1. Ki miinelo mañi yetaata yelukopana ni yona, kono ki kabakalañi Jehova hatabiswa ki batanga bahae babasepahala? (Mubone maswaniso a fahalimu.)

BUPILO mwa lifasi le, butezi matata. Buñata bwamina mizwale ni likaizeli babalatwa mutalimana ni matuku amatuna. Babañwi bahulile, kono basweli buikalabelo bwa kubabalela bana bahabo bona ba basupali. Mi babañwi bona bafumana taata kufumanela mabasi abona nihaiba feela lika zelikani zatokwa. Mi lwaziba kuli mizwale ni likaizeli babañata bakopana ni miinelo yeshutana-shutana yecwalo ka nako yeswana! Miinelo yeo itahisanga kuli mupatehe hahulu ni kukatala mwa munahano—mi musinyehelwanga hahulu ki masheleñi amañata. Nihakulicwalo, sepo yemunani yona mwa lisepiso za Mulimu ki yetuna; tumelo yamina ya kuli lika likaba hande kwapili, itiile. Kaniti luli buitiiso bwamina butabisa Jehova!

2. Liñolo la Isaya 40:29 lilususueza cwañi, mi ki mafosisa mañi amatuna elusa swaneli kueza?

² Kono kana fokuñwi muikutwanga kuli hamusa kona kutiyela matata amukopana ni ona? Haiba ki mona momuikutwelanga cwalo, muzibe kuli haki mina munosi. Bibele ibonisa kuli batanga ba Mulimu babasepahala ba kwamulaho hañata nebaikutwanga kuli habasa kona kutiyela matata ane bakopana ni ona. (1 Mal. 19:4; Jobo 7:7) Niteñi, nebasika zwafa, kono nebakupile  Jehova kuli abafe maata. Mi Mulimu naabatusize kakuli “ufa yakatezi maata.” (Isa. 40:29) Ka bumai, batanga ba Mulimu babañwi kacenu, baikutwa kuli nzila yende yebakona kutatulula ka yona matata abakopana ni ona mwa bupilo ki kutuhela kulapela Mulimu ka nakonyana, mi baikutwa kuli misebezi yelupeta ka kuba Bakreste yaluimeza mwa sibaka sa kulutusa. Kacwalo, batuhezi kubala Linzwi la Mulimu, kufumaneha kwa mikopano ya puteho ni kukutaza—mi Satani ki zona zabata zeo.

3. (a) Lukona kueza cwañi kuli Satani asike alufokolisa kwa moya? (b) Lukanyakisisañi mwa taba ye?

³ Diabulosi waziba hande kuli haiba lupateha hahulu kueza misebezi ya Sikreste lukatiya kwa moya, mi haatabeli kuli lutiye. Kacwalo, haiba muikutwa kukatala kwa mubili kamba mwa munahano, musike mwaikauhanya ku Jehova. Musutelele hahulu ku yena kakuli “uka mifa maata, uka mitiisa.” (1 Pit. 5:10; Jak. 4:8) Mwa taba ye, lukanyakisisa lika zepeli zekona kulufokolisa halunze lusebeleza Mulimu, mi lukanyakisisa molukona kutusezwa ki likuka za Bibele kuli luitiise. Kono pili, halunyakisiseñi manzwi abulezwi kwa Isaya 40:26-31, abonisa kuli Jehova unani maata a kulutiisa.

4. Luitutañi kwa liñolo la Isaya 40:26?

⁴ Mubale Isaya 40:26. Hakuna mutu yakonile kubala linaleli kaufela ze kwahalimu. Ba sayansi balumela kuli mwa mulalambinda wa Milky Way feela, kunani linaleli zebato ba 400 bilioni. Nihakulicwalo, Jehova ufile libizo kamba sizibelo sa yeñwi ni yeñwi yazona. Taba yeo ilulutañi? Haiba Jehova waiyakatwa libupiwa zahae zesapili, munahane feela mwaikutwela ka za mina baba musebeleza isiñi ka libaka la kuli nemubupilwe cwalo kono mueza cwalo kabakala kuli mwamulata! (Samu 19:1, 3, 14) Ndataa luna yalilato wamiziba hande luli. ‘Nihaiba yona milili ye kwa litoho zamina uibalile kaufelaa yona.’ (Mat. 10:30) Mi muñoli yomuñwi wa samu ulukolwisa kuli: “Jehova waziba zebakopana ni zona babasa nyazahali.” (Samu 37:18) Kaniti, waziba miinelo yetaata yemukopana ni yona, mi wakona kumifa maata a kuitiisa mwa miinelo yeo kaufela.

5. Ki lika mañi zekona kulukolwisa kuli Jehova wakona kulufa maata a kuitiisa?

⁵ Mubale Isaya 40:28. Jehova ki yena Simbule sa maata amatuna. Ka mutala, munahane feela maata afile lizazi. Muñoli yomuñwi wa litaba za sayansi yabizwa David Bodanis naatalusize kuli: “Mwa sekondi iliñwi, Lizazi lizwisanga maata amatuna hahulu alikana ni maata a limbomba zetunyisizwe zeeza mabilioni.” Mubatisisi yomuñwi naafumani kuli “mwa sekondi iliñwi . . . lizazi lizwisanga mufutumala okona kutusa batu kaufela mwa lifasi ka lilimo ze 200,000!” Kana lwakona kukakanya kuli yafile maata lizazi wakona kupalelwa kulufa maata elutokwa kuli lutiyele matata alukopana ni ona?

6. Coko ya Jesu ibunolo ka mukwa ufi, mi kuziba taba yeo kukona kulutusa cwañi?

⁶ Mubale Isaya 40:29. Kusebeleza Jehova kulutahiseza tabo yetuna. Jesu naabulelezi balutiwa bahae kuli: “Muitwese coko yaka.” Mi naaekelize kubulela kuli: “Mukakatuluha. Kakuli coko yaka ibunolo, mi mulwalo waka ububebe.” (Mat. 11:28-30) Manzwi ao ki a niti luli! Ka linako zeñwi luikutwanga kukatala haluya kwa mukopano wa puteho kamba haluya mwa simu. Kono luikutwanga cwañi halukutela kwa mandu aluna? Luikutwanga kukatuluha ni kuba ni maata a kutiyela miliko mwa bupilo. Kaniti, coko ya Jesu ibunolo luli!

7. Mutaluse zeneezahezi ku kaizeli yomuñwi zebonisa buniti bwa manzwi a kwa Mateu 11:28-30.

⁷ Kaizeli yeluka biza kuli Kayla naakatazwa  ki butuku bwa kukatala hahulu, kulembwala, ni toho yesafoli. Mi ka linako zeñwi neku mubelanga hahulu taata kufumaneha kwa mikopano ya puteho. Kono hasaaezize buikatazo bwa kufumaneha kwa mukopano omuñwi wa puteho, naañozi kuli: “Ngambolo yenefiwa neibulela za kuzwafa. Litaba zenebulezwi mwa ngambolo yeo nelifilwe ka nzila yeomba-omba kuli mane nalotisa miyoko. Mi nalemuha kuli niswanela kufumanehanga kwa mikopano.” Naatabile hahulu kuli naaezize buikatazo bwa kufumaneha kwa mukopano wo!

8, 9. Muapositola Paulusi naatalusañi hanaañozi kuli: “Hanifokola, kihona niba ni maata”?

⁸ Mubale Isaya 40:30. Kusina taba ni buikoneli bolukona kuba ni bona, kunani lika zeñwi zelusa koni kueza ka maata aluna. Kaufelaa luna luswanela kuziba taba yeo. Muapositola Paulusi naakona kueza lika zeñata, kono naasakoni kueza lika kaufela zanaatabela kueza. Hanaataluselize Mulimu lika zenee mubilaeza, Mulimu naamubulelezi kuli: “Maata aka abonahala mwa bufokoli.” Paulusi naautwisisize. Hasamulaho abulela kuli: “Hanifokola, kihona niba ni maata.” (2 Makor. 12:7-10) Naatalusañi hanaabulezi cwalo?

⁹ Paulusi naalemuhile kuli kunani lika zeñata zanaasa koni kueza. Moya wa Mulimu okenile neukona kufa Paulusi maata anaasina. Mi hape, moya wa Mulimu neukona kufa Paulusi maata a kueza lika zanaasa koni kueza ka ili yena. Ki nto yeswana ni ku luna. Haiba luba ni maata azwa ku Jehova, lukatiya luli!

10. Jehova naatusize cwañi Davida kutiyela miliko yanaatalimana ni yona?

¹⁰ Muñoli wa samu Davida hañata naatusiwanga ki moya okenile wa Mulimu. Naaopezi kuli: “Ka tuso yahao, nakona kulwanisa mpi ya bahapi; ka maata a Mulimu nakona kupahama limota.” (Samu 18:29) Kunani miliko yeswana sina mamota yelusa koni “kupahama” ka maata aluna; lutokwa kutusiwa ki Jehova.

11. Mutaluse molukona kutusezwa ki moya okenile kutiyela matata alukopana ni ona.

¹¹ Mubale Isaya 40:31. Mbande hailendangi mwahalimu ni kuzwelapili kuba mwa mbyumbyulu ka kuitusisa feela maata ayona. Moya ofutumala wainanulelanga mwahalimu, ili nto yetahisanga kuli isike yafelelwa ki maata. Kacwalo, hamutalimana ni butata bobutuna, muhupule mutala wa mbande. Mukupe Jehova kuminanulela mwahalimu ka kuitusisa “mutusi, ona moya okenile.” (Joa. 14:26) Kwatabisa kuziba kuli lwakona kukupa kuli lufiwe mutusi yo ka nako ifi kamba ifi. Mi sihulu lukatokwa kukupa Mulimu kulutusa halufapahana ni muzwale kamba kaizeli mwa puteho. Kono ki kabakalañi lifapahano zecwalo halibanga teñi?

12, 13. (a) Ki kabakalañi Bakreste habakona kufapahana? (b) Likande la Josefa lilulutañi ka za Jehova?

¹² Lifapahano libanga teñi mwahalaa mizwale ni likaizeli bakeñisa kuli kaufelaa luna halusika petahala. Kabakaleo, fokuñwi Bakreste babañwi bakana babulela kamba kueza nto yeñwi yekona kulusitatalisa—kamba mwendi luna kubasitatalisa ka nzila yeñwi. Wo ukona kuba muliko omutuna. Muta luipumana mwa miinelo yecwalo, Jehova ubata kuli lubonise busepahali bwaluna ku yena ka kuswalisana ni baana ni basali balata, ili babaineezi ku yena, kusina taba kuli habasika petahala.

¹³ Likande la Josefa libonisa kuli Jehova haatibelangi batanga bahae kuipumana mwa miliko. Josefa hanaasali mutangana, naalekisizwe ki bahulwani bahae bane bamushwela muna mi aisiwa kwa Egepita. (Gen. 37:28) Jehova naabona zeneezahala, mi kusina kukakanya naaikutwile bumaswe  kubona mulikanaa hae yalukile, yena Josefa, haezwa maswe. Kono naasika eza sesiñwi ka za teñi. Hasamulaho, Josefa naatamelelizwe kuli naabata kuswala musalaa Potifaro likalala mi akenywa mwa tolongo, kono ni fona fo hape, Jehova naasika eza sesiñwi. Kono kana fo kutalusa kuli Mulimu naayubekile Josefa? Batili, Bibele ibulela kuli: “Jehova naamukondiseza lika kaufela zanaaeza.”—Gen. 39:21-23.

14. Lukona kutusiwa cwañi kwa moya ni kwa mubili haiba ‘lulisela’ buhali?

¹⁴ Halunyakisiseñi mutala omuñwi. Davida ki yomuñwi wa batu bane banyandisizwe hahulu. Nihakulicwalo, mulikanaa Mulimu yo naasikaba ni ndimbelela kabakala kuezwa maswe. Kono naañozi kuli: “Lisela buhali mi utuhele mabifi; usike wafilikana ni kukala kueza zemaswe.” (Samu 37:8) Libaka lelituna haluswanela ‘kulisela’ buhali kikuli lulikanyisa Jehova, yena ‘yasika lueza ka kuya ka libi zaluna.’ (Samu 103:10) Kono kunani tuso yeñwi hape yelufumana ‘halulisela’ buhali. Kuba ni buhali kukona kulutahiseza matuku acwale ka BP ni matuku a mwa sifuba. Kukona kutahisa butata kwa sibiti ni kwa lubete, ni kulutahiseza matata a kusakaya hande lico mwa mba. Haluhalifile, fokuñwi halunahanangi hande. Mi fokuñwi kuhalifa hahulu kukona kutahisa kuli mutu alembwale ka nako yetelele. Kono Bibele ibulela kuli “pilu yewile ki bupilo bwa mubili.” (Liprov. 14:30) Kono lukona kueza cwañi haiba babañwi balufoseza mi lukona kukutisana cwañi pilu ni bona? Kulatelela kelezo ya mwa Bibele kuka lutusa.

15, 16. Lukona kueza cwañi kuli lutatulule butata bobu mwahalaa luna ni muzwale yalufoselize?

¹⁵ Mubale Maefese 4:26. Halukomokangi haluezwa maswe ki batu babasa lapeli Jehova. Kono Mukreste yomuñwi kamba yomuñwi mwa lubasi lwaluna habulela kamba kueza nto yeñwi yeluutwisa butuku, lwakona kuzwafa hahulu. Kwakona kulubela taata kulibala zaluezize. Kana lukaba ni ndimbelela ka lilimo zeñata? Kamba kana lukalatelela kelezo ya mwa Bibele ilikuli lutatulule butata bo kapili? Haluunga nako yetelele lusatatululi butata, kuka lubela hahulu taata kukutisana pilu ni muzwale kamba kaizelaa luna.

¹⁶ Luungeni kuli mufoselizwe ki muzwale mi mupalelwa kulibala taba yeo. Mukona kueza cwañi kuli mukutisane pilu ni muzwale wamina? Sapili, mulapele hahulu ku Jehova. Mumukupe kuli amituse kuyo ambola hande ni muzwale wamina. Muhupule kuli muzwale wamina yo, ki yomuñwi wa balikani ba Jehova. (Samu 25:14) Mulimu wamulata. Jehova uezanga balikani bahae ka sishemo mi ubata kuli ni luna lueze cwalo. (Liprov. 15:23; Mat. 7:12; Makolo. 4:6) Sabubeli,  munyakisise lika zemukayo bulela. Musike mwanahana kuli muzwale wamina naaeza ka bomu kuli amiutwise butuku kwa pilu; mulike kuutwisisa zenetahisize kuli aeze cwalo. Mi munyakisise kuli mwendi kunani lika zene muezize ni mina zetahisize muinelo wo. Mwakona kukalisa puisano yamina ka kubulela kuli: “Mwendi nenisika utwisisa feela, kono mabani hane muambola ni na, neniikutwile . . . ” Haiba mupalelwa kutatulula butata ka nako yeo, mulike kuambola ni yena ka nako yeñwi kuli mukutisane pilu. Hamunze munahanisisa mwakuezeza, mulapelele muzwale wamina; mukupe Jehova kuli amufuyaule. Mukupe Mulimu kuli amituse kuisa pilu kwa tulemeno totunde twa muzwale yo. Ibe kuli mukatatulula butata kamba kutokwa, mukolwe kuli Jehova ukatabiswa ki buikatazo bobutuna bomuezize kuli mukutisane pilu ni muzwale wamina—yali mulikanaa Mulimu.

17. Jehova ulutusanga cwañi kuli lube ni silikani sesinde hape ni yena hamulaho wa kueza sibi, mi ki kabakalañi haluswanela kuamuhela tuso yalufa?

¹⁷ Batu babañwi baikutwanga kuli habaswaneli kusebeleza Jehova bakeñisa sibi sesituna sebaezize. Kuikutwa mulatu kukona kutahisa kuli lusike lwaba ni kozo mwa munahano. Mulena Davida yanaaikutwile mulatu bakeñisa libi zanaaezize, naabulezi cwana: “Hane niikuzelize, masapo aka ayonga kabakala kutonga lizazi kaufela. Kakuli musihali ni busihu lizoho lahao neli nilimbile.” Ka litohonolo, Davida naabonisize kuli naatiile kwa moya ka kuba ni bundume bwa kuunga muhato oswanela. Davida naañozi kuli: “Kwa mafelelezo, naipulela sibi saka ku wena . . . mi seu niswalela mulatu wa libi zaka.” (Samu 32:3-5) Haiba muezize sibi sesituna, Jehova uitukiselize kumitusa kuli mube ni silikani sesinde hape ni yena. Kono muswanela kuamuhela tuso yamifa ka kuitusisa puteho. (Liprov. 24:16; Jak. 5:13-15) Musike mwaliyeha kukupa tuso—mutokwa kueza cwalo kuli mufumane bupilo bobusa feli! Kono kucwañi haiba hamulaho wa kuswalelwa bufosi bwamina, musasisitwa ki lizwalo lamina kabakala sibi sene muezize kwamulaho?

18. Mutala wa Paulusi ukona kutusa cwañi batu babaikutwa kuli haki ba butokwa?

¹⁸ Muapositola Paulusi ka linako zeñwi naaikutwanga hahulu bumaswe kabakala bufosi bwanaaezize kwamulaho. Naabulezi kuli: “Ki na yomunyinyani hahulu kwa baapositola, mi haniswaneli kubizwa muapositola, kakuli neninyandisize puteho ya Mulimu.” Nihakulicwalo, Paulusi naaekelize kubulela kuli: “Kono ki ka sishemo sa Mulimu hanili senili sona.” (1 Makor. 15:9, 10) Jehova naaamuhezi Paulusi kusina taba kuli naali muezalibi, mi naabata kuli Paulusi ni yena autwisise taba yeo. Haiba mubakezi habuniti libi zene muezize kwamulaho mi muungile mihato yeswanela ya kuipulela libi zamina, mukolwe kuli Jehova uka miswalela. Kacwalo, muamuhele sishemo sa Mulimu mi mukolwe kuli Jehova umiswalezi!—Isa. 55:6, 7.

19. Ki lifi liñolo la silimo sa 2018, mi ki kabakalañi liñolo leo halili leliswanela?

¹⁹ Mafelelezo a lifasi le hanzaa atumela, lulibelela kutalimana ni miliko yemiñata mwa bupilo. Kono mukolwe kuli, Jehova, yena ‘yafa yakatezi maata ni yafa maata amatuna ku babasina maata,’ uka mitusa kuba ni maata a kuitiisa. (Isa. 40:29; Samu 55:22; 68:19) Mwa silimo sa 2018, lukahupuliswanga niti ya butokwa ye haluli kwa mikopano mwa Ndu ya Mubuso. Niti yeo ifumaneha mwa manzwi a mwa liñolo laluna la silimo, lelili: “Babasepile Jehova bakakutelwa ki maata.”—Isa. 40:31.