SILIMO ni silimo, batu babafitelela 6 milioni bayanga kwa mushitu o kwahule onani likota za sidare o mwa Sikuli sa Shima kwa Japan. Bayanga kwa sibaka sebanga kuli siipitezi hahulu sesibizwa Ise ili ko bayo lapelanga mulimu wa lizazi wa musali wa bulapeli bwa Sishinto yabizwa, Amaterasu Omikami, ili yese balapezi ka lilimo zebato ba 2,000. Batu babayo lapelelanga kwa sibaka seo, bakalanga pili kuikenisa ka kutapa kwa mazoho ni kwa mulomo. Kutuha fo, bayemanga fapilaa muyaho obaanga kuli uipitezi hahulu wo, ni kueza lizo za bulapeli zecwale ka kukubama, kukandelela, ni kulapela mulimu wa musali. * Bulapeli bwa Sishinto bwa lumeleza batu baba mwateñi kuba ni litumelo zeñwi, mi Mabudha, batu babañwi babatwi ki Bakreste, ni batu-tu feela baanga kuli kueza likezo za bulapeli bwa Sishinto habali kwa sibaka seo hakusika fosahala.

Bulapeli bobuñata bobuzibahala hahulu mwa lifasi, bunani libaka zecwalo, * mi batu babañata-ñata bayanga kwa libaka zeo. Mwa linaha zeñata mokunani batu babatwi ki Bakreste, kunani libaka zengiwa kuli liipitezi ili ko bayo lapelanga Jesu, Maria, ni bahalalehi. Libaka zeñwi zecwalo, lifumaneha mwa libaka zebulelwa kuli nekuezahalezi likezahalo kamba limakazo zeñwi zeñozwi mwa Bibele kamba mwa libaka mo kubulukelwanga lika zeñwi za bulapeli. Batu babañata bayanga kwa libaka zebaanga kuli liipitezi hahulu bakeñisa kuli balumela kuli bakona feela kuutwiwa ki Mulimu habalapelela kwa libaka zekenile. Babañwi bona baikutwanga kuli kuzamaya musipili omutelele kuya kwa libaka zecwalo kubonisa kuli banani cisehelo yetuna ya za bulapeli.

Kana litapelo ni likupo likona feela kuutwiwa ni kualabiwa haiba lifelwa kwa libaka zengiwa kuli liipitezi? Kana Mulimu waatabiswa ki cisehelo yebabonisanga batu babazamayanga misipili ya kuya kwa libaka zengiwa kuli liipitezi? Mi puzo yabutokwa hahulu yelutokwa kuipuza ki yakuli, kana Bakreste baswanela kuyo lapelelanga kwa libaka zengiwa kuli liipitezi? Kufumana likalabo kwa lipuzo zeo kuka lutusa kuziba moluswanela kuungela taba ya kulapelela kwa libaka zengiwa kuba zeipitezi ni kulutusa kuziba bulapeli bobutabisa Mulimu.

Puisano yanaabile ni yona Jesu ni musali wa Musamaria ibonisa ka mo Mulimu angela kulapelela kwa libaka zekenile kamba kwa libaka zengiwa kuba zeipitezi. Zazi leliñwi, Jesu naafita mwa muleneñi wa Samaria mi apumula kwa lisima lene lili bukaufi ni muleneñi obizwa Sikare. Akala kuikambota ni musali yanaatilo ka mezi kwa lisima leo. Hane banze baikambota cwalo, musali atalusa shutano yetuna yeneli mwahalaa bulapeli bwa Majuda ni bwa Masamaria.  Naabulezi kuli: “Bo kukwaa luna ne ba lapelelanga fa lilundu le; kono mina batu mu li, Jerusalema ki sona sibaka mo ba swanela ku lapelela batu.”—Joani 4:5-9, 20.

Lilundu lanaatalusa musali wa Musamaria yo, ki Lilundu la Gerizimi, lelifumaneha likilomita ze 50 kwa mutulo wa Jerusalema. Masamaria nebanani tempele kwa lilundu leo ili mone baezezanga mikiti yabona yecwale ka Paseka. Mwa sibaka sa kuisa hahulu pilu kwa kusaswalisana kone kuli teñi mwahalaa Majuda ni Masamaria, Jesu abulelela musali yo kuli: “U ni kolwe musali, nako ya taha yeo mina batu ha mu na ku lapelela Ndate fa lilundu le kamba mwa Jerusalema.” (Joani 4:21) Ao neli manzwi amande hahulu anaabulezwi ki Mujuda! Ki kabakalañi kulapelela Mulimu kwa tempele ni mwa Jerusalema hane kukafela?

Jesu naazwezipili kutalusa kuli: “Nako ya taha, mi ki yona ye, muta balapeli ba niti ba ka lapela Ndate ka moya ni ka niti, kakuli mane Ndate u bata ba ba cwalo kuli ba mu lapele.” (Joani 4:23) Ka lilimo zeñata, Majuda nebaanga tempele yetuna ya mwa Jerusalema sina sibaka sabona sa kulapelela. Nebayanga kwa sibaka seo halaalu ka silimo ili kuyofa matabelo ku Mulimu wabona Jehova. (Exoda 23:14-17) Kono Jesu naabulezi kuli lika zeo kaufela nelika cinca ni kuli “balapeli ba niti” nebaka lapela Mulimu “ka moya ni ka niti.”

Tempele ya Majuda neli muyaho luli one ufumaneha kwa sibaka sesiñwi sesizibahala. Kono moya ni niti haki lika zelukona kuswala kamba kubona, mi halifumanehi feela mwa sibaka silisiñwi. Kacwalo, Jesu naatalusa kuli Bakreste ba niti nebasa swaneli kulapelelanga feela mwa muyaho kamba kwa sibaka sesiñwi sesizibahala, ibe kwa Lilundu la Gerizimi, kwa tempele ya mwa Jerusalema, kamba kwa sibaka sifi kamba sifi sesingiwa kuba sesikenile.

Mwa puisano yahae ni musali wa Musamaria, Jesu hape naabulezi kuli “nako” yene kukaba ni cinceho yeo neisa “taha.” Nako yeo neika taha lili? Nako yeo neitile muta lifu la sitabelo sa Jesu nelifelisize mulapelelo wa Majuda one utomile fa Mulao wa Mushe. (Maroma 10:4) Kono Jesu hape naabulezi kuli: “Nako . . . ki yona ye.” Ki kabakalañi hanaabulezi cwalo? Bakeñisa kuli yena ka kuba Mesia nasaakalile kale kukubukanya balutiwa bane baka utwa taelo yanaabulezi ye, yeli: “Mulimu ki Moya, mi ba ba mu lapela ba lukela ku mu lapela ka moya ni ka niti.” (Joani 4:24) Kono cwale kulapela Mulimu ka moya ni ka niti kutalusañi?

Jesu hanaabulezi za kulapela Mulimu ka moya, naasatalusi kuli batu baswanela kumulapela ka mafulofulo atulile tikanyo. Kono naatalusa kuli baswanela kuzamaiswa ki Moya okenile wa Mulimu, ili olutusa kuutwisisa Bibele. (1 Makorinte 2:9-12) Mi niti  yanaatalusa Jesu ki zibo yenepahezi ya lituto za Bibele. Kacwalo, kuli bulapeli bwaluna buamuhelwe ki Mulimu, habuswaneli kuezezwa feela kwa sibaka sesiñwi sesiingiwa kuba sesiipitezi kono buswanela kulumelelana ni zeiluta Bibele ni kuetelelwa ki moya okenile.

Kacwalo, Bakreste baswanela kunga cwañi taba ya kuyanga kwa libaka zengiwa kuba zeipitezi zakulapelela teñi? Kunahanisisa taba yanaabulezi Jesu yakuli balapeli ba niti baswanela kulapela Mulimu ka moya ni ka niti, kulutusa kuutwisisa kuli Ndataa luna wa kwa lihalimu haatabeli bulapeli bobuezezwa kwa sibaka sifi kamba sifi sesingiwa kuba sesiipitezi kamba sesikenile. Kwandaa zeo, Bibele ilubulelela ka mo Mulimu angela taba yakuitusisa maswaniso mwa bulapeli. Ibulela kuli: “Mu sabe kwa sebelezo ya milimu ya maswaniso.” mi “mu itibelele kwa milimu ya maswaniso.” (1 Makorinte 10:14; 1 Joani 5:21) Kabakaleo, Mukreste wa niti haaswaneli kulapelela kwa sibaka sifi kamba sifi sesingiwa kuba sesikenile kamba ko kulapelwa maswaniso. Ki lona libaka, Bakreste ba niti habasa yangi kwa libaka zakulapelela teñi zengiwa kuli liipitezi, bakeñisa lika zeeziwanga teñi.

Kono taba yeo haitalusi kuli Linzwi la Mulimu lahanisa batu kuba ni sibaka sebatabela kwa kulapelela, kuitutela, ni kunahanisisa zebaituta. Batu baakona kuitusisa sibaka sakukopanela teñi sesilukisizwe hande ni sesikutekeha habaituta litaba za Mulimu. Mi hape kupanga libita la masitina ka mulelo wakuli muhupulelange fateñi mufu hakusika fosahala. Kueza cwalo, kubonisa feela kuli mwahupula mufu kamba kuli nemu mulata. Kono, kunga sibaka sesicwalo kuba sesikenile hahulu kamba kulapela maswaniso ni lika ze kwateñi, ki kulwanisa hahulu zanaabulezi Jesu.

Ka mukwa ocwalo, hamutokwi kuyanga kwa libaka zengiwa kuba zeipitezi ka kunahana kuli Mulimu ukautwa litapelo zamina hamuli kwa libaka zecwalo. Mi Mulimu haana kumitabela kamba kumifa limbuyoti kabakala kuyanga kwa libaka zecwalo. Bibele ilubulelela kuli Jehova Mulimu “Mulena wa lihalimu ni lifasi, ha ini mwa litempele ze ezizwe ka mazoho.” Kono taba yeo haitalusi kuli Mulimu ukwahule ni luna. Lwakona kumulapela mi waakona kuluutwa kusina taba ni ko luinzi kakuli “ha yo kwahule ni mañi ni mañi wa luna.”—Likezo 17:24-27.