “Butali bobuzwa kwahalimu pili ki bobukenile, kihona buba ni kozo, bunani kutwisiso, buitukiselize kuutwa, . . . Hape, peu ya muselo wa kuluka icalelwa mwa kozo mwahalaa bababatiseza babañwi kozo.” (Jak. 3:17, 18) Hakuzibahali nji Jakobo hanaañola cwalo naahupula mukopano wa mwa Jerusalema kamba kutokwa. Kono hane lunze lunyakisisa likezahalo zeñozwi kwa Likezo kauhanyo 15, luiponezi hande kuli lukona feela kufuyaulwa ki Jehova haiba luswalisana ni kuutwana.
19, 20. (a) Ki nto mañi yebonisa kuli mwa puteho ya Antioke nekunani kozo ni swalisano? (b) Paulusi ni Barnabasi cwale nebakona kuezañi?
19 Nekubonahala hande kuli mwa puteho ya Antioke nese kunani kozo ni swalisano. Mwa sibaka sa kukananisana ni mizwale bane bazwa kwa Jerusalema, mizwale ba mwa Antioke nebaitebuhile kupotelwa ki Judasi ni Silasi. Taba yeo izwelapili kuli: “Hase bainzi nakonyana kwateñi, mizwale babafundula ka kozo kubakutiseza ku bane babalumile,” kutalusa, kukutela kwa Jerusalema. d (Lik. 15:33) Lukolwa kuli mizwale mwa Jerusalema ni bona nebatabile hane bautwile zene bakandekezwi ki baana bababeli bao ka za musipili wabona. Ka sishemo sa Jehova, musebezi wabona neupetilwe ka tabo!
20 Cwale Paulusi ni Barnabasi, bane basiyezi mwa Antioke, nebakona kuitusisa maata abona kwa kuetelela babañwi mwa musebezi wa kukutaza, sina mobaezeza baokameli ba mupotoloho kacenu habapotela liputeho zebafilwe kusebeleza. (Lik. 13:2, 3) Yeo luli ki mbuyoti yetuna kwa batu ba Jehova! Kono cwale Jehova naazwezipili cwañi kuitusisa ni kufuyaula bakutazi bababeli babatukufalezwi bao? Lukanyakisisa puzo yeo mwa kauhanyo yetatama.
a Mubone kambokisi kakali “ Jakobo—‘Munyanaa Mulena.’”
b Jakobo ka butali naaamile kwa litaba zanaañozi Mushe, zenekopanyeleza litaelo za Mulao hamohocwalo ni litaba za mwa naasebelisanezi Mulimu ni batu, ni litaba zenebonisa mulelo wahae zeneli teñi pili Mulao usika taha kale. Ka mutala, mwa buka ya Genese, kunani litaba zebonisa hande mo Mulimu aangela mali, bubuki, ni bulapeli bwa milimu ya maswaniso. (Gen. 9:3, 4; 20:2-9; 35:2, 4) Ka nzila yeo, Jehova naapatuluzi likuka zeswanela kulatelelwa ki mutu kaufela, ibe Mujuda kamba Mulicaba.
c Mubone kambokisi kakali “ Mosisebeleza Sitopa Sesietelela Kacenu.”
d Mwa timana 34, litoloko zeñwi za Bibele linani manzwi abonisa kuli Silasi naaiketezi kusiyala mwa Antioke. (Bibele ya King James Version) Kono manzwi ao abonahala kuli naaekelizwe feela kwateñi hasamulaho.