Mwa taba yapili yefumaneha mwa Tawala ya Mulibeleli ya Sikuwa ya January 1, 1918 nekunani manzwi ali: “Ki lika mañi zekaezahala mwa silimo sa 1918?” Ka nako yeo, Ndwa ya Lifasi Yapili neisa kolota mwa Europe, kono zeneezahezi kwa makalelo a silimo seo nelibonisa kuli Baituti ba Bibele mane cwalo ni batu babañwi mwa lifasi nebaka ikola lika zende kwapili.

La January 8, 1918, mueteleli wa naha ya United States yabizwa Woodrow Wilson, naataluselize ba ndu ya mulao ya United States lisupo ze 14 zanaaikutwa kuli nelikona kutahisa kuli kube “ni kozo mwahalaa batu kaufela.” Aakaleza kuli haiba linaha liambolisana hande, likusufaza kwa lilwaniso, litoma “kopano yekaswalisanisa linaha,” linaha kaufela likatuseha ibe kuli ki “zetuna kamba ki zenyinyani.” “Lisupo ze 14” zanaafile mueteleli wa naha yo nelitusize kuli kutomiwe Kopano ya League of Nations ni kuli kueziwe tumelelano ya Treaty of Versailles, ili kutahisa kuli Ndwa ya Lifasi Yapili iyeme.

Kusina taba ni miliko yene batalimani ni yona Baituti ba Bibele mwa silimo sa 1917, * nekubonahala kuli nebaka pila mwa kozo hape, kulikana ni zeneezahezi kwa mukopano wabona wa ka silimo wa Watch Tower Bible and Tract Society.

Kwa mukopano wo, one uezizwe la January 5, 1918, baana babañata babatumile bane bakupilwe kuzwa fa Betele nebalikile kuli bazamaise lika mwa kopano. Muzwale yasepahala yabizwa Richard H. Barber, yanaasebeza sina muokameli wa mupotoloho akwalula mukopano ka tapelo. Hase kufilwe piho ya zenepetilwe mwa musebezi wa kukutaza mwa silimo sa 1917, kwaeziwa liketisa zeeziwanga ka silimo za kuketa bazamaisi mwa kopano. Muzwale Barber aketa muzwale Joseph Rutherford ni mizwale babañwi ba 6 kuli babe bazamaisi. Caziba wa mulao yomuñwi yanaasebelisana ni balwanisi ni yena aketa baana babañwi ba 7, ili babakopanyeleza baana bane bakupilwe kuzwa fa Betele. Kono sikwata seo nesituzwi. Buñata bwa mizwale ba mwa kopano baketa Muzwale Rutherford ni mizwale babañwi babasepahala ba 6 kuli babe bazamaisi.

Mizwale babañata bane baliteñi ka nako yeo nebatalusize kuli wo neli ona mukopano “ofuyauzwi hahulu obakopani ku ona.” Kono tabo yene babile ni yona neli ya swalelele feela.

Mwahalaa likweli zeñata zenefitile, Baituti ba Bibele nebanze baabela buka ya The Finished Mystery. Batu ba lipilu zende nebaitebuhile litaba za niti zene babalile mwa buka yeo, ili zefumaneha mwa Bibele.

Bo E. F. Crist bane basebeza sina muokameli wa mupotoloho mwa Canada, nebakandekile za bo muuna ni musalaa hae bane babalile buka ya The Finished Mystery mi baamuhela niti hamulaho feela wa lisunda zeketalizoho! Nebaize: “Ba baana ni ba basali baineezi luli ku Mulimu, mi basweli kueza zwelopili yende.”

Muuna yomuñwi asaamuhela feela buka yeo ni kuibala, ataluseza balikani bahae litaba zanaabalile. Litaba zanaabalile mwateñi neli mufitile kwa pilu. Utalusa kuli: “Zazi leliñwi hane nizamaya mwa mukwakwa wa Third Avenue, nautwa nto yeñwi hai niwela fa liheta; neninahana kuli ki sitina, kono nesi sitina, neli buka ya ‘The Finished Mystery.’ Nainopa ni  kuya ni yona kwandu, mi nayo ibala kaufelaa yona. . . . Hasamulaho, naziba kuli neli mukutazi . . . yanaaposize buka yeo mwa lihaulo ka bunyemi . . . Ninahana kuli kezo yeo ya mukutazi yo neitusize batu babañata kuituta niti kufita lituto zahae ni lika zeñwi zanaaezanga. . . . Bunyemi bwa mukutazi yo nebutahisize kuli lukalise kulumbeka Mulimu.”

Kono mukutazi yani nesi yena feela yanaatoile buka ya The Finished Mystery. La February 12, 1918, babahulu ba muuso wa Canada bahanisa batu kubala buka yeo ka kuunga kuli neli yona yeneesusueza batu kufetuhela muuso ni kusaikenya mwa ndwa. Hamulaho wa nakonyana, babahulu ba muuso wa United States ni bona baeza nto yeswana. Ba muuso baluma bayemeli babona kuyo tatuba Betele ni maofisi a mutai a kwa New York, Pennsylvania, ni California, kuli bafumane bupaki bwa kulwanisa ka bona mizwale bane baetelela musebezi mwa kopano. La March 14, 1918, ba Liluko Lelitalima za Mulao kwa United States ni bona bakwala musebezi wa kuhatisa ni kuhasanya buka ya The Finished Mystery, ka kuunga kuli neitahisa kuli batu basike baikenya mwa litaba za ndwa, ni kutula mulao obizwa Espionage Act, ili one uhanisa batu kuhasanya litaba zelwanisa muuso.

La May 7, 1918, ba Liluko Lelitalima za Mulao bafa tumelezo ya kuli bo Giovanni DeCecca, George Fisher, Alexander Macmillan, Robert Martin, Frederick Robison, Joseph Rutherford, William Van Amburgh, ni bo Clayton Woodworth batamiwe. Nebatamelelizwe kuli “nebasusueza batu kutula mulao ka bomu ka kuhana kulatelela zebabulelelwa ki muuso, kusasepahala ku ona, ni kuhana kukena busole mwa mpi ya United States.” Taba yabona neikeni mwa kuta la June 3, 1918, mi nekubonahala kuli nebaka fiwa mulatu. Kabakalañi?

Caziba wa mulao mwa United States naabulezi kuli mulao one batamelelizwe kutula, ona mulao wa Espionage Act, “ki ona one utusa kuli litaba za buhata lisike zahasanywa.” La May 16, 1918, ba ndu ya mulao bahana kucinca Mulao wo, ili taba yeneka tahisa kuli batu bane bahatisa “litaba za niti, bane banani milelo yeminde, ni bane bahatisa litaba zelukile” basilelezwe. Buka ya The Finished Mystery neiambozwi hahulu mwa mukopano wo. Litaba zeñozwi libonisa kuli ba ndu ya mulao ya United States nebabulezi cwana ka za buka yeo: “Buka yebizwa ‘The Finished Mystery’ ki yeñwi ya libuka zemaswe hahulu zehasanya litaba za buhata . . . Buka yeo ikona feela kutahisa kuli masole bahane kuya kwa ndwa ni kususueza . . . batu kuli bahane kukena busole.”

La June 20, 1918, kuta yaatula kuli mizwale ba 8 bao nebanani mulatu. Lizazi lene litatami, muatuli afitisa katulo yahae. Naabulezi kuli: “Litaba za buhata zebayemela ni kuhasanya batu ba ka tukufalelo . . . likona kutahisa kozi yetuna kufita kozi yeneka ezahala ba mwa Mpi ya Germany hane bakaitwanisa. . . . Baswanela kufiwa koto yetuna hahulu.” Hamulaho wa lisunda zepeli, mizwale ba 8 bao bayo tamiwa mwa tolongo ya kwa Atlanta, mwa Georgia, mi baatulelwa kupika nako yetelele, kukalela mwa lilimo ze 10 kuisa 20.

Mwahalaa nako yeo, Baituti ba Bibele bakopana ni  twaniso yetuna. Katengo kakabatisisanga litaba kakabizwa Federal Bureau of Investigation (FBI) kabatisisa musebezi wabona ka kutala, mi kañola litaba zeñata ka za musebezi wo. Lipiho zeo libonisa kuli mizwale baluna nebaikatulezi kuzwelapili kukutaza.

Yomuhulu wa ofisi ya poso mwa Orlando, kwa Florida, naañolezi katengo ka FBI kuli: “[Baituti ba Bibele] basweli kueza musebezi wa kukutaza fa ndu ni ndu mwa tolopo, mi hañata baezanga cwalo busihu. . . . Kubonahala kuli babata kuzwelapili kueza musebezi wabona, ili ofilikanya batu.”

Yomuhulu wa masole naañolezi ba katengo ka FBI kubazibisa za musebezi wanaaeza Muzwale Frederick W. Franz, yanaabile mwa Sitopa Sesietelela hasamulaho. Naañozi kuli: “Bo F. W. Franz . . . bazwezipili kulekisa buka ya ‘The Finished Mystery,’ mi sebalekisize libuka zeñata.”

Bo Charles Fekel, bane babile mwa Sitopa Sesietelela hasamulaho, ni bona nebanyandisizwe hahulu. Ba muuso neba batamile kabakala kuhasanya buka ya The Finished Mystery, mi nebabata kuziba zene bañolanga. Nebatamilwe kweli iliñwi mwa tolongo ya mwa Baltimore, kwa Maryland, mi nebaangiwa kuba “muzwahule ni sila sa kwa Austria.” Hane banze bapaka ka bundume kwa batu bane bababuzaka lipuzo, bahupula manzwi a Paulusi añozwi kwa 1 Makorinte 9:16, aali: “Nimaibile haiba nisashaeli taba yende!” *

Kwandaa kukutaza ka tukufalelo, Baituti ba Bibele hape nebanze bazamaisa mapampili a kukupa kuli mizwale bane batamilwe mwa Atlanta balukululwe. Kaizeli yabizwa Anna K. Gardner utalusa kuli: “Kamita nelubatanga mukwa wa kutusa mizwale baluna kuli balukululwe. Mizwale baluna hane bali mwa tolongo, nelulukisize kuli batu banyatele fa mapampili a kukupa kuli balukululwe. Nelunze luzamaya fa ndu ni ndu. Batu babañata-ñata nebanyatezi fa mapampili ao! Nelutalusezanga batu kuli baana bane batamilwe bao neli Bakreste ba niti ni kuli nebasina mulatu.”

Mwahalaa nako yetaata yeo, neluezize mikopano yemituna yemiñata ilikuli lutiisane kwa moya. Magazini ya Tawala ya Mulibeleli neibulezi kuli: “Mwa silimo silisiñwi feela . . . lubile ni mikopano yemituna yefitelela 40 . . . Mi kwa mikopano yeo kaufela kubile ni lipiho zende. Kwamulaho, mikopano neiezwangwa mwa likweli lisikai feela; kono cwale mikopano seiezwangwa kweli ni kweli.”

Batu ba lipilu zende nebasa zwelapili kuamuhela taba yende. Fa mukopano omutuna omuñwi one uezelizwe mwa Cleveland, kwa Ohio, batu bababato eza 1,200 nebafumanehile kwa mukopano wo mi ba 42 nebakolobelizwe, mi kubona bao nekunani mushimani yomunyinyani “yanaaitebuha hahulu za Mulimu kuli mane aineela ku Mulimu, ili taba yene bapalelwa kueza batu babahulu babañata .”

Silimo sa 1918 hane situha sifela, Baituti ba Bibele nebasa zibi zeneka ezahala hasamulaho. Miyaho yemiñwi mwa Brooklyn neilekisizwe mi ofisi yetuna yeneezamaisa musebezi wabona neitutiselizwe mwa Pittsburgh, kwa Pennsylvania. Mizwale bane baokamela musebezi mwa kopano hane basatamilwe cwalo, kwalukiswa kuli la January 4, 1919 kueziwe mukopano oeziwanga ka silimo. Nekuezaheziñi hasamulaho?

Mizwale baluna bazwelapili kukutaza. Nebanani buikolwiso bwa kuli kwapili lika nelika bazamaela hande mi baketa kuli liñolo la Isaya 54:17 libe lona liñolo la silimo sa 1919, lelili: “Hakuna silwaniso sesiezezwa wena sesika konda.” Kaniti luli, taba yeo neitiisize tumelo yabona ni kubatusa kupeta zeñata mwa musebezi wa kukutaza, miinelo hane icincize hasamulaho.