1, 2. Ki kabakalañi Paulusi hanaañolezi Bakreste ba Maheberu liñolo?

NELI ka silimo sa 61, liputeho za Sikreste za mwa Isilaele kaufela neliikola kozo. Nihaike kuli muapositola Paulusi naali mwa tolongo ya mwa Roma, naanani sepo yakuli naatuha alukululwa. Timotea yanaa zamayanga ni Paulusi kihona hanaasazo lukululwa mwa tolongo, mi bubeli bwabona nebalela kuyo potela mizwale ba bona ba Sikreste ba mwa Judea. (Maheb. 13:23) Nihakulicwalo, mwa lilimo zeketalizoho feela, Jerusalema neikabe i “potolohilwe ki limpi ze bandamezi,” sina feela mwanaapolofitezi Jesu. Bakreste ba mwa Judea sihulu bane bapila mwa Jerusalema nebatokwa kuunga muhato ka bubebe. Jesu naabalemusize kuli basabona feela likezahalo zeo inze likala kuezahala, nebatokwa kubaleha ka pili.—Luka 21:20-24.

² Ka silimo sa bu 28 kuzwa fanaapolofitezi taba yeo Jesu, Bakreste babasepahala ba Majuda bane bapila mwa Isilaele, nesebatiyezi twaniso ni nyandiso. (Maheb. 10:32-34) Mwahalaa nako yeo, Bakreste bane bapila mwa Isilaele nebazwezipili  kusepahala kusina taba ni nyandiso ni miliko yemiñata yene batalimani ni yona. (Maheb. 10:32-34) Kono Paulusi naabata kuli baitukiseze ka za lika zeneka ezahala kwapili. Nebatuha batalimana ni nto yetuna ka kufitisisa yeneka lika tumelo yabona. (Mat. 24:20, 21; Maheb. 12:4) Nebakatokwa kuitiisa ni kuba ni tumelo yetuna ilikuli bamamele manzwi a Jesu kuli babalehe, mi bupilo bwabona nebuitingile fa kumamela temuso yeo. (Mubale Maheberu 10:36-39.) Kacwalo, Jehova naasusumelize Paulusi kuñolela mizwale ni likaizeli bao liñolo. Liñolo leo, lelibizwa ka nako ya cwale kuli ki buka ya Maheberu, nelilukisizwe ka mulelo wa kuli libatiise hanebaka talimana ni lika zeneka ezahala kwapili.

3. Ki kabakalañi haluswanela kuisa pilu ku zeibulela buka ya Maheberu?

³ Ka kuba batu ba Mulimu kacenu, luswanela kuisa pilu ku zeibulela buka ya Maheberu. Libaka? Kakuli muinelo waluna waswana ni one bali kuona Bakreste bane bapila mwa Judea. Lupila mwa “linako ze taata, ze ziyeza,” mi batu babañata batiyezi miliko yemituna ka busepahali. (2 Tim. 3:1, 12) Kono buñata bwaluna lupila mwa kozo mi halusika nyandiswa kale. Kacwalo, kakuswana ni Bakreste bane bapila mwa linako za Paulusi, luswanela kuitukiseza kutalimana ni nyandiso. Libaka? Ona cwale-cwale fa, lukatalimana ni tiko yetuna hahulu ya tumelo yaluna!—Mubale Luka 21:34-36.

4. Ki lifi liñolo la silimo sa 2016, mi ki kabakalañi halili leliswanela?

⁴ Ki lika mañi zekalutusa kuitukiseza kezahalo yekaezahala kwapili yeo? Mwa buka ya Maheberu, Paulusi naatalusize lika zeñata zekalutusa kutiisa tumelo yaluna. Kupuliso yeñwi yabutokwa hahulu, ifumaneha kwa Maheberu 13:1. Ilususueza kuli: “Lilato la mina la mizwale li zwelepili.” Timana yeo iketilwe kuli ibe liñolo la silimo sa 2016.

5. Lilato la mizwale ki nto mañi?

⁵ Lilato la mizwale ki nto mañi? Linzwi la Sigerike lanaaitusisize Paulusi litalusa “kulata batu babañwi.” Lilato la kulata batu babañwi liama lilato lelituna lelimwahalaa batu ba mwa lubasi kamba balikani babatuna. (Joa. 11:36) Halubulelangi feela kuli lumizwale ni likaizeli, kono lubonisanga kuli lumizwale ni likaizeli ka likezo za luna. (Mat. 23:8) Paulusi ubulela kuli: “Mu latane yo muñwi ni yo muñwi ka lilato la mizwale. Mwa ku fanana likute mu be ba pili.” (Maro. 12:10) Manzwi ao abonisa lilato lelituna lelunani lona kwa mizwale baluna. Lilato la kulata mizwale leo, hamoho cwalo ni lilato lelitomile fa likuka za Sikreste litusa batu ba Mulimu kuba balikani babatuna, ni kuba babaswalisani.

6. Bakreste ba niti bautwisisa cwañi taluso ya linzwi la lilato la mizwale?

⁶ Linzwi la kuli ‘Lilato la mizwale’ lifumaneha hañata mwa lihatiso za Sikreste. Kwa Majuda bane bapila mwa linako za kwamulaho, linzwi la ‘muzwale’ hañata neliamanga kwa batu ba mwa lubasi mi ka linako zeñwi neliamanga kwa batu babañwi babasi ba lubasi lo. Kono nelisa amangi kwa batu bane basi Majuda. Kono luna ka kuba Bakreste ba niti, muzwale ki Mukreste wa niti, kusina taba ni naha yasimuluha kuyona. (Maro. 10:12) Jehova ululutile kuli luswanela kulatana ka kuba mizwale. (1 Mates. 4:9) Kono ki kabakalañi haluswanela kuzwelapili kulata mizwale baluna?

7. (a) Ki kabakalañi haluswanela kulata hahulu mizwale baluna? (b) Mufe libaka leliñwi halutokwa kubonisa lilato kwa mizwale baluna.

⁷ Libaka lelituna leluswanela kulatela mizwale baluna, ki la kuli Jehova ulubulelela kuli lueze cwalo. Halukoni kulata Jehova haiba halulati mizwale baluna. (1 Joa. 4:7, 20, 21) Libaka leliñwi ki la kuli luswanela kulatana mwahalaa luna sihulu mwa linako zelutalimana ni miinelo yetaata. Paulusi hanaañolela Bakreste ba Maheberu liñolo, naaziba kuli babañwi nebatuha basiya mandu abona ni maluo abona. Jesu naatalusize moneikabela miinelo ka nako yeo. (Mare. 13:14-18; Luka 21:21-23) Kacwalo pili nako yeo isikafita kale, Bakreste bao nebatokwa kuba ni lilato lelituna mwahala bona.—Maro. 12:9.

8. Lutokwa kuezañi ka nako ya cwale pili ñalelwa yetuna isika kalisa kale?

⁸ Ñalelwa yetuna yesika bonwa kale mwa bupilo bwa batu ituha itaha. (Mare. 13:19; Sin. 7:1-3) Lukatokwa kuutwa kelezo yeli: “Sicaba sa ka u ye, u kene mwa muzuzu wa ndu ya hao, mi u ikwahele ka sikwalo; u ipate nako ye nyinyani, ku fitela buhali ha bu fela.” (Isa. 26:20) “Mizuzu ya mwahali” yeo ikona kutalusa liputeho zaluna. Mwa liputeho zeo ki mona molulapelelanga Jehova inze luli hamoho ni mizwale ni likaizeli baluna. Kono kunani lika zeñwi zelutokwa kueza kwandaa kukopananga hamoho. Paulusi naahupulisize Bakreste ba Maheberu kuli baswanela kususuezana, kubonisana lilato, ni kuezeza babañwi lika zende. (Maheb. 10:24, 25) Lutokwa kuzwelapili kuba ni lilato kwa mizwale baluna ka nako ya cwale, kakuli kueza cwalo kukalutusa kutiyela miliko yelukana lwakopana ni yona kwapili.

9. (a) Ki kolo mañi yelunanni yona ya kubonisa kuli lwalata mizwale baluna? (b) Mufe mitala yebonisa mo batu ba Jehova baboniselize kuli balata mizwale babona.

⁹ Pili ñalelwa yetuna isikakalisa kale, lusanani kolo yetuna yakubonisa lilato kwa mizwale baluna. Buñata bwa mizwale baluna baipumani mwa miinelo yetaata, bakeñisa lizikinyeho, muunda, ñuli yetuna, kamba likozi za ka taho. Mizwale babañwi batiyela nyandiso. (Mat. 24:6-9) Mi kunani matata elutalimana ni ona zazi ni zazi ili atahiswa ki lifasi lelimaswe lelupila kulona. (Sin. 6:5, 6) Nihakulicwalo, lunani kolo yetuna ya kubonisa kuli lwalata mizwale baluna ka nako yebatalimana ni matata amañata. Nihaike kuli batu ba lifasi le hababonisi lilato, luna luswanela kuzwelapili kulata mizwale baluna. (Mat. 24:12)—Mubone litaluso za kwa mafelelezo.

10. Ki lika mañi zelukanyakisisa ka nako ya cwale?

¹⁰ Kusina taba ni matata elutalimana ni ona, lukona kubonisa cwañi kuli lwalata  mizwale baluna? Lukona kubonisa cwañi kuli lunani lilato lelicwalo kwa mizwale baluna? Muapositola Paulusi hasaabulezi kuli “lilato la mina la mizwale li zwelepili,” naabulezi linzila lisikai za mobakona kuezeza cwalo Bakreste. Halunyakisiseñi linzila zesilezi zeo.

11, 12. Kuamuhela baenyi kutalusañi? (Mubone siswaniso sesi fa likepe 3.)

¹¹ “Mu si ke mwa libala moya wa ku amuhela baenyi.” (Mubale Maheberu 13:2.) Pulelo ya kuli “ku amuhela baenyi,” italusañi? Linzwi lanaaitusisize Paulusi litalusa kubonisa “musa ku muzwahule.” Mwendi pulelo yeo iluhupulisa za Abrahama ni Lota. Baana bababeli bao nebabonisize musa kwa baenyi bane basazibani ni bona. Hasamulaho Abrahama ni Lota nebalemuhile kuli baenyi bao neli mangeloi. (Gen. 18:2-5; 19:1-3) Mitala yeo neisusuelize Bakreste ba Maheberu kubonisa lilato kwa mizwale ka kuamuhela baenyi.

¹² Lukona kubonisa cwañi kuli lwata kuamuhela baenyi? Lwakona kubamemela kwa sico kwa mandu aluna kamba kubamema feela kuli luto basusueza. Nihaike kuli mwendi haluzibi hande muokameli wa mupotoloho ni musalaa hae, lwakona kubamemela kwa mandu aluna habapotela puteho yaluna. (3 Joa. 5-8) Halutokwi kulukisa sico sesituna kamba kusinyehelwa ki masheleñi amañata. Mulelo waluna ki wa kususueza mizwale baluna, isiñi kubabonisa kuli lunani lika zeñata. Mi haluswaneli kumema feela babafumile kuli ni bona balukutiseze sesiñwi. (Luka 10:42; 14:12-14) Sa butokwa ni kufita ki sa kuli haluswaneli kuipatehisa hahulu kuli mane lulibale kuamuhela baenyi!

13, 14. Lukona ‘kuhupulanga cwañi baba mwa tolongo’?

¹³ “Mu hupule ba ba mwa tolongo.” (Mubale Maheberu 13:3.) Paulusi hanaañola manzwi ao, naama kwa mizwale bane batamilwe ni kubeiwa mwa tolongo kabakala tumelo yabona. Paulusi naababalize mizwale ni likaizeli mwa puteho kakuli neba “utwelanga butuku ba ne ba li mwa tolongo.” (Maheb. 10:34) Mizwale babañwi nebatusize Paulusi ka lilimo zeene ka nako yanaali mwa tolongo, nihaike kuli babañwi nebapila kwahule. Nebaka tusa cwañi Paulusi? Ka kuzwelapili kubeya Paulusi mwa litapelo zabona.—Mafil. 1:12-14; Maheb. 13:18, 19.

¹⁴ Kacenu, Lipaki babañata ba mwa tolongo bakeñisa tumelo yabona. Mizwale ni likaizeli babapila bukaufi ni bona, bakona kutusa mwa linzila zeshutana-shutana. Kono buñata bwaluna lupila kwahule ni mizwale bao baba mwa tolongo. Lukona kubatusa cwañi, mi lukona kubonisa cwañi kuli halusika balibala? Kulata mizwale baluna kukalususueza kuli lubabeye mwa litapelo zaluna. Ka mutala, mwa litapelo zaluna lwakona kubulela za mizwale, likaizeli, ni banana baba mwa tolongo mwa Eritrea, mi mane lwakona kulapelela mizwale baluna babacwale ka bo Paulos Eyassu, bo Isaac Mogos, ni bo Negede Teklemariam, base batandile lilimo zefitelela 20 mwa tolongo.

15. Lukona kubonisa cwañi kuli lwakuteka linyalo laluna?

 ¹⁵ “Linyalo li kutekiwe kwa batu kaufela.” (Mubale Maheberu 13:4.) Hape lwakona kubonisa kuli lwata mizwale baluna ka kuba ni muzamao okenile. (1 Tim. 5:1, 2) Ka mutala, haiba lueza buhule ni muzwale kamba kaizeli, lwakona kutahiseza mutu yo butata hamoho cwalo ni lubasi lwahae. Mizwale bakatuhela kulusepa. (1 Mates. 4:3-8) Hape munahane mwakaikutwela musali haiba alemuha kuli muunaa hae ubuhanga maswaniso a mapunu. Kana ukaikutwa kuli muunaa hae wamulata ni kuli wakuteka tukiso ya linyalo?—Mat. 5:28.

16. Kukolwa ka zelunani zona kulutusa cwañi kubonisa lilato kwa mizwale baluna?

¹⁶ Mukolwe “ka ze mu na ni zona cwale.” (Mubale Maheberu 13:5.) Kusepa Jehova kukalutusa kukolwa ka zelunani zona. Kueza cwalo kulutusa cwañi kubonisa lilato kwa mizwale baluna? Haiba lukolwa ka zelunani zona, lukahupula kuli mizwale ni likaizeli baluna ba Sikreste ki ba butokwa hahulu kufita masheleñi kamba lika. (1 Tim. 6:6-8) Haluna kubilaezwa ki mizwale baluna kamba miinelo yelutalimana ni yona mwa bupilo. Mi haluna kushwela babañwi muna kamba kuba ni mukwañuli. Kono haiba lukolwa ka zelunani zona, lukaba ni bufani.—1 Tim. 6:17-19.

17. Kuba “ni bundume” kulutusa cwañi kubonisa lilato kwa mizwale baluna?

¹⁷ Mube “ni bundume.” (Mubale Maheberu 13:6.) Kusepa Jehova kulufa bundume kuli lutiyele miinelo yetaata. Bundume bo, bulutusa kuba ni mubonelo oswanela. Mi haiba lunani mubonelo omunde, lukabonisa kuli lwalata mizwale ni likaizeli  baluna ka kubasusueza ni kubaomba-omba. (1 Mates. 5:14, 15) Nihaiba ka nako ya ñalelwa yetuna, lwakona kuba ni bundume ka kuziba kuli kupiliswa kwaluna sekuli fakaufi.—Luka 21:25-28.

18. Lukona kubonisa cwañi lilato la mizwale ka kulata baana-bahulu?

¹⁸ “Mu hupule ba ba etelela mwahalaa mina.” (Mubale Maheberu 13:7, 17.) Baana-bahulu mwa liputeho zaluna baitusisanga nako yabona kuli bapete lika zekalutusa. Haiba lunahana ka za lika zebaeza, lukafita fa kubalata hahulu ni kuitebuha musebezi wabona. Haluna kueza nto ifi kamba ifi yekatahisa kuli bazwafe kamba kuli bafelelwe ki tabo. Kono lubata kubautwa kusina yaluhapeleza kueza cwalo. Ka kueza cwalo, lu ‘ba bonisa likute le lituna ka lilato kabakala musebezi wabona.’—1 Mates. 5:13.

19, 20. Lukona kuzwelapili cwañi kubonisa kuli lwalata hahulu mizwale baluna?

¹⁹ Batu ba Jehova bazibahala ka kulata mizwale babona. Ni mwa linako za Paulusi, nekuli cwalo. Kono Paulusi naasusuelize mizwale kuli babonise lilato ka nzila yeipitezi. Naabulezi kuli: “Mu zwelepili ku eza cwalo ka ku tala.” (1 Mates. 4:9, 10) Ka niti, lusanani kolo ya kueza zwelopili!

²⁰ Kacwalo, halunze lubala liñolo la silimo mwa Ndu yaluna ya Mubuso silimo se, haike lunahanisise lipuzo zelatelela: Kana nalata kuamuhela baenyi? Nikona kutusa cwañi mizwale baluna babali mwa tolongo? Kana nakuteka tukiso ya Mulimu ya linyalo? Ki lika mañi zekanitusa kukolwa ka lika zeninani zona? Nikona kubonisa cwañi kuli nisepile hahulu Jehova? Nikona kubonisa cwañi kuli naaipeya kuutwa babaetelela? Haiba luikataza kueza licinceho mwa linzila ze 6 zeo, liñolo la silimo halina kuba feela sisupo sa fa limota, kono likaluhupulisa kuutwa manzwi a Paulusi ali: “Lilato la mina la mizwale li zwelepili.”—Maheb. 13:1.