Mu ye kwa litaba za mwahali

Mu ye kwa litaba za mwahali

U Filwe Mbuyoti Mutu Y’o Jehova A Li Mulimu wa Hae

U Filwe Mbuyoti Mutu Y’o Jehova A Li Mulimu wa Hae

Ze Ezahezi mwa Bupilo

U Filwe Mbuyoti Mutu Y’o Jehova A Li Mulimu wa Hae

KA MO LI KANDEKWI KI BO TOM DIDUR

Muyaho no s’o lifezwi kale. Ne ku kulubelwa kuli batu ba ba bat’o eza 300 ne ba ka fumaneha kwa mukopano mwa Porcupine Plain, kwa Saskatchewan, mwa Canada. La Bulalu litwa la kalisa ku wa, mi la Butanu ha li to eshanga ne se ku na ni litwa le li ñata hahulu kuli mane ni ku bonahala ne ku sa bonahali. Kwa bata ku eza -40°C. Ne ku putehani batu ba 28 ku beya banana ba sikai. Wo n’e li ona mukopano wa ka wa pili ni man’o ba muokameli wa mupotoloho. Ne ni li wa lilimo ze 25 fela, mi ne ni ikalezwi. Pili ni si ka mi taluseza kale ze ne ezahezi, ni bata ku mi kandekela mo ne ku tezi kuli ni fumane tohonolo ya sebelezo ye ipitezi yeo.

NA NI wa bu 7 mwa mba ya luna ya bashimani fela ba 8. Mweli ne li Bill, kihona ku taha Metro, John, Fred, Mike, ni Alex. Ne ni pepilwe ka 1925, mi ñomba ki Wally. Ne lu pila bukaufi ni tolopo ya Ukraina, mwa kalulo ya Manitoba, ko ne ba na ni famu ye nyinyani bashemi ba ka bo Michael ni Anna Didur. Bondate ne ba beleka musebezi wa ku babalela sipolo se siñwi sa njanji. Ka ku ba kuli mandu a bababaleli ba njanji ye kwahule ni batu n’a sa konahali ku utela mwateñi lubasi-tuna, luna ne lu ina kwa famu. Hañata bondate ne ba sa fumanehangi fa lapa, kacwalo boma ne ba na ni musebezi wa ku lu uta. Boma ne ba yanga ka linako ku yo inisa bondate ka viki kamba ku fitelela, kono pili ne ba boni teñi kuli lwa ziba ku apeha, ku besa, ni ku peta misebezi ya fa lapa. Mi kakuli ne lu li ba Greek Catholic Church, lituto ze ñwi ze ne lu lutilwe ki boma kwa makalelo ne li kopanyeleza ku peta litapelo ni ku abana mwa lizo ze ñwi.

Ku Fumana Niti ya Bibele

Takazo ya ka ya ku bata ku utwisisa Bibele ne i kalezi kwa bwanana. Yo muñwi wa Lipaki za Jehova ye ne lu yahile ni yena, n’a potelanga lubasi lwa luna kamita ku to bala litaba mwa Bibele ze ama Mubuso wa Mulimu, Armagedoni, ni limbuyoti za mwa lifasi le linca. Boma ne ba sa tabeli ni hanyinyani za n’a bulelanga, kono bo Mike ni Alex bona ne ba li tabela. Mane ze ne ba itutile ne li tahisize kuli mazwalo a bona a ba hanise ku kena busole ka nako ya ndwa ya lifasi ya bubeli. Kacwalo Mike n’a kenyizwe mwa tolongo ka nakonyana, mi Alex yena a iswa kwa munganda wa misempula kwa Ontario. Nakonyana fela, bo Fred ni Wally ba amuhela niti ni bona. Kono bahulwani ba ka ba balalu bona ne ba si ka eza cwalo. Boma mane ne ba lwanisize niti ka lilimo-limo kono kaufela luna ne ba lu komokisize hasamulaho ha ba yema kwa lineku la Jehova. Ne ba kolobelizwe inze ba na ni lilimo ze 83. Mi ne ba shwile inze ba li ba lilimo ze 96. Bondate ni bona ne se ba kalile ku tabela niti pili ba si ka shwa kale.

Ha ne ni na ni lilimo ze 17, ne ni ile kwa Winnipeg ku yo bata musebezi ni kuli ni yo swalisana ni be ne ba kona ku ni tusa ku ituta Bibele. Ka nako yeo musebezi wa Lipaki za Jehova ne u kwalilwe, kono mikopano ne i eziwa kamita. Mukopano wa pili o ne ni kopani ne u ezelizwe mwa ndu ya mutu. Ka ku ba kuli ne ni hulezi mwa tumelo ya bulapeli bwa Greek Catholic, ze ne ni utwile lwa pili ne li ni komokisize. Kono hanyinyani-hanyinyani, na kala ku utwisisa libaka shutano ye mwahal’a baluti ba keleke ni balateleli ba bona ha ne i lwanisana ni Mañolo ni libaka Mulimu ha n’a si ka tabela baluti ba keleke ha ne ba lapelela tulo mwa ndwa. (Isaya 2:4; Mateu 23:8-10; Maroma 12:17, 18) Ku pila mwa Paradaisi fa lifasi ne ku utwahala hahulu ku fita ku yo inelela kwa sibaka si sili sa kwahule.

Ka ku ikolwisisa kuli yeo ne li yona niti, na ineela ku Jehova ni ku kolobezwa ka 1942 mwa Winnipeg. Ka 1943 musebezi wa Lipaki za Jehova mwa Canada wa lumelezwa, mi musebezi wa ku kutaza wa ipa m’ata. Niti ya Bibele ni yona ne i ni fita luli kwa pilu. Ne ni bile ni tohonolo ya ku ba mutanga mwa puteho ni ku abana mwa ku hasanya lingambolo za nyangela fa mapatelo ni ku yo kutaleza kwa likalulo ko ku si na puteho. Ku fumaneha kwa mikopano ye mituna mwa United States ne ku ni tusize hahulu ku zwelapili kwa moya.

Ku Ekeza kwa Sebelezo ya Ka ku Jehova

Ka 1950, ne ni iñolisize bupaina, mi mwa December sona silimo seo, na ketiwa ku ba muokameli wa mupotoloho. Ne ni bile ni tohonolo ya ku lutiwa ki Charlie Hepworth muzwale ya yeziseli ni ya sepahala, bukaufi ni Toronto. Hape ne ni tabile ku yo tanda viki ya mafelelezo ya lituto za ka ni muhulwan’a ka Alex, ya n’a li kale muokameli wa mupotoloho mwa Winnipeg.

Mukopano wa mupotoloho wa ka wa pili, sina mo ni taluselize kwa makalelo, ha ni na ku u libala. Ne ni iyakatitwe hahulu ka za mo n’o ka zamaela. Niteñi muokameli wa luna wa sikiliti, Muzwale Jack Nathan, n’a lu patehisize kaufela inze lu tabile. Baabani kaufela ne ba li teñi ku yo fita kwa mafelelezo a mukopano. Ne lu na ni nako ya ku kandeka ze bonwi, ku eza liponiso za bupaki bwa fa ndu ni ndu, misipili ya makutisezo, ni mwa ku zamaiseza lituto za Bibele. Ne lu opelanga lipina za Mubuso. Ne ku na ni lico ze ñata. Ibat’o ba hamulaho wa lihora ze peli ni ze peli ne lu nwanga kofi ni sikono se si beilwe nama. Ba bañwi ne ba lobala fa lipula za mabala ni fa libulelelo, mi ba bañwi bona ne ba lobala fafasi. Ha lu to fitanga la Sunda litwa ne se li lilimalile hanyinyani kuli mane batu ba 96 ne ba fumanehile kwa ngambolo ya nyangela. Kezahalo yeo ne i ni lutile ku tiyela miinelo ye t’ata.

Ne ni cincelizwe kwa mupotoloho u sili o kwa mutulo wa Alberta, mwa British Columbia, ni Yukon Territory, ko ku bonahalanga lizazi fahal’a busihu mwa mbumbi. Ku zamaya ni ku kutaza mwa mukwakwa wa Alaska Highway ku zwa kwa Dawson Creek, mwa British Columbia, ku ya kwa Whitehorse, mwa Yukon (ili musipili wa likilomita ze 1,477), ne ku tokwa buitiiso ni tokomelo. Litwa ne li tahisa butata luli. Litwa le li ikezize sikutu ne li bulumuka, malundu n’a telela, mi ne ku sa bonahali hande.

Ne ni komokile ku bona mo ne i kenezi niti mwa libaka za kwa Mutulo. Nako ye ñwi, na ni Walter Lewkowicz ne lu ile kwa sibuma cwana bukaufi ni Lower Post, mwa British Columbia, kwa mukwakwa wa Alaska Highway bukaufi ni mululwani wa Yukon Territory. Ne lu zibile kuli ku na ni ya n’a pila mwa sibuma seo kakuli ne lu boni mubelukela wa liselinyana mwa kahaulo. Ne ibat’o ba 9 ya busihu, mi lwa ngongota fa munyako. Linzwi la munna la huweleza kuli lu kene, mi lwa kena. Lwa komoka hahulu ku fumana munna muhulu ya lapami fa mumbeta wa hae inz’a bala Tora ya ku Libelela! Mane n’a na ni magazini ye nca ku fita ye ne lu abela luna. A talusa kuli n’a amuhelanga mañolo ka fulai. Ka ku ba kuli ne s’e li mazazi a fitelela 8 ku zwa fo ne lu fundukezi kwa puteho, luna ne lu si ka amuhela kale limagazini ze nca. Munna y’o a lu bulelela kuli ki yena Fred Berg, mi nihaike kuli na s’a bile ni ñoliso ya magazini ka lilimonyana, lo n’e li lona lwa pili ku potelwa ki Lipaki za Jehova. Fred a lu hapeleza ku tola busihu bo ni yena. Ne lu konile ku mu bonisa litaba ze ñata za mwa Mañolo ni ku lukisa kuli Lipaki ba sili be ne ba fitanga hahulu mwa sibaka seo ba to mu potela.

Ka lilimo li sikai ne ni sebelelize mipotoloho ye milalu ye minyinyani. N’e kalela kwa upa kwa Grande Prairie, mwa Alberta, ku yo fita kwa wiko kwa Kodiak, mwa Alaska, ili butelele bwa likilomita ze fitelela 3,500.

Ne ni itutile hande kuli kwa libaka za kwahule ka ku swana fela ni mo ku inezi kwa libaka ze ñwi, sishemo se situna sa Jehova si fumanwa ki batu kaufela ni kuli Moya wa Mulimu u susumeza minahano ni lipilu za batu ba lipilu ze nde. Yo muñwi wa batu ba ba cwalo n’e li Henry Lepine wa kwa muleneñi wa Dawson City, mwa Yukon, o bizwa cwale kuli Dawson. Henry n’a pila kwa sibaka sa kwahule. Mane, ka lilimo ze fitelela 60 n’a pila fela mwa sibaka seo se ne si katiwa gauda. Kono moya wa Jehova n’o susumelize munna y’o wa lilimo ze 84 ku tama musipili wa likilomita ze fitelela 1,600, kuli a yo fumaneha kwa mukopano wa mupotoloho kwa Anchorage, nihaike a li ku simwa a sa kopani mukopano wa puteho. N’a tabisizwe hahulu ki tukiso ya mukopano mi n’a ikozi hahulu siango. Ha s’a kutezi kwa Dawson City, Henry a zwelapili ku sepahala ku fitela a shwa. Batu ba bañata ba ba ziba Henry ne ba s’a zibi se ne si tamisize munna muhulu y’o musipili o mutelele cwalo. Takazo yeo ya ku bata ku ziba libaka ne i tahisize kuli ba bahulu ba sikai ni bona ba amuhele niti. Kacwalo, ka nzila ye ñwi, Henry n’a konile ku fa bupaki.

Ne Ni Bonisizwe Sishemo Se Situna sa Jehova

Mwa 1955, ne ni tabile ku amuhela memo ya ku yo ba mwa sitopa sa bu 26 sa Sikolo sa Giliadi. Sikolo seo ne si ni tiisize tumelo ni ku ni tusa ku sutelela ku Jehova. Ha ni feza sikolo seo, ne ni filwe musebezi wa ku yo zwelapili ku potoloha mwa Canada.

Ibat’o ba silimo mutumbi, ne ni sebelelize mwa kalulo ya Ontario. Se ni cinciwa ku yo sebeleza hape kwa sibaka se sinde sa Alaska. Ni sa kona ku bona hande mwa munahano mikwakwa ye kopana, masa a’ benya ni lingo za malundu ze kwahezwi ki litwa. Mwa mbumbi, misindi ni mikulela i banga ni bucwañi bo bunde luli bo bu beya lipalisa za mibala-bala. Moya wa bata mi mezi a kenile. Libere, litongwani, litutunga ni likokoñu za mufuta, ni lifolofolo ze ñwi za naheñi li itulezi mo li pila.

Niteñi, mwa Alaska ku na ni matata a mañwi—ku cinca-cinca kwa linako ni misipili ye mitelele. Mupotoloho o ne ni sebeleza n’o eza likilomita ze 3,200 ku zwa kwa upa ku ya kwa wiko. Ka nako yeo, ne ku si na tukiso ya kuli muokameli wa maeto a be ni mota. Mizwale mwa liputeho ne ba itatela ku ni isa mwa mota kwa puteho ye tatama. Kono fokuñwi, ne ni libelelanga nzila ku ba limbayambaya ni kwa bapoti ba kwa linaha li sili.

Ne ku ezahezi cwalo muta o muñwi mwa mukwakwa wa Alaska Highway mwahal’a kalulo ya ku zwa Tok Junction, mwa Alaska, ku ya kwa Mile 1202, kamba sibaka sa Scotty Creek. Ne ku na ni likilomita ze bat’o eza 160 mwahal’a miseto ye mibeli ko ku fumaneha maofisi a’ talima ze kena ni ku zwa mwa libaka ze peli zeo. Ne ni fitile hande fa ofisi ya United States ye kwa Tok ye talima ze kena ni ku zwa mwa naha, mi se ni kwela mota ye n’e ya musipili wa likilomita ze 50. Ku zwa f’o ne ku si ka bonahala mota ye ñwi, mi na zamaya musipili wa likilomita ze fitelela 40 ka lihora ze bat’o eza 10. Hamulaho kihona ni lemuha kuli ni man’o fitelela ofisi ye kwa Tok, limota kaufela ne li hanisizwe ku fita bakeñisa litwa le ne li wile fapilinyana mwa mukwakwa ona wo. Fahal’a busihu kwa bata ibat’o ba -23°C, kono ne ku sa siyezi likilomita ze 80 kuli ni fite fa makundamo a tatama. Ne ni tokwa hahulu ku fumana sibaka mo ne ni kona ku pumulela.

Ha ne ni sweli ku caña-caña cwalo, na bona mota ye n’e yubekilwe kwatuko a mukwakwa, i yambilwe hanyinyani ki litwa. Ne ni hupuzi kuli ne ni ka punyuha silami sa busihu ha ne ni ka kena mwahali ni ku lobala fa lipula. Ne ni konile ku zwisa litwa le ne li kangezi kuli ni kwalule sikwalo, kono na fumana kuli mwahali ne ku si na sika konji fela sipi. Ka litohonolo ha ni zwelapili fapilinyana, na fumana sibulututu se si li mukungulu. N’e li ndwa kuli ni kene ni ku tumbula mulilo, mi kwa mafelelezo na kona ku pumula ka lihoranyana. Kakusasana na kwela ku yo fita fa sibaka se si tatama sa malobalo, ko ne ni izo fumana lico ze ne ni tokwa hahulu ni ku alafa minwana ya ka ye ne hahauzwi.

Jehova W’a Melisa kwa Mutulo

Poto ya ka ya pili kwa Fairbanks n’e tabisize luli. Ne lu petile ze nde mwa bukombwa, mi kwa ngambolo ya nyangela la Sunda viki yeo ne ku fumanehile ibat’o ba batu ba 50. Ne lu kopanezi mwa ndunyana ya balumiwa mo ne ku pila bo Lorraine ni Davis. Kwa liapehelo, kwa musiyo, ni mwa makozwana a ndu, ne ku inzi batu be ne ba nangela kuli ba teeleze kwa ngambolo. Bakeñisa cisehelo ya batu, se lu ziba kuli Ndu ya Mubuso ne i ka tiisa hahulu musebezi wa ku kutaza mwa Fairbanks. Kacwalo ka tuso ya Jehova, lwa leka muyaho o mutuna, o no banga mabinelo sapili, mi lwa u tutiseza fa sibaka se si swanela. Kwa yepiwa siliba, mi kwa lukiswa matapelo ni ku beiwa mushini o futumaza mezi. Mwa silimo si li siñwi fela, kwa ba ni Ndu ya Mubuso mwa Fairbanks. Liapehelo ha se li ekelizwe kwateñi, ndu yeo ya itusiswa fa mukopano wa sikiliti wa mwa 1958, ili ko ne ku putehani batu ba 330.

Mwa mbumbi ya 1960, ne ni tamile musipili o mutelele ka mota, ku ya kwa sibaka se situna sa tamaiso sa Lipaki za Jehova mwa New York kuli ni yo fumaneha kwa sikolo se si ekelizwe sa baokameli ba maeto mwa United States ni Canada. Ha ne ni li kwa New York, Muzwale Nathan Knorr ni mizwale ba bañwi ba ba itingwa ba ni buza-buza ka za ku tomiwa kwa ofisi ya mutai mwa Alaska. Ha se ku fitile likwelinyana, ne lu tabile ku utwa kuli ku kala ka September 1, 1961, Alaska ne i ka ba ni ofisi ya mutai ya yona. Muzwale Andrew K. Wagner n’a ketilwe ku talima za misebezi ya fa mutai. Yena ni musal’a hae Vera, ne ba kile ba sebeleza kwa Brooklyn ka lilimo ze 20 mi hape ne ba tandile nako mwa musebezi wa maeto. Ku tomiwa kwa ofisi ya mutai ya Alaska n’e li tukiso ye ne tabezwi, kakuli ne ku fukulize kwa misipili ya muokameli wa mupotoloho mi ne ku mu konisa ku isa hahulu mamelelo fa butokwi tota bwa liputeho ni likalulo ze kwahule ni puteho.

Mwa mbumbi ya 1962 ne ku bile ni tabo luli mwa Alaska. Kona fo n’o kakulezwi mutai wa Alaska, mi ne ku na ni mukopano wa sikiliti mwa Juneau, mwa Alaska. Mandu a Mubuso a manca n’a yahilwe mwa Juneau ni Whitehorse, kwa Yukon, mi hape ne ku tomilwe likwata ze ñata ze kwahule ni puteho.

Ku Kutela kwa Canada

Ka lilimo-limo, ne ni ñolelananga ni Margareta Petras wa kwa Canada. Reta, sina mo ba mu bizezanga, n’a kalile bupaina ka 1947, n’a felize sikolo sa Giliadi ka 1955, mi n’a eza bupaina kwa upa wa Canada. Ne ni mu batile mi s’a lumela. Ne lu nyalanezi kwa Whitehorse mwa February 1963. Mwa mbumbi ya silimo seo, na lumiwa mwa mupotoloho kwa wiko wa Canada, mi ne lu ikozi ku sebeleza teñi k’o ka lilimo ze 25 ze ne latelezi.

Bakeñisa makulanu, ka 1988 lwa lumiwa mwa bupaina bo bu ipitezi mwa Winnipeg, kwa Manitoba. Buikalabelo b’o, ne bu kopanyeleza ni ku babalela Ndu ya Mukopano ka lilimo ze bat’o ba 5. Ka mo lu konela kaufela, lu sa abananga mwa musebezi o tabisa wa ku tahisa balutiwa. Mwa mupotoloho, ne lu kalile lituto za Bibele ze ñata kuli ba bañwi ba li zamaise. Nako ye, ka sishemo se situna sa Jehova, lu kalisa lituto za Bibele ni ku ikola ku bona baituti ha ba zwelapili ku fitela ba ineela ni ku kolobezwa.

Ni ikolwisisize kuli ku sebeleza Jehova kona mupilelo o munde ka ku fitisisa. Ki mupilelo o na ni taluso ni o kolwisa, mi ka zazi ni zazi u tungisa lilato la luna ku Jehova. Mi seo kona se si tahisa tabo ya niti. Ibe kuli lu filwe musebezi ufi wa Mulimu, kamba ibe kuli lu pila kai, lu lumelelana ni walisamu ya n’a ize: ‘Si filwe mbuyoti sicaba seo Muñ’a Bupilo a li Mulimu wa sona.’—Samu 144:15.

[Siswaniso se si fa likepe 24, 25]

Mwa mupotoloho

[Siswaniso se si fa likepe 25]

Ne lu potela Henry Lepine mwa Dawson City. Ni kwa nzohoto

[Siswaniso se si fa likepe 26]

Ndu ya Mubuso ya pili mwa Anchorage

[Siswaniso se si fa likepe 26]

Na ni Reta, ka 1998