Kana Ku Na ni Bulapeli bwa Niti Bu Li Buñwi Fela?

Batu ba bañwi ha ba tabeli ku buziwa puzo yeo. Ba ikutwa kuli mutu kaufela ya ipapata kuli ki yena fela ya ziba niti, u na ni muñañatoho ni buikuhumuso kakuli mwa lifasi ku tezi litumelo ze ñata-ñata za bulapeli. Ba lumela kuli bulapeli kaufela kamba bulapeli bo buñata bu na ni litaba za niti ze bu luta. Kana ni mina kona mo mu ikutwela cwalo?

NITI kikuli batu ba na ni mibonelo ye shutana-shutana ka za lika ze ñwi ili ye lu sa koni ku nyaza. Ka mutala, mutu a kana a lumela kuli ku ca mufuta wa sico se siñwi ku ka mu tusa ku ba ni buiketo. Kono kana wa swanela ku hapeleza mañi ni mañi ku ca mufuta wa sico seo, inge kuli ki sona fela se si kona ku tusa batu kaufela ku ba ni buiketo? Mutu ya cwalo na ka eza hande ha na ka hupula kuli lico ze ba tabela ku ca ba bañwi ni zona za kona ku ba lico ze nde ku bona, mane mwendi ku fita ni za nahana yena.

Kono kana kona mo lu swanela ku ngela ni bulapeli cwalo? Kana mutu kaufela u lukela ku iketela za swanela ku lumela ku likana ni mwa huliselizwe kamba ku likana ni mwa utwisiseza lika? Kamba kana ku na ni mufuta u li muñwi fela wa lituto za niti ze ba swanela ku lumela batu kaufela? Ha lu nyakisiseñi ze i bulela Bibele. Pili lu bata ku nyakisisa haiba kwa konahala luli ku fumana niti. Kakuli haiba ha ku konahali, u zibe ha lu swaneli ku ikataza nihaiba ku bata bulapeli bwa niti.

Kana Niti ya Konwa ku Fumanwa?

Nakonyana pili a si ka bulaiwa kale, Jesu Kreste na bulelezi Mubusisi wa Roma, Ponse Pilato ya na mu tosangisa, kuli: “Mutu kaufela ya kwa lineku la niti wa ni teeleza.” Ku bonahala kuli Ponse Pilato na alaba ka ku kakanya ha na bulezi kuli: “Niti kiñi?” (Joani 18:37, 38, NW) Kono Jesu yena na bulezi niti ka bundume ni ka ku sa pata-pata. Na si ka kakanya kuli niti i teñi luli. Ka mutala, ha mu nyakisise litaba z’e ne ze latelela za na bulezi Jesu kwa batu ba ba fapahana-fapahana.

‘Ki sona se ni pepezwi, ni se ni tezi mwa lifasi: kuli ni t’o paka niti.’—Joani 18:37.

‘Ki na nzila, ni niti, ni bupilo.’—Joani 14:6.

‘Mulimu ki Moya, mi ba ba mu lapela, ba swanezi ku mu lapela ka Moya ni ka niti.’—Joani 4:23, 24.

‘Ha mu tiiseza mwa linzwi la ka, mu ka ba balutiwa ba ka ba niti; mi mu ka ziba niti, mi niti i ka mi lukulula.’—Joani 8:31, 32.

Bakeñisa kuli Jesu na bulezi ka buikolwiso luli kuli niti i teñi ni kuli lwa kona ku i ziba, kana ha lu swaneli ku nahana kuli lituto za niti li teñi ni kuli lwa kona ku li fumana?

Kana Niti Luli I Teñi?

Ku si na kuliñi, mwa lumela kuli ku na ni lika ze ñwi ze lu sa koni ku kakanya nihaiba hanyinyani. Ha mu kakanyi kuli mwa pila ni kuli lika ze mi potolohile li teñi luli. Mwa lumela luli kuli lika ze cwale ka likota, malundu, malu, lizazi, ni kweli, ze lu iponelanga, li teñi luli. Mu kana mwa fumana batu ba sikai ba ba ka lika ku mi kolwisa kuli lika zeo ha li yo. Kono ha lu sepi kuli mwa kona ku lumela haiba ba mi bulelela kuli lika ze mu iponela luli ha li yo.

Hape ku na ni lika ze ñwi ze ezahalanga ili ze lu sa koni ku kakanya. Ka mutala, haiba mu tula fa liñope, mu ka wa; haiba mu hana ku ca lico, mu ka shwa tala; mi haiba mu sa ci sico ka nako ye telele, mu ka shwa.  Ha mu kakanyangi kuli lika zeo li kona fela ku ezahala kwa batu ba bañwi kono isiñi ku ba bañwi. Lwa ziba kuli za kona ku ezahala ku mutu kaufela.

Bibele i bulela cwana ka za taba ye kona ku ezahala ku mañi ni mañi, i li: “Kikuli mutu a ka beya mulilo fa sifuba sa hae, liapalo za hae li sa ci?” Kaniti, liñolo leo ha ne li ñolwa, batu kaufela ne ba ziba kuli litino haiba li beiwa mulilo za kona ku ca. Kono lishitanguti la mwa Bibele le, li bonisa sisupo sa butokwa hahulu, sa kuli “munna ya ya ku musal’a ndambo ya hae” u ka talimana ni koto ye tuna.—Liproverbia 6:27, 29.

Kana lwa lumela ku si na ku kakanya kuli taba yeo ki ya niti luli? Ba bañwi ba kona ku hana. Bona ba lumela kuli mañi ni mañi u na ni tukelo ya ku iketela mwa ku pilela, ku likana ni mwa huliselizwe, lituto za lutilwe, ni muinelo wa hae. Kono ha mu nyakisise milao ya Mulimu i sikai ye mwa Bibele ili ye bulela za lika ze swanelwa ku ambukiwa. Kana milao yeo ha i ami batu kaufela?

Bibele i hanisa ku buka. (1 Makorinte 6:9, 10) Batu ba bañwi ha ba lumeli kuli mulao wa mwa Bibele wo ki wa niti, mi ba bukanga. Kono ze zwanga mwa ku eza cwalo ki ze maswe hahulu nihaiba kwa batu ba ba cwalo. Ka mutala, hañata lizwalo la bona la ba sisitanga, manyalo a bona a shandaukanga, mi ba tahisanga masitapilu mwa mabasi.

Mulimu hape wa hanisa bucakolwa. (Liproverbia 23:20; Maefese 5:18) Ki sikamañi se si ezahalanga kwa macakolwa? Macakolwa ba bañata ba zusiwanga fa mibeleko, ba tahelwanga ki makulanu, mabasi a bona a aluhananga, mi ba ziezwanga ki minahano. (Liproverbia 23:29-35) Lika ze maswe zeo li ezahalanga nihaiba kwa batu ba ba sa zibi kuli bucakolwa bu fosahalile. Kana milao yeo ha i lu ami kaufel’a luna ku si na taba ni bulapeli bwa luna ni kutwisiso ya luna ya lika?

Hape mwa Bibele ku na ni milao ya lika ze nde ze swanelwa ku eziwa. Ka mutala, ku na ni mulao o laela banna kuli ba late basali ba bona, ni o laela basali kuli ba kuteke banna ba bona, ni mulao o lu laela kuli lu eze ba bañwi hande. (Mateu 7:12; Maefese 5:33) Ku latelela milao yeo ku tahisanga lika ze nde. Kana ne mu ka bulela kuli milao yeo ki ye minde kwa batu ba bañwi kono ku ba bañwi i maswe?

Ku na ni ze zwanga mwa ku latelela milao ya Bibele ni mwa ku sa i latelela. Taba yeo i bonisa kuli milao yeo ha i si ka itinga fela fa mibonelo ya mañi ni mañi. Kono ki milao ya niti ye ama mañi ni mañi. Bupaki bu bonisa kuli batu ba ba latelelanga milao ya Bibele ba fumananga mipuzo mi ba ba sa i latelelangi ba tahelwanga ki matata.

Kacwalo mu ipuze kuli: Haiba milao ya mwa Bibele i ama batu kaufela, ku cwañi he ka za lituto za bulapeli ze bulezwi mwa Linzwi la Mulimu? Kana ze i bulela Bibele kuli ki zona ze ezahalanga ha lu shwa ni ze i bulela ka za sepo ya bupilo bo bu sa feli zona haki za niti? Niti kikuli ni lituto za Bibele zeo ki za niti, mi li lukiselizwe batu kaufela. Ze zwa mwa ku li latelela kamba mwa ku sa li latelela li ama batu kaufela; ha li ami fela ba ba li lumela.

Kacwalo kwa konahala ku fumana niti. Jesu na bulezi kuli Linzwi la Mulimu, Bibele, ki yona niti. (Joani 17:17) Niteñi, lu kana lu sa boni kuli niti ya fumaneha. Kabakalañi? Kakuli bulapeli bo buñata-ñata bu ipapata kuli bu luta ze i bulela Bibele. Ki bufi bulapeli bo bu luta niti ye mwa Linzwi la Mulimu? Kana ki bulapeli fela bu li buñwi? Kana bulapeli kaufela ha bu luti niti kamba litaba ze ñwi za niti?

[Manzwi a fa likepe 26]

Ze ezahala ku mutu ya swala mulilo li swana cwañi ni ze ezahala ku mutu ya sa lateleli milao ya Mulimu?