1. Ki kabakalañi hamuitebuha batu babanani pilu-telele?

 KAUFELAA luna lwaitebuha batu babanani pilu-telele. Lwakuteka batu babakona kulibelela nto yeñwi basafilikani. Lwaitebuha kuli babañwi balubonisanga pilu-telele halufosize. Mi lwaitumela luli kuli bane baluluta Bibele neba lubonisize pilu-telele hane luikataza kuituta, kulumela, kamba kusebelisa taba yeñwi ya mwa Bibele. Kono sa butokwa nikufita kikuli, luitumela hahulu ku Jehova Mulimu kakuli ulubonisa pilu-telele.—Maro. 2:4.

2. Ki miinelo mañi yekona kutahisa kuli kulubele taata kuba ni pilu-telele?

² Nihaike kuli lutabela kuli babañwi babe ni pilu-telele, kukona kulubela taata kuli luna lubonise pilu-telele. Ka mutala, kukona kulubela taata kulibelela mwa mulaini ka nako yetelele, sihulu haiba kunani kokuñwi kolubata kumatela. Lwakona kufilikana hahulu haiba babañwi balunyemisa. Mi ka linako zeñwi, kukona kulubela taata kuzwelapili kulibelela lifasi lelinca lalusepisize Jehova. Kana mwatabela kuba hahulu ni pilu-telele? Mwa taba ye, lukanyakisisa sekutalusa kuba ni pilu-telele ni libaka hakuli kwa butokwa kuba ni yona. Hape lukanyakisisa zekona kulutusa kuba hahulu ni pilu-telele.

3. Ki lika mañi zaezanga mutu yanani pilu-telele haiba afosezwa?

³ Halunyakisiseñi linzila zeene zelukona kubonisa ka zona pilu-telele. Sapili, mutu yanani pilu-telele haakufi kuhalifa. Ulikanga kueza lika ka kuwa pilu hafoselizwe mi haakutisangi misuha. Mwa Bibele, pulelo yeli “yasaakufi kuhalifa,” itusisizwe lwapili Jehova hataluswa kuli ki “Mulimu yanani makeke  ni mukekecima, yasaakufi kuhalifa ni yatezi lilato lelisa feli ni niti.”—Exo. 34:6.

4. Ki lika mañi zaezanga mutu yanani pilu-telele haiba utokwa kulibelela?

⁴ Sabubeli, mutu yanani pilu-telele wakona kulibelela inzaa wile pilu. Haiba nto yeñwi iliyeha hahulu kufita mwanaanahanela, mutu ya cwalo hafilikanangi kamba kupalelwa kubona buloko. (Mat. 18:26, 27) Kunani miinelo yemiñata yetokwa kuli lulibelele ka kuwa pilu. Ka mutala, lutokwa kuteeleza ka pilutelele mutu yomuñwi habulela ni kusa mukauleza. (Jobo 36:2) Hape mwendi lutokwa kuba ni pilu-telele halutusa muituti wa Bibele kuutwisisa tuto yeñwi ya mwa Bibele kamba kutuhela mukwa omuñwi omaswe.

5. Ki ifi nzila yeñwi yelukona kubonisa ka yona pilutelele?

⁵ Sabulaalu, mutu yanani pilu-telele haezangi lika ka kumata-mata. Ki niti kuli ka linako zeñwi lutokwa kuunga muhato kapili. Nihakulicwalo, mutu yanani pilu-telele hakupilwe kueza musebezi omuñwi wa butokwa, haakalisangi musebezi wo kamba kuueza ka kumata-mata. Kono ubonanga teñi kuli unani nako yeñata ya kunahanisisa mwakaezeza musebezi wo. Kihona akaeza musebezi wo ka kuiketa ni kuueza hande.

6. Ki lika mañi zaezanga mutu yanani pilu-telele hakopana ni miliko kamba miinelo yetaata?

⁶ Sabune, mutu yanani pilu-telele uikatazanga kutiyela miliko kusina kutongoka. Ka nzila yecwalo, kalemeno ka pilu-telele kaswalisana hahulu ni kalemeno ka buitiiso. Ki niti kuli hakusika fosahala kutaluseza mulikanaa luna yomutuna moluikutwela ka za muliko olukopana ni ona. Niteñi, mutu yanani pilu-telele ukaeza mwakonela kaufela kuzwelapili kuitiisa inzaa nani mubonelo oswanela. (Makolo. 1:11) Ka kuba Bakreste, luswanela kubonisa pilu-telele mwa miinelo yeo kaufela. Kabakalañi? Halunyakisiseñi mabaka asikai feela.

7. Ka kuya ka Jakobo 5:7, 8, ki kabakalañi kalemeno ka pilu-telele hakali ka butokwa? (Mubone ni siswaniso.)

⁷ Lutokwa kuba ni pilu-telele kuli lupiliswe. Ka kuswana ni batanga ba Mulimu ba kwamulaho bane basepahala, lutokwa kuba ni pilu-telele halunze lulibelela kuli Mulimu ataleleze lisepiso zahae. (Maheb. 6:11, 12) Bibele ibapanya muinelo oluli ku ona ku wa mulimi. (Mubale Jakobo 5:7, 8.) Mulimi ubelekanga ka taata kucala licalo ni kuliselaela, kono hazibangi luli folika hulela. Kacwalo, mulimi ulibelelanga ka pilu-telele, inzaa nani sepo ya kuli ukakutula. Ka mukwa oswana, lupatehanga kueza lika za kwa moya nihaike kuli ‘haluzibi lizazi lataha Mulenaa luna.’ (Mat. 24:42) Lulibelelanga ka pilu-telele inze lunani buikolwiso bwa kuli ka nako yeswanela, Jehova ukataleleza lisepiso zahae kaufela. Haiba lupalelwa kuba ni pilu-telele, lwakona kukatala kulibelela mi hanyinyani-hanyinyani lukafulalela Jehova. Hape lwakona kueza lika zelunahana kuli zakona kulutusa kuba ni tabo ka nako ya cwale. Kono haiba lunani pilu-telele lukaitiisa kuisa kwa mafelelezo mi lukapiliswa.—Mika 7:7; Mat. 24:13.

8. Kuba ni pilu-telele kukona kulutusa cwañi halusebelisana ni babañwi? (Makolose 3:12, 13)

⁸ Lutokwa kuba ni pilu-telele kuli lusebelisane hande ni babañwi. Kulutusa kuteeleza ka tokomelo babañwi hababulela. (Jak. 1:19) Hape kuba ni pilu-telele kulutusa kupilisana ka kozo ni babañwi. Kuba ni pilu-telele kulutusa kusaanga muhato kapili ni kusabulela lika zemaswe halukatezi hahulu. Mi haiba lunani pilu-telele, haluna kuakufa kuhalifa halufosezwa ki mutu yomuñwi. Mwa sibaka sa kukutisa bumaswe, “[lukazwelapili] kutuhelelana ni kuswalelana ka pilu kaufela.”—Mubale Makolose 3:12, 13.

9. Kuba ni pilu-telele kukona kulutusa cwañi halutokwa kueza likatulo? (Liproverbia 21:5)

⁹ Kuba ni pilu-telele hape kukona kulutusa kueza likatulo zende. Kufita kueza lika ka kayeye, lukaba ni nako ya kubatisisa liakalezo zeshutana-shutana ni kubona kuli ki ifi akalezo yekona kulutusa. (Mubale. Liproverbia 21:5.) Ka mutala, haiba lubata musebezi, lwakona kukenelwa ki muliko wa kuamuhela musebezi kaufela olufumana nihaikaba kuli musebezi wo uka lupaleliswa kusebeleza hande Jehova. Kono haiba lunani pilu-telele lukaba ni nako ya kunyakisisa lika zecwale ka musipili oluka zamayanga kuli luyo fita kwa musebezi, lihora zeluka tokwa kusebezanga, ni mo musebezi wo ukaamela lubasi lwaluna ni silikani saluna ni Jehova. Haiba lunani pilu-telele, haluna kueza katulo yemaswe.

10. Ki lika mañi zekona kutusa Mukreste kuba ni pilu-telele ni kuzwelapili kuba ni yona?

¹⁰ Mulapele kuli mube hahulu ni pilu-telele. Pilu-telele ki kalulo ya muselo wa moya. (Magal. 5:22, 23) Kacwalo, lwakona kukupa Jehova kuli alufe moya okenile ni kulutusa kubonisa muselo waona. Haiba lukopana ni muinelo okona kulupaleliswa kuba ni pilu-telele, luswanela ‘kuzwelapili kukupa’ moya okenile kuli ulutuse kuba ni pilu-telele. (Luka 11:9, 13) Hape lwakona kukupa Jehova kuli alutuse kuunga lika sina mwaliingela. Hamulaho wa kulapela, luswanela kuikataza kubonisa pilu-telele zazi ni zazi. Haiba luzwelapili kulapela kuli lube ni pilu-telele ni kuikataza kuibonisa, lukaba hahulu ni kalemeno kao mi luka kabonisanga.

11-12. Jehova ubonisize cwañi pilu-telele?

¹¹ Munahanisise mitala ya mwa Bibele. Mwa Bibele kunani mitala yemiñata ya batu bane  babonisize pilu-telele. Kunahanisisa mitala yeo, kwakona kulutusa kuziba linzila za kubonisa ka zona kalemeno kao. Pili lusika nyakisisa kale yeñwi ya mitala yeo, halunyakisiseñi mutala wa Jehova, yena ya lutomezi mutala omunde hahulu wa kubonisa pilu-telele.

¹² Mwa simu ya Edeni, Satani naasawanile libizo la Jehova ni butu bwahae ili kubonisa kuli haki Mubusi yomunde mi haana lilato. Mwa sibaka sa kuyundisa lisawana yo honafo feela, Jehova naabonisize pilu-telele ni buiswalo kakuli naaziba kuli nekukaanga nako kuli abonise kuli bubusi bwahae ki bona bobunde ka kufitisisa. Mi hanzaa libelela nako yeo, uzwezipili kuitiisa kusina taba kuli libizo lahae linyefuzwi. Jehova uzwezipili kulibelela ka pilu-telele ilikuli batu babañata babe ni kolo ya kufumana bupilo bobusa feli. (2 Pit. 3:9, 15) Kabakaleo, batu babañata-ñata bafitile fa kumuziba. Haiba lulemuha molutusezwa ki pilu-telele ya Jehova, kuka lubela bunolo kulibelela nako yakafelisa lifasi lelimaswe le.

13. Jesu naalikanyisize cwañi ka kutala pilu-telele ya Ndatahe? (Mubone ni siswaniso.)

¹³ Jesu ulikanyisa ka kutala pilu-telele ya Ndatahe, mi naabonisize kalemeno kao hanaali fa lifasi. Kubonahala kuli nesi nto yebunolo ku yena kuzwelapili kubonisa pilu-telele, sihulu kwa bañoli ni bafalisi bane bali baipi. (Joa. 8:25-27) Niteñi, ka kuswana ni Ndatahe, Jesu naasa akufangi kuhalifa. Naasakutisezangi batu bane bamutapaula ni kumufoseza. (1 Pit. 2:23) Jesu naatiyezi miliko ka pilu-telele asaatongoki. Ki lona libaka Bibele hai lutaluseza kuli: “Munahanisise yena yatiyezi lipulelo zecwalo za kumulwanisa zezwa kwa baezalibi.” (Maheb. 12:2, 3) Ka tuso ya Jehova, ni luna lwakona kutiyela muliko ufi kamba ufi olukona kukopana ni ona ka pilu-telele.

14. Ki lika mañi zelukona kuituta kwa pilu-telele ya Abrahama? (Maheberu 6:15) (Mubone ni siswaniso.)

 ¹⁴ Mwendi babañwi ku luna nelulibelela kuli mafelelezo a lifasi naakataha lilimo zeñata kwamulaho. Mi cwale mwendi lubilaezwa ki taba ya kuli lwakona kushwa lifasi le lisika fela kale. Ki lika mañi zekona kulutusa kuzwelapili kulibelela ka pilu-telele? Halunyakisiseñi mutala wa Abrahama. Abrahama naanani lilimo ze 75 mi naasina mwana, Jehova hanaa musepisize kuli: “Nika kueza sicaba sesituna.” (Gen. 12:1-4) Kana Abrahama naaboni sepiso yeo haitalelezwa? Isiñi ka kutala luli. Abrahama hasaasilile nuka ya Eufrati ni kulibelela lilimo ze 25, naaboni mwanaa hae wamushimani Isaka hapepiwa ka makazo, mi hamulaho wa lilimo zeñwi ze 60, baikulyae bo Isau ni Jakobo bapepiwa. (Mubale Maheberu 6:15.) Kono Abrahama naasika bona batu bane basimuluha ku yena hababa sicaba sesituna ni kuyola Naha ya Sepiso. Nihakulicwalo, muuna yasepahala yo naanani silikani sesitiile ni Mubupi wahae. (Jak. 2:23) Mi munahane feela tabo yetuna yakaba ni yona Abrahama hakazusiwa kwa bafu ni kuziba kuli batu kaufela fa lifasi nebafuyauzwi kabakala tumelo ni pilu-telele yahae! (Gen. 22:18) Luitutañi kwa taba yeo? Mwendi haluna kubona lisepiso za Jehova kaufela halitalelezwa ka nako ya cwale. Nihakulicwalo, haiba lunani pilu-telele sina Abrahama, lwakona kukolwa kuli Jehova uka lufuyaula ka nako ya cwale mi uka lufuyaula hahulu nikufita mwa lifasi lelinca la lusepisize.—Mare. 10:29, 30.

15. Ki lika mañi zelukona kunyakisisa halueza tuto ya ka butu?

¹⁵ Mwa Bibele kunani mitala yemiñwi yemiñata ya batu bane banani pilu-telele. (Jak.  5:10) Mwakona kutusiwa haiba muituta za batu bao. b Ka mutala, nihaike kuli Davida naatozizwe inze asali mwanana kuli abe mulena wa Isilaele kwapili, naanani kulibelela ka lilimo zeñata kuli afiwe bulena. Simioni ni Anna nebasebelelize Jehova ka busepahali hane balibelela Mesia yanaasepisizwe. (Luka 2:25, 36-38) Hamunze muituta litaba zeo, mufumane likalabo kwa lipuzo zelatelela: Ki lika mañi mwendi zenetusize mutu yo kubonisa pilu-telele? Kuba ni pilu-telele neku mutusize cwañi? Nikona kumulikanyisa cwañi? Hape mwakona kutusiwa ka kuituta litaba za batu bane basika bonisa pilu-telele. (1 Sam. 13:8-14) Mwakona kuipuza kuli: ‘Ki lika mañi mwendi zenetahisize kuli basike baba ni pilu-telele? Ki butata mañi bone bakopani ni bona kabakala kusaba ni pilu-telele?’

16. Kuba ni pilu-telele kukona kulutusa cwañi?

¹⁶ Halunyakisiseñi mo kuba ni pilu-telele kukona kulutuseza. Haiba luba ni pilu-telele, lukaba ni tabo mi lukawa pilu. Kacwalo, kuba ni pilu-telele kwakona kulutusa kuba ni buiketo bwa mwa munahano ni bwa kwa mubili. Haiba lubonisa babañwi pilu-telele, lukasebelisana hande ni bona. Hape kukaba ni swalisano yetuna mwa puteho yaluna. Mi kusahalifa kapili halufoselizwe ki mutu yomuñwi kukona kutusa kuli butata busike bwaba bobutuna hahulu. (Samu 37:8, litaluso ze kwatasi; Liprov. 14:29) Kono sa butokwa nikufita kikuli, haiba luba ni pilu-telele, lukalikanyisa Ndataa luna wa kwa lihalimu mi lukaba ni silikani sesitiile ni yena.

17. Luswanela kuikatulela kuezañi?

¹⁷ Kaniti luli, pilu-telele ki kalemeno ka butokwa mi kakona kulutusa kaufelaa luna! Nihaike kuli ka linako zeñwi kukona kulubela taata kubonisa pilu-telele, ka tuso ya Jehova, lwakona kuzwelapili kuba ni kalemeno kao. Mi halunze lulibelela lifasi lelinca ka pilu-telele, lwakona kuba ni buikolwiso bwa kuli “meeto a Jehova atalima baba musaba, babalibelela lilato lahae lelisa feli.” (Samu 33:18) Haike kaufelaa luna luikatulele kuzwelepili kuapala pilu-telele.