Nenipepilwe ka 1941 mwa Paris kwa France, mi lubasi lwaluna nelusina hande masheleñi. Nenitabela hahulu kuituta kono hane ninani lilimo ze 10, nakala kulula TB, mi natuhela kuyanga kwa sikolo. Baalafi banitaluseza kuli nenitokwa kupumula ilikuli nisike nakatalisa maswafu aka. Ka likweli zeñata, neniitusisanga nako yaka kubala dikishinari ni kuteeleza kwa litaba za fa ndu ya moya ya Sorbonne, ili zenezamaiswanga ki ba Yunivesiti ya Paris. Nenitabile hahulu mualafi waka hanaabulezi kuli nifolile mi nenikona kukutela kwa sikolo hape. Naipulelisa, nali: ‘Baalafi baeza musebezi omunde hahulu!’ Kuzwa ka yona nako yeo, naikatulela kuli nenika eza musebezi wa kualafa bakuli. Bo ndate hane banibuzanga zene nibata kueza mwa bupilo, kamita neni baalabanga kuli: “Nibata kuba dokota.” Ki mona mone kutezi cwalo kuli nikale kulata hahulu musebezi wa bualafi.

KUITUTA SAYANSI KUNITUSA KUSUTELELA KU MULIMU

Lubasi lwaluna neluli mwa bulapeli bwa Katolika. Nihakulicwalo, nenisa zibi litaba zeñata ka za Mulimu, mi neninani lipuzo zeñata hahulu kono nenisa zibi likalabo. Hamulaho wa kuituta lituto za kuba mualafi kwa yunivesiti, nalemuha kuli lika zepila nelisika itahela feela kono nelibupilwe.

Nihupula lwapili hanitatubisisa selusi ya simela ka kuitusisa mushini ohulisa ponahalo ya tuka totunyinyani. Nenikomokile hahulu kubona zeiezanga selusi kuli iisileleze hakucisa ni hakubata. Hape nenilemuhile kuli kalulo yeñwi yefumaneha mwa selusi yafopanga haibeiwa mwa sibaka mokunani lizwai kono yatundulukanga haibeiwa mwa mezi asina sesiñwi. Bakeñisa kuli lika zenyinyani linani buikoneli bobucwalo, zakona kutwaela muinelo ufi kamba ufi wa mwa sibaka. Hane nilemuhile  mo selusi neibupehezi ka nzila yekomokisa, naba ni buikolwiso bwa kuli lika zepila nelisika itahela feela.

Hane nili mwa silimo sabubeli kwa sikolo sa bualafi, neniitutile lika zeñwi zenee nikolwisize kuli Mulimu uteñi. Hane lunze luituta za mubili wa mutu, neluitutile zekonisa lizoho la mutu kuputa ni kuotolola minwana yaluna. Kwakomokisa kubona moisebelisanela hamoho misifa ni masapo mwa mubili wa mutu. Ka mutala, neniitutile mo misifa yesweli mwambo wa lizoho laluna ni lisapo labubeli la munwana waluna iikabanga kueza yemibeli, ili kupanga mutano otusa kuli musifa omuñwi o kwatasi oya kwa mafelelezo a minwana yaluna ikone kuputana. Hape misifa yemiñwi yetiile itusanga kuli misifa yeo ibe bukaufi ni masapo a minwana. Kambe minwana yaluna neisika pangiwa ka nzila yeo, misifa neika andalala feela mi minwana yaluna neisike yakona kuputa ni kuputuluha. Taba yeo nei nitusize kulemuha kuli kunani Mubupi yabutali yanaaezize mubili wa mutu ka nzila yeo.

Mane nenikomokisizwe hahulu ki misebezi ya Mubupi hane niitutile mo mbututu ikalelanga kubuyela hamulaho wa kupepwa. Neniitutile kuli mbututu isika pepwa kale ibuyelelanga ku bo ma yona mwa kakombokombo. Ki lona libaka tukotananyana totuli mwa maswafu ayona hatusa bangi ni moya ka nako yeo. Lisunda lisikai pili mbututu isika pepwa kale, mafula a mufuta omuñwi akwahelanga kakañwi ni kakañwi ka tukotana to. Mbututu hase ipepilwe ni kukala kubuyela lwapili, kuezahalanga lika zekomokisa. Musima o mwa pilu ya mbututu wakwalehanga, ili kutahisa kuli mali aye kwa maswafu. Ka nako yeo, mafula ao atusanga kuli tukotananyana totu mwa maswafu tusike twakopana hamoho mi tutale moya kapili. Honafo feela, mbututu ikonanga kubuyela kaili yona.

Nenibata kuziba yabupile lika zekomokisa zeo; kacwalo, nakala kubalanga Bibele ka tukufalelo. Nenikomokile hahulu hane nizibile za milao yeama makete yeneñozwi mwa tumelelano yanaaezize Mulimu ni Maisilaele lilimo zefitelela 3,000 kwamulaho. Mulimu naalaezi Maisilaele kukwahelanga zemaswe za mutabani zezwile ku bona, kutapanga kamita, ni kuzwisa mutu yanaakula butuku bobuyambukela mwahalaa bona. (Liv. 13:50; 15:11; Deut. 23:13) Bibele neibulezi za litaba zeo lilimo zeñata-ñata kwamulaho, kono ba sayansi bona batilo ziba feela mwayambelanga matuku lilimo ze 150 kwamulaho. Hape neniitutile kuli milao yebulela ka za somano yeñozwi mwa buka ya Livitike neitusize Maisilaele kuba ni buikangulo bobunde. (Liv. 12:1-6; 15:16-24) Nenilemuhile kuli Mubupi naafile Maisilaele milao yeo kuli ibatuse mi naafuyauzi batu bane bamamezi milao yahae. Nenibile ni buikolwiso bwa kuli Bibele neiñozwi ka kususuezwa ki moya wa Mulimu, ili yo libizo lahae nenisa lizibi ka nako yeo.

MONE NIKOPANEZI NI BAKULUNA NI MONE NIITUTEZI KA ZA JEHOVA

Hane nili kwa yunivesiti inze niituta lituto za bualafi, nakopana ni kalibe yomuñwi yabizwa Lydie, mi namulata hahulu. Ka silimo sa 1965, lwanyalana mi nese kusiyezi lilimonyana kuli nifeze lituto zaka. Haluto fitanga ka silimo sa 1971, na ni bo Lydie nese lunani bana babalaalu, mi hasamulaho lwaba ni baana babalaalu hape. Bo Lydie bazwezipili kunitusa ka nako yene nili mualafi ni mwa lubasi lwaluna.

Pili nisika toma kale kapatela kaka, nenisebelelize mwa sipatela sesiñwi ka lilimo zetaalu.  Nakonyana kuzwa fo, bo mutu ni musalaa hae bane bakula, bababulezwi kwa makalelo a taba ye, bataha kwa sipatela kuli bato fiwa likalafo. Hane nibata kuñolela bakubona mulyani, babasali babulela kuli: “Bo dokota, nakupa, mulyani omubata kulufa usike waba ni likalulo za mali.” Nakomoka hahulu, mi nababuza kuli: “Libaka ki lifi?” Baalaba kuli: “Lu Lipaki za Jehova.” Neli lwapili kuutwa za Lipaki za Jehova ni mubonelo wabona ka za mali. Musali yo aanga Bibele mi anibonisa libaka la mwa Mañolo hane baikatulezi kusaitusisa mali. (Lik. 15:28, 29) Mi yena ni bakubona banibonisa zeuka peta Mubuso wa Mulimu; banitaluseza kuli ukafelisa manyando, matuku, ni lifu. (Sin. 21:3, 4) Namakala, nali: “Zemu nitaluseza zeo, ki zona zene nibata kueza kuzwa feela kwa bwanana bwaka! Zenibezi mualafi kikuli nituse kufelisa manyando.” Nenitabile hahulu kuli mane neluikambotile ka hora ni mizuzu ye 30. Bo mutu ni bo musalaa hae bao hase baile, naikatulela kuli nenisike nazwelapili kuba mwa bulapeli bwa Katolika. Neniitutile kuli Mubupi yanaabupile lika zeñata zenee nikomokisize hahulu unani libizo, lona la Jehova!

Nenikopani ni Lipaki babanyalani bao halaalu kwa kapatela kaka, mi nako kaufela hane lukopananga, neluambolanga ka nako yefitelela hora. Nabamemela kwa ndu yaka ilikuli lube ni nako yeñata ya kuikambota za Bibele. Nihaike kuli bo Lydie nebafumanehanga kwa tuto yaluna ya Bibele, nebasa lumeli kuli lituto zeñwi zene lulutilwe mwa bulapeli bwa Katolika nelifosahalile. Kacwalo, namema muprisita wa mwa silalanda saluna kuli ato lupotela kwa ndu. Lwabuisana lituto za bulapeli ka kuitusisa Bibele mane kuisa busihu luli. Puisano yeo neitusize bo Lydie kulemuha kuli Lipaki za Jehova nebaluta niti. Hamulaho wa fo, lilato laluna ku Jehova Mulimu lazwelapili kuhula kuli mane sibeli saluna lwakolobezwa ka 1974.

NIBEYA JEHOVA MWA SIBAKA SAPILI

Litaba zene niitutile ka za lela kuezeza Mulimu batu neli nitusize kucinca lika zene niinga kuba za butokwa hahulu mwa bupilo bwaka. Kusebeleza Jehova ki yona nto yenebile ya butokwa hahulu mwa bupilo bwaluna. Neluikatulezi kuhulisa bana baluna ka kuya ka likuka za mwa Bibele. Nelulutile bana baluna kulata Mulimu ni batu babañwi, mi taba yeo nei lutusize kuswalisana mwa lubasi.—Mat. 22:37-39.

Haluiheta kwamulaho, na ni bo Lydie hañata lwasehanga haluhupula mone lutuselize bana baluna kulatelela likatulo zene luezanga. Nebaziba kuli fa lapa laluna nelupila ka kulatelala taelo yanaafile Jesu ya kuli: “‘Eni’ yamina ibe eni honacwalo, mi ‘Awa’ yamina, ibe awa honacwalo.” (Mat. 5:37) Ka mutala, mwanaa luna wamusizana hanaanani lilimo ze 17, bo Lydie nebasa mulumelezangi  kuya ni sikwata sa banana babañwi kuyo itabisa. Musizana yomuñwi mwa sikwata seo abulelela mwanaa luna kuli: “Haiba bo maho basa kulumelezi kuya, uambole ni bo ndataho!” Kono mwanaa luna aalaba kuli: “Hanitokwi kueza cwalo, kakuli habana kulumela. Kamita balumelelananga mwa likatulo zebaeza.” Kaniti, bana baluna ba 6 nebalemuhile kuli na ni bo ma bona nelulatelelanga likuka za mwa Bibele mi nelulumelelananga mwa likatulo zene lueza. Lwaitumela ku Jehova kuli kacenu babañata mwa lubasi lwaluna bamusebeleza.

Nihaike kuli niti nei nitusize kuziba zene niswanela kubeya mwa sibaka sapili, nenibata kuitusisa litaba za bualafi zene niitutile kuli nituse batu ba Mulimu. Kacwalo, naitatela kuyo sebeza sina dokota kwa Betele ya kwa Paris mi hasamulaho nayo sebeleza kwa Betele yenca ya kwa Louviers. Nitandile lilimo zebato eza 50 inze nipakelanga kuyo sebeleza fa Betele. Mwahalaa nako yeo, nibile ni balikani babande fa Betele, mi babañwi ku bona sebamatela mwa lilimo za ma 90. Hape zazi leliñwi nenikomokile hahulu hane nikopani ni muzwale yomuñwi yanaasazo kalisa kusebeleza fa Betele. Anitaluseza kuli lilimo ze 20 kwamulaho nenitusize bo mahe kupuluha, mi mbututu yo neli yena!

NIIPONEZI MO JEHOVA ABABALELELA HANDE BATU BAHAE

Mwa lilimo zefelile, lilato laka ku Jehova lihulile hahulu hane ninze niiponela mo aetelela ni kusileleza batu bahae ka kuitusisa kopano yahae. Kwa makalelo a lilimo za ma 1980, Sitopa Sesietelela nesiezize tukiso yeñwi kwa America yetusize kuli madokota ni babeleki babañwi ba sipatela bazibe libaka Lipaki za Jehova habasa amuheli likalafo zeama kuitusisa mali.

Ka 1988, ba Sitopa Sesietelela nebalukisize liluko lelinca fa Betele lelibizwa Liluko Lelitalima Litaba za Kwa Sipatela. Kwa makalelo, liluko leo nelilukiselizwe kuonga-onga musebezi wa Tutengo Totuswalisanisa Lipaki ni ba Sipatela kwa America wa kutusa Lipaki babakula kuli bafumane baalafi babakuteka mubonelo waluna ka za mali. Tukiso yeo hane ikalisizwe mwa lifasi kaufela, kwatomiwa tutengo totucwalo ni mwa France. Nibanga ni tabo yetuna kubona mo kopano ya Jehova ibabalelelanga ka lilato mizwale ni likaizeli babakula.

NIEZA ZENE NIBATA KUEZA HANE NISALI MWANANA

Nenilata hahulu musebezi wa bualafi. Kono hane ninze ninyakisisa zene niswanela kubeya mwa sibaka sapili, nalemuha kuli musebezi wa butokwa hahulu ki wa kutusa batu kuziba Musimululi wa bupilo, yena Jehova Mulimu ni kumusebeleza kufita kualafa batu sina dokota. Hase nituhezi musebezi, na ni bo Lydie lwakala kueza bupaina bwa kamita, mi nelutandanga lihora zeñata ka kweli inze lukutaza taba yende ya Mubuso wa Mulimu. Ka nako ya cwale, lusaeza molukonela kaufela kutusa mwa musebezi wa butokwa hahulu wo opilisa batu.

Nisazwelapili kueza monikonela kaufela kutusa bakuli. Kono nilemuhile kuli nihaiba dokota yacuukile hahulu haakoni kufolisa matuku kaufela kamba kutibela lifu. Kacwalo, ninyolezwi nako yekusike kwaba ni kuutwa butuku, makulanu, ni lifu. Mwa lifasi lelinca lese lili fakaufi, nikaba ni tohonolo ya kuituta zeñata ka za pupo ya Mulimu kuya kuile, kukopanyeleza cwalo ni mubili wa mutu oezizwe ka nzila yekomokisa. Kaniti, nikonile kueza lika zeñwi zene nibata kueza kuzwa feela kwa bwanana bwaka. Ninani buikolwiso bwa kuli mwa lifasi lelinca Mulimu ukafelisa manyando kaufela ka kutala!