1. Ki moya mañi omunde obabonisize batanga ba Jehova kuzwa feela kwamulaho?

 KANA Mwaitebuha silikani samina ni Jehova? Kucwalo luli! Mi haki mina munosi. Kuzwa feela kwamulaho, batu babañata baitebuhile silikani sabona ni Jehova sina mina. (Samu 104:​33, 34) Babañata baezize buitomboli kuli basebeleze Jehova. Kusina kukakanya, Manazareni bane bapila mwa Isilaele wa kwaikale ni bona nebaezize cwalo. Neli bo mañi, mi lukona kuitutañi kwa mutala wabona?

2. (a) Manazareni neli bo mañi? (Numere 6:​1, 2) (b) Ki kabakalañi Maisilaele babañwi hane baketile kuba Manazareni?

² Linzwi la “Munazareni” lizwa fa linzwi la Siheberu lelitalusa “Yanomilwe,” “Yakauhanyizwe,” kamba “Yaneezwi.” Linzwi leo litalusa hande Maisilaele bane banani tukufalelo, ili bane baezize buitomboli bobuñwi kuli basebeleze Jehova ka nzila yeipitezi. Mulao wa Mushe neulumeleza muuna kamba musali kueza buitamo bobuipitezi ku Jehova ilikuli apile sina Munazareni ka nakonyana. a (Mubale Numere 6:​1, 2.) Buitamo bo nebuama kulatelela litaelo zeñwi zene basatokwi kulatelela Maisilaele babañwi. Kacwalo, ki kabakalañi Muisilaele hanaatokwa kueza buitamo bo? Kubonahala kuli mutu naatokwa kueza buitamo bo kabakala kuli naalata hahulu Jehova mi naaitebuha lika zende zeñata zanaafilwe.—Deut. 6:5; 16:17.

3. Batu ba Mulimu kacenu baswana cwañi ni Manazareni?

³ Tukiso ya Bunazareni neifelile Mulao wa Mushe hane uyolisizwe ka “mulao wa Kreste.” (Magal. 6:2; Maro. 10:4) Nihakulicwalo, ka kuswana ni Manazareni, batu ba Jehova kacenu babonisa takazo yetuna ya kumusebeleza ka pilu yabona kaufela,  ka moyo wabona kaufela, ka munahano wabona kaufela, ni ka maata abona kaufela. (Mare. 12:30) Luezanga buitamo bo ka kuitatela haluneela bupilo bwaluna ku Jehova. Kuli lupile ka kulumelelana ni buitamo bo, lutokwa kueza tato ya Jehova ni kueza buitomboli bobuñwi kuli lumusebeleze. Halunze lunyakisisa mo Manazareni nebapetezi buitamo bwabona, lwakona kuituta lituto za butokwa ka za molukona kupetela buitamo bwaluna. b (Mat. 16:24) Halunyakisiseñi mitala isikai.

MUBE NI MOYA WA BUITOMBOLI

4. Ka kuya ka Numere 6:​3, 4, buitomboli bwa Manazareni nebulikilwe cwañi?

⁴ Mubale Numere 6:​3, 4. Manazareni nebasa lumelezwi kunwa bucwala bufi kamba bufi ni kuca zezwa fa kota ya veine, zecwale ka miselo ya veine yemezi kamba yeomile. Batu bane bapila ni bona nebaikolanga kuca lico zeo, mi kueza cwalo nekusika fosahala. Bibele italusa kuli “waine yetabisa pilu ya mutu” ki mpo yezwa ku Mulimu. (Samu 104:​14, 15) Niteñi, Manazareni nebaikatulezi kusanwa kamba kuca lico zeo, nihaike kuli nelikona kutahiseza mutu tabo. c

5. Ki buitomboli mañi bone baezize bo Madián ni bo Marcela, mi ki kabakalañi?

⁵ Ka kuswana ni Manazareni, ni luna luezanga buitomboli bobuñwi kuli lusebeleza Jehova ka kutala. Halunyakisiseñi mutala wa bo Madián ni bo Marcela. d Bo mutu ni musalaa hae bao nebapila bupilo bwa simbombo. Bo Madián nebanani musebezi omunde one ubakonisa kupila mwa ndu yende. Nihakulicwalo, nebabata kueza zeñata mwa sebelezo yabona ku Jehova. Kuli bapete sikonkwani seo, nebaikatulezi kueza licinceho zeñwi. Batalusa kuli: “Lwakala kusaitusisanga masheleñi amañata hahulu. Lwatutela mwa ndu yenyinyani ni kulekisa mota yaluna.” Bo Madián ni bo Marcela nebasa tokwi kueza buitomboli bo, kono nebaezize cwalo bakeñisa kuli kueza cwalo nekuka batusa kupeta zeñata mwa bukombwa bwabona. Likatulo zene baezize libatahiselize tabo mi libatusize kukolwa ka zebanani zona.

6. Ki kabakalañi Bakreste kacenu habaezanga buitomboli? (Mubone ni siswaniso.)

⁶ Bakreste kacenu babanga ni tabo habaeza buitomboli bobuñwi ilikuli babe ni nako  yeñata ya kusebeleza Jehova. (1 Makor. 9:​3-6) Jehova haaluhapelezi kueza buitomboli bo, mi haluitombolangi lika zeo kabakala kuli lifosahalile. Ka mutala, babañwi batuhelanga musebezi obafumanisa masheleñi amañata, kamba kututa mwa ndu yabona. Bakreste babañata baikatulezi kuba makwasha ka nako yetelele, kamba kusaba ni bana kapili. Babañwi baikatulezi kuyo sebeleza kokutokwahala hahulu bakutazi, nihaike kuli kueza cwalo kutahisa kuli bapile kwahule hahulu ni balatiwa babona. Buñata bwaluna luikatulelanga kueza buitomboli bo kakuli lubata kusebeleza Jehova ka molukonela kaufela. Mukolwe kuli Jehova uitebuha hahulu buitomboli kaufela bomueza kuli mumusebeleze, ibe kuli ki bobutuna kamba ki bobunyinyani.—Maheb. 6:10.

MUIKATULELE KUSHUTANA NI BABAÑWI

7. Ki kabakalañi hane kukona kuba taata kuli Munazareni azwelepili kupeta buitamo bwahae? (Numere 6:5) (Mubone ni siswaniso.)

⁷ Mubale Numere 6:5. Manazareni nebaikatulezi kusakuta milili yabona. Yeo neli nzila yene babonisa ka yona kuli nebautwa Jehova ka kutala. Haiba Muisilaele aba Munazareni ka nako yetelele, milili yahae neikaba yemitelele hahulu mi neika lemuhiwa ki babañwi. Taba yeo neisike yatahisa butata haiba batu banaapila ni bona nebayemela katulo yahae ya kuzwelapili kuba Munazareni. Kono ka bumai, kwamulaho nekubanga ni linako ili fo Maisilaele nebasa kutekangi Manazareni kamba kubatusa. Mwa mazazi a mupolofita Amosi, Maisilaele bane bali bakwenuheli nebazwezipili “kufa Manazareni waine kuli banwe,” mi mwendi neli ka mulelo wa kubapaleliswa kupeta buitamo bwabona bwa kusanwa waine. (Amo. 2:12) Ka linako zeñwi, Manazareni nebatokwa kuba hahulu ni bundume kuli bazwelepili kupeta buitamo bwabona ni kushutana ni babañwi.

8. Zeneezahezi ku Benjamin limisusuelize cwañi?

⁸ Ka tuso ya Jehova, ni luna lwakona kuba ni bundume ni kushutana ni babañwi, nihaike kuli ka sipepo lunani maswabi. Halunyakisiseñi mutala wa Benjamin, ili Paki yanani lilimo zelishumi yapila kwa Norway. Bakeñisa ndwa yesweli kukolota kwa Ukraine, fa sikolo sakena nekuonga-ongilwe mukiti kuli babonise kuli bayemi ni batu ba mwa Ukraine. Bana ba sikolo nebakupilwe kuopela pina inze batinile libyana za mibala ye fa ndembela ya Ukraine. Benjamin naalelezi cimo kusaabana kwa mukiti wa kuyemela naha wo, ka kuyemela kwahule ni sibaka kone ukaezezwa. Nihakulicwalo, bo muluti bamubona mi bamubiza ka linzwi lelituna, bali: “Taha kwanu wena, akufa uto swalisana ni luna. Kaufelaa luna lulibelezi wena!” Ka bundume, Benjamin aatumela bo  muluti ni kubataluseza kuli: “Haniikenyangi mwa litaba za lipolitiki. Mane Lipaki za Jehova babañata bainzi mwa tolongo kabakala kuhana kuya kwa ndwa.” Libaka lanaafile Benjamin nelikolwisize bo muluti mi bamulumeleza kusaabana kwa mukiti wo. Nihakulicwalo, bakena ni bona mwa kilasi bamubuza libaka hanaasika swalisana ni bona. Benjamin naasabile hahulu kuli mane naabatile kulila; niteñi, ka bundume, ataluseza kilasi kaufela manzwi anaabulelezi bo muluti. Hasamulaho, Benjamin ataluseza bashemi bahae kuli naaikutwile kuli Jehova naamutusize kuyemela tumelo yahae.

9. Lukona kutabisa cwañi pilu ya Jehova?

⁹ Bakeñisa kuli luikatulezi kueza tato ya Jehova, lwashutana ni batu bolupila ni bona. Lutokwa kuba ni bundume kuli lutaluseze babañwi kwa mubeleko kamba kwa sikolo kuli lu Lipaki za Jehova. Mi batu ba mwa lifasi le habanze bazwelapili kuba ni mibonelo ni mizamao yemaswe, kukona kulubela hahulu taata kupila ka likuka za mwa Bibele ni kutaluseza babañwi taba yende. (2 Tim. 1:8; 3:13) Kono kamita muhupulange kuli ‘lutabisa pilu ya Jehova’ haiba luba ni bundume ni kubonisa kuli lwashutana ni batu babasa musebelezi.—Liprov. 27:11; Mala. 3:18.

MUBEYE JEHOVA MWA SIBAKA SAPILI MWA BUPILO BWAMINA

10. Ki kabakalañi hane kukona kubela taata Munazareni kumamela taelo ye kwa Numere 6:​6, 7?

¹⁰ Mubale Numere 6:​6, 7. Manazareni nebasa koni kusutelela situpu sa mutu ufi kamba ufi. Hamusa nahanisisi hahulu, mukona kunahana kuli bo haki buitomboli bobutuna. Kono mwa linako zeneñolwa Bibele, Manazareni neku babelanga hahulu taata kumamela taelo yeo haiba wahabo bona atimela. Ka kuya ka lizo za malilo mwa linako zeo, batu hañata nebatokwa kuba bukaufi ni situpu. (Joa. 19:​39, 40; Lik. 9:​36-40) Buitamo bwa Manazareni nebukona kubapaleliswa kulatelela lizo zeo. Niha nebashwelwanga ki yomuñwi wa mwa lubasi lwabona, nebabonisanga tumelo yetuna ka kuzwelapili kupeta buitamo bwabona. Kaniti, Jehova naatusize balapeli bahae babasepahala ba, kutiyela miinelo yetaata yene bakopana ni yona.

11. Mukreste uswanela kuikatulela kuezañi mwa litaba zeama lubasi? (Mubone ni siswaniso.)

¹¹ Ka kuba Bakreste, luunga buitamo bone luezize hane luneezi bupilo bwaluna ku Jehova kuba bwa butokwa. Buitamo bo bwaamanga likatulo ni likezo zaluna mwa litaba zeama lubasi. Lubelekanga ka taata kufumanela  lubasi lwaluna zebatokwa, kono haluungi zebatokwa ba lubasi lwaluna kuba za butokwa hahulu kufita kueza lika zeñwi za kwa moya. (Mat. 10:​35-37; 1 Tim. 5:8) Ka linako zeñwi, lukana lwaeza likatulo zesatabisi ba lubasi lwaluna ka mulelo wa kuli lutabise Jehova.

12. Ki lika mañi zanaaezize ni zanaasika eza Muzwale Alexandru hanaakopana ni muinelo otaata mwa lubasi?

¹² Halunyakisiseñi zeneezahezi ku bo Alexandru ni bakubona bo Dorina. Bo mutu ni musalaa hae bao hase baitutile Bibele ka silimo, bo Dorina baikatulela kutuhela kuituta, mi nebabata kuli bo Alexandru ni bona batuhele. Nihakulicwalo, bo Alexandru ka kuwa pilu ni ka maseme bataluseza bakubona kuli bona bakazwelapili. Bo Dorina nebasika tabiswa ki taba yeo mi balika ka taata kutuhelisa bakubona kuzwelapili kuituta. Bo Alexandru batalusa kuli nebalikile kuutwisisa libaka bakubona hane baezize cwalo, kono nebatokwa kutiyela muinelo wo. Ka linako zeñwi bo Dorina hane babalwanisanga ni kuitusisa lipulelo zemaswe, nebabatanga kutuhela kuituta Bibele. Niteñi, bo Alexandru nebazwezipili kubeya Jehova mwa sibaka sapili, mi ka nako yeswana nebabonisa bakubona lilato lelituna ni likute. Kwa mafelelezo, mutala wabona omunde neutusize bo Dorina kukala kuituta Bibele hape, mi hasamulaho bakolobezwa.—Mubone vidio ye fa jw.org yeli, Bo Alexandru ni Bo Dorina Vacar: Lilato Linani Pilu-telele ni Sishemo, ye mwatasaa taba yeli “Niti Moicinceza Bupilo Bwa Batu.”

13. Lukona kubonisa cwañi kuli lwalata Jehova ni ba mwa lubasi lwaluna?

¹³ Jehova ki yena musimululi wa lubasi, mi ubata kuli lube ni tabo mwa lubasi. (Maef. 3:​14, 15) Kuli lube ni tabo ya luli, luswanela kueza lika zabata Jehova kuli lueze. Mukolwe kuli Jehova waitebuha buitomboli bomueza kuli mumusebeleze hamunze mubabalela ba mwa lubasi lwamina ni kubabonisa lilato ni likute.—Maro. 12:10.

MUSUSUEZE BABAÑWI KUBA NI MOYA ONE BANANI ONA MANAZARENI

14. Ki bo mañi sihulu boluswanela kuikataza kususueza ka manzwi aluna?

¹⁴ Batu kaufela babaketa kusebeleza Jehova kacenu batokwa kususuezwa ki lilato labona kuli baeze buitomboli bobuñwi. Ka linako zeñwi, kukona kulubela taata kueza cwalo. Lukona kutusa cwañi babañwi kuli baeze buitomboli bo? Lukona kueza cwalo ka kuitusisa manzwi asusueza. (Jobo 16:5) Kana kunani batu babañwi mwa puteho yamina bababata kunolofaza mupilelo wabona kuli baeze zeñata mwa sebelezo yabona ku Jehova? Kana kunani banana bomuziba bababonisa bundume  kuli bashutane ni babañwi kwa sikolo, niha kuli taata kueza cwalo? Kana kunani baituti ba Bibele kamba mizwale ni likaizeli babaeza ka taata kuli bazwelepili kusepahala niha balwaniswa ki ba mwa lubasi lwabona? Haike mueze momukonela kaufela kususueza mizwale ni likaizeli bao, ni kuitumela ku bona kabakala buitomboli ni bundume bobabonisa.—Fil. 4, 5, 7.

15. Babañwi batusize cwañi mizwale ni likaizeli baba mwa sebelezo ya nako kaufela?

¹⁵ Ka linako zeñwi, lwakona kufa lituso zeñwi kwa mizwale ni likaizeli baluna baba mwa sebelezo ya nako kaufela. (Liprov. 19:17; Maheb. 13:16) Zeo ki zona zanaabata hahulu kueza kaizeli wa musupali yapila kwa Sri Lanka. Kaizeli yo naaekelelizwe kwa penshini yahae, mi naabata kutusa likaizeli bababeli babali mapaina kuli bazwelepili mwa sebelezo yabona kusina taba ni muinelo wa kutokwa hande masheleñi one bakopana ni ona. Kacwalo, aikatulela kubafanga masheleñinyana kweli ni kweli ilikuli lisinyehelo zene babanga ni zona kabakala kuitusisa foni likwahelwe. Kaizeli yo unani moya omunde hahulu!

16. Lukona kuitutañi kwa tukiso ya Bunazareni ya kwaikale?

¹⁶ Kaniti luli, lwakona kuituta zeñata kwa mutala omunde one balutomezi Manazareni! Nihakulicwalo, tukiso yeo hape iluluta nto yeñwi ka za Ndataa luna wa kwa lihalimu, yena Jehova. Unani buikolwiso bwa kuli lubata luli kumutabisa ni kuli luezanga buitomboli ka kuitatela kuli lupile ka kulumelelana ni buitamo bone luezize hane luneezi bupilo bwaluna ku yena. Ulukutekile ka kululumeleza kubonisa lilato laluna ku yena. (Liprov. 23:​15, 16; Mare. 10:​28-30; 1 Joa. 4:19) Tukiso ya Bunazareni ibonisa kuli Jehova walemuhanga ni kuitebuha buitomboli boluezanga kuli lumusebeleze. Kacwalo, haike luikatulele kuzwelapili kusebeleza Jehova ka molukonela kaufela.