Kana Mwa Taleleza Za Buineelo bwa Mina?
Kana Mwa Taleleza Za Buineelo bwa Mina?
“Se mu eza kaufela, mu si eze ka pilu, inge mu ezeza Mulena isi batu.”—MAKOLOSE 3:23.
1. Mwa miinelo ya silifasi, linzwi la “ku ineela” li talusañi?
BABAPALI ba fitanga cwañi fa ku eza hande ka ku fitisisa? Mwa lipapali za mbola, za ku mata, kamba ze ñwi kaufela, babapali ba bande ka ku fitisisa ba winanga fela ka ku ba ni buineelo bo bu tezi. Ku itukiseza hande kwa mubili ni mwa munahano ki kwa butokwa hahulu. Nto yeo i lumelelana hahulu ni taluso ye ñwi ya linzwi la “ku ineela,” ili “ku isa hahulu pilu kwa muhupulo kamba kezo ye ñwi.”
2. Linzwi la “buineelo” mwa Bibele li talusañi? Mu fe mutala.
2 Kono linzwi la “buineelo” li talusañi ka ku ya ka Bibele? Linzwi la “ineela” li tolokilwe ku zwa fa linzwi la Siheberu le li na ni taluso ya ku “ikauhanya; ku kauhanywa; ku zwa.” * Mwa Isilaele ya kwakale, Aruni, muprisita yo muhulu n’a beile fa kuwani ya hae “sibala se si kenile [“sa buineelo,” NW].” Sibala seo ne li sa gauda ye benya fo ne ku ñozwi manzwi a Siheberu a’ li “Ku [Muñ’a] Bupilo ku kene.” Nto yeo ne i hupulisa muprisita yo muhulu kuli a si ke a eza nto ye n’e ka shwaulisa Sibaka se si kenile “kakuli oli ye toziswa ya Mulimu wa hae [ne i li] fa toho ya hae, i mu sumekezi kwa buprisita.”—Exoda 29:6; 39:30; Livitike 21:12.
3. Buineelo bu lukela ku ama cwañi muzamao wa luna?
3 Lwa kona ku bona mwa taba ye kuli buineelo ki nto ye tuna. Bu talusa kuli mutu u na ni ku itakaleza ku zibahala ku ba mutang’a Mulimu, mi bu tokwa ku ba ni muzamao o kenile. Kacwalo, lwa kona ku bona libaka muapositola Pitrosi ha n’a bonisize manzwi a n’a bulezi Jehova kuli: “Mu be ba ba kenile, kakuli Na ni Ya-Kenile.” (1 Pitrosi 1:15, 16) Ka ku ba Bakreste ba ba ineezi, lu na ni buikalabelo bo butuna bwa ku taleleza za buineelo bwa luna, ili ku sepahala ku isa kwa mafelelezo. Kono ki lifi ze amiwa mwa buineelo bwa Sikreste?—Livitike 19:2; Mateu 24:13.
4. Lu fita cwañi fa ku eza buineelo, mi bu kona ku likanyezwa kwañi?
4 Ha se lu bile ni zibo ye nepahezi ka za Jehova Mulimu ni milelo ya hae ni ka za Jesu Kreste ni kalulo y’a peta mwa milelo yeo, lwa ikatulela ka butu kuli lu ka sebeleza Mulimu ka pilu, kutwisiso, moya, ni m’ata a luna kaufela. (Mareka 8:34; 12:30; Joani 17:3) Nto yeo mane i kana y’a ngiwa kuli ki tamo ya ka butu, ili ku ineela ka ku tala ku Mulimu. Buineelo bwa luna ne bu si ka tahiswa ki maikuto fela. Ne bu ezizwe hamulaho wa ku lapela ni ku nahanisisa hande ka ku itusisa m’ata a luna a ku nahana. Kacwalo, ne si katulo ya swalelele. Ha lu koni ku ba inge mutu ya kala ku lima simu, mi ha fita fahali-hali wa itulela kabakala kuli kuti ki musebezi o mutuna kamba kabakala kuli kutulo i bonahala kuli i kwahule hahulu kamba kuli ha ku zibahali hande kuli i ka ba teñi luli. Mu nyakisise mitala ya ba bañwi ba ba ‘sweli ka mazoho sikekele’ sa buikalabelo bwa teokratiki mwahal’a linako ze t’ata.—Luka 9:62; Maroma 12:1, 2.
Ne Ba Si ka Tuhela Buineelo bwa Bona
5. Jeremia n’a li cwañi mutala o ipitezi wa mutang’a Mulimu ya ineezi?
5 Musebezi wa Jeremia wa bupolofita ne u tandile lilimo ze fitelela 40 (647-607 B.C.E.), mi n’e si musebezi o bunolo. N’a ziba hande-nde bufokoli bwa hae. (Jeremia 1:2-6) N’a tokwa bundume ni pilu-telele kuli a sebelisane ka zazi ni batu ba Juda be ne ba ngangatezi litoho. (Jeremia 18:18; 38:4-6) Niteñi, Jeremia a sepa Jehova Mulimu, mi yena a mu tiisa kuli mane a ba mutang’a Mulimu ya ineezi luli.—Jeremia 1:18, 19.
6. Muapositola Joani n’a lu tomezi mutala mañi?
6 Ku cwañi ka za Joani, muapositola ya sepahala, ili y’o mwa bucembele bwa hae n’a lelekezwi mwa sioli sa Patmosi se si maswe kabakala ku bulela “Linzwi la Mulimu, ni kabakala ku paka Jesu”? (Sinulo 1:9) N’a itiisize mi a taleleza za mayemo a hae a buineelo ka ku ba Mukreste ka lilimo ze bat’o eza 60. N’a zwezipili ku pila ku fitela mane ni hamulaho wa ku sinyiwa kwa Jerusalema ki mpi ya Maroma. N’a bile ni tohonolo ya ku ñola buka ya Evangeli, mañolo a malalu a’ buyelezwi, ni buka ya Sinulo, ili m’o ku yona n’a bonezi cimo ndwa ya Armagedoni. Kana n’a itulezi ha n’a boni kuli Armagedoni ne i si ke ya taha inge a sa pila? Kana n’a tepelezi? Kutokwa, Joani n’a zwezipili ku sepahala ku isa lifu, ka ku ziba kuli nihaike ‘nako ne i li fakaufi,’ talelezo ya lipono za hae ne i ka taha hasamulaho.—Sinulo 1:3; Daniele 12:4.
Mitala ya Buineelo ya mwa Linako za Cwale
7. Muzwale yo muñwi n’a li cwañi mutala o munde wa buineelo bwa Sikreste?
7 Mwa linako za cwale, likiti-kiti za Bakreste ba ba sepahala ba kumalezi buineelo bwa bona ka cisehelo niha ba si ka zwelapili ku pila ku to fita fa ku bona Armagedoni. Yo muñwi wa ba ba cwalo ki Ernest E. Beavor wa kwa England. N’a bile Paki ka 1939 kwa makalelo a Ndwa ya Lifasi ya bubeli. A tuhela musebezi o munde wa ku ba muswanisi mwa kampani ye n’e hatisa lika mi a kena mwa bukombwa bwa ka nako ye tezi. Kabakala ku buluka buikambuso bwa hae bwa Sikreste, a tamiwa ka lilimo ze peli. Lubasi lwa hae ba mu tusa, mi ka 1950, bana ba hae ba balalu ba ya kwa Sikolo sa Gilead sa Bibele sa Watchtower, kwa New York, ku yo ituta za bulumiwa. Muzwale Beavor n’a na ni cisehelo ye tuna mwa ku kutaza kuli mane balikani ba hae ba kala ku mu biza Armageddon Ernie (Ernest ya Lata Hahulu Armagedoni.) A taleleza za buineelo bwa hae, mi mane ku yo fita fa lifu la hae ka 1986, n’a nz’a zibahaza za bukaufi bwa ndwa ya Mulimu, yona ya Armagedoni. N’a si k’a nga buineelo bwa hae ku ba tumelelano ya ka nakonyana ni Mulimu! *—1 Makorinte 15:58.
8, 9. (a) Ki mutala mañi o n’o filwe ki buñata bwa mitangana ba mwa Spain mwa puso ya Franco? (b) Ki lipuzo mañi ze swanela ku buziwa?
8 Mutala o muñwi wa cisehelo ye n’e tuka ki wa kwa Spain. Mwa puso ya Franco (1939-75) mianda-nda ya mikulwani ba Lipaki ba ba ineezi ne ba ikatulezi ku ikambusa ka Sikreste. Buñata bwa bona ne ba pikile litolongo za masole ka lilimo ze lishumi kamba ku fitelela. Paki yo muñwi ya bizwa Jesús Martín, mane a pika lilimo ze 22 mwa tolongo ha ku balwa mutamelo ni mutamelo. N’a lindauzwi maswe ha n’a li mwa tolongo ya masole kwa mutulo wa Africa. Zeo kaufela ne li li t’ata, kono a tiya.
9 Hañata, bona mitangana bao ne ba sa zibi haiba ne ba ka be ba lukuluzwi, kakuli ne ba nze ba zwela fela pili ku atulelwa tolongo. Niteñi, ba zwelapili ku sepahala ni ku tukufalelwa mwa bukombwa ha ne ba nze ba tamilwe. Ka 1973, lika ha li kala ku ba hande, buñata bwa bona Lipaki bao, ili bao n’e se ba li mwa lilimo za buhulu za kwa makalelo a ma-30, ne ba lukuluzwi ku zwa mwa tolongo. Ba kenelela fela mwa bukombwa bwa ka nako ye tezi, mi ba bañwi ku bona ba ba mapaina ba ba ipitezi ni baokameli ba maeto. Ne ba talelelize za buineelo bwa bona ha ne ba li mwa tolongo, mi buñata bwa bona ba zwezipili ku eza cwalo ku zwa fo ba lukululezwi. * Luna bo kacenu? Kana lwa sepahala ku za buineelo bwa luna sina basepahali bao?—Maheberu 10:32-34; 13:3.
Mubonelo o Munde ka za Buineelo bwa Luna
10. (a) Lu swanela k’u nga cwañi buineelo bwa luna? (b) Jehova u’ nga cwañi sebelezo ya luna ku yena?
10 L’u nga cwañi buineelo bwa luna ku Mulimu bwa ku eza tato ya hae? Kana ki yona nto ya butokwa ka ku fitisisa mwa bupilo bwa luna? Ku si na taba ni miinelo ya luna, ibe kuli lu banana kamba ba bahulu, lu mwa linyalo kamba lu makwasha, lu iketile kamba lwa kula, lu like ka t’ata ku taleleza za buineelo bwa luna, ka mo i lu koniseza miinelo ya luna. Mwendi miinelo ya mutu yo muñwi ya mu konisa ku ba mwa sebelezo ya ka nako ye tezi ka ku ba paina, mubeleki ya itatela kwa mutai wa Watch Tower Society, mulumiwa, kamba muokameli wa maeto. Kono bashemi ba bañwi bona, ba kona ku ba ba ba patehile hahulu, ku babalela lubasi kwa mubili ni kwa moya. Kana Jehova u’ nga kuli lihoranyana ze ba sebeza mwa bukombwa ka kweli haki za butokwa inge ze ñata z’a sebeza mutanga wa ka nako ye tezi? Kutokwa. Mulimu ni kamuta h’a libeleli kuli lu mu fe ze lu si na. Muapositola Paulusi n’a file sikuka se: “Ku lata ha ku li teñi mwa pilu, mutu u lumelelwa ka s’a sweli, isi ka s’a tokwile.”—2 Makorinte 8:12.
11. Puluso ya luna i itingile fañi?
11 Ka mo ku inezi kaufela, puluso ya luna ha i si ka itinga ku ze lu kana lwa eza kaufela. I itingile fa sishemo se si si ka libelelwa sa Jehova ka Kreste Jesu, Mulen’a luna. Paulusi n’a talusize hande kuli: “Kaufela ba ezize sibi, mi ba kauhezwi kwa kanya ya Mulimu; mi ba beiwa ba ba lukile fela, ka sishemo sa hae, ka ku liululwa ki Jesu Kreste.” Nihakulicwalo, misebezi ya luna i bonisa kuli lu na ni tumelo ye tiile mwa lisepiso za Mulimu.—Maroma 3:23, 24; Jakobo 2:17, 18, 24.
12. Ki kabakalañi ha lu sa swaneli ku bapanya sebelezo?
12 Ha lu tokwi ku bapanya nako ya luna ni ya ba bañwi ye lu sebeleza Mulimu, ku abela lihatiso za Bibele, kamba palo ya lituto za Bibele ze lu zamaisa. (Magalata 6:3, 4) Ku si na taba ni ze lu peta mwa bukombwa bwa Sikreste, kaufel’a luna lu na ni ku hupula manzwi a Jesu a’ kokobeza a’ li: “Ka mukwaocwalo ni mina ha mu ezize ze mu laezwi kaufela, mu bulele, mu li: Lu batanga ba ba si na tuso, lu ezize ze ne lu tamehile ku eza.” (Luka 17:10) Ki hakai luli fo lu kona ku bulelela kuli lu ezize ‘ze lu laezwi kaufela’? Kacwalo puzo ki ya kuli, Sebelezo ya luna ku Mulimu i swanela ku ba ye cwañi?—2 Makorinte 10:17, 18.
Ku Ezisa Lizazi le Liñwi ni le Liñwi ku Ba La Butokwa
13. Ki mubonelo mañi o lu lukela ku ba ni ona ha lu nze lu taleleza za buineelo bwa luna?
13 Hamulaho wa ku fa kelezo kwa basali, banna, bana, bashemi, ni batanga, Paulusi u ñola kuli: “Se mu eza kaufela, mu si eze ka pilu, inge mu ezeza Mulena isi batu; inze mu ziba kuli mu ka amuhela ku Mulena mupuzo wa ku yola sanda. Mu sebeleze Kreste Mulena.” (Makolose 3:23, 24) Ze lu peta kaufela ha lu sebeleza Jehova, ha lu li ezezi ku tabisa batu. Lu lika ku sebeleza Mulimu ka ku latelela mutala wa Jesu Kreste. Bukombwa bwa hae bo ne bu li bo bu kuswani n’a bu ezize ka putako.—1 Pitrosi 2:21.
14. Pitrosi n’a file temuso mañi ka za mazazi a maungulelo?
14 Muapositola Pitrosi ni yena n’a bonisize ku ba ni moya wa putako. Mwa liñolo la hae la bubeli, n’a lemusize kuli mwa mazazi a maungulelo, ne ku ka ba ni basheununi—bakwenuheli ni bahononi—ili bao, ka mo ba latela, ne ba ka shangumuna lipuzo ka za ku ba teñi kwa Kreste. Niteñi, Pitrosi n’a ize: “Mulena h’a liyehisi lisepiso za hae, mo ba hupulela ba bañwi kuli ki ku liyeha; kono u sa isa nako kwapili kabakala luna; kakuli h’a lati ba bañwi ha ba ka timela, kono u lata kuli kaufela ba kene mwa ku baka. Lizazi la Mulena li ka taha sina lisholi.” Ee, lizazi la Jehova li ka taha luli. Kacwalo, ka zazi lu ise mamelelo ku za kuli tumelo ya luna mwa lisepiso za Mulimu i tiile cwañi.—2 Pitrosi 3:3, 4, 9, 10.
15. Lu swanela ku bona cwañi lizazi ni lizazi la bupilo bwa luna?
15 Kuli lu taleleze za buineelo bwa luna ka tokomelo ye tuna, lu itusise zazi ni zazi kwa ku lumbeka Jehova. Kwa mafelelezo a lizazi ni lizazi, kana lwa kona ku tatuba ni ku bona kuli ku na ni se lu ezize ka nzila ye ñwi mwa ku bonisa bukeni bwa libizo la Mulimu ni ku zibahaza taba ye nde ya Mubuso? Mwendi ne li ka muzamao wa luna o kenile, makande a luna a yahisa, kamba buiyakato bwa luna bwa ka lilato kwa lubasi ni balikani ba luna. Kana ne lu itusisize linako ze n’e fumanehile kwa ku abana sepo ya luna ya Sikreste ni ba bañwi? Kana ku na ni mutu ye lu tusize ku nahanisisa hahulu ka za lisepiso za Mulimu? Haike ka zazi, lu buluke se siñwi sa butokwa kwa moya, ili ku eza inge ba ba toma pulukelo ye tuna ya mali mwa panga ya kwa moya.—Mateu 6:20; 1 Pitrosi 2:12; 3:15; Jakobo 3:13.
Mubonelo wa Mina U Si ke wa Fokola
16. Satani u lika ku fokolisa buineelo bwa luna ku Mulimu ka linzila lifi?
16 Lu pila mwa linako ze zwelapili ku ba ze t’ata kwa Bakreste. Satani ni b’a sebelisana ni bona ba lika ku lyanganisa shutano ye mwahal’a bunde ni bumaswe, bukeni ni ku silafala, muzamao o munde ni o maswe, mikwa ye lukile ni ye si ka luka. (Maroma 1:24-28; 16:17-19) U ezisize kuli lipilu ni minahano ya luna li silafazwe ka ze lu keta ku buha fa televishini ni ka Intaneti ya fa kompyuta. Mubonelo wa luna wa kwa moya u kona ku foufala kamba ku siliwa kuli mane lu palelwe ku lemuha makilikicani a hae. Haiba lu keshebisa lika za kwa moya, katulo ya luna ya ku taleleza za buineelo bwa luna i kona ku fokola mi m’ata e lu sweli “sikekele” ka ona a kona ku fukuzeha.—Luka 9:62; Mafilipi 4:8.
17. Kelezo ya Paulusi i kona cwañi ku lu tusa ku buluka silikani sa luna ni Mulimu?
17 Kacwalo, manzwi ao Paulusi n’a bulelezi ba mwa puteho ya kwa Tesalonika ki a swanela cwale, a’ li: “Se si latwa ki Mulimu kikuli mu be ba ba kenile, mi mu ipabalele kwa buhule; kuli mutu ni mutu ku mina a zibe ku buluka mubili wa hae u li o kenile, o kutekeha. Mu si ke mwa u neela u ya ka litakazo ze maswe, sina bahedeni ba ba sa zibi Mulimu.” (1 Matesalonika 4:3-5) Muzamao o maswe u ezisize ba bañwi, ili be ne ba keshebisize buineelo bwa bona ku Mulimu, ku zwisiwa mwa puteho ya Sikreste. Ne ba tuhelezi silikani sa bona ni Mulimu ku fokola, mi ba tuhela ku m’u nga ku ba wa butokwa mwa bupilo bwa bona. Kono Paulusi n’a ize: “Mulimu s’a lu bizelize, hasi mikwa ye masila kono ki ku kena. Kabakaleo, ya shwaula zeo, h’a shwauli mutu fela, kono Mulimu, Yena ya lu file Moya wa hae o Kenile.”—1 Matesalonika 4:7, 8.
Tundamo ya Mina ki Ifi?
18. Tundamo ya luna i lukela ku ba ifi?
18 Haiba lwa lemuha kuli buineelo bwa luna ku Jehova Mulimu ki nto ya butokwa, ki sifi se lu lukela ku tundamena ku eza? Tundamo ya luna ye tuna i lukela ku ba ya ku ba ni lizwalo le li kenile ku za muzamao ni za bukombwa bwa luna. Pitrosi n’a elelize kuli: “Mu be ni lizwalo le linde; kuli mwa litaba ze ba mi sawana inge mu lisinyi, ba ba seba mizamao ya mina ye minde ku Kreste, ba fumane ku swaba.” (1 Pitrosi 3:16) Mwendi lu ka nyandiswa kabakala muzamao wa luna wa Sikreste, kono Kreste ni yena n’a nyandisizwe kabakala tumelo ni busepahali bwa hae ku Mulimu. Pitrosi n’a ize: “Cwale ka ku bona kuli Kreste u utwile butuku mwa mubili kabakala mina, mu itiise ka muhupulo wo ni mina; kakuli ya utwile butuku mwa mubili, u tobohile sibi.”—1 Pitrosi 4:1.
19. Ki lifi ze lu bata kuli lu bulelwe ka zona?
19 Kaniti, tundamo ya luna ye tiile ya ku taleleza za buineelo bwa luna i ka lu sileleza kwa malaba a lifasi la Satani le li kula kwa moya, kwa muzamao, ni kwa mubili. Kono kwand’a seo, lu ka kolwa ka ku tiya kuli Mulimu wa lu tabela, mi yeo ki nto ye nde hahulu ku fita nto ifi kamba ifi ya kona ku lu fa Satani ni b’a sebelisana ni bona. Kacwalo, ni kamuta ku si ke kwa bulelwa kuli lu tuhezi lilato le ne lu na ni lona ha ne lu itutile niti lwa pili. Kono, lu bulelwe sina mo ne ba bulelezwi be ne ba li mwa puteho ya kwa Tayatira ya mwa lilimo za mwanda wa pili, kuli: “Ni ziba misebezi ya hao, ni lilato la hao, ni tumelo ya hao, ni sebelezo ya hao, ni ku tiya pilu kwa hao; ni kuli misebezi ya hao ya mafelelezo ki ye miñata ku ya pili.” (Sinulo 2:4, 18, 19) Ee, lu si ke lwa enya fela ku za buineelo bwa luna, kono lu be ni “ku tukufalelwa mwa moya,” inge lu cisehezi ku isa kwa mafelelezo—mi mafelelezo a fakaufi.—Maroma 12:11; Sinulo 3:15, 16.
[Litaluso za kwatasi]
^ para. 2 Mu bone The Watchtower ya April 15, 1987, likepe 31.
^ para. 7 Kuli mu bale litaba ze ñata ka za bupilo bwa Ernest Beavor, Mu bone The Watchtower ya March 15, 1980, makepe 8-11.
^ para. 9 Mu bone Yearbook of Jehovah’s Witnesses ya 1978, makepe 156-8, 201-18, ye hasanyizwe ki Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc.
Kana Mwa Hupula?
• Buineelo bu ama lika mañi?
• Ki mitala mañi ya kwakale ni ya cwale ya batanga ba Mulimu be ne ba ineezi ye swanela ku likanyiswa?
• Lu swanela k’u nga cwañi sebelezo ya luna ku Mulimu?
• Tundamo ya luna ku za buineelo bwa luna ku Mulimu i swanela ku ba ifi?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 15]
Jeremia n’a zwezipili ku sepahala niha n’a nyandisizwe hahulu
[Siswaniso se si fa likepe 16]
Ernest Beavor n’a tomezi bana ba hae mutala ka ku ba Mukreste ya n’a na ni cisehelo
[Siswaniso se si fa likepe 17]
Mianda-nda ya Lipaki ba micaha be ne ba li mwa litolongo za mwa Spain ne ba zwezipili ku sepahala
[Maswaniso a fa likepe 18]
Ka lizazi ni lizazi, lu tahise se siñwi sa butokwa ku za kwa moya