Kana Mu Na ni Moya O Sa Shwi?

MUAPOSITOLA Paulusi n’a ñozi kuli, “Liñolo kamukana li tahile ka Moya wa Mulimu, mi li na ni tuso kwa ku luta, ni ku kolisa, ni ku nyaza, ni ku hulisa ka ku luka.” (2 Timotea 3:16) Ee, Bibele ki buka ya niti ye zwa ku Mulimu wa niti, Jehova.—Samu 83:18.

Bakeñisa kuli Jehova ki yena Mubupi wa lika kaufela, ku kopanyeleza ni batu, w’a ziba hande se si ezahala ku luna ha lu shwa. (Maheberu 3:4; Sinulo 4:11) Mi mwa Linzwi la hae le li buyelezwi, yona Bibele, u file likalabo za niti mi ili ze kolwisa kwa lipuzo ze ama bupilo hamulaho wa lifu.

Moya Ki Nto Mañi?

Mwa Bibele, manzwi a tolokilwe kuli “moya” sihulu a talusa “puyelo.” Kono seo si ama nto ye fita kezo ya ku buyela fela. Ka mutala, muñoli wa Bibele Jakobo u li: ‘Mubili ha u si na moya u shwile.’ (Jakobo 2:26) Kacwalo, moya ki yona nto ye pilisa mubili.

M’ata a ku pilisa ao ha koni ku ba fela puyelo, kamba moya, o zamaya mwa maswafu. Kabakalañi? Kakuli ku buyela ha se ku felile, bupilo bu siyala mwa liselusi za mwa mubili ka nakonyana—“ka mizuzu i sikai,” ka ku ya ka buka ye bizwa The World Book Encyclopedia. Kabakaleo, ku wetulula mutu kwa konahala. Kono m’ata a bupilo a sa fela fela mwa liselusi za mwa mubili, buikatazo kaufela bwa ku wetulula bupilo ha ku na se bu kona ku peta. Moya kaufela o mwa lifasi ha u koni ku wetulula nihaiba selusi i liñwi. Kacwalo, moya ki m’ata a bupilo a sa bonwi—ili m’ata a bupilo a konisa liselusi ku ba ze pila. M’ata a bupilo ao a fepiwa ki ku buyela.—Jobo 34:14, 15.

Kana moya w’o u sebeza fela kwa batu? Bibele i lu tusa ku fita fa kutwisiso ye utwahala mwa taba yeo. Mulena Salumoni ya butali n’a lumezi kuli batu ni lifolofolo “moyo wa bona ki u li muñwi,” mi n’a buzize kuli: “Ya ziba kana moyo [moya, NW] wa mutu u kambamela kwa lihalimu, ni moyo [moya, NW] wa folofolo kana u shetumukela mwatas’a lifasi, ki mañi?” (Muekelesia 3:19-21) Kacwalo lifolofolo ni batu kaufela li bulelwa ku ba ze na ni moya. Seo si kona ku ba cwañi cwalo?

 Moya, kamba m’ata a bupilo, a kona ku bapanywa kwa m’ata a malaiti a zamayanga mwa mushini kamba mwa sipangaliko. Malaiti a’ sa bonahali ao a kona ku itusiswa kwa ku peta misebezi ye fitana-fitana, ka ku ya ka mufuta wa sipangaliko se a fa m’ata ao. Ka mutala, sitofu sa malaiti si kona ku tahisa mufutumala, kompyuta i kona ku zamaisa litaba, mi televishini i kona ku tahisa maswaniso ni mulumo. Niteñi, malaiti ona ni kamuta h’a bi ni sibupeho sa sipangaliko se a fa m’ata. A zwelapili ku ba m’ata fela. Ka ku swana, m’ata a pilisa h’a bi ni sibupeho sa sibupiwa se a pilisa. H’a na butu mi h’a na m’ata a ku nahana. Batu ni lifolofolo “moyo [moya, NW] wa bona ki u li muñwi.” (Muekelesia 3:19) Kacwalo, mutu h’a shwa moya wa hae ha u zwelipili ku pila mwa muinelo u sili sina sibupiwa sa kwa moya.

Kacwalo, bafu ba mwa muinelo mañi? Mi ki sika mañi se si ezahala kwa moya mutu h’a shwa?

“U ka Kutela Mwa Liluli”

Mutu wa pili, Adama, ha n’a lobile taelo ya Mulimu ka bomu, N’a bulezi ku yena kuli: “U ka ca buhobe ka mifufuzo ya pata ya hao, mane u kutele mwa mubu wo u zwisizwe ku ona; kakuli u liluli, mi u ka kutela mwa liluli.” (Genese 3:19) Adama n’a li kai pili Mulimu a si ka mu bupa kale ka liluli? N’a siyo! N’a sa pili. Kacwalo Jehova Mulimu ha n’a bulezi kuli Adama n’a ka ‘kutela mwa mubu,’ n’a talusa kuli Adama n’a ka shwa ni ku kutela kwa lika za mwa mubu. Adama n’a si ke a shimbulukela kwa liluko la moya. Fa lifu Adama n’a si ke a ba teñi. Koto ya hae ne li lifu—ku sa ba teñi kwa bupilo—isi ku shimbulukela kwa liluko le liñwi.—Maroma 6:23.

Ku cwañi ka za ba bañwi ba ba shwile? Muinelo wa ba ba shwile u taluswa ka ku utwahala kwa Muekelesia 9:5, 10, ko lu bala kuli: “Ba ba shwile ha ba na se ba ziba . . . Mwa libita . . . ha ku sa na musebezi, nihaili mulelo, kamba zibo, kamba butali.” Kacwalo, lifu ki muinelo wa ku sa ba teñi. Walisamu n’a ñozi kuli mutu h’a shwa, ‘moya wa hae wa yelela, u kutela mwa liluli; isali ka lizazi lona leo, milelo ya hae ya fela.’—Samu 146:4.

Kwa iponelwa hande kuli ba ba shwile ha ba yo. Ha ba koni ku ziba se siñwi. Ha ba koni ku mi bona, ku mi utwa, kamba ku ambola ni mina. Ha ba koni ku mi tusa kamba ku mi holofaza. Luli ha mu tokwi ku saba ba ba shwile. Kono ku ba cwañi kuli moya “wa yelela” ku zwa ku mutu ka nako ya lifu la hae?

Moya U “Kutela ku Mulimu”

Bibele i talusa kuli mutu h’a shwa, ‘moya wa hae u kutela ku Mulimu ya n’a u fanile.’ (Muekelesia 12:7) Kana seo si talusa kuli  moya luli u zamayanga mwa mbyumbyulu ku liba ku Mulimu? Kutokwa ni hanyinyani! Nzila yeo ka yona Bibele i itusisa linzwi la ku “kutela” ha i ami ku shimbuluka tota ku zwa mwa sibaka se siñwi ku ya ku se siñwi. Ka mutala, Maisilaele be ne ba sa sepahali ne ba bulelezwi kuli: “A mu kutele ku Na, mi ni ka kutela ku mina, ku bulela [Muñ’a] Bupilo wa limpi.” (Malaki 3:7) Ku ‘kutela’ kwa Isilaele ku Jehova ne ku talusa ku zwa mwa nzila ye maswe ni ku latelela hape nzila ya Mulimu ye lukile. Mi ku ‘kutela’ kwa Jehova ku Isilaele ne ku talusa ku isa hape mamelelo ye nde kwa batu ba hae. Mwa bubeli bwa miinelo yeo ku “kutela” ne ku ama munahano, isi ku shimbuluka luli kwa ku zwa mwa sibaka se siñwi ku ya ku se siñwi.

Ka ku swana, fa lifu moya ha u “kutela” ku Mulimu ha ku ba ngi ni ku shimbuluka tota ku zwa fa lifasi-mubu ku ya kwa liluko la kwa lihalimu. M’ata a ku pila a sa zwa fela ku mutu, ki Mulimu fela ya kona ku a kutiseza hape ku yena. Kacwalo moya ‘u kutela ku Mulimu’ ka mubonelo wa kuli sepo ifi kamba ifi ya nako ya bupilo bwa kwapili bwa mutu y’o i itingile ka ku tala ku Mulimu.

Ka mutala, mu nyakisise seo Mañolo a si bulela ka za lifu la Jesu Kreste. Luka, muñoli wa litaba za Evangeli u talusa kuli: “Jesu kih’a huweleza ka linzwi le lituna, a li: Ndate, ni beya moya wa ka mwa mazoho a hao. A man’o bulela cwalo a felelwa ki moya.” (Luka 23:46) Moya wa Jesu ha ne u zwile ku yena, n’a si ka ba mwa nzila luli ya ku ya kwa lihalimu. Jesu n’a si ka zuha kwa bafu konji fa lizazi la bulalu, mi n’a ile kwa lihalimu hamulaho wa mazazi a 40. (Likezo 1:3, 9) Nihakulicwalo, ka nako ya lifu la hae, Jesu n’a file moya wa hae ka buikolwiso mwa mazoho a ndat’ahe, ni ku sepa ka ku tala m’ata a Jehova a ku kona ku kutisa sinca bupilo bwa hae.

Ee, Mulimu wa kona ku kutiseza mutu kwa bupilo. (Samu 104:30) Seo luli si kwalula tibelelo ye tuna ka ku fitisisa!

Sepo Ye Tiile

Bibele i li: “Nako ya ta, mo ba ba li mwa mabita [a kupulo, NW] kaufela, ba ka utwa linzwi la [Jesu], mi ba zwe.” (Joani 5:28, 29) Ee, Jesu Kreste n’a sepisize kuli ba ba hupulwa ki Jehova kaufela ba ka zusiwa, kamba ku kutisezwa kwa bupilo. Mane mwahal’a bona ku ka ba ni ba ba latelezi nzila ye lukile ka ku ba batanga ba Jehova. Kono likiti-kiti za batu ba bañwi ba shwile ba si ka bonisa kuli ne ba ka latelela likuka ze lukile za Mulimu. Mwendi ne ba si ka ziba z’a tokwa Jehova kamba ne ba si na nako ye likani ya ku eza licinceho ze tokwahala. Batu ba ba cwalo b’a hupulwa ki Mulimu mi ni bona ba ka zusiwa kwa bafu, kakuli Bibele i bulela kuli: “Ku zuha kwa bafu ku ka ba teñi, kwa ba ba lukile ni ba ba si ka luka.”—Likezo 24:15.

Kacenu, lifasi li tezi sitoyo ni mikwangalakanyi, mifilifili ni ku sulula mali, silafalo ni matuku. Bafu ha ne ba ka zusezwa mwa lifasi le li cwalo, tabo ifi ni ifi ye ne ka ba teñi ne i ka ba ya makutela-kaufi. Kono Mubupi u sepisa kuli u tuha a feza macaba a lifasi la cwale le li mwatas’a tamaiso ya Satani Diabulosi. (Liproverbia 2:21, 22; Daniele 2:44; 1 Joani 5:19) Ka nako yeo, nyangela ya batu ba ba lukile—ili “lifasi le linca”—i ka ba teñi luli.—2 Pitrosi 3:13.

Ka nako yeo “ha ku na mutu ya yahile mwa [naha, NW] ya ka ipulela kuli: Na kula.” (Isaya 33:24) Nihaiba ona matomola a lifu a ka feliswa, kakuli Mulimu “u ka takula miyoko kaufela kwa meto a bona; mi lifu ha li sa na ku ba teñi; nihaiba ku tahelwa ki maswabi ni ku lila, ni ku utwa butuku; kakuli za pili li felile.” (Sinulo 21:4) Yeo luli ki tibelelo ye nde hakalo ku “ba bali mwa mabita [a kupulo, NW]”!

Jehova h’a ka felisa bumaswe fa lifasi-mubu, h’a na ku sinya ba ba lukile hamoho ni ba ba maswe. (Lisamu 37:10, 11; 145:20) Mane, “buñata bo butuna bwa batu,” ba “ba zwa mwa macaba kaufela, ni mwa mishobo, ni mwa masika, ni mwa lipuo kaufela,” ba ka  punyuha “ñalelwa ye tuna” ye ka sinya lifasi la cwale le li maswe. (Sinulo 7:9-14) Kamukwaocwalo, buñata bo butuna ba ka ba teñi ili ku amuhela ba ba ka zusiwa kwa bafu.

Kana mwa nyolelwa ku bona balatiwa ba mina hape? Kana mu bata ku pila ku ya ku ile mwa Paradaisi fa lifasi-mubu? Kona kuli mu lukela ku ba ni zibo ye nepahezi ya tato ya Mulimu ni milelo ya hae. (Joani 17:3) Ki tato ya Mulimu “kuli batu kamukana ba piliswe, mi ba fite fa zibo ya ku ziba niti.”—1 Timotea 2:3, 4.

[Siswaniso se si fa likepe 4]

“U liluli, mi u ka kutela mwa liluli”

[Siswaniso se si fa likepe 5]

Moya u kona ku bapanywa kwa malaiti

[Siswaniso se si fa likepe 7]

Zuho ya bafu i ka tahisa nyakalalo ye tuna