Jehova U Tokwañi ku Luna?
Jehova U Tokwañi ku Luna?
“S’a bata ku wena [Muñ’a] Bupilo, haisi kuli u eze ze lukile, u late sishemo, mi u zamaye ka buikokobezo ni Mulimu wa hao.”—MIKA 6:8.
1, 2. Ki kabakalañi batanga ba bañwi ba Jehova ha ba kana ba zwafa, kono ki sifi se si ka tusa?
VERA ki Mukreste ya sepahala wa lilimo ze bat’o ba ze 75 za buhulu mi ki wa makulanu. U li: “Fokuñwi na nangelanga mwa lihaulo ni ku bona mizwale ni likaizeli ba ka ba Sikreste inze ba kutaza fa ndu ni ndu. Na cipitanga kakuli ni batanga ku ba ni bona, kono kabakala makulanu, se ni sebeleza Jehova ka ku njanga-njanga fela.”
2 Kana mu kile mwa ikutwa cwalo? Kaniti, bote ba ba lata Jehova ba bata ku zamaya ka libizo la hae ni ku eza z’a tokwa. Kono ku cwañi haiba lu sweli ku honeha, se lu supezi, kamba lu tamilwe ki za mabasi? Lu kana lwa zwafa kakuli lika zeo li kona ku lu tibela ku sebeleza hahulu Mulimu ka mo i lakaleza pilu ya luna. Haiba ku cwalo ku luna, kaniti lu ka susuezwa ka ku nyakisisa likauhanyo 6 ni 7 za Mika. Likauhanyo zeo li bonisa kuli z’a tokwa Jehova haki ze t’ata mi z’a konahala.
M’o Mulimu A Ezeza Batu ba Hae
3. Jehova u eza cwañi Maisilaele ba baipanguli?
3 Pili ha lu boneñi Mika 6:3-5, mi lu lemuhe m’o Jehova a ezeza batu ba hae. Mu hupule kuli mwa nako ya Mika, Maisilaele ki baipanguli. Niteñi, Jehova u ba bulelisa ka musa, ka manzwi a’ li, “Wena sicaba sa ka.” U kupa kuli: “Wena sicaba sa ka, hupula cwale.” Ku fita ku ba tama mulatu ka buhali, u lika ku susumeza lipilu za bona ka ku buza kuli, “Ni ku ezizeñi?” Mane u ba susueza kuli ba mu “alabe.”
4. Mutala wa Mulimu wa ku bonisa musa u swanela ku lu ama cwañi?
4 Ki mutala kwa bunde w’a lu tomela Mulimu! N’a bizize ka musa nihaiba baipanguli ba Isilaele ni Juda ba mwa mazazi a Mika kuli “sicaba sa ka.” Hape n’a bulezi ku bona ka ku ba kupa. Kaniti ni luna lu swanela ku ba ni musa ni sishemo ku ba ba li mwa puteho. Ki niti kuli ku kana kwa ba t’ata ku utwana hande ni ba bañwi ku bona, kamba mwendi ba fokozi kwa moya. Niteñi, haiba b’a lata Jehova, lu bata ku ba tusa ni ku ba eza ka musa.
5. Mika 6:6 7 i kanatelañi?
5 Cwale, lu yeñi kwa Mika 6:6, 7. Mika u buza lipuzo li sikai, kuli: “Ni ka itahisa fapil’a [Muñ’a] Bupilo ni nto mañi, kuli ni inamele fapil’a Mulimu Ya-Pahami? Kikuli ni ka ya fapil’a hae ni matabelo a ku cisa, ni manamani a silimo si li siñwi? Kikuli [Muñ’a] Bupilo u ka tabiswa ki litotolo ze eza bolule, kamba ki linuka za oli ze eza bolule ba ba lishumi? Kikuli ni ka zwisa mwan’a ka wa mweli, kabakala milatu ya ka? ni zwise ya zwa mwa mba ya ka, kabakala sibi sa moya wa ka?” Batili, ha ku konahali ku tabisa Jehova ka “litotolo ze eza bolule, kamba ki linuka za oli ze eza bolule ba ba lishumi.” Kono ku na ni nto ye ka mu tabisa. Ki ifi yona yeo?
Lu Lukela ku Eza Ze Lukile
6. Ki lifi lika ze talu z’a tokwa Mulimu ze talusizwe kwa Mika 6:8?
6 Kwa Mika 6:8, lu ituta zeo Jehova a tokwa ku luna. Mika u li: “S’a bata ku wena [Muñ’a] Bupilo, haisi kuli u eze ze lukile, u late sishemo, mi u zamaye ka buikokobezo ni Mulimu wa hao.” Lika ze talu ze tokwahala zeo li ama mo lu ikutwela, mo lu nahanela, ni mo lu ezeza lika. Lu lukela ku tabela ku bonisa tulemeno t’o, ku nahana mwa ku tu boniseza, ni ku nga muhato wa ku tu bonisa. Ha lu nyakisiseñi zona lika ze talu zeo si li siñwi ka si li siñwi.
7, 8. (a) ‘Ku eza ze lukile’ ku talusañi? (b) Ki likezo lifi ze si ka luka ze yambile naha mwa mazazi a Mika?
7 ‘Ku eza ze lukile’ ku talusa ku eza ka mulao. Muezezo wa Mulimu wa lika ki sona sipimo sa ze lukile. Niteñi, batu ba mwa linako za Mika bona ha ba ezi lika ka ku luka kono ka ku sa luka. Ka linzila lifi? Mu bone Mika 6:10. Kwa mafelelezo a timana yeo, balekisi ba taluswa kuli ba itusisa “tikanyo ye fukulizwe,” ili ku talusa ye nyinyani hahulu. Timana 11 i ekeza kuli ba itusisa “litikanyo ze fukulizwe.” Mi timana 12 i li ‘lulimi lwa bona ki lwa ku puma.’ Kacwalo, litikanyo ze fukulizwe ni lipulelo za bupumi li atile mwa lipisinisi mwa mazazi a Mika.
8 Likezo ze si ka luka ha li ezwi kwa misika fela. Li atile ni mwa likuta. Mika 7:3 i bonisa kuli “mulena u bata mpo, muatuli u atula ka ku sepa mupuzo.” Baatuli ba lekiwa likweta kuli ba atule bonalimai silibonda. “Yo muhulu,” kamba likwambuyu, ni yena wa kena mwa milatu yeo. Mane, Mika u li mulena, muatuli, ni yo muhulu ba “lelisana” mwa likezo za bona ze maswe.
9. Juda ni Isilaele li sinyizwe cwañi ki likezo ze si ka luka za batu ba ba maswe?
9 Likezo ze si ka luka za babusi bao ba ba maswe li sinya Juda ni Isilaele kaufela. Mika 7:5 i li ku tula mulao ku tahisize ku sa sepana mwahal’a balikani, mwahal’a lindambo, mane ni mwahal’a batu ba ba nyalani. Timana 6 i bonisa kuli mumela w’o u tahisize kuli ku be ni ku shubulana mwahal’a bahabo ba ba cwale ka bana ba bashimani ni bondat’a bona, ni bana ba basizana ni bom’a bona.
10. Miteñi ye, fo ku atezi ku sa luka, Bakreste ba ipuluka cwañi?
10 Kacenu bo? Kana miinelo ye cwalo i teñi? Sina Mika, ni luna lu mwa nako mo ku atile ku sa luka, ku sa sepana, ni ku sinyeha kwa mabasi ni nyangela. Niteñi, ka ku ba batanga ba Mulimu mwa lifasi le li si ka luka le, ha lu tuheleli moya wa lifasi le wa ku eza lika ka ku sa luka ku kena mwa puteho ya Sikreste. Se lu eza ki ku tiiseza likuka za buniti ni busepahali, ili ku li latelela ku ze lu eza ka zazi. Ee, “mwa lika kaufela lu lata ku eza se si lukela.” (Maheberu 13:18) Mwa lumela, nji cwañi, kuli ha lu eza ze lukile lu ba ni limbuyoti ze ñata ze taha ka ku ba ni mizwale ili bao ba sepana luli?
Batu Ba Utwa Cwañi ‘Linzwi la Muñ’a Bupilo’?
11. Mika 7:12 i sweli ku talelezwa cwañi?
11 Mika u polofita kuli ku sa luka niha ku atile, batu ba mifuta kaufela ba ka atulwa ka ku luka. Mupolofita u sinula kuli batu ba ka kubukanywa “ku tuha kwa liwate le liñwi ku ya kwa liwate le liñwi, ni ku zwa fa lilundu le liñwi ku ya ku le liñwi” kuli ba be balapeli ba Jehova. (Mika 7:12) Kacenu, mwa talelezo ya mafelelezo ya bupolofita b’o, haki naha i liñwi fela, kono ki batu ka buñwi ba mwa linaha kaufela ba ba tusiwa ki ku luka kwa Mulimu ko ku si na sobozi. (Isaya 42:1) Nto yeo i petahala cwañi?
12. ‘Linzwi la Muñ’a Bupilo’ li utwiwa cwañi kacenu?
12 Ka ku alaba, mu nyakisise za n’a s’a bulezi Mika. Mika 6:9 i li: “Linzwi la [Muñ’a] Bupilo li huweleza munzi, mutu ya butali u ka saba Libizo la hao.” Batu ba macaba kaufela ba utwa cwañi ‘linzwi la Muñ’a Bupilo,’ mi nto yeo i ama cwañi ku eza kwa luna ze lukile? Kaniti, batu kacenu ha ba utwi linzwi tenyene la Mulimu. Niteñi, ka musebezi wa luna wa ku kutaza mwa lifasi kaufela, linzwi la Jehova li sweli ku utwiwa ki batu ba mibala kaufela, ba mifuta-futa. Kabakaleo, ba ba utwa ba “saba Libizo la [Mulimu],” ili ku fita fa ku li tompa hahulu. Kaniti lu eza ka ku luka ha lu shaela Mubuso ka tukufalelo. Ka ku zibahaza libizo la Mulimu ku mañi ni mañi ku si na ku keta, lu ‘eza ze lukile.’
Lu Lukela ku Lata Sishemo
13. Ki ifi shutano ye mwahal’a lilato le li sishemo ni lilato fela?
13 Cwale ha lu tatubisiseñi nto ya bubeli ye tokwahala ye bulezwi kwa Mika 6:8. Jehova u bata kuli lu “late sishemo.” Linzwi la Siheberu le li tolokilwe kuli “sishemo” hape li tolokilwe kuli “lilato le li sishemo,” kamba “lilato le li sepahala.” Lilato le li sishemo ki ku iyakatwa ba bañwi, ili ku ba isa pilu ka musa. Lilato le li sishemo li shutana ni lilato fela. Ka nzila ifi? Linzwi la lilato li ama lika ze ñata; li kona ku itusiswa nihaiba kwa lika kamba tulemeno. Ka mutala, Mañolo a bulela za mutu ya “lata veine ni oli” ni mutu ya “lata butali.” (Liproverbia 21:17; 29:3) Kono lilato le li sishemo kamita li ama fela kwa batu, sihulu ba ba sebeleza Mulimu. Kacwalo, Mika 7:20 i bulela za ‘sishemo sa n’a ezizwe ka sona Abrahama’—munna ya n’a sebelelize Jehova Mulimu.
14, 15. Lilato le li sishemo li boniswa cwañi, mi ku filwe bupaki bufi ka za lona?
14 Kwa Mika 7:18, mupolofita u bulela kuli Mulimu “u tabela ku shemuba.” Kwa Mika 6:8, lu talusezwa kuli lu si ke lwa bonisa fela lilato le li sishemo kono ni kuli lu li late. Mañolo ao a lu lutañi? Lu bonisa lilato le li sishemo ka ku itatela ni ka ku lukuluha kakuli lwa bata ku li bonisa. Sina Jehova, lu nyakalaliswa ki ku bonisa lilato le li sishemo ku ba ba ziyelehile.
15 Kacenu, lilato le li sishemo le li cwalo ki sizibelo sa batu ba Mulimu. Ki wo mutala u li muñwi fela. Mwa June ya 2001, liñungwa ne li pwacukisize munda o mutuna mwa Texas, U.S.A., ni ku sinya mandu a’ likiti-kiti, ku kopanyeleza ni mianda-nda ya mandu a Lipaki za Jehova. Lipaki ba ba bat’o ba 10,000 ne ba itatezi ku itusisa nako ni m’ata a bona kwa ku tusa mizwale ba bona ba Sikreste be ne ba ziyelehile. Baitateli bao ne ba mbindanile luli ka likweli ze fitelela ze silezi, ili ku sebeza musihali, busihu, ni la Mukibelo ni la Sunda ku zusa Mandu a Mubuso a 8 ni mandu a’ fitelela 700 a mizwale ba bona ba Sikreste. Be ne ba sa koni ku sebeza zeo ne ba fanile lico, libelekiso, ni masheleñi. Ki kabakalañi likiti-kiti za Lipaki bao ha ne ba tusize mizwale ba bona? Kakuli ba ‘lata sishemo.’ Mi kwa susueza luli ku ziba kuli likezo zeo za lilato le li sishemo za boniswa ki mizwale ba luna mwa lifasi kaufela! Ee, ku ‘lata sishemo’ ka mo ku tokwahalela ha ku imezi, kono kwa tabisa luli!
Mu Zamaye ka Buikokobezo ni Mulimu
16. Ki ufi mutala o koñomeka butokwa bwa ku zamaya ka buikokobezo ni Mulimu?
16 Nto ya bulalu ye tokwahala ye ñozwi kwa Mika 6:8 ki ‘ku zamaya ka buikokobezo ni Mulimu wa hao.’ Seo si talusa ku lemuha ze lu sa koni mi ni ku itinga ku Mulimu. Ki wo mutala: Mu nahane ka nakonyana kasizana ka ka lotokezi lizoho la bondat’a kona ha ba nze ba zamaya mwa liñungwa. Kasizana kao ka ziba hande kuli ha ka na hande m’ata, kono ka sepile bondat’a kona. Ni luna lu swanela ku ziba ze lu sa koni, kono lu lukela ku sepa Ndat’a luna wa kwa lihalimu. Lu kona cwañi ku n’o mu sepa cwalo? Nzila i liñwi ki ka ku hupula kamita libaka ha lu swanela ku kumalela Mulimu. Mika u lu hupulisa mabaka a malalu, a kuli: Jehova ki Mulukululi, Muzamaisi, ni Musilelezi wa luna.
17. Jehova n’a lukuluzi, ku etelela, ni ku sileleza cwañi batu ba hae kwaikale?
17 Kwa Mika 6:4, 5, Mulimu u li: “Ni ku zwisize mwa naha ya Egepita.” Ee, Jehova n’a lukuluzi Isilaele. Jehova hape u li: “Kwapili a hao na beya Mushe ni Aruni ni Miriame, ku ku zamaisa.” Mushe ni Aruni ne ba zamaisize sicaba, mi Miriame n’a etelezi basali ba Isilaele mwa ku bina pina ya tulo. (Exoda 7:1, 2; 15:1, 19-21; Deuteronoma 34:10) Kacwalo, Jehova n’a ba etelezi ka batanga ba hae. Mwa timana 5, Jehova u hupulisa Maisilaele kuli n’a ba silelelize ku bo Balaki ni Balaami ni kuli n’a ba bukelelize ha ne ba bat’o ungula musipili wa bona wa ku zwa fa Shitimi mwa Moabi ku y’o fita kwa Giligali mwa Naha ya Sepiso.
18. Mulimu u lu lukulula, ku lu etelela, ni ku lu sileleza cwañi kacenu?
18 Ha lu nze lu zamaya ni Mulimu, u lu lukulula kwa lifasi la Satani, ku lu zamaisa ka Linzwi ni kopano ya hae, ni ku lu sileleza ka sikwata ku ba ba lu lwanisa. Kacwalo lwa swanela luli ku lambela lizoho la Ndat’a luna wa kwa lihalimu ha lu nze lu zamaya ni yena mwa mazazi a t’ata a, a mafelelezo a musipili wa luna wa ku liba kwa lifasi la Mulimu le linca la ku luka—le li fitela kwahule Naha ya Sepiso ya kwaikale.
19. Buikokobezo bu amana cwañi ni ze lu sa koni?
19 Ku zamaya ka buikokobezo ni Mulimu ku lu tusa ku nga hande miinelo ya luna. Seo si cwalo kakuli ku eza ka buikokobezo ku talusa hape ku lemuha ze lu sa koni ku eza. Busupali kamba makulanu a kana a lu paleliswa ku eza ze ñata mwa sebelezo ya Jehova. Kono ku fita ku zwafiswa ki zeo, neikaba hande ku hupula kuli Mulimu u amuhela buikatazo ni buitomboli bwa luna ‘ka se lu sweli, isi ka se lu tokwile.’ (2 Makorinte 8:12) Kaniti, Jehova u bata kuli lu mu sebeleze ka pilu kaufela, ili ku eza ka mo i lu koniseza miinelo ya luna. (Makolose 3:23) Ha lu itiisa ni ku tukufalelwa mwa sebelezo ya hae, Mulimu u lu fuyola hahulu-hulu.—Liproverbia 10:22.
Moya wa ku Libelela Wa Fuyolisa
20. Ki ifi nto ye lu sa libali ye swanela ku lu tusa ku ba ni moya wa ku libelela sina Mika?
20 Ku fuyolwa ki Jehova ku lu susumeza ku likanyisa moya wa Mika. U li: “Ni libelele Mulimu ya ni pilisa.” (Mika 7:7) Manzwi ao a ama cwañi ku zamaya kwa luna ka buikokobezo ni Mulimu? Ku ba ni moya wa ku libelela, kamba pilu-telele, ku lu tusa ku sa ikutwa ku zwafa kuli lizazi la Jehova ha li si ka taha kale. (Liproverbia 13:12) Ku bulela fela niti, kaufel’a luna lu lakaza kuli lifasi le li maswe le li fele. Kono, ka viki ni viki ku na ni batu b’a likiti-kiti ba ba sa kala-kala ku zamaya ni Mulimu. Ku ziba seo ku lu bonisa libaka la ku libelela. Mutu yo muñwi ya s’a bile Paki nako ye telele n’a ize: “Ha ni nahana lilimo ze fitelela 55 ze ni kutalize, ni kolwa kuli luli ha ku na ze ni yawile ka ku libelela ku Jehova. Mane ni silelelizwe kwa masitapilu a mañata.” Kana ni mina ku mi bezi cwalo?
21, 22. Mika 7:14 i talelezwa cwañi mwa mazazi a luna?
21 Ku zamaya ni Jehova kaniti ku lu tusa hahulu kacenu. Kwa Mika 7:14, Mika u bapanya batu ba Mulimu kwa lingu ze oliswa ki mulisana wa zona. Kacenu, mwa talelezo ye tuna ya bupolofita b’o, bomasialeti ba Isilaele wa kwa moya ni “lingu ze ñwi” ba babalelwa ki Jehova, Mulisana wa bona ya sepeha. Ba pila ba “nosi mwa mushitu,” kakuli kwa moya, ba kauhanyizwe kwa lifasi le, le li sa zwelapili ku ziyeleha ni ku sabisa.—Joani 10:16; Deuteronoma 33:28; Jeremia 49:31; Magalata 6:16.
22 Batu ba Jehova ba ca nala, ka mo ne i polofitezi hape Mika 7:14. Mika, ka ku bulela ka za lingu, kamba batu ba Mulimu, n’a ize: “Li n’o fula mwa Bashani ni Giliadi.” Sina lingu za mwa Bashani ni Giliadi ha ne li fula mwa mafulelo a’ nunile mi za pila hande, batu ba Mulimu kacenu ni bona ba ca nala kwa moya, mi yeo ki mbuyoti ye ñwi ku ba ba zamaya ka buikokobezo ni Mulimu.—Numere 32:1; Deuteronoma 32:14.
23. Lu kona ku ituta tuto mañi kwa Mika 7:18, 19?
23 Kwa Mika 7:18, 19, mupolofita u koñomeka takazo ya Jehova ya ku swalela ba ba baka. Timana 18 i bonisa kuli Jehova u “swalela bumaswe” mi u “libala libi.” Mi sina mo ku boniselizwe mwa timana 19, u ka ‘nepela libi za luna kaufela mwa buliba bwa liwate.’ Litaba zeo li lu lutañi? Lu kana lwa ipuza haiba lwa likanyisa Jehova mwa taba yeo. Kana lwa swalelanga ba bañwi ha ba lu foseza? Bona bao ha ba baka ni ku lika ku lukisa mafosisa, kaniti lu ka bata ku likanyisa Jehova, ya lata ku swalela ka ku tala, ku si na ñolamenyi.
24. Mu tusizwe cwañi ki bupolofita bwa Mika?
24 Ku nyakisisa bupolofita bwa Mika ko lu ezize, ku lu tusize cwañi? Ku lu hupulisize kuli Jehova u fa sepo ya niti ku ba ba sutelezi ku yena. (Mika 2:1-13) Lu susuelizwe ku itiisa ku hulisa bulapeli bwa niti ilikuli lu kone ku zamaya ka libizo la Mulimu ku ya ku ile. (Mika 4:1-4) Hape lu kolwisizwe kuli, ibe mwa miinelo ifi kamba ifi, lwa kona ku kwanisa z’a tokwa Jehova. Ee, bupolofita bwa Mika luli bu lu tiisa ku zamaya ka libizo la Jehova.
Ne Mu Ka Alaba Cwañi?
• Ka ku ya ka Mika 6:8, Jehova u batañi ku luna?
• Ku tokwahalañi kuli lu “eze ze lukile”?
• Lu kona ku bonisa cwañi kuli lwa ‘lata sishemo’?
• ‘Ku zamaya ka buikokobezo ni Mulimu’ ku talusañi?
[Lipuzo za Tuto]
[Maswaniso a fa likepe 21]
Mika, ku si na taba ni kuli n’a pila mwa mazazi a maswe, n’a kwanisize za n’a tokwa Jehova. Ni mina mwa kona ku eza cwalo
[Siswaniso se si fa likepe 23]
Mu eze ze lukile ka ku kutaza batu ba mifuta kaufela
[Maswaniso a fa likepe 23]
Mu bonise kuli mwa lata sishemo ka ku tusa ba bañwi ha ba ziyelehile
[Siswaniso se si fa likepe 23]
Mu eze mo mu konela kaufela inze mu hupula kuli ku na ni ze mu sa koni