‘Mu Tiiseze mwa Linzwi la Ka’

“Ha mu tiiseza mwa linzwi la ka, mu ka ba balutiwa ba ka ba niti.”—JOANI 8:31.

1. (a) Jesu n’a siileñi fa lifasi ha n’a kutezi kwa lihalimu? (b) Lu ka alaba lipuzo lifi?

JESU KRESTE, Mutateki wa Bukreste, ha n’a kutezi kwa lihalimu, n’a si ka siya fa lifasi libuka ze ñozwi ki yena, miyaho ni macwe a ku mu hupulela fateñi za n’a nganguzi, kamba bufumu bo ne bu kubuluzwi ki yena. N’a siile fela balutiwa hamoho ni ze tokwahala luli kwa balutiwa. Mwa Buka ya Evangeli ya Joani, lu fumana kuli Jesu n’a bulezi lika ze talu ze tokwahala z’a swanela ku kwanisa mutu ya bata ku ba mulutiwa wa hae. Ki lifi zona zeo? Lu kona ku li kwanisa cwañi? Mi lu kona ku ikolwisisa cwañi kuli luna ka sibili lwa swanela luli ku ba balutiwa ba Kreste kacenu? *

2. Ki ifi nto ye tokwahala hahulu kwa balutiwa, ka mo ku ñolezwi mwa Buka ya Evangeli ya Joani?

² Ku sa siyezi likweli ze silezi kuli a shwe, Jesu a kambamela kwa Jerusalema mi a y’o kutaza silundwamanje sa batu be ne ba kubukani mwateñi ku ca Mukiti wa Minganda o n’o ciwa viki mukatumbi. Mukiti ha u y’o fitanga fahali, “mwahal’a nyangela, ba bañata ba lumela ku yena.” Jesu a tundamena ku kutaza, ku eza kuli mane lizazi la mafelelezo la mukiti w’o, “ba bañata ba lumela ku yena” hape. (Joani 7:10, 14, 31, 37; 8:30) Ka nako yeo, Jesu a isa hahulu pilu kwa balumeli ba banca mi a bulela nto ye tokwahala hahulu kwa balutiwa, ka mw’a ñolela muapositola Joani. N’a ize: ‘Ha mu tiiseza mwa linzwi la ka, mu ka ba balutiwa ba ka ba niti.’—Joani 8:31.

3. Ku tokwahalañi kuli mutu a kone ku “tiiseza mwa linzwi” la Jesu?

³ Ka manzwi ao, Jesu n’a sa akalezi kuli balumeli ba banca bao ne ba na ni tumelo ye belela. Za n’a talusa kikuli, ne ba kona ku ba balutiwa ba hae ba niti—ibile fela ne ba ka tiiseza mwa linzwi la hae, ili ku itiisa. Ne ba lumezi linzwi la hae, kono cwale ne ba tokwa ku ina ku lona. (Joani 4:34; Maheberu 3:14) Luli, Jesu n’a nga kuli ne li kwa butokwa hahulu kuli balutiwa ba hae ba itiise, kakuli mwa ngambolo ya hae ya kaungu-ungu kwa baapositola, ye ñozwi mwa buka ya Joani, Jesu n’a elelize habeli kuli: “U tundamene ku ni latelela.” (Joani 21:19, 22, NW) Bakreste ba bañata ba kwa makalelo ne ba ezize ona cwalo fela. (2 Joani 4) Ne ba tusizwe kiñi ku itiisa?

4. Bakreste ba kwa makalelo ne ba tusizwe kiñi ku itiisa?

⁴ Muapositola Joani, ya n’a bile mulutiwa ya sepahala wa Kreste ka lilimo ze bat’o ba ze 70, n’a bulezi nto ya butokwa. N’a lumbile Bakreste ba ba sepahala kuli: “Mu na ni mata, mi Linzwi la Mulimu li inzi ku mina, mi mu tuzi ya maswe.” Balutiwa ba Kreste bao ne ba itiisize, kamba ne ba tomile mwa linzwi la Mulimu, kakuli linzwi la Mulimu ne li inzi ku bona. Ne ba itebuha lona ka pilu yote. (1 Joani 2:14, 24) Ni kacenu, kuli lu kone ku “tundamena ku isa kwa mafelelezo,” lu na ni ku ikolwisisa kuli linzwi la Mulimu li inzi ku luna. (Mateu 24:13) Seo lu ka si kona cwañi? Nguli ya n’a kandekile Jesu i alaba puzo yeo.

Ku “Utwa Linzwi”

5. (a) Jesu u bulela mibu ifi ku ye ñwi ya linguli za hae? (b) Peu ni mibu y’a bulela Jesu mwa nguli li talusañi?

⁵ Jesu n’a kandekile nguli ya mucali ya n’a izo cala peu, mi i ñozwi mwa libuka za Mateu, Mareka, ni Luka. (Mateu 13:1-9, 18-23;  Mareka 4:1-9, 14-20; Luka 8:4-8, 11-15) Ha mu bala litaba zeo, mu ka lemuha kuli mwa nguli kaufela ki peu ye swana ye wela mwa mibu ye shutana-shutana, ili ku beya siselo ka ku shutana-shutana. Mubu wa pili u t’ata, wa bubeli ha u si ka tunga, mi wa bulalu u tezi mikakani. Wa bune u shutana ni ye milalu yeo, kakuli ona ki “mubu o munde.” Ka mwa n’a taluselize Jesu, peu ki taba ya Mubuso ye mwa Linzwi la Mulimu, mi mibu i yemela batu ba lipilu ze shutana-shutana. Nihaike ka linzila ze ñwi batu ba ba taluswa ki mibu yeo ba swana, ba ba taluswa ki mubu o munde ba na ni nto y’e ba taluhanya ku ba ba bañwi.

6. (a) Mubu wa bune wa mwa nguli ya Jesu u shutana cwañi ni mibu ye milalu yani, mi seo si talusañi? (b) Ku tokwahalañi kuli lu tundamene ku ba balutiwa ba Kreste?

⁶ Taba ye kwa Luka 8:12-15 i bulela kuli mifuta ye mine kaufela ya batu ‘ki ba ba utwa Linzwi.’ Kono ba ba na ni “lipilu ze sepahala, ze nde” ha ba ciñekeli fela fa ‘ku utwa Linzwi.’ “Ba tiyela ku lona, mi ba beya lico ka ku tundamena.” Bakeñisa kuli mubu o munde u bunolo mi u tungile, u tibisa mibisi ya peu, mi kacwalo peu ya hula ni ku shakatela siselo. (Luka 8:8) Sina mubu w’o, ba lipilu ze nde ba utwisisa, ku itebuha, ni ku tukufalelwa linzwi la Mulimu. (Maroma 10:10; 2 Timotea 2:7) Linzwi la Mulimu li ina mwa lipilu za bona. Ki lona libaka ha ba beya siselo ka ku tundamena. Kacwalo, ku itebuha ka butungi Linzwi la Mulimu ku tokwahala hahulu kuli lu tundamene ku latelela Kreste. (1 Timotea 4:15) Kono lu kona ku fita cwañi fa ku itebuha hahulu cwalo Linzwi la Mulimu?

Mufuta wa Pilu ni ku Yeya Ko Ku Tusa

7. Ki nto mañi ye ba lata ku eza ba pilu ye nde?

⁷ Mu lemuhe nto yeo Bibele i kuta-kutela ku bonisa kuli i latiwa ki ba pilu ye nde. ‘Pilu ya mutu ya na ni niti i ikupula kalabo.’ (Liproverbia 15:28) ‘Manzwi a mwa mulomo wa ka, ni minahano ya mwa pilu ya ka, ibe z’o ka amuhela Muñ’a Bupilo.’ (Samu 19:14) ‘Ze ni nahana mwa pilu li ka utwahala.’—Samu 49:3.

8. (a) Ha lu bala Bibele, lu swanela ku ambukañi mi ni ku ezañi? (b) Lu fumana lituso mañi ha lu yeya Linzwi la Mulimu ka tapelo? (Mu kopanyeleze ni sikwenda se si li “Ba ‘Tiile mwa Niti.’”)

⁸ Sina bañoli ba Bibele bao, ni luna lu tokwa ku nahanisisa ka buitebuho ni ka tapelo Linzwi la Mulimu ni misebezi ya hae. Ha lu bala Bibele kamba lihatiso ze talusa Bibele, lu si ke lwa eza inge bapoti ba ba hemile ba ba tubilikana ku ya kwa sibaka se siñwi ku zwa ku se siñwi se si buheha, inze ba pikica nto ni nto kono ba sa bonisisi ze ñata. Kono ha lu ituta Bibele, lu bata ku lilimalanga ni ku ikola ze lu bala. * Ha lu kutumana ku nahanisisa ze lu bala, linzwi la Mulimu li kena mwa pilu ya luna. Li kena mwa maikuto a luna ni ku zamaisa mihupulo ya luna. Hape li lu susumeza ku taluseza Mulimu  mwa tapelo mihupulo ye mwa sifuba sa luna. Se si zwa mwateñi kikuli silikani sa luna ni Jehova sa tiya, mi lilato la luna ku Mulimu li lu susumeza ku tundamena ku latelela Jesu ni ha ku ba ni litibelo. (Mateu 10:22) Kaniti luli, ku yeya z’a bulela Mulimu ku ka lu konisa hahulu ku itiisa ku isa kwa mafelelezo.—Luka 21:19.

9. Lu kona ku ikolwisisa cwañi kuli pilu ya luna i zwelapili ku lumelela linzwi la Mulimu?

⁹ Nguli ya Jesu hape i bonisa kuli ku na ni lika ze tibela peu, lona linzwi la Mulimu, ku hula. Kacwalo, kuli lu be balutiwa ba ba sepahala, lu swanela (1) ku ziba litibelo ze yemelwa ki mibu ye maswe ye bulezwi mwa nguli ni (2) ku lika ku li tula kamba ku li tokolomoha. Ku eza cwalo ku ka lu tusa ku bona teñi kuli pilu ya luna i zwelapili ku lumelela peu ya Mubuso ni ku n’o beya siselo.

Peu Ye Wezi “mwa Nzila” —Ba Ba Hakanyisizwe

10. Mu taluse mubu wa pili wa mwa nguli ya Jesu, mi mu bulele sisupo sa ona.

¹⁰ Mubu wa pili mo i wela peu u “mwa nzila,” m’o peu i “hatwa ka mautu.” (Luka 8:5) Mubu o mwa nzila ye pululeza simu wa mbambatela kabakala bazamai ba ba wiliya-wiliya mwateñi. (Mareka 2:23) Ka ku swana, ba ba tuhelela mipateho ya mwa lifasi le ku ba cela nako ni ku ba botehisa ba ka suhana ba hakanyiswa hahulu kuli mane ha ba itebuhi ka butungi linzwi la Mulimu. Ku li utwa ba li utwa, kono ha ba li kengeyeli. Kacwalo pilu ya bona i siyala i tatafezi. Ba si ka kala kale ku  li lata, “ku taha Diabulosi, mi u zwisa Linzwi mwa lipilu za bona, kuli ba si ke ba lumela, ba piliswa.” (Luka 8:12) Kana nto yeo ya kona ku tibelwa?

11. Lu kona ku tibela cwañi pilu ya luna ku ba inge lundandala?

¹¹ Ki ze ñata ze konwa ku ezwa kuli pilu isike ya ba inge mubu wa sinjengwa o mwa nzila. Mubu o lyatingezwi ni ku ba inge lundandala wa kona ku nolofala ni ku beya siselo ha u kekelwa mi ni batu ha ba tibelwa ku fita mwateñi. Ka ku swana, ku fumana nako ya ku ituta ni ku kengeyela Linzwi la Mulimu ku kona ku tisa kuli pilu i be sina mubu o munde, o melisa peu. Sa butokwa ki ku pima ku patehiswa hahulu ki lika za mwa bupilo. (Luka 12:13-15) Mu ikolwisise kuli mwa ba ni nako ya ku nahanisisa “lika ze li za butokwa hahulu.”—Mafilipi 1:9-11, NW.

Peu Ye Wezi “Fo ku Na ni Macwe” —Ba Ba Boi

12. Ki kabakalañi luli lituhela ha li letuka mwa mubu wa bubeli o bulezwi mwa nguli ya Jesu?

¹² Peu ha i wela mwa mubu wa bubeli, ha i siyali fela fateñi, sina mwa mubu wa pili. Ya mela mibisi ni ku hula. Kono lizazi ha li pahama, kalengelenge ka lona ka babula lituhela mi la letuka. Kono mu lemuhe nto ya butokwa ye. Haki kalengelenge ka lizazi luli ka ka letukisa lituhela. Mbali lituhela le li mela mwa mubu o munde ni lona li mwa lizazi, kono ha li letuki—mane, la imelela hande-nde. Shutano ki ifi? Jesu u talusa kuli libaka lituhela ha li letuka kikuli “mubu n’o si ka tunga” mi ne li “tokwa mubu o mezi.” (Mateu 13:5, 6; Luka 8:6) “Macwe” a’ inzi kwatas’a mubu wa fahalimu, a tibela peu ku tibisa mibisi ya yona kuli mibisi yeo i fumane mukamo mi i tiye. Lituhela la letuka kakuli mubu u fahalimu fela.

13. Ki batu ba ba cwañi ba ba swana sina mubu wa fahalimu fela, mi ze ezahala ku bona li tiswa kiñi luli?

¹³ Mubu wa swanisezo w’o u talusa batu ba ba “amuhela Linzwi ka tabo” mi ba tukufalelwa ku latelela Jesu ka “nako ye nyinyani.” (Luka 8:13) Kono ha ba ca lizazi, ona “butata ni manyando,” ba kenelwa hahulu ki sabo kuli mane ba zwafa ni ku fokola mi ba tuhela ku latelela Kreste. (Mateu 13:21) Kono haki ku lwaniswa luli ko ku ba sabisa. Mbali bolule-lule ba balutiwa ba Kreste ba itiisa mwa miliko ye miñata, kono niteñi ba sa sepahala. (2 Makorinte 2:4; 7:5) Libaka luli ba bañwi ha ba kenwanga ki sabo ni ku sitatala kikuli, ku tiya sina macwe kwa pilu ya bona ku ba tibela ku kengeyela ka butungi lika ze yaha hamoho ni za kwa moya. Kabakaleo, buitebuho bwa bona ku Jehova ni linzwi la hae ki bwa fahalimu fela mi bwa fokola, kacwalo bwa fela ha ku ba ni twaniso. Mutu u kona ku tibela cwañi ncwa yeo?

14. Mutu u swanela ku nga mihato ifi kuli a tibele pilu ya hae ku ba inge mubu o si ka tunga?

¹⁴ Mutu u tokwa ku bona teñi kuli mwa pilu ya hae ha ku na litibelo ze swana sina macwe, ze cwale ka ku ba ni sikoto se situna kwa pilu, buitati bo bu shitami, kamba maikuto a’ swana ni ao a’ ipa m’ata kono ili a’ ipatile. Haiba tibelo ye cwalo ki kale i mela, m’ata a linzwi la Mulimu a kona ku i tubaka. (Jeremia 23:29; Maefese 4:22; Maheberu 4:12) Ku tuha f’o, ku kengeyela ka tapelo ku ka tahisa kuli ‘Linzwi li caliwe’ ka butungi mwa pilu ya mutu. (Jakobo 1:21) Seo si ka fa mutu m’ata a ku tiyela ku zwafa ni bundume bwa ku sepahala niha ku ba ni litiko.

 “Mwa Mikakani” —Ku Ba ni Lipilu Ze Peli

15. (a) Ki kabakalañi sihulu ha lu swanela ku tokomela mubu wa bulalu w’a bulela Jesu? (b) Kiñi se si t’o ezahala mwa mubu wa bulalu, mi libaka ki lifi?

¹⁵ Mubu wa bulalu, wa mikakani, sihulu lu tokwa ku u tokomela kakuli mwa linzila ze ñwi u swana ni mubu o munde. Sina mubu o munde, mubu wa mikakani u konisa peu ku mela ni ku shoshela. Kwa makalelo, ha ku na shutano ka mo si hulela simela se sinca mwa mibu ye mibeli yeo. Kono hasamulaho, ku taha muinelo o t’o bulaya simela seo. Ka ku shutana ni mubu o munde, mwa mubu w’o ku mela mikakani. Kacalo kao ha ka mela mwa mubu w’o, ka eza lilakana ni ‘mikakani ye hula hamoho ni kona.’ Ka nakonyana, bubeli bwa limela zeo li lwanela mununo, liseli, ni mubu, kono ku y’o kumbuluka mikakani i hatelela sicalo seo ni ku si “yowelisa.”—Luka 8:7.

16. (a) Ki bafi batu ba ba swana ni mubu wa mikakani? (b) Ka mo li bulelela libuka ze talu za Evangeli, mikakani i talusañi?—Mu bone litaluso za kwatasi.

¹⁶ Ki batu ba ba cwañi ba ba swana ni mubu wa mikakani? Jesu u talusa kuli: “Ba ba wezi mwa mikakani, ki ba ba utwile; kono ba ya, ba yoweliswa ki lipilaelo, ni liluwo, ni minyaka ya bupilo; mi ha ba buzwisi lico.” (Luka 8:14) Sina peu ya mucali ha i hula hamoho ni mikakani mwa mubu, ni batu ba bañwi ba amuhela linzwi la Mulimu kono inze ba pihelezi “minyaka ya bupilo.” Niti ya linzwi la Mulimu ya caliwa mwa pilu ya bona, kono i lwaniswa ki lika ze ñwi z’e ba patehisa hahulu. Se ba li ba lipilu ze peli. (Luka 9:57-62) Kabakaleo, ba palelwa ku ba ni nako ye likani ya ku kengeyela hande ka tapelo linzwi la Mulimu. Ba palelwa ku kenya ka ku tala mwa pilu linzwi la Mulimu mi kacwalo ha ba na buitebuho bo butuna bo bu tokwahala kuli ba itiise. Hanyinyani-hanyinyani, misebezi ya nama i hatelela misebezi ya bona ya tumelo ku fitela i “yoweliswa.” * Ki bumai kwa butuna ku ba ba sa lati Jehova ka pilu kaufela!—Mateu 6:24; 22:37.

17. Lu tokwa ku eza liketo lifi mwa bupilo ilikuli lu si ke lwa pukutiswa ki mikakani ya swanisezo ye bulezwi mwa nguli ya Jesu?

¹⁷ Ka ku bata pili za moya ku fita za bufumu, lu pima ku pukutiswa ki liñalelwa ni minyaka ya lifasi le. (Mateu 6:31-33; Luka 21:34-36) Ha lu swaneli ku lika niheba hanyinyani ku keshebisa ku bala Bibele ni ku nahanisisa ze lu bala. Haiba lu nolofaza bupilo bwa luna ka mo ku konahalela kaufela, lu ka fumana nako ya ku kengeyelanga ili ka tapelo. (1 Timotea 6:6-8) Batanga ba Mulimu ba ba ezize cwalo ba fuyaulwa ki Jehova. Bao ka swanisezo ba kumauzi mikakani mwa mubu kuli ba fe sicalo se si beya siselo mununo o muñata, ni liseli, ni mubu mo ku sa sinani. Sandra wa lilimo ze 26 u li: “Ha ni kengeyela limbuyoti ze ni fumana mwa niti, ni lemuha kuli ha ku na ze li kona ku fa lifasi ze likana ni zona!”—Samu 84:11.

18. Lu kona ku tiiseza cwañi mwa linzwi la Mulimu ni ku tundamena mwa Bukreste?

 ¹⁸ Kaniti luli, kaufel’a luna, ibe banana kamba ba bahulu, lu ka tiiseza mwa linzwi la Mulimu ni ku tundamena ku latelela Kreste ibile fela linzwi la Mulimu li ina mwa lipilu za luna. Kacwalo, lu bone teñi kuli mubu wa mwa pilu ya luna ya swanisezo ha u mbambateli, ku ululuka, kamba ku tala mufuka, kono ibe o bunolo ili o tungile. F’o, lu ka kona ku tukufalelwa hahulu linzwi la Mulimu ni ku “beya lico ka ku tundamena.”—Luka 8:15.

[Litaluso za kwatasi]

Mu Alaba Cwañi?

• Lu tokwelañi ku “tiiseza mwa linzwi” la Jesu?

• Lu kona ku lumeleza cwañi linzwi la Mulimu ku ina mwa pilu ya luna?

• Mibu ye mine ya n’a bulezi Jesu i talusa batu ba ba cwañi?

• Mu kona ku fumana cwañi nako ya ku nahanisisa linzwi la Mulimu?

[Lipuzo za Tuto]

[Mbokisi/Siswaniso se si fa likepe 10]

BA “TIILE MWA NITI”

BA BAÑATA be se ba bile balutiwa ba Kreste ka lilimo-limo ba bonisanga silimo ni silimo kuli luli ba “tiile mwa niti.” (2 Pitrosi 1:12) Ba konanga cwañi ku itiisa? Ki ze litaba ze ñwi ze ba bulezi.

“Kwa mafelelezo a lizazi ni lizazi, ni balanga kalulo ye ñwi mwa Bibele ni ku lapela. Ku tuha f’o ni nahanisisanga ze ni balile.”—Jean, ya kolobelizwe ka 1939.

“Ha ni kengeyelanga ka m’o Jehova a lu latela ka butungi, ibo ki ya pahami hahulu, ni ikutwanga ku silelezwa luli ni ku matafazwa.”—Patricia, ya kolobelizwe ka 1946.

“Ni konile ku itiisa kakuli ni na ni tukiso ye nde ya ku ituta Bibele ni ku nahanisisanga litaba ‘ze tungile za Mulimu.’”—1 Makorinte 2:10; Anna, ya kolobelizwe ka 1939.

“Ni balanga Bibele ni lihatiso za luna ze talusa Bibele ka mulelo wa ku itekula.”—Zelda, ya kolobelizwe ka 1943.

“Nako ye ni tabelanga hahulu kiha ni y’o tambalanga ni ku ambota Jehova ka tapelo ni ku mu zibisa fela mo ni ikutwela luli.”—Ralph, ya kolobelizwe ka 1947.

“Nto ya pili ye ni ezanga ka zazi ki ku nyakisisa liñolo la zazi ni ku bala kalulo ye ñwi ya Bibele. Mukwa w’o u ni fanga nto ye nca ya ku nahanisisa mwahal’a lizazi.”—Marie, ya kolobelizwe ka 1935.

“Ku na, litaluso za timana ni timana ya buka ye mwa Bibele za ni matafazanga luli.”—Daniel, ya kolobelizwe ka 1946.

Mina mu lukisanga nako ifi ya ku nahanisisa ka tapelo linzwi la Mulimu?—Daniele 6:10b; Mareka 1:35; Likezo 10:9.

[Siswaniso se si fa likepe 13]

Ka ku bata pili za kwa moya, lwa kona ku “beya lico ka ku tundamena”