“Ha ne lu talimana ni muinelo o taata mwa lubasi, musalaa ka naa taluselize bashemi ba hae ka za teñi. Cwale bo ndatahe se ba ni biza ni ku yo ni fa kelezo ka za muinelo wo. Ne ni si ka tabiswa ki taba yeo!”—Bo James. *

“Makwenyanaa ka ba basali hañata ba bulelanga kuli, ‘Ni tonda hahulu mwanaka wa mushimani!’ Ba bulelanga hahulu ka za swalisano ye ne ba banga ni yona ni mwanaa bona pili lu si ka nyalana kale, ili taba ye ni tahisezanga ku ikutwa bumaswe ni kuli ni ba tahiselize masitapilu bakeñisa ku nyalana ni mwanaa bona!”—Bo Natasha.

Kana kwa konahala ku tatulula butaata bo mu kona ku ba ni bona ni makwenyanaa mina bu si ka ama kale linyalo la mina?

Linyalo li panga lubasi lo lunca. Bibele i bulela kuli muuna ha nyala “u ka siya ndatahe ni mahe mi u ka kumalela musalaa hae.” Ki nto ye swana ni ku musali ha ku taha kwa neku la bashemi ba hae ni muunaa hae. Bibele i talusa kuli musali ha nyalwa ku muuna, bubeli bwa bona ba ba “nama i liñwi feela.” Se li lubasi lo lunca.—Mateu 19:5.

Bakumina ba swanela ku ba mwa sibaka sapili ku fita bashemi ba mina. Muelezi yo muñwi wa litaba za manyalo wa libizo la John M. Gottman u ñola kuli: ‘Nto ya butokwa ka ku fitisisa ye ba swanela ku ituta batu ba ba nyalani ki ku beya mwa munahano bakubona mwa nto ifi kamba ifi ye ba eza. Kuli mu kone ku swalisana kamba ku lukisa sinca swalisano ya mina ni bakumina mu tokwa kuli mu siye bashemi ba mina kamba banyani ba mina.’ *

Bashemi ba bañwi ba kona ku fumana taata ku eza licinceho. Muuna yo muñwi u bulela kuli: “Pili lu si ka nyalana kale, musalaa ka naa nga maikuto a bashemi ba hae ku ba a butokwa hahulu ku fita maikuto a ka. Ha se lu nyalani, bo mahe ne ba lemuhile kuli naa sa ni nga ku ba wa butokwa hahulu ku fita bona. Taba yeo ne i ba bezi taata ku i lumela.”

Batu ba ba sa zo kena mwa linyalo ni bona ba kona ku fumana taata ku eza licinceho. Bo James ba se ba bulezwi kwamulaho, ba bulela kuli: “Ku ba ni makwenyani ku swana feela ni ku fiwa balikani bo si ka iketela. Ku swana feela ni ku bulelelwa kuli, ‘Lu ku file balikani ba babeli ba banca, ku si na taba kuli wa lata kamba ha u lati.’ Niha ba ka mi halifisa, ki ba lubasi!”

Haiba mina ni bakumina mu sa lumelelani ka za butaata bo buñwi bo bu ama makwenyanaa mina, mu be ni moya wa swalisano kuli mu tatulule butaata bo. Mu latelele kelezo ya Bibele ya kuli mu ‘bate kozo ni ku i tundamena.’—Samu 34:14.

Kuli mu kone ku eza cwalo, ha mu nyakisise miinelo ye latelela. Muinelo ni muinelo u talusizwe ka mo u kona ku u ngelwa ki muuna kamba musalaa hae. Nihakulicwalo, miinelo ye i kona ku ama baana ni basali, mi likuka ze ka nyakisiswa mwa taba ye za kona ku mi tusa ku tatulula mataata e mu kona ku talimana ni ona a ama makwenyani.

Bo musalaa mina ba bulela kuli ne ku ka ba hande ha ne mu ka ba ni silikani se sinde ni bo maa bona. Kono mina mu fumana taata ku pila ka kozo ni bo maa bona.

Mu like muezezo wo: Mu ambolisane ni bo musalaa mina ka za butaata bo, mi mu itatele ku eza licinceho. Taba ha i si ka itinga feela ka mo mu ikutwela ka za makwenyanaa mina, kono i itingile ka mo mu ikutwela ka za bakumina, bona be mu itamile ku lata. Ka nako ya ku ikambota, mu bate linzila ze peli kamba ze taalu ze kona ku mi tusa ku kondolokisa silikani sa mina ni makwenyanaa mina, mi hamulaho mu eze ka mo mu atulezi. Bakumina ha ba nze ba lemuha buikatazo bo mu zwelapili ku eza, ba ka mi fa likute le lituna.—Sikuka sa Bibele: 1 Makorinte 10:24.

Bo muuna mina ba bulela kuli mu tabela feela ku tabisa bashemi ba mina isiñi bona.

Mu like muezezo wo: Mu ambolisane ni bo muunaa mina mi mu like ku utwisisa mubonelo wa bona. Niti kikuli, bo muunaa mina ha ba swaneli ku bilaela haiba mu bonisa feela likute le li swanela kwa bashemi ba mina. (Liproverbia 23:22) Niteñi, mu sa tokwa ku kolwisa bo muuna mina ka likezo ni ka manzwi a mina kuli ki ba butokwa hahulu mwa bupilo bwa mina ku fita bashemi ba mina. Haiba bo muunaa mina ba ba ni buikolwiso bo, ha ba na ku ba ni maikuto a kuli mu iseza hahulu pilu bashemi ba mina ku fita bona.—Sikuka sa Bibele: Maefese 5:33.

Bo musalaa mina ha ba tokwa kelezo ba yanga kwa bashemi ba bona.

Mu like muezezo wo: Mu ambole ni bo musalaa mina, mi mu lumelelane kuli ba swanela ku ciñekelanga kai ha ba bata kelezo. Mu like ku ba ni buitikaneleli. Kana ku fosahalile kamita ku talusezanga bashemi ba mina pilaelo ya mina? Ki lili fo mutu a swanela ku taluseza bashemi ba hae pilaelo ya na ni yona? Haiba bubeli bwa mina mu lumelelana fo mu swanela ku ciñekelanga, taba ye, a i na ku ba butaata bo butuna.—Sikuka sa Bibele: Mafilipi 4:5.