Mu Nahane Hande Mu Eze ka Butali

MU NAHANE pono ye: Jesu Kreste u talusa kuli u ka utwiswa hahulu butuku ni ku bulaiwa ki lila za balapeli mwa Jerusalema. Muapositola Pitrosi, mulikan’a hae yo mutuna, h’a utwisisi. Mane, u ngela Jesu kwatuko ni ku mu omanya. Ha ku na ku kakanya kuli Pitrosi n’a sepahala ni ku iyakatwa ha buniti. Kono Jesu u nga cwañi mubonelo wa Pitrosi? Jesu u li: “Zwa ku na, Satani, u [sisitataliso] ku na; kakuli ha u utwi za Mulimu, konji za batu fela.”—Mateu 16:21-23.

Pitrosi u lukela ku ba ya n’a komokile hahulu! Ku fita ku tusa, mwa muinelo w’o, n’a li ‘sisitataliso’ ku Mulen’a hae ya lateha. Ne ku ezahezi cwañi cwalo? Mwendi Pitrosi n’a komilwe ki bufokoli bo bu kataza batu kaufela—bona bwa ku lumela fela za n’a bata ku lumela.

Mu Si Ke Mwa Isepa Hahulu

Nto ye kona ku lu palelwisa ku nahana hande ki tengamo ya ku isepa hahulu. Muapositola Paulusi n’a elelize Bakreste ba mwa Korinte ya kwaikale kuli: “Ya hupula kuli u yemi, a itibelele, kuli a si ke a wa.” (1 Makorinte 10:12) Paulusi n’a buleleziñi cwalo? Ku bonahala kuli n’e li kakuli n’a ziba kuli mubonelo wa batu u kona ku kopamiswa ka bunolo—mane niheba wa Bakreste wa kona ku ‘sinyeha, u latehelwe ki niti ye ku Kreste.’—2 Makorinte 11:3.

Ne ku ezahezi cwalo kwa lusika kaufela lwa bokukululu ba Paulusi. Ka nako yeo, Jehova n’a ize ku bona: “Mihupulo ya ka, hasi yona mihupulo ya mina; ni linzila za mina, hasi zona linzila za ka.” (Isaya 55:8) Ne ba “ipile mano mwa meto a bona,” mi ne ba tahezwi ki likozi. (Isaya 5:21) Kacwalo he, kwa swanela ku itekula ka za mo lu kona ku nahanela hande ni ku tokolomoha cwalo likozi ze swana.

Mu Tokomele Minahano ya Nama

Ba bañwi mwa Korinte ne ba amilwe hahulu ki minahano ya nama. (1 Makorinte 3:1-3) Ne ba isa hahulu pilu kwa mihupulo ya batu ku fita Linzwi la Mulimu. Kaniti, baituti ba Magerike ba mihupulo ya batu ba ka nako yeo ne ba li batu ba ba butali. Kono ku Mulimu, ne ba li matanya. Paulusi n’a ize: “Ku ñozwi: Ni ka feza butali bwa ba ba butali, zibo ya batalifi, ni i fetule nto ya mbango. Wa butali u kai? Muñoli u kai? Mupihakañi wa linako  ze za cwale u kai? Ha ni li, Mulimu u fetuzi butali bwa lifasi ku bu eza butanya?” (1 Makorinte 1:19, 20) Ba ba butali bao ne ba komilwe ki “moya wa lifasi” mi ne ba sa etelelwi ki moya wa Mulimu. (1 Makorinte 2:12) Mihupulo ya bona ne i sa lumelelani ni munahano wa Jehova.

Simbule se situna sa munahano wa nama o cwalo ki Satani Diabulosi, ya n’a itusisize noha kwa ku puma Eva. (Genese 3:1-6; 2 Makorinte 11:3) Kana ni luna u sa lu kataza? Ee! Ka ku ya ka Linzwi la Mulimu, Satani “u foufalize kutwisiso” ya batu kuli mane cwale s’a “pumanga lifasi kamukana.” (2 Makorinte 4:4; Sinulo 12:9) Ku butokwa hahulu hakalo ku lemuha milelo ya hae!—2 Makorinte 2:11.

Mu Tonele “Bupumi bwa Batu”

Muapositola Paulusi hape n’a lemusize ka za “bupumi bwa batu.” (Maefese 4:14) N’a katani “ba ba sebeza ka mano a maswe” be ne ba ipumisa kuli ne ba luta niti kono bao kaniti fela ne ba i kopamisa. (2 Makorinte 11:12-15) Kuli ba pete milelo ya bona, batu ba ba cwalo ba kana ba itusisa bupaki bo bu tiiseza fela mubonelo wa bona, manzwi a ama maikuto, litaba ze yembulula ze si na hande buniti, mashano, mane ni buhata luli.

Bahasanyi ba litaba za buhata hañata ba itusisanga pulelo ya “tuto ye keluhile” ka ku mañala ba bañwi. Mwa pabazo ye n’e fitisizwe kwa katengo ka Parliamentary Assembly of the Council of Europe, ne ku akalelizwe kuli babusi ba ba tikitiba likwata ze nca za bulapeli “ne ba ka eza hande ha ne ba ka tuhela ku itutisa pulelo yeo.” Libaka? Ne ku izwe taluso ya pulelo ya “tuto ye keluhile” n’e li ye maswe hahulu. Ka ku swana, ba ba butali ba Magerike ne ba tamelelize muapositola Paulusi kuli n’a li “mubuabui,” kamba ka mo li taluseza luli linzwi, n’a li “munopi wa peu.” F’o n’e li ku talusa kuli n’a yambutukanga fela, ya n’a nopa-nopanga fela ni ku kuta-kutela ku bulela tutabanyana twa zibo. Niti kikuli, Paulusi “n’a ba taluseza za Jesu, ni za ku zuha kwa bafu.”—Likezo 17:18.

Kana mikwa ya bahasanyi ba litaba za buhata ya sebeza? Ee. Mikwa yeo ki yona sihulu ye tahisize sitoyo mwahal’a mikowa ni bulapeli ka ku kopamisa m’o batu ba ngela macaba kamba bulapeli bo buñwi. Ba bañata ba itusisize yona kwa ku ketulula likwata ze nyinyani ze toilwe. Adolf Hitler n’a itusisize hahulu mikwa yeo ha n’a bonisize kuli Majuda ni batu ba bañwi ne ba li “ba ba sinyehile,” “ba ba maswe,” ili ba ba “lubeta” kwa Muso. Mu si tuheleli ni kamuta bupumi bo bu cwalo ku silafaza munahano wa mina.—Likezo 28:19-22.

Mu Si Ke Mwa Ipuma

Hape ku ipuma ku bunolo hahulu. Mane, ku kona ku ba t’ata ku ambuka kamba mane ku honona mihupulo ye lu kumalela hahulu. Libaka? Kakuli maikuto a luna a amiwa hahulu ki mibonelo ya luna. Mi cwale lwa kona ku ipuma ka ku nahana ka mafosisa—ka ku bata ku fa mabaka a ku yemela litumelo ze fosahezi, ze yembulula.

Ne ku ezahezi cwalo kwa Bakreste ba pili ba bañwi. Ne ba ziba Linzwi la Mulimu, kono ne ba si ka li tuhelela kuli li etelele munahano wa bona. Kwa mafelelezo, ba t’o ba “bautwi fela ba ba ipuma.” (Jakobo 1:22, 26) Nto ye ñwi ye kona ku lu bonisa kuli lu komilwe ki ku ipuma ko ku cwalo ki haiba lu ipumana kuli lwa halifanga muta litumelo za luna li hononwa. Ku fita ku halifa, ki ko kunde ku tabela ku nyakisisa mibonelo ye miñwi ni ku teeleza ka tokomelo ku se ba bulela ba bañwi—niha lu ikutwa hahulu kuli mubonelo wa luna ki ona o lukile.—Liproverbia 18:17.

Mu Bate “ku Ziba za Mulimu”

Lu kona ku ezañi kuli lu kone ku nahana hande? Tuso ki ye ñata, kono lu lukela ku tabela ku sebeza kuli lu i fumane. Mulena Salumoni ya butali n’a ize: “Mwan’a ka, ha u ka amuhela manzwi a ka, mi wa buluka milao ya  ka ku wena, kuli u sikekele zebe ya hao kwa butali, mi u ise pilu ya hao kwa kutwisiso; mane ha u ka lilela zibo, wa tiisa ku biza tuto, wa i bata sina silivera, wa i pumbula sina maluo a’ patilwe mwa mubu, fo, u ka utwisisa kuli, ku saba [Muñ’a] Bupilo ki nto mañi, mi u ka fumana ku ziba za Mulimu.” (Liproverbia 2:1-5) Ee, haiba lu ikataza ku taza munahano ni pilu ya luna ka litaba za niti ze mwa Linzwi la Mulimu, lu ka fumana butali sakata, temuho, ni kutwisiso. Kaniti, lu ka be lu yepa lika za butokwa hahulu ku fita silivera kamba sifumu sifi kamba sifi.—Liproverbia 3:13-15.

Butali ni zibo kaniti li tusa hahulu kwa ku nahana hande. Linzwi la Mulimu li li: “Butali bu ka kena mwa pilu ya hao, zibo i tabise moya wa hao; ku itemusa ku ka ku bonela, kutwisiso i ku pilise; zeo ki zona ze ka ku zwisa mwa nzila ya bumaswe, ni kwa batu ba ba bulela ka lunya; bona ba ba siile linzila ze lukile, kuli ba zamaye mwa linzila za lififi.”—Liproverbia 2:10-13.

Sihulu ku butokwa hahulu ku tuhelela minahano ya Mulimu ku etelela minahano ya luna ha lu li mwa ñalelwa kamba mwa kozi. Maikuto a tiile, inge cwalo bunyemi kamba sabo, za kona ku lu tatafaleza ku nahana hande. Salumoni u li: “Ku nyandiswa fela ku kona ku ezisa ya butali butanya.” (Muekelesia 7:7, NW) Mane kwa konahala ku “nyemela [Muñ’a] Bupilo.” (Liproverbia 19:3) Ka mukwa ufi? Ka ku fa Mulimu mulatu wa matata a luna ni ku itusisa ona sina mabaka a ku eza lika ze sa lumelelani ni milao ni likuka za hae. Ku fita ku nahana kuli kamita lu zibanga hande hahulu za ku eza, haike lu teeleze ka buikokobezo kwa baelezi ba ba butali ba ba bata ku lu tusa ka ku itusisa Mañolo. Mi haiba ku tokwahala, haike lu tabele ku ambuka mibonelo ye lu kumalela hahulu ha ku iponahalela kuli i fosahezi.—Liproverbia 1:1-5; 15:22.

‘Mu Tundamene ku Kupa’

Lu pila mwa linako ze lyanganisa, ze sabisa. Ku kupa kamita kuli Jehova a lu etelele ku butokwa kuli lu be ni temuho ni ku eza ka butali. Paulusi u ñola kuli: “Mu si ke mwa bilaela ka se siñwi; kono mwa linto kaufela mu zibise Mulimu se mu bata ka tapelo ni ka kupo ye na ni buitumelo. Mi kozo ya Mulimu ye fita kutwisiso kaufela, i ka buluka lipilu za mina ni mihupulo ya mina ku Jesu Kreste.” (Mafilipi 4:6, 7) Haiba ha lu na butali bwa ku tatulula ka bona matata kamba miliko ye zinga, lu tokwa ku tundamena ku ‘kupa ku Mulimu ya fanga batu kamukana ka bufani bo butuna, a sa kanani.’—Jakobo 1:5-8.

Muapositola Pitrosi, ka ku lemuha kuli Bakreste ba bañwi ne ba tokwa ku ba ni butali, n’a likile ku ‘zusa maikuto a bona a kenile.’ N’a bata kuli ba “hupule manzwi a n’a bulezwi ki bapolofita ba ba kenile, ni z’a laezi Mulena ni Mupilisi,” Jesu Kreste. (2 Pitrosi 3:1, 2) Haiba lu eza cwalo, mi lwa nahana ka ku lumelelana ni Linzwi la Jehova, lu ka nahana hande ni ku eza ka butali.

[Maswaniso a fa likepe 21]

Bakreste ba pili ne ba tuhelezi butali bwa Mulimu ku etelela munahano wa bona, isiñi mihupulo ya batu

[Manzwi a bañi ba maswaniso]

Baituti ba mihupulo ya batu ku zwa ku la nzohoto ku ya ku la bulyo: Epicurus: Siswaniso ne si ngilwe ka tumelezo ya British Museum; Cicero: Si zwa mwa buka ya The Lives of the Twelve Caesars; Plato: Roma, Musei Capitolini

[Maswaniso a fa likepe 23]

Tapelo ni ku ituta Linzwi la Mulimu ku butokwa