1-3. (a) Luswanela kuikutwa cwañi ka za niti ya mwa Bibele yeluitutile? Mufe mutala. (Mubone maswaniso a fahalimu.) (b) Ki lipuzo mañi zeluka nyakisisa mwa taba ye?

BATU hañata bakutisanga lika zene balekile. Lipatisiso libonisa kuli mwa linaha zeñwi batu babañwi bakutisanga lika zene balekile mwa lintolo. Batu babañwi bona balekanga lika ka kuitusisa Intaneti, mi palo yetunanyana ya batu bao yakutisanga lika zeo. Mwendi batu bao bafumananga kuli nto yeñwi yene balekile haki yona yeswanela, mi mwendi haisebezi kamba haba itabeli feela. Kacwalo, baikatulelanga kucincanisa nto yeo ni nto yeñwi kamba bakupanga kuli bakutisezwe masheleñi abona.

² Nihaike kuli lwakona kukupa kuli lukutisezwe masheleñi aluna ane luitusisize kwa kuleka lika, nikamuta haluswaneli kukutisa kamba ‘kulekisa’ “zibo yenepahezi” ya kuziba niti ya mwa Bibele ‘yeluitekezi.’ (Mubale Liproverbia 23:23; 1 Tim. 2:4) Sina mone luitutezi mwa taba yefelile, kuli luitekele niti, nelunani kutanda nako yeñata kuituta yona. Kuzwa fo, mwendi nelunani kutuhela kueza musebezi one ulufumanisa masheleñi amañata, kutuhela kuswalisana ni batu babañwi, kueza licinceho mwa munahanelo ni muzamao waluna, kamba kutuhela kuikenya mwa lizo ni kusaeza lika zesi za  ka Mañolo. Kono kusina taba kuli luitomboziñi, lwaziba kuli limbuyoti zelufumani ki zeñata hahulu nikufita.

³ Hane luitutile niti ya mwa Bibele, neluikutwile sina mwanaaikutwezi muuna yanaatalusize Jesu mwa swanisezo yekuswani yanaafile. Jesu naabulezi za mulekisi yanaazamaya inze abata lipelela zende mi afumana pelela iliñwi, mi ka kueza cwalo, naabonisize mobaikutwelanga batu babazibile niti ka za Mubuso wa Mulimu. Pelela iliñwi yeo neli ya butokwa hahulu ku yena kuli mane “ayo lekisa kapili” zanaanani zona kaufela kuli aileke. (Mat. 13:45, 46) Ka mukwa oswana, ni luna lufumani niti, ili niti ka za Mubuso wa Mulimu, ni kuziba niti ya litaba zeñwi za butokwa zeluitutile mwa Linzwi la Mulimu, mi luunga niti yeo kuba ya butokwa hahulu kuli mane luungile kapili muhato wa kuitombola lika zeñwi kuli luitekele yona. Haiba luitebuha niti, haluna ‘kuilekisa.’ Kono ka bumai, batanga ba Mulimu babañwi habasika itebuha niti yene baitutile, mi mane bailekisize. Nikamuta lusike lwaeza nto yeswana! Kuli lubonise kuli luunga niti yeluitutile kuba ya butokwa hahulu mi halubati kuilekisa, luswanela kumamela kelezo ya mwa Bibele ya kuli ‘luzwelepili kuzamaya mwa niti.’ (Mubale 3 Joani 2-4.) Kuzamaya mwa niti kutalusa kuunga niti kuba ya butokwa hahulu ni kusebelisa litaba zeluitutile mwa bupilo bwaluna. Halunyakisiseñi lipuzo ze: Ki kabakalañi batu babañwi habalekisize niti, mi baezize cwañi cwalo? Lukona kuambuka cwañi kueza mafosisa aswana? Ki lika mañi zekona kulutusa ‘kuzwelapili kuzamaya mwa niti’?

4. Ki kabakalañi batu babañwi bane bapilile ka nako ya bukombwa bwa Jesu fa lifasi hane ‘balekisize’ niti?

⁴ Batu babañwi bane bapilile ka nako ya bukombwa bwa Jesu fa lifasi, ili bane baamuhezi lituto zahae sapili, nebasika zwelapili kuzamaya mwa niti. Ka mutala, buñata bwa batu hase bafepilwe ka makazo ki Jesu, bamulatelela kwabuse bobuñwi bwa Liwate la Galilea. Teñi ko, Jesu ababulelela taba yeñwi yenee bakomokisize, ali: “Hamusa ci nama ya Mwanaa mutu ni kunwa mali ahae, hamuna bupilo ku mina.” Kufita kulibelela kuli Jesu abataluseze zanaatalusa ka kubulela manzwi ao, bona basitatala, mi bali: “Taba ye yakomokisa; ki mañi yakona kuiteeleza?” Kabakaleo, “buñata bwa balutiwa bahae bakutela ku za kwamulaho mi batuhela kuzamaya ni yena.”—Joa. 6:53-66.

5, 6. (a) Ki kabakalañi batu babañwi habasika zwelapili kuzamaya mwa niti mwa linako zaluna? (b) Mutu ukona kuyauluka cwañi mwa niti?

⁵ Ka bumai, batu babañwi kacenu habasika zwelapili kuzamaya mwa niti. Babañwi basitatalile kabakala kusalumelelana ni cinceho yeneezizwe ka za kutwisiso yaluna fa taba yeñwi ya mwa Bibele kamba kabakala zanaabulezi kamba kueza muzwale yomuñwi yanani buikalabelo. Babañwi nebasitatalile kabakala kelezo ya mwa Mañolo yene bafilwe, mi babañwi batuhezi kuzamaya mwa niti kabakala kusautwana ni Mukreste yomuñwi. Mi babañwi bona bakalile kuswalisana ni bakwenuheli kamba batu babañwi babahasanya litaba za buhata ka za luna. Ka kueza cwalo, baikauhanyize ku Jehova ni kwa puteho ka bomu. (Maheb. 3:12-14) Kono mane nebaka ikola limbuyoti zeñata hane bakazwelapili kutiisa tumelo yabona ni kusepa Jesu, sina mwanaaezelize muapositola Pitrosi. Jesu hanaabuzize baapositola ka za haiba ni bona nebabata kuya, Pitrosi kapili naaalabile kuli: “Mulena, lukaya ku mañi? Unani manzwi a bupilo bobusa feli.”—Joa. 6:67-69.

⁶ Babañwi bazwile mwa niti hanyinyani-hanyinyani basalemuhi sesiñwi. Mutu yazwa mwa niti uswana sina sisepe sesikukiswa ki mandinda hanyinyani-hanyinyani kuzwa fa  likamba. Bibele italusa muinelo wo kuli ki ‘kuyauluka.’ (Maheb. 2:1) Mutu yayauluka mwa niti haezangi cwalo ka bomu sina mwaezezanga mutu yaikauhanya kwa bulapeli bwa niti. Niteñi haiba mutu ayauluka mwa niti silikani sahae ni Jehova sikakala kufokola, mi haiba asacinci, silikani seo sakona kufela. Lukona kueza cwañi kuli luambuke muinelo wo?

7. Ki nto mañi yeluswanela kueza kuli lusike lwalekisa niti?

⁷ Kuli luzamaye mwa niti, luswanela kulumela ni kumamela manzwi kaufela a Jehova. Luswanela kuunga niti kuba ya butokwa hahulu ni kusebelisa likuka za Bibele mwa bupilo bwaluna. Mulena Davida naalapezi ku Jehova kuli: “Nikazamaya mwa niti yahao.” (Samu 86:11) Davida naaikatulezi kuzamaya mwa niti. Ni luna luswanela kuikatulela kuli lukazwelapili kuzamaya mwa niti ya Mulimu. Haiba lusaezi cwalo, lwakona kukala kuikumbuta lika zene luitobohile kwamulaho kuli luitekele niti, mi mwendi lwakona kukala kuezanga lika zeñwi zene luitobohile. Kacwalo, luzweleñipili kuitebuha niti kaufela yeluitutile. Lwalemuha kuli halukoni kuiketela niti ya mwa Bibele yelukona kulumela ni yelukona kuhana. Kono luswanela kuzamaya mwa “niti kaufela.” (Joa. 16:13) Haluikupuliseñi lika zeketalizoho zene lutokwa kueza kuli luitekele niti. Kueza cwalo kuka lutusa kuli lusike lwaikumbuta lika zene luitobohile zeo, nihaiba feela hanyinyani.—Mat. 6:19.

8. Mukreste ukona kuyauluka cwañi mwa niti kabakala kusaitusisa hande nako yahae? Mufe mutala.

⁸ Nako. Lutokwa kuitusisa hande nako yaluna kuli lusike lwayauluka mwa niti. Halusa tokomeli, lwakona kukala kutanda nako yeñata hahulu kueza lika za kuitabisa ka zona, kueza lika zelutabela hahulu, kuitusisa Intaneti, kamba kubuha TV. Nihaike kuli hakusika fosahala kueza lika zeo, lwakona kukala kuitusisa nako yene luitusisanga kueza lika za butokwa zecwale ka kueza tuto ya ka butu kamba lika zeñwi za kwa moya. Halunyakisiseñi zeneezahezi ku kaizeli yomuñwi yabizwa Emma. * Bo Emma hane basali banana, nebatabela hahulu lipizi. Hane bafumananga kolo, nebayo pahamanga fa lipizi. Hamulaho wa nako, baikutwa mulatu kabakala kuli nebatandanga nako yeñata hahulu kueza papali yeo yene batabela. Kacwalo, baeza cinceho ka za mone baitusiseza nako yabona, ili nto yene batusize kuli basike batandanga nako yeñata kueza papali yeo. Hape nebatusizwe ki mutala wa bo Cory Wells, bane baezanga papali ya kukangisana ka lipizi. * Bo Emma cwale sebanani nako yeñata ya kueza lika za kwa moya ni kueza siango ni ba lubasi lwabona hamohocwalo ni balikani babona babali Bakreste. Baikutwa kuba bukaufi ni Jehova, mi lizwalo labona halisa basisita kakuli baziba kuli baitusisa hande nako yabona.

9. Kulata lika za kwa mubili kukona kutahisa cwañi kuli babañwi batuhele kueza lika za kwa moya?

⁹ Lika za Kwa Mubili. Haiba lubata kuli luzwelepili kuzamaya mwa niti, luswanela kutokomela kuli lika za kwa mubili hali lupaleliswi kueza lika za kwa moya. Hane luitutile niti, kueza lika za kwa moya neli yona nto ya butokwa hahulu mwa bupilo bwaluna kufita nto ifi kamba ifi. Neluitatezi kuitoboha lika za kwa mubili kuli luzamaye mwa niti. Kono hamulaho wa nako, lukona kubona batu babañwi habaleka lipangaliko zenca kamba kuikola lika zeñwi za kwa mubili. Lwakona kuikutwa kuli lwayawa lika zeo. Bakeñisa kuli halusa kolwa ka lika zelunani zona, lukona kutuhela kueza lika za kwa  moya ilikuli luipatele lika za kwa mubili. Demasi ni yena naaezize nto yeswana. Bakeñisa kuli naalata hahulu “lifasi la cwale,” atuhela kueza musebezi wanaaezanga ni muapositola Paulusi. (2 Tim. 4:10) Ki kabakalañi Demasi hanaasiile Paulusi? Bibele haibonisi libaka hanaaezize cwalo; ikona kuba kuli mwendi naalata hahulu lika za kwa mubili kufita lika za kwa moya kamba mwendi naasatabeli kuzwelapili kuitombola lika zeñwi ilikuli asebeze ni Paulusi. Kaniti, haluswaneli kuzusulusa takazo yene lunani yona ya kulata lika za kwa mubili ni kutuhelela takazo yeo kuli ilupaleliswe kulata niti.

10. Luswanela kutokomelañi kuli luzwelepili kuzamaya mwa niti?

¹⁰ Swalisano yaluna ni batu babañwi. Kuli luzwelepili kuzamaya mwa niti, haluswaneli kutuhelela batu babañwi kulukukueza. Hane lukalisize kuzamaya mwa niti, swalisano yaluna ni batu babasi Lipaki neicincize, ibe kuli ki ba lubasi lwaluna kamba ki batu babañwi feela. Babañwi neba luutwisisize hane luikatulezi kuituta niti; kono babañwi bona neba lulwanisize hahulu. (1 Pit. 4:4) Nihaike kuli lwatabela kuutwana ni ba lubasi lwaluna ni kubaeza ka sishemo, luswanela kutokomela kuli halutuli likuka za Mulimu ka kubata feela kubatabisa. Lukazwelapili kupilisana hande ni ba lubasi lwaluna. Kono ka kuya ka temuso yelufumana kwa 1 Makorinte 15:33, balikani baluna babatuna iswanela feela kuba batu babalata Jehova.

11. Lukona kuambuka cwañi muzamao omaswe?

¹¹ Munahanelo ni muzamao omaswe. Batu kaufela babazamaya mwa niti baswanela kuba babakenile. (Isa. 35:8; mubale 1 Pitrosi 1:14-16.) Hane luitutile niti, kaufelaa luna nelutokwa kueza licinceho kuli lupile ka kulumelelana ni likuka za Bibele zelukile. Babañwi nebatokwa kueza licinceho zetuna. Ibe kuli neluezize licinceho zetuna kamba zenyinyani, haluswaneli kutuhela mikwa yaluna yeminde ni kuikenya mwa muzamao omaswe wa lifasi le. Ki nto mañi yeka lutusa kuambuka muzamao omaswe? Munahanisise buitomboli bwanaaezize Jehova kuli alutuse kuba babakenile, ili kulufa sitabelo sa Mwanaa hae, yena Jesu Kreste. (1 Pit. 1:18, 19) Kuli luzwelepili kuba babakenile fapilaa Jehova, luswanela kuhupulanga butokwa bwa sitabelo sa Jesu sa tiululo.

12, 13. (a) Ki kabakalañi kuba ni mubonelo wa Jehova ka za mazazi a pumulo hakuli kwa butokwa? (b) Ki lika mañi zeluka nyakisisa?

¹² Lizo ni likezo zesi za ka Mañolo. Ba lubasi lwaluna, bolubeleka ni bona, kamba bolukena ni bona sikolo, bakona kuluhapeleza kuli luswalisane ni bona mwa mikiti yesi ya ka Mañolo. Ki lika mañi zekona kulutusa kuhanyeza likukuezo za kuikenya mwa lizo ni kutabela mazazi a pumulo asatabisi Jehova? Lukatuseha haiba luhupula mwaangela Jehova lika zeo. Haiba lueza lipatisiso mwa lihatiso zaluna zebonisa simuluho ya mikiti yezibahala hahulu ya kuhupula mazazi a pumulo, lukaziba mwaangela Jehova mikiti yeo. Mwa lihatiso zaluna lukafumana litaba za mwa Mañolo zebonisa libaka halusa swaneli kuikenya mwa mikiti ya kutabela mazazi a pumulo, mi lukaba ni buikolwiso bwa kuli luzamaya mwa nzila ‘yelumelelwa ku Mulena.’ (Maef. 5:10) Haiba lusepa Jehova ni Linzwi lahae la niti, haluna “kungangamiswa ki batu.”—Liprov. 29:25.

¹³ Kuzamaya mwa niti haki muhato olukona kuunga feela lizazi lililiñwi, kono mane lutokwa kueza cwalo mwa bupilo bwaluna kaufela. Ki lika mañi zekona kulutusa kuzwelapili kuzamaya mwa niti? Halunyakisiseñi linzila zetaalu.

14. (a) Haiba luzwelapili kuitekela niti, lukatusiwa cwañi kuli lusike lwailekisa? (b) Ki kabakalañi butali, kalimelo, ni kutwisiso, halili za butokwa?

¹⁴ Sapili, muzwelepili kuituta litaba za butokwa za niti zefumaneha mwa Linzwi la Mulimu  mi mulinahanisise. Kacwalo, muzwelepili kuitekela niti ka kutomahanya nako kuli mubale Linzwi la Mulimu kamita. Haiba mueza cwalo, mukaitebuha hahulu niti, mi mukaikatulela kusa ilekisa. Liñolo la Liproverbia 23:23, lilususueza kuli kwandaa kuitekela feela niti, luswanela kuitekela ni “butali ni kalimelo ni kutwisiso.” Kacwalo, hakusika likana kuziba feela litaba za niti. Luswanela kusebelisa litaba zeo mwa bupilo bwaluna. Haluba ni kutwisiso, lukalemuha kuli litaba kaufela zalubulelela Jehova zaswalisana. Kuba ni butali kuka lutusa kusebelisa litaba zeluziba. Fokuñwi niti yalukalimelanga ka kulutusa kulemuha foluswanela kueza licinceho. Haike kamita lulatelele ketelelo yelufiwa yeo. Ki ya butokwa hahulu kufita silivera.—Liprov. 8:10.

15. Lukanda lwa niti lukona kulusileleza cwañi?

¹⁵ Sabubeli, muikatulele kuli zazi ni zazi mukapila ka kulumelelana ni niti yemuitutile. Muitame lukanda lwa niti mwa teka. (Maef. 6:14) Mwa linako zebulezwi mwa Bibele, lukanda nelusileleza teka ya lisole ni lilama zahae za mwa mba. Kono kuli lukanda lwahae lumusileleze, naatokwa kulutama ka kutiya. Lukanda lolucepeta nelusa koni kumutusa hande. Lukanda lwa niti lwa kwa moya lukona kulusileleza cwañi? Haiba lutiiseza mwa niti sina babaitamile lukanda ka kutiya mwa teka, niti yeo ika lutusa kuli lusike lwaba ni mihupulo yefosahezi mi lukaeza likatulo zende. Halulikiwa kamba halukopana ni miinelo yetaata, niti ya mwa Bibele ika lutusa kuikatulela kueza zelukile. Sina feela lisole hasakoni kuya mwa ndwa asika itama lukanda mwa teka, ni luna luswanela kuikatulela kusacepetisa kamba kusazwisa lukanda lwaluna lwa niti. Kono luswanela kutama lukanda lwaluna ka kutiya, ili kupila ka kulumelelana ni niti yeluitutile. Hape lukanda lwa lisole nelunani kalulo fone akona kubeya mukwale wahae. Taba yeo ilubonisa nzila yabulaalu yekona kulutusa kuzwelapili kuzamaya mwa niti.

16. Kueza musebezi wa kuluta babañwi niti ya mwa Bibele, kulutusa cwañi kuzwelapili kuzamaya mwa niti?

¹⁶ Sabulaalu, mueze musebezi wa kuluta babañwi niti ya mwa Bibele ka momukonela kaufela. Hamuka eza cwalo, mukaswala ka kutiya mukwale waluna wa kwa moya, lona “linzwi la Mulimu.” (Maef. 6:17) Kaufelaa luna luswanela kueza ka molukonela kaufela kuli lube baluti babande, ‘babaluta ni kutalusa linzwi la niti ka mukwa olukile.’ (2 Tim. 2:15) Halunze luitusisa Bibele kuli lutuse batu babañwi kuitekela niti ni kubatusa kuhana lituto za buhata, lusweli lwasuña Linzwi la Mulimu mwa pilu ni mwa munahano waluna. Kueza cwalo kulutusa kuzwelapili kuzamaya mwa niti.

17. Ki kabakalañi niti haili ya butokwa hahulu ku mina?

¹⁷ Niti ki mpo yende yezwa ku Jehova. Mpo yeo ilukonisa kuba ni silikani sesitiile ni Ndataa luna wa kwa lihalimu, mi yeo ki yona nto ya butokwa hahulu yelukona kuba ni yona mwa bupilo bwaluna. Litaba kaufela zalulutile Mulimu ki makalelo feela a lika zelulibelela kuituta! Mulimu ulusepisa kuli ukazwelapili kululuta kuya kuile. Kacwalo, muitebuhe niti sina pelela yende. Muzwelepili ‘kuitekela niti mi musike mwailekisa.’ Hamuka eza cwalo, ni mina sina Davida mukataleleza sepiso yamina ku Jehova ya kuli: “Nikazamaya mwa niti yahao.”—Samu 86:11.