Mu Like ku Nga Batu ka Mw’a B’a Ngela Jehova

“[Muñ’a] Bupilo h’a talimi sina mutu mw’a talimela.”—1 SAMUELE 16:7.

1, 2. Jehova ni Samuele ne ba shutana cwañi ka mo ne b’a ngela Eliabi, mi seo si lu luta tuto mañi?

MWA lilimo za ma-1000 B.C.E., Jehova a fungula mupolofita Samuele. N’a laezi mupolofita y’o ku ya kwa ndu ya munna ya bizwa Jese ku y’o toza yo muñwi wa bana ba Jese ya n’a ka t’o yola bulena bwa Isilaele. Samuele a sa latela fela meto Eliabi mweli wa Jese, a hupula kuli ki yena muketiwa wa Mulimu. Kono Jehova a li: “U si ke wa talima bunde bwa hae kamba butelele bwa f’a kuma, kakuli Na ni mu hanile. [Muñ’a] Bupilo h’a talimi sina mutu mw’a talimela; kakuli mutu u talima bunde, [Muñ’a] Bupilo, Yena, u talima pilu.” (1 Samuele 16:6, 7) Samuele n’a si ka nga Eliabi sina Jehova mwa n’a mu ngela. *

² Luli batu ha ba koni ku ziba hande mo ba inezi ba bañwi! Ha lu sa tokomeli, lu kana lwa swala-swaliwa fa meto ki batu kabakala bunde bwa liyemo, kanti mwa pilu ki litongwani. Kono hape, batu ba ba itiisa kono ili bao mikwa ya bona i lu filikanya, lu kana lwa b’a nga kuli ba maswe ni ko ba ka ikataza ba mane.

3, 4. (a) Haiba Mukreste a shelana ni Mukreste yo muñwi, ba swanela ku lika ku ezañi kaufel’a bona? (b) Ki lipuzo mañi ze lu swanela ku ipuzanga ha lu shelani ni mulumeli yo muñwi?

³ Ku kona ku zuha butata ha lu nyaza-nyaza fela ba bañwi—niheba be se lu zibile ka lilimo-limo. Mwendi mu shelani maswe ni Mukreste ye ne mu utwananga hahulu ni yena. Kana ne mu ka tabela ku kutisana ni yena? Se si ka mi tusa ku eza cwalo ki sifi?

⁴ Mu tibise mihupulo ku nahanisisa ka pilu ye nde muzwale kamba kaizeli wa mina y’o wa Sikreste. Mi mu eze cwalo inze mu hupula manzwi a Jesu a’ li: “Ha ku na mutu ya ka ta ku na, konji h’a ka hohiwa ki Ndate ya ni lumile.” (Joani 6:44) Ha mu felize mu ipuze kuli: ‘Jehova n’a hoheziñi mutu yo ku Mwan’a Hae? Mutu yo u na ni tulemeno tufi to tunde? Esi mwendi ne ni keshebisa tulemeno t’o? Kanti pili se ne si tisize kuli lu be balikani ki sifi? Ki sifi se ne ni tabezi ku mutu yo?’ Kwa makalelo, mwendi ku ka mi bela t’ata ku mu nahanela bunde, sihulu haiba se ku fitile nako sikoto inze si mi kola kwa pilu. Kono w’o ki muhato wa butokwa o ka tusa ku feza nonge mwahal’a mina. Kuli  lu bone mo lu kona ku ezeza cwalo, ha lu bateñi tulemeno to tunde twa banna ba babeli bao fokuñwi ba nyaziwanga. Banna bao ki mupolofita Jonasi ni muapositola Pitrosi.

Buniti ka za Jonasi

5. Jonasi n’a filwe musebezi mañi, mi n’a ezize cwañi?

⁵ Jonasi n’a polofita mwa mubuso wa kwa mutulo wa Isilaele mwa miteñi ya Mulena Jeroboami wa bubeli, mwan’a Joasi. (2 Malena 14:23-25) Zazi le liñwi, Jehova a laela Jonasi ku siya Isilaele kuli a ye kwa Ninive, muleneñi wa Mubuso wa Maasirya o m’ata. Ku y’o ezañi? Kuli a y’o lemusa bayahi kuli munzi wa bona o mutuna n’o ka shandaulwa. (Jonasi 1:1, 2) Ku fita ku eza za n’a mu bulelezi Mulimu, Jonasi a toba! A longana mwa sisepe se ne si liba kwa Tareshishi, kwahule-hule ni Ninive.—Jonasi 1:3.

6. Jehova n’a keteziñi Jonasi ku ya kwa Ninive?

⁶ Mu telwa ki mihupulo ifi ha mu nahana za Jonasi? Kana mu li ki mupolofita wa sinundwe? Ha mu sa tibisi mihupulo, mu kana mwa li n’e li wa sinundwe. Kono kana Mulimu n’a ketile Jonasi ku ba mupolofita kakuli ne li wa sinundwe? Batili! Jonasi n’a li mutu yo munde. Mu nahane za n’a petile mwa ku polofita.

7. Ne ku li cwañi mwa Isilaele Jonasi ha n’a sebeleza teñi Jehova, mi ku ziba seo ku ama cwañi mo mu m’u ngela?

⁷ Jonasi n’a shaezi ka t’ata mwa Isilaele, mo ne ku tezi batu ba ba sa utwi. Mupolofita Amosi, wa mwa miteñi ya Jonasi, n’a talusize kuli Maisilaele ba miteñi yeo ne li ba minyaka, bombakofumu. * Ne ku ezahala ze maswe mwa naha, kono Maisilaele ne ba sa li isezi pilu. (Amosi 3:13-15; 4:4; 6:4-6) Niteñi, zazi ni zazi Jonasi n’a tundamezi ku ba kutaza. Haiba mu bashaeli ba taba ye nde, mwa ziba  mo ku tatafalelanga ku kutaza batu ba ba ikankabeka ili ba ba sa mi isi pilu. Kacwalo, nihaike Jonasi n’a na ni bufokoli, lu si libali busepahali ni tundamo ya hae mwa ku kutaza Maisilaele ba ba si na tumelo.

8. Mupolofita wa Muisilaele n’a ka kopana ni matata afi mwa Ninive?

⁸ Ku y’o kutaza kwa Ninive ne ku li mungendenge o mutuna ni ku fita. Munzi w’o Jonasi n’a na ni ku u tamela musipili wa likilomita ze 800 ka nyau—mi ne li musipili o t’ata o no kona ku nga ibat’o ba kweli. Kwateñi, mupolofita y’o n’a ka kutaza Maasirya, be ne ba ile nkuwa ka situhu. Mwa lindwa za bona, lunya ne lu sa taeli. Mane ne ba itumbanga ka situhu sa bona. Ku swanezi Ninive ha ne i bizwa “munzi wa mali”!—Nahumi 3:1, 7.

9. Liñungwa ha ne li bat’o tibisa bañi ba sisepe, Jonasi n’a bonisize tulemeno tufi?

⁹ Jonasi n’a sa tabeli ku eza za n’a laezi Jehova, a kwela sisepe se ne si mu isize kwahule-hule ni kwa n’a lumilwe. Nihakulicwalo, Jehova n’a si ka kapula mupolofita wa hae kamba ku mu yolisa. Sa n’a ezize fela Jehova ne li ku sikulula pilu ya Jonasi. Mulimu a tahisa liñungwa le lituna mwa liwate. Sisepe sa n’a kwezi Jonasi sa zukuzwa ki mandinda. Jonasi n’a ka bulaisa batu ba si na mulatu! (Jonasi 1:4) Jonasi n’a ka eza cwañi? Kakuli n’a sa lati ku bulaisa batu mwa sisepe seo, Jonasi a ba bulelela kuli: “A mu ni nge, mu ni yumbele mwa liwate, mi liwate li ka mi kuzeza.” (Jonasi 1:12) Jonasi n’a si na libaka la ku sepa kuli bañi ba sisepe ha ne ba ka mu nepela mwa liwate, Jehova n’a ka mu yangwela. (Jonasi 1:15) Nihakulicwalo, Jonasi n’a itombozi bupilo bwa hae kuli batu mwa sisepe seo ba si ke ba shwa. Esi lwa iponela kuli Jonasi n’a na ni bundume, buikokobezo, ni lilato?

10. Ne ku ezaheziñi Jehova ha n’a kutezi ku luma Jonasi?

¹⁰ Kwa mafelelezo, Jehova a yangwela Jonasi. Kana za n’a sa z’o eza Jonasi ne li mu amuhile tohonolo ya ku ba numwana ya Mulimu? Batili, Jehova ka musa ni lilato a luma hape mupolofita y’o ku y’o kutaza kwa Ninive. Jonasi ha n’a fitile mwa Ninive, a zibisa ka bundume batu mwateñi kuli bumaswe bwa bona bo butuna ne bu wezi mwa lizebe za Mulimu ni kuli munzi wa bona n’o ka shandaulwa mwa mazazi a 40. (Jonasi 1:2; 3:4) Sicaba sa Ninive ha se ba utwile lushango lwa Jonasi lwa ngambu, ba baka, mi munzi wa bona wa swalelwa.

11. Ki sifi se si bonisa kuli Jonasi n’a itutile tuto ye tuna?

¹¹ Jonasi n’a sa ñoñoleha. Kono ka kezo ye luta tuto, Jehova ka pilu-telele a tusa Jonasi ku ziba kuli Yena h’a boni fela bunde bwa liyemo. U bona se si mwa pilu. (Jonasi 4:5-11) Jonasi n’a itutile tuto ye tuna. Se si bonisa cwalo kikuli ha ku na s’a pata-patile mwa litaba za n’a ñozi yena ka sibili. Ku itatela ku biha bufokoli bwa hae ni litaba ze ñwi ze swabisa ki bupaki bo buñwi bwa kuli ne li muikokobezi. Kuli mutu a itumelele bufosi, u tokwa ku tiya pilu!

12. (a) Lu ziba cwañi kuli Jesu u swana ni Jehova ka mw’a ngela batu? (b) Lu susuezwa ku nganga cwañi batu be lu kutaza taba ye nde? (Mu bone sikwenda fa likepe 18.)

¹² Lilimo-limo ku zwa f’o, Jesu Kreste n’a bulezi se sinde ka za nto ye n’e ezahezi mwa bupilo bwa Jonasi. N’a ize: “Sina Jonasi h’a n’a inzi mwa mba ya tapi ye tuna mazazi a malalu, ni masihu a malalu, ni yena Mwan’a mutu u ka ba mwa pilu ya lifasi mazazi a malalu, ni masihu a malalu.” (Mateu 12:40) Jonasi h’a ka zuha kwa bafu, u ka utwa kuli  Jesu n’a bapanyize nako ya N’a bile mwa libita kwa nako yeo mupolofita y’o n’a li mwa mba ya tapi. Kana ha lu litohonolo kuli lu sebeleza Mulimu ya sa kapulangi batanga ba hae ha ba fosa? Muñoli wa lisamu n’a ize: “Sina ndat’ahe mutu mw’a utwelela bana ba hae butuku, [Muñ’a] Bupilo u utwela ba ba mu saba, butuku cwalo. Kakuli u ziba se lu bupilwe ka sona, u nz’a hupula kuli lu liluli fela.” (Samu 103:13, 14) Kaniti, “liluli” leo—le li talusa ni batu ba ba si ka petahala kacenu—li kona ku peta ze tuna ka tuso ya moya o kenile wa Mulimu!

Ku Nga Hande Pitrosi

13. Ki tufi tulemeno twa Pitrosi to tu kana twa hupulwa, kono Jesu n’a mu keteziñi ku ba muapositola?

¹³ Cwale ha lu boneñi hanyinyani mutala wa bubeli, ona wa muapositola Pitrosi. Ha ne mu ka kupiwa ku talusa butu bwa Pitrosi, kana kapili-pili ne mu ka mu hupula ka kayeye ka hae, mane ni buikezezi? Pitrosi n’a banga cwalo fokuñwi. Kono kana Jesu n’a ka keta Pitrosi ku ba yo muñwi wa baapositola b’a 12, kambe kuli Pitrosi luli n’a li wa kayeye, muikezezi? (Luka 6:12-14) Batili! Jesu n’a si ka landalala fa bufokoli b’o mi n’a lemuhile tulemeno to tunde twa Pitrosi.

14. (a) Mwendi ki kabakalañi Pitrosi ha n’a na ni buipuleleli? (b) Lu swanela ku itebuhelañi kuli Pitrosi n’a kona hahulu ku buza lipuzo?

¹⁴ Pitrosi fokuñwi ki yena ya n’a li mulomo wa baapositola ba bañwi. Ba bañwi ba kana ba nahana kuli kanti n’a si muishuwi. Kono kana ku cwalo? Kutwi Pitrosi mwendi ne li yena yo muhulu kwa baapositola kaufela—mi mwendi ne li yo muhulu ni ku Jesu. Haiba ku cwalo, mwendi ki lona libaka Pitrosi hañata ha n’a banga yena wa pili ku bulela. (Mateu 16:22) Kono ku na ni taba ye ñwi. Pitrosi n’a tiile mwa tumelo. N’a kona hahulu ku buza lipuzo kakuli n’a lata hahulu ku ziba lika. Mi seo si lu tusize ni luna. Jesu n’a bulezi litaba ze ñata za butokwa ka ku alaba lipuzo za Pitrosi, mi zeo li bulukilwe mwa Bibele. Ka mutala, Jesu ha n’a bulezi za “sikombwa se si sepahala,” n’e li ka ku alaba puzo ya Pitrosi. (Luka 12:41-44) Mi mu hupule puzo ya n’a buzize Pitrosi, ye li: “Luna lu tuhezi linto kaufela mi lu ku latelezi. Ku ka ba cwañi ku luna?” Ka puzo yeo, Jesu a fa sepiso ye tiisa ye li: “Mutu kaufela ya tuhezi mandu, kamba bahabo, kamba likaizeli, nihaiba ndat’ahe kamba m’ahe, kamba bana; kamba masimu, kabakala Libizo la ka, u ka amuhela hahulu ku fita, mi u ka ca sanda sa bupilo bo bu sa feli.”—Mateu 15:15; 18:21, 22; 19:27-29.

15. Ku kona ku bulelelwañi kuli Pitrosi luli n’a sepahala?

¹⁵ Pitrosi hape n’a sepahala, mi wo ki mukwa o munde. Buñata bwa balutiwa ha ne ba tuhezi ku latelela Jesu kabakala ku sa utwisisa tuto ya hae ye ñwi, ki Pitrosi ya n’a bulezi  maikuto a baapositola ba 12, kuli: “Mulena, lu ka ya ku mañi? U na ni manzwi a bupilo bo bu sa feli.” (Joani 6:66-68) Manzwi ao a lukela ku ba a n’a susumelize Jesu! Hasamulaho, sikwata sa batu ha ne si til’o tama Mulena, buñata bwa baapositola ba ñweha. Kono Pitrosi a zamaya sikwata seo mwamulahonyana mi a y’o itongeta mwa lapa la muprisita yo muhulu. N’a isizwe ki bundume, isi bupyeha. Jesu ha n’a zekiswa, Pitrosi a kena mwahal’a sikwata sa Majuda be ne ba ola litumbutumbu. Mutanga yo muñwi wa muprisita yo muhulu a ziba Pitrosi mi a li n’a banga ni Jesu. Ki niti Pitrosi n’a yayile Mulen’a hae, kono lu si libali kuli se ne si kenyize Pitrosi mwa butata b’o, bo ne ba sabile buñata bwa baapositola ne li busepahali ku Jesu ni ku iyakatwa yena.—Joani 18:15-27.

16. Ki ka libaka lifi le li tusa ha lu tatubisisize tulemeno to tunde twa Jonasi ni Pitrosi?

¹⁶ Bunde bwa Pitrosi ne bu fitela kwahule bufokoli bwa hae. Ku cwalo ni ku Jonasi. Sina mo lu ngezi hande bo Jonasi ni Pitrosi, ili nto ye lu sa ezangi hahulu, lu lukela ku itwaeza cwalo ku nganga hande mizwale ni likaizeli za luna ba kwa moya ba miteñi ye. Lu ka pilisana hande ni bona ha lu eza cwalo. Nto yeo i tokwahalelañi hahulu?

Ku Sebelisa Tuto Yeo Kacenu

17, 18. (a) Mukreste u kona ku shelanelañi ni Mukreste ka yena? (b) Ki ifi kelezo ya Bibele ye kona ku lu tusa ku kutisana ni balumeli ka luna?

¹⁷ Banna, basali, ni banana ba tutu ni ba ba si na yona hande hamoho ni ba ba itutile ni ba ba si ka ituta, ba mishobo kaufela, ba sebeleza Jehova ka pilu i liñwi kacenu. (Sinulo 7:9, 10) Mwa puteho ya Sikreste, ku tezi batu ba ba shutana-shutana. Bakeñisa kuli lu sebeleza Mulimu hamoho, ku shelana ku tamehile ku ba teñi fokuñwi.—Maroma 12:10; Mafilipi 2:3.

¹⁸ Niha lu iponela bufokoli bwa mizwale ba luna, ha lu bu londolozi. Lu ikataza ku likanyisa Jehova, ya n’a opelezwi ki muñoli wa lisamu kuli: “[Muñ’a] Bupilo, ha u ka londoloza bumaswe, Mulena, ku ka pila mañi?” (Samu 130:3) Ku fita ku talima tulemeno twa batu to tu kona ku lu kauhanya, lu “tundamene mwa ku bata ze tahisa kozo, ni ze lu ka yahisana ka zona.” (Maroma 14:19) Lu like ku nga batu mw’a b’a ngela Jehova, ili ku kanatela bunde bwa bona, isi ku talima fela fa bufokoli. Ku eza cwalo ku lu tusa ku ‘ezana hande.’—Makolose 3:13.

19. Mu taluse mihato ye sebeza yeo Mukreste a kona ku nga kuli a tatulule lifapano ze tuna.

¹⁹ Ku cwañi haiba lu shelani mi sikoto si sa lu kola kwa pilu? (Samu 4:4) Kana mu shelani cwalo ni mulumeli ka mina? Ha mu sa tatululi butata kiñi? (Genese 32:13-15) Pili, mu lapele ku Jehova, ku kupa ketelelo ya hae. Mi inze mu hupula tulemeno to tunde twa mutu y’o, mu mu atumele ka “musa o lukela mutu ya butali.” (Jakobo 3:13) Mu mu bulelele kuli mu bata kozo. Mu hupule kelezo ya Mulimu ye li: “Mutu kaufela ibe ya teeleza kapili, ya liyeha kwa ku bulela, ya liyeha ni kwa ku halifa.” (Jakobo 1:19) Kelezo ya ku “liyeha ni kwa ku halifa” i akaleza kuli mutu a kana a eza kamba ku bulela nto ye kona ku mi nyemisa. Haiba a eza cwalo, mu kupe Jehova a mi tuse ku iswala. (Magalata 5:22, 23) Mu tuhele muzwale wa mina a bulele, mi mu teeleze ka tokomelo. Mu si mu mati fa lulimi, niha mu sa lumelelani ni zote z’a bulela.  Mwendi h’a ngi hande lika, kono esi ki mona mw’a li ngela yena. Mu like ku bona butata ka mw’a bu bonela yena. F’o neikana ya ba inge mu ipona ka mubonelo wa muzwale wa mina.—Liproverbia 18:17.

20. Ha mu tatulula butata, ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa ku teeleza ka tokomelo ku z’a bulela mutu mu si ka alaba kale?

²⁰ Haiba ki nako ya mina ya ku bulela, mu be ni musa. (Makolose 4:6) Mu bulelele muzwale se mu tabela ku yena. Mu kupe swalelo ka za nto ye mu ezize ye fuzelezi fapano yeo. Haiba ku ikataza kwa mina ka buikokobezo ku tahisa kutisano, mu itumele ku Jehova. Haiba ku pala, mu tundamene ku kupa Jehova tuso ha mu nze mu bata mo kuñwi hape mwa ku batiseza kozo.—Maroma 12:18.

21. Taba ye i mi tusize cwañi ku nga ba bañwi ka mw’a ba ngela Jehova?

²¹ Jehova u lata batanga ba hae kaufela. U tabela ku lu fa tohonolo kaufel’a luna ya ku mu sebeleza ku si na taba ni bufokoli bwa luna. Ha lu nze lu ituta mw’a ngela ba bañwi, lilato la luna kwa mizwale ni likaizeli za luna li ka hula. Haiba lilato la luna ku Mukreste yo muñwi li folile, la kona ku kotezwa. Lu ka tuseha hakalo haiba lu ikataza hahulu ku nga hande ba bañwi—ee, ku ba nga ka mw’a ba ngela Jehova!

[Litaluso za kwatasi]

Ne Mu Ka Alaba Cwañi?

• Jehova u nga cwañi bufokoli bwa basepahali ba hae?

• Ki tufi tulemeno to tunde twa Jonasi ni Pitrosi to mu kona ku bulela?

• Mu ka tundamena ku nganga cwañi mizwale ba mina ba Sikreste?

[Lipuzo za Tuto]

[Mbokisi fa likepe 18]

Mu Nahane M’o Mulimu A Ngela Batu

Ha mu kengeyela taba ye mwa Bibele ye ama Jonasi, kana mwa bona kuli mu tokwa ku nahana sinca batu be mu kutazanga taba ye nde ku bona? Ba kana ba bonahala ku ikankabeka kamba ku sa isa pilu, sina Maisilaele, kamba ba kana ba hanyeza kelezo ya Mulimu. Kono Jehova Mulimu u b’a nga cwañi? Nihaiba makwambuyu ba bañwi ba mwa lifasi le muta o muñwi ba kana ba sikuluhela ku Jehova, sina mulena wa Ninive ha n’a bakile ka bukutazi bwa Jonasi.—Jonasi 3:6, 7.

[Siswaniso se si fa likepe 15]

Kana m’u nga batu ka mw’a ba ngela Jehova?

[Siswaniso se si fa likepe 16, 17]

Jesu n’a fumani se sinde sa ku bulela ka za ze n’e wezi Jonasi