Sitoyo Se Si Swanela ni Se Si sa Swaneli

BIBELE i nyaza mutu ya toya yo muñwi. Kwa neku le liñwi, i talusa sitoyo seo batanga ba Mulimu ba lukela ku ba ni sona.

Kuli mutu a utwisise hande m’o Mulimu a ngela sitoyo, u tokwa ku lemuha kuli linzwi la “sitoyo” mwa Mañolo li na ni litaluso ze sikai. Ikana ya ba sitoyo se situna hahulu, ili kasumatondo kao hañata ka kopanyelezanga teñi kaiñole. Sitoyo se si cwalo si kana sa ca mutu ku eza kuli mane u bata ku eza maswe y’a toile. Linzwi la “sitoyo” hape li kona ku talusa ku sa tabela ko kutuna kw’a na ni kona mutu kono ili ka ku sa lela ku eza maswe mutoiwa. S’a bata fela ki ku pima mutoiwa kabakala ku mu nyenya. Bibele hape i itusisa linzwi la “sitoyo” ili ku talusa ku sa lata hahulu.—Genese 29:31, 33; Deuteronoma 21:15, 16.

Sitoyo Se Si sa Swaneli

Mulao wa Mulimu kwa Isilaele n’o ize: “U si ke wa toya wahenu mwa pilu ya hao.” (Livitike 19:17) Mutu ya n’a itahisa kwa minzi ya masabelo ku to silelezwa teñi ka libaka la kuli u bulaile mutu kono isi ka bomu n’a kona fela ku lumelezwa ku sabela teñi haiba mutu ya bulaile y’o n’e li ya n’a si ka toya pili.—Deuteronoma 19:4, 11-13.

Kelezo ya Jesu ya ku lata lila za mutu i lumelelana hahulu ni ze a bulela luli Mañolo a Siheberu. (Mateu 5:44) Jobo ya sepahala n’a lemuhile kuli ku tabiswa maswe ko ku tiswa ki kaiñole kabakala kozi ye wezi mutu ya n’a mu toile ne ku siyo hande. (Jobo 31:29) Mulao wa Mushe n’o file Maisilaele buikalabelo bwa ku tusa Maisilaele ba bañwi be ne ba kana b’a nga kuli ki lila za bona. (Exoda 23:4, 5) Ku fita ku taba sila h’a tahelwa ki kozi, batanga ba Mulimu ba laelwa kuli: “Sila sa hao ha si lapile u si fe buhobe; ha si shwile linyolwa u si fe mezi, si nwe.”—Liproverbia 25:21.

Muhupulo wa kuli lila ne li lukela ku toiwa n’e li o muñwi wa ze ne ba kopanyize kwa mulao wa Mulimu baluti ba sizo ba Majuda. Bakeñisa kuli Mulao n’o laezi Maisilaele ku lata bahabo, baluti bao ne ba ize seo ne si talusa ku toya lila za bona. (Livitike 19:18) Manzwi a “mulikani” ni “wahabo” n’a til’o ngiwa kuli n’a itusiswa fela kwa Majuda, hailif’o ba bañwi kaufela ne ba ngiwa ku ba lila ka sizo. Kabakala mo ne ba utwisiseza linzwi la “wahenu” ka sizo sa bona ni ka ku ya ka sizo se ne si tahisize kuli bamacaba ba toiwe, kwa iponelwa ka bunolo libaka ha ne ba ekelize manzwi a n’a si ka lumelezwa a’ li “mi u toye ya ku toile” kwa mulao wa Mulimu.—Mateu 5:43.

Ka ku fapahana, Mukreste u mwa tamo ya ku lata lila za hae, ili ku talusa batu ba  ba ikeza lila za hae. Lilato le li cwalo (a·gaʹpe mwa Sigerike) ha li tiswi ki maikuto a ka sipundumukela a tulile tikanyo, mi ha li si ka toma fela fa ku tabela mutu, ka mo li ngelwanga hañata. Kono ki lilato la nyangela ili l’a ikapeleza ku bonisa mutu kakuli ki sona sikuka, swanelo, ni tukelo. Ki lilato le li ezisa mutu ku bata za bunde bwa ba bañwi ka ku ya ka ze lukile.

A·gaʹpe (lilato) li tula litoyano za ka butu, mi ha li lumelezi litoyano zeo ku tahisa kuli mutu a tuhele likuka ze lukile ni ku yolisa misuha. Haili ka za ba ba mu lwaniseza mupilelo wa hae wa Sikreste ni ku mu nyandisa, ili ba ba eza cwalo kabakala kutokwa kutwisiso, mutanga wa Mulimu y’o mane u ka lapelela ba ba cwalo kuli meto a bona a apuhe kuli ba kone ku bona niti ka za Mulimu ni milelo ya Hae.—Mateu 5:44.

Mu Pime Sitoyo Se Si sa Swaneli

Batu be ne ba toyananga pili ba tuhela ku eza cwalo ha ba ba Bakreste. (Tite 3:3) Ya toya wahabo u sa zamaya mwa lififi, mi niha ipapata kuli w’a lata Mulimu, wa ipuma. Ku toya wahabo mutu ku swana ni ku mu bulaya.—1 Joani 4:20; 3:15.

Maikuto a’ fitelezi a kona ku ezisa mutu k’u nga lilato ni sitoyo ka ku sa itikanelela. Ku bonahala kuli ne ku li cwalo ku Davida ka mwa n’a ngela mwan’a hae Abisalomi. (2 Samuele 18:33; 19:1-6) Kacwalo, ni “ya tokwisa mwan’a hae tupa u mu toile; kono ya mu lata, u mu nata a sa li yo munyinyani.”—Liproverbia 13:24.

Ka ku sa isunya mwa litaba za ba bañwi ni ka ku ba beya mwa munahano h’a lilato, mutu wa kona ku pima ku ipatiseza sitoyo. Kabakaleo, kelezo ki ye: “Liutu la hao li si ke la hata-hata mwa ndu ya wahenu, a ka suhana a ku tinwa, mi a ku toya.”—Liproverbia 25:17.

Sitoyo Se Si Swanela

Mwa miinelo ni ka linako ze ñwi, ku toya kwa swanela. “Ku na ni nako ya ku lata, ni nako ya ku toya.” (Muekelesia 3:1, 8) Mane ni Jehova u bulelwa kuli n’a toile Isau. (Malaki 1:2, 3) Kono Mulimu f’o h’a koni ku bulelwa kuli ki ya lunya. Isau n’a bonisize kuli n’a sa swaneli ku latiwa ki Jehova kakuli n’a shwauzi buhulu bwa hae ni ku bu lekisa. A lekisa cwalo ni lisepiso za Mulimu ni limbuyoti ze ne li ka taha ka zona. Hape, n’a lelile ku bulaya munyan’a hae Jakobo.—Genese 25:32-34; 27:41-43; Maheberu 12:14-16.

Ka ku bata ku sepahala ka maniti ku Jehova, batanga ba hae ba toya batu ni lika z’a toya yena. Walisamu n’a ñozi kuli: “[Muñ’a] Bupilo, hasi mo ni ba toyezi ba ba ku toile! Hasi mo ni swabezi ka ba ba ikuhumuseza Wena! Ni ba toile ka sitoyo luli sa ku feleleza, ni ba talima kuli ki lila ku na.”—Samu 139:21, 22.

Kono sitoyo seo hasi bati ku eza maswe ba bañwi mi hasi swani ni sitela kamba kaiñole. Ki sitoyo sa ku toya ze maswe, ili ku li toya ku feleleza, ku pima bumaswe ni batu ba ba toile hahulu Jehova. (Maroma 12:9, 17, 19) Bakreste ba eza ka swanelo ha ba toya ba ba li lila ze muñañatoho za Mulimu, ba ba cwale ka Diabulosi ni badimona ba hae, hamohocwalo ni batu ba ba lwanisa Jehova ka bomu.

Hailif’o Bakreste ha ba lati ba ba fetula sishemo se situna sa Mulimu ku si eza buozwa, ha ba toyi batu ba ba eza bumaswe kono ili ba ba swanela ku shwelwa makeke. Ha ba toyi baezalibi ba ba baka, kono ba toya kezo ye maswe ye ba ezize, ee, “mane ni kubo ye na ni masil’a nama.”—Juda 4, 23.