1. Linzwi la Mulimu lilutusa cwañi?

BAKEÑISA kuli Jehova ki yena muluti waluna yapahami, lwaziba mwakutalimanela ni miinelo yetaata yelukopana ni yona. (Isa. 30:20, 21) Mwa Linzwi lahae, lufumana litaba kaufela zelutokwa kuli lube batu ‘babakona hande kueza lika’ ni ‘babaitukiselize hande kupeta musebezi kaufela omunde.’ (2 Tim. 3:17) Haiba lusebelisa likuka za mwa Bibele, lukaba bababutali kufita batu babasusueza babañwi kupila ka kuya ka “butali bwa lifasi le.”—1 Makor. 3:19; Samu 119:97-100.

2. Lukanyakisisañi mwa taba ye?

² Sina moluka nyakisiseza mwa taba ye, butali bwa lifasi le bulususueza kukulisa litakazo zaluna za nama. Kacwalo, kukona kulubela taata kuhanyeza munahanelo wa batu ba lifasi le kamba kusaeza lika sina bona. Ki lona libaka Bibele hai lueleza kuli: “Mutokomele kuli kusike kwaba ni yamiisa mwa butanga ka butali bwa lifasi ni bupumi ka kuya ka lizo za batu.” (Makolo. 2:8) Mwa taba ye, lukabona mone kutezi kuli lituto za buhata zepeli zeñwi liate hahulu mwa lifasi. Halunze lunyakisisa yeñwi ni yeñwi ya lituto za buhata zeo, lukabona libaka kulatelela butali bwa lifasi le haili butoto, ni libaka butali bobufumaneha mwa Linzwi la Mulimu habufitela kwahule butali bwa lifasi le.

3-4. Mubonelo wa batu ka za somano mwa United States neucincize cwañi kwa makalelo a lilimo za ma 1900?

³ Kwa makalelo a lilimo za ma 1900, mubonelo wa batu babañata ka za somano mwa naha ya United States neucincize. Sapili, buñata bwa batu nebalumela kuli somano iswanela feela kuba mwahalaa batu babanyalani, mi batu nebasa koni kubulela za teñi fa nyangela. Kono hasamulaho, mubonelo wo  wacinca, mi batu babañata bakala kuikutwa kuli mutu wakona kueza zalata kaufela.

⁴ Hakuto fitwa mwa lilimo za ma 1920, batu nese batabela hahulu minyaka ni kuba ni masheleñi amañata, mi mubonelo wabona ka za somano nese ucincize hahulu. Caziba yomuñwi naabulezi kuli: “Litaba zeama somano neliatile hahulu mwa mafilimu, lipapali, lipina, libuka, ni mwa litaba za kufundota.” Mwahalaa lilimo zeo, mubinelo wa batu nese uli feela osusueza batu kueza buhule, mi batu nebasa apalangi hande. Taba yeo neitaleleza feela bupolofita bwa mwa Bibele bobubulela za mazazi a mafelelezo, kuli batu bakaba “babalata minyaka.”—2 Tim. 3:4.

5. Mubonelo wa batu ka za muzamao ucincize cwañi kuzwa feela mwa lilimo za ma 1960?

⁵ Mwa lilimo za ma 1960, litaba zecwale ka muuna kupila ni musali yasika nyalana ni yena, kalombe ni kufela kwa manyalo ka mabaka asautwahali nelikalile kuata hahulu. Buñata bwa lika za kuitabisa ka zona nelizwezipili kubonisa hahulu likezo za somano. Mwa lilimo zefelile, kubile ni lika zemaswe zeezahalile kabakala kuli batu batuhezi kulatelela likuka za muzamao. Muñoli yomuñwi naabulezi kuli “kusalatelela likuka za muzamao” kutahisize kuli manyalo amañata afele, bana bautiwe ki mushemi alimuñwi, ba mwa lubasi babe ni masitapilu, batu batabele hahulu kubuha maswaniso a mapunu, ni lika zeñwi zemaswe. Kuzwa fo, matuku a sihule acwale ka AIDS aatile hahulu. Litaba ze kaufela libonisa kuli kulatelela butali bwa lifasi ki butoto.—2 Pit. 2:19.

6. Mubonelo obanani ona batu mwa lifasi ka za somano ulumelelana cwañi ni zabata Satani?

⁶ Mubonelo obanani ona batu ka za somano ulumelelana ni zabata Satani. Kusina kukakanya, watabanga habona batu habaitusisa maswe mpo yezwa ku Mulimu ya somano, yenelukiselizwe feela batu babanyalani, mi ka kueza cwalo, habakuteki mpo ya Mulimu ya linyalo. (Maef. 2:2) Batu babaikenya mwa muzamao wa buhule basilafaza mpo yende yezwa ku Jehova ya kupepa bana, mi mane bakona kupalelwa kufumana bupilo bobusa feli.—1 Makor. 6:9, 10.

7-8. Ki litaba mañi zebulezwi mwa Bibele zebonisa mubonelo oswanela ni okutekeha ka za somano?

⁷ Batu babalatelela butali bwa lifasi le bahanyezanga likuka za mwa Bibele, ka kuunga kuli hakuna yakona kulilatelela. Batu babacwalo bakona kubuza kuli: ‘Mulimu naalubupeziñi ni litakazo za somano haiba naabata kuli lusike lwalikulisa?’ Babuzanga puzo yeo bakeñisa  kuli banani mubonelo ofosahalile wa kuli haiba mutu aikutwa kuli ubata kueza nto yeñwi, hakuna yaswanela kumupaleliswa kueza cwalo. Kono mubonelo wa Bibele ona ushutanela kwahule ni mubonelo wo. Bibele ibonisa kuli Jehova ulukutekile ka kulufa buikoneli bwa kuzamaisa litakazo zelunani zona. (Makolo. 3:5) Kuzwa fo, Jehova ulufile mpo ya linyalo, mi ulukisize kuli batu bakone kukulisa takazo yabona ya somano ka nzila yekutekeha mwa linyalo. (1 Makor. 7:8, 9) Ka nzila yeo, muuna ni musalaa hae bakona kuikola somano kusina kuikalelwa sesiñwi kamba kuikutwa kuli bafosa habaeza cwalo, sina mobaikutwelanga batu babaikenya mwa muzamao wa buhule.

⁸ Ka kushutana ni butali bwa lifasi, Bibele iluluta mubonelo oswanela ka za somano, ili osakoni kukenya batu mwa butata. Ibonisa kuli somano ikona kutahiseza mutu munyaka. (Liprov. 5:18, 19) Kono hape Bibele ili: “Yomuñwi ni yomuñwi wamina uswanela kuziba mwakuzamaiseza mubili wahae ka bukeni ni ka likute, isiñi ka litakazo za kulobala ni mutu zetulile tikanyo zetiswa ki moya wa mukwañuli sina mobaezeza batu babasa zibi Mulimu.”—1 Mates. 4:4, 5.

9. (a) Batanga ba Jehova bane bapilile mwa lilimo za ma 1900 nebatusizwe cwañi kulatelela butali bobufumaneha mwa Linzwi la Mulimu? (b) Ki kelezo mañi yende yelufumana kwa liñolo la 1 Joani 2:15, 16? (c) Ka kuya ka liñolo la Maroma 1:24-27, ki mikwa mañi yemaswe yeluswanela kuambuka?

⁹ Kwa makalelo a lilimo za ma 1900, batanga ba Jehova nebasika yaululwa ki batu bane baeza lika zemaswe, ili bane ‘basalemuhi bumaswe nibobukana.’ (Maef. 4:19) Nebaezize mone bakonela kaufela kumamela likuka za Jehova. Tawala ya Mulibeleli ya Sikuwa ya May 15, 1926, neibonisize kuli “muuna haaswaneli kuba ni litakazo zemaswe kamba kueza nto ifi kamba ifi yeloba likuka za Mulimu za muzamao ku musali, mi musali ni yena haaswaneli kueza cwalo.” Batanga ba Jehova nebalatelela butali bobufumaneha mwa Linzwi lahae kusina taba ni zenesweli kuezahala mwa lifasi ka nako yene bapila ku yona. (Mubale 1 Joani 2:15, 16.) Kaniti luli, lwaitebuha kuli lufilwe Linzwi la Mulimu! Hape lwaitumela kuli Jehova ulufanga lico za kwa moya ka kuitusisa kopano yahae, ili zelutusa kuhanyeza butali bwa lifasi le ka za somano. *—Mubale Maroma 1:24-27.

10-11. Ki lika mañi zenepolofitilwe mwa Bibele kuli nelika ezahala mwa mazazi a mafelelezo?

¹⁰ Mwa Bibele nekupolofitilwe kuli mwa mazazi a mafelelezo, batu nebakaba “baitati.” (2 Tim. 3:1, 2) Kacwalo, hakukomokisi kuli lifasi kacenu lisusueza batu kuba ni moya wa buitati. Buka yeñwi ya lipatisiso ibonisa kuli mwa lilimo za ma 1970, “libuka zenesusueza batu kuisa pilu kwa kukondisa zabona feela, neliatile hahulu.” Libuka zeñwi nelisusueza batu kuli “baipilele mobalatela kaufela, mi habaswaneli kuipulaisa kucinca mupilelo wabona kamba kunahana kuli mikwa yabona ifosahalile.” Ka mutala, buka yeñwi neibulezi kuli: “Uitate, kakuli hakuna mutu yomunde hahulu, yatabisa, kamba wa butokwa hahulu kukufita.” Ka kuya ka buka yeo, mutu uswanela kuikutwa kuli ki wa butokwa hahulu, mi hakuna yaswanela kumutaluseza za kueza.

¹¹ Kana mubonelo wo umihupulisa taba yeñwi? Satani naasusuelize Eva kueza nto yeswana. Naamutaluselize kuli haiba yena ni muunaa hae baloba mulao wa Mulimu, ‘nebakaba sina Mulimu, mi nebaka ziba bunde ni bumaswe.’ (Gen. 3:5) Kacenu, batu babañata baikutwa kuli ki ba butokwa hahulu, mi banahana kuli  baziba lika kaufela; kacwalo hakuna yaswanela kubataluseza za kueza, mane nihaiba Mulimu. Mi batu babañata babali mwa manyalo kacenu babonisa moya wo.

12. Ki mubonelo mañi obanani ona batu ba lifasi ka za linyalo?

¹² Bibele ilaela baana ni basali babanyalani kuli bakutekane mi bakuteke buitamo bwabona bwa linyalo. Ibasusueza kuli bazwelepili kupila hamoho, ka kubulela kuli: “Muuna ukasiya ndatahe ni mahe mi ukakumalela musalaa hae, mi bakaba nama iliñwi.” (Gen. 2:24) Kono batu babakukuelizwe ki butali bwa lifasi le bona banani mubonelo oshutana; baikutwa kuli mutu ya mwa linyalo uswanela kuisa hahulu pilu kwa lika zatokwa feela yena. Buka yeñwi yebulela za teleko neibulezi kuli “mwa linaha zeñwi, buitamo bobaezanga batu babanyalana bwa kuli, ‘Lukanyalana kuisa lifu,’ nebucincizwe mi nebuyolisizwe ka manzwi a kuli, ‘Lukanyalana kufitela luikutwa kuli halusa latana.’” Bakeñisa kuli batu baanga kuli linyalo ki tukiso feela ya swalelele, manyalo amañata afelile mi batu babañata baba mwa manyalo batalimana ni masitapilu. Kaniti luli, mubonelo wa lifasi ka za linyalo ufosahalile hahulu.

13. Ki kabakalañi Jehova haanga batu babaikuhumusa kuli banyenyisa?

¹³ Bibele ibulela kuli: “Mutu kaufela yaikuhumusa mwa pilu wanyenyisa ku Jehova.” (Liprov. 16:5) Ki kabakalañi Jehova haanga batu babaikuhumusa kuli banyenyisa? Libaka leliñwi kikuli batu babaanga kuli ki batokwa hahulu kufita babañwi balikanyisa Satani. Munahane feela taba ye: Satani naabata kuli Jesu, yena yanaaitusisizwe ki Mulimu kubupa lika kaufela, amukubamele ni kumulapela! (Mat. 4:8, 9; Makolo. 1:15, 16) Kaniti luli, batu bababonisa moya ocwalo wa buitati niha banahana kuli babutali, butali bwabona ki butoto ku Mulimu.

14. Liñolo la Maroma 12:3 lilutusa cwañi kuba ni mubonelo oswanela ka za moluikungela?

¹⁴ Bibele ilutusa kuba ni mubonelo oswanela ka za moluikungela. Ibonisa kuli hakusika fosahala kuitata ka sipimo sesiswanela. Jesu naabulezi kuli: “Ulukela kulata wahenu mouitatela,”  ili kubonisa kuli luswanela kuipabalela. (Mat. 19:19) Niteñi, Bibele iluluta kuli haluswaneli kuikutwa kuli lu ba butokwa hahulu kufita babañwi. Ilueleza kuli: “Musike mwaeza sesiñwi ka likañi kamba ka kuinuneka, kono ka kuba ni buikokobezo muunge babañwi kuli bamifita.”—Mafil. 2:3; mubale Maroma 12:3.

15. Ki lika mañi zebonisa kuli zeibulela Bibele ka za buitati zatusa?

¹⁵ Kacenu batu babañata babaangiwa kuli babutali, bahanyezanga zeibulela Bibele ka za kuitata. Baikutwanga kuli haiba baanga babañwi kuli babafita, batu bao habana kubakuteka. Kono cwale ki lika mañi zeezahezi kabakala kuli batu babonisa moya wa buitati osusuezwa ki lifasi la Satani? Mulemuhileñi? Kana batu babaitata batabile? Kana mabasi abona atabile? Kana banani balikani ba niti? Kana banani silikani sesinde ni Mulimu? Ka kuya ka momulemuhezi, ki butali bufi bobutusa batu—butali bwa lifasi kamba butali bobufumaneha mwa Linzwi la Mulimu?

16-17. Ki kabakalañi haluswanela kuitumela ku Mulimu?

¹⁶ Batu babalatelelanga likelezo za batu babaangiwa kuli babutali mwa lifasi, baswana sina muenyi yabuza muenyi yomuñwi kuli amusupeze nzila, hailifo kaufelaa bona habazibi kobaya. Jesu naatalusize batu babacwalo bane bapila mwa linako zahae kuli: “Ki baeteleli babali libofu. Haiba sibofu sietelela sibofu sesiñwi, bubeli bwazona likawela mwa musima.” (Mat. 15:14) Kaniti luli, butali bwa lifasi le ki butoto ku Mulimu.

¹⁷ Likelezo za mwa Bibele kamita “litusa kwa kuluta, kwa kunyaza, kwa kuhakulula, kwa kukalimela ka kuluka.” (2 Tim. 3:16, litaluso ze kwatasi) Luitumela hahulu kuli Jehova ka kuitusisa kopano yahae ulutusize kusapumiwa ki butali bwa lifasi le! (Maef. 4:14) Lico za kwa moya zalufanga lilutusa kuzwelapili kulatelela likuka za mwa Linzwi lahae. Kaniti luli, ki tohonolo yetuna kuetelelwa ki butali bobufumaneha mwa Bibele, ili bobufitela kwahule butali bwa lifasi le!