Mikulwani, Mu Zamaye ka Mukwa O Swanela Jehova

MIKULWANI ba bañwi ba Sikreste ba bile ni ku siya mabasi ni liputeho za habo bona nakonyana. Ba bañwi ba ezize cwalo ilikuli ba ekeze kwa bukombwa bwa bona. Ba bañwi ba bile ni ku zwa habo bona kabakala ku ikambusa kwa bona kwa litaba za lifasi. (Isaya 2:4; Joani 17:16) Mwa linaha ze ñwi, “Sesare” u atulezi mikulwani ba ba sepahala tolongo kamba ku eza misebezi ya ku tusa nyangela. *—Mareka 12:17; Tite 3:1, 2.

Ha ba nze ba li mwa litolongo kabakala buikambuso bwa bona, mikulwani bao ba kana ba pila ni libangoki ka nako ye telele. Ku sa ba habo bona ka mabaka a mañwi ni kona ku tahisize kuli mikulwani ba yo pila mwa libaka za miinelo ye maswe. Mikulwani ba Sikreste bao kamba ba bañwi ba ba hapelelizwe ku ba mwa muinelo o cwalo ba kona ku tiyela cwañi butata ni lika ze ñwi ze ba talimana ni zona ha ba nze ba lika ku ‘zamaya ka mukwa o swanela Mulimu’? (1 Matesalonika 2:12) Bashemi ba bona ba kona ku ba tusa cwañi ku itukiseza miinelo ye maswe kaufela ye kona ku ba tahela?—Liproverbia 22:3.

Butata Luli

Tákis, wa lilimo ze 21, ya n’a bile ni ku yo pila kwahule ni habo ka likweli ze 37 u li: “Ku ba kwahule, ili ko ne ni si ke na ba mwa pabalelo ya bashemi ba ka ni ketelelo ya maeluda ba ba ni lata ba ba ni ziba hande ne ku li t’ata mi ne ku sabisa. * U ekeza kuli: “Fokuñwi, ne ni ikutwanga kuli ha ni koni ku isileleza.” Pétros, wa lilimo ze 20, n’a bile ni ku yo pila ku sili ka lilimo ze fitelela ze peli. U itumelela kuli: “Ne li lona lwa pili mwa bupilo bwa ka ha ne ni na ni ku ikezeza likatulo ka za ku itabisa ka zona ni ba ku eza sango ni bona, mi liketo za ka fokuñwi ne li sa bangi ze lukile.” Mi u li: “Fokuñwi ne ni ikalelwanga ka za buikalabelo bo butuna bo bu taha kabakala tukuluho ye tuna.” Tássos, eluda wa Sikreste y’o kamita u banga ni mikulwani ba Sikreste ba ba mwa miinelo ye cwalo, n’a ize: “Lipulelo ze masila, buipanguli, ni bubangoki bwa balikani ba ba si balumeli za kona ku yambukela mikulwani ba ba sa tokomeli, ba ba si na silelezo.”

Ha ba nze ba pila ni ku sebeza ni batu ba ba sa kuteki likuka za Bibele, mikulwani ba Sikreste ba ba cwalo ba tokwa ku tokomela ku sa wela mwa muliko wa ku likanyisa likezo ze maswe ni ze si za ka mañolo za be ba pila ni bona. (Samu 1:1; 26:4; 119:9) Ku latelela hande tomahanyo ya tuto ya ka butu, ku fumaneha kwa mikopano, ni ku zwela mwa simu ku kana kwa bonahala t’ata. (Mafilipi 3:16) Ku ba ni milelo ya kwa moya ni ku lika ku i peta ni kona ku kana kwa ba t’ata.

Mikulwani ba Sikreste ba ba sepahala kaniti ba bata ku tabisa Jehova ka muzamao ni lipulelo za bona. Ba lika ka busepahali ku eza z’a kupa Ndat’a bona wa kwa lihalimu, kuli: “Mwan’aka u talife, mi u tabise pilu ya ka, mi ni ka kona ku alaba ya ni nyaza.” (Liproverbia 27:11) Ba lemuha kuli likezo ni mikwa ya bona li ama m’o batu ba bonela Jehova ni batu ba hae.—1 Pitrosi 2:12.

 Mikulwani ba bañata ba eza hande kakuli ba lika mo ba konela kaufela ku likanyisa mizwale ba bona ba kwa makalelo a Bukreste bao muapositola Paulusi n’a lapezi ka za bona kuli: “Mu zamaye ka mukwa o swanela Mulena, a mi katelwe kai ni kai, mi mu beye miselo mwa misebezi ye minde kaufela, . . . kuli mu be ni pilu-telele, ni ku iswala, ni tabo kaufela.” (Makolose 1:9-11) Bibele i fa mitala ye miñata ya mikulwani be ne ba konile ku zamaya ka mukwa o swanela Mulimu ha ne ba li mwa libaka ze ba si ka twaela, ze sabisa, mo ne ku lapelwa milimu.—Mafilipi 2:15.

‘Jehova N’a Kondisa Za N’a Eza Josefa’

Josefa, mwana ya n’a latwa hahulu wa Jakobo ni Rahele, n’a ipumani kwahule a siyo mwa pabalelo ya bondat’ahe be ne ba saba Mulimu. N’a lekisizwe ni ku iswa kwa Egepita mwa butanga. Josefa n’a tomile mutala o munde wa ku ba mutangana wa miswalo, ya sepahala, wa muzamao o munde. Niha n’a li mutanga wa Potifaro, ili mutu ya n’a sa lapeli Jehova, Josefa n’a sebeza ka tokomelo ni ka tukufalelo, mi mane kwa mafelelezo, mulen’a hae a mu fa ku zamaisa za fa lapa kaufela. (Genese 39:2-6) Josefa n’a zwezipili ku sepahala ku Jehova, mi seo ha ne si tahisize kuli a tamiwe, n’a si ka li: “Ni ka ipulaisezañi?” Niha n’a li mwa tolongo, n’a zwezipili ku ba ni mikwa ye minde, mi ku si ka fita nako, n’a okamela lika ze ñata mwa tolongo. (Genese 39:17-22) Mulimu n’a mu fuyauzi, mi ka mo ku boniselizwe kwa Genese 39:23, “[Muñ’a] Bupilo n’a kondisa z’a n’a eza [Josefa].”

Ka ku ba kuli Josefa n’a li kwahule ni lubasi lwa habo lo ne lu saba Mulimu, ne ku kana ku mu bezi bunolo ku eza lika sina bahedeni ba n’a pila ni bona, ili ku likanyisa mupilelo o maswe wa Maegepita. Kono ku si na taba ni litiko ze tiile ka ku fitisisa, n’a tiyezi ku latelela likuka za Mulimu mi n’a zwezipili ku ba ni mayemo a’ kenile. Musal’a Potifaro ha n’a kuta-kutezi ku mu hapeleza ku fosa ni yena, kalabo ya hae ye tiile ne li ya kuli: “Ni ka eza cwañi bumaswe bo butuna cwalo, na foseza Mulimu?”—Genese 39:7-9.

Kacenu, mikulwani ba Sikreste ba tokwa ku utwa litemuso za mwa Bibele ka za liango ze sa swaneli, za ku itabisa ka zona ze si ka luka, maswaniso a mapunu, ni lipina ze maswe. Ba ziba kuli “Meto a [Muñ’a] Bupilo a mwa mabaka kaufela. Inz’a talima ba ba maswe ni ba bande.”—Liproverbia 15:3.

Mushe N’a Hanile “ku Ikola Minyaka ya Libi”

Mushe n’a hulezi mwa lapa la Faro mo ne ku lapelwa maswaniso ili mo ne ku atile minyaka. Bibele i bulela ka za hae kuli: “Ka tumelo, Mushe . . . u hanile ku bizwa mwan’a Mukwae mwan’a Faro; kono a iketela ku nyanda ni  sicaba sa Mulimu; mi a hana ku ikola minyaka ya libi, ye ina nako ye nyinyani.”—Maheberu 11:24, 25.

Ku utwana ni lifasi ku kona ku tahisa lika ze ñwi ze nde, kono ha li ineleli. Mane ku kona fela ku ba teñi mwa nako ye kuswani ye siyezi ya lifasi le. (1 Joani 2:15-17) Kana ne ku si ke kwa ba hande ku likanyisa mutala wa Mushe? Bibele i li “n’a tiya, inge u bona ya sa bonwi.” (Maheberu 11:27) N’a isize munahano wa hae kwa sanda sa kwa moya sa bokukw’a hae be ne ba saba Mulimu. Mulelo wa Jehova ne u bile ona mulelo wa hae mwa bupilo, mi sa n’a bata ki ku eza tato ya Mulimu.—Exoda 2:11; Likezo 7:23, 25.

Mikulwani ba ba saba Mulimu ha ba ipumana mwa sibaka se si maswe, mo ku si na sabo ya Mulimu, ba kona ku tiisa silikani sa bona ni Jehova ka ku ituta ka butu, ili ku fita fa ku ziba hande “ya sa bonwi.” Tukiso mutumbi ya misebezi ya Sikreste, ye kopanyeleza ku fumaneha kamita kwa mikopano ni ku zwela mwa simu, i ka tusa mikulwani bao ku isa munahano wa bona kwa lika za kwa moya. (Samu 63:6; 77:12) Ba swanela ku lika ka t’ata ku ba ni tumelo ni sepo ye tiile sina ya Mushe. Ba swanela ku toma mihupulo ni likezo za bona ku Jehova, ba li ba ba tabile ku ba balikani ba hae.

N’a Itusisize Lilimi la Hae kwa ku Lumbeka Mulimu

Mukulwani yo muñwi ya n’a bile mutala o munde ha n’a zwile habo ne li musizana wa Muisilaele ya n’a hapilwe ki Masirya mwa mazazi a Elisha, mupolofita wa Mulimu. N’a bile mutang’a musal’a Naamani, yena muzamaisi wa mpi ya Siria ya n’a kula mbingwa. Musizana y’o n’a bulelezi mulen’a hae kuli: “Mulimu kab’a lata kuli [muñ’a] ka a ye ku mupolofita ya inzi mwa Samaria, kabe n’a ka y’o mu folisa mbingwa ya hae.” Kabakala bupaki bwa musizana y’o, Naamani n’a ile ku Elisha mwa Isilaele mi a yo foliswa mbingwa. Mi mane, Naamani a ba mulapeli wa Jehova.—2 Malena 5:1-3, 13-19.

Mutala wa musizana y’o u koñomeka butokwa bwa kuli mikulwani ba itusise lilimi la bona ka nzila ye tahisa tompo ku Mulimu, niha ba li kwahule ni bashemi ba bona. Kambe musizana y’o n’a na ni mukwa wa ku bulelanga ka “butanya” kamba ka nzila ye “sehisa maswe,”  kana luli n’a ka be a konile ku itusisa lilimi la hae ka nzila ye nde ha ne ku bile ni kolo ya ku eza cwalo? (Maefese 5:4; Liproverbia 15:2) Níkos, mutangana wa lilimo za kwa makalelo a ma-20, ya n’a tamilwe kabakala buikambuso bwa hae, u li: “Ha ne ni li ni mizwale ba bañwi ba mitangana mwa tolongo ya za njimo, ko ne ku si na ketelelo ya bashemi kamba ya puteho, ne ni lemuhile kuli lipulelo za luna ne li siyo hande. Kaniti ne li sa tahisi tumbo ku Jehova.” Ka litohonolo, Níkos ni ba bañwi ba tusizwe ku utwa kelezo ya Paulusi ka za taba yeo: “Haili ka za buhule, ni mikwa ye maswe kaufela, ni takazo ya ku luwa, ku si ke kwa bulelwa nihaiba mabizo a lika zeo ko ku mina, mo ku swanelela balumeli.”—Maefese 5:3.

Jehova N’a Li wa Luli ku Bona

Se ne si ezahezi kwa Maheberu ba balalu be ne ba li balikani ba Daniele mwa Babilona wa kwakale si bonisa buniti bwa sikuka sa n’a bulezi Jesu kuli ku sepahala mwa lika ze nyinyani ku tahisa ku sepahala mwa lika ze tuna. (Luka 16:10) Ha ne ba talimani ni butata bwa ku ca lico ze n’e hanisizwe mwa Mulao wa Mushe, ne ba ka kona ku bulela kuli ne ba hapilwe mwa naha i sili mi kacwalo ne ba si na mwa ku ezeza. Kono ne ba fuyauzwi luli kakuli ne ba si ka keshebisa nihaiba nto ye ne i kana i bonahalile ku ba ye nyinyani. Ne ba bile ni mibili ye iketile ni butali ku fita bahapiwa ba bañwi be ne ba nze ba ca kwa malyalya a mulena. Kaniti, ku sepahala mwa linto ze nyinyani zeo ne ku ba tiisize, ilikuli ha ne ba bile mwa tiko ye tuna ni ku fita, yona ya ku kubamela siswaniso, ne ba hanile ku eza cwalo.—Daniele 1:3-21; 3:1-30.

Jehova n’a li wa luli kwa mitangana ba balalu bao. Niha ne ba li kwahule ni habo bona, ni kwa sibaka sa ku lapelela Mulimu, ne ba bata hahulu ku sa ba ni litiba la lifasi. (2 Pitrosi 3:14) Bulikani bwa bona ni Jehova ne li bwa butokwa hahulu ku bona kuli mane ne ba tabela ku itombola bupilo bwa bona kabakala bulikani b’o.

Jehova H’a Na ku Mi Tuhela

Mikulwani ha ba li kwahule ni be ba lata ni ku sepa, kwa utwahala ha ba kana ba ikutwa ku tokwa silelezo, ku sa isepa, ni ku ikalelwa. Niteñi, ba kona ku talimana ni miliko ka ku sepa hahulu kuli ‘Muñ’a Bupilo h’a na ku ba tuhela.’ (Samu 94:14) Haiba mikulwani ba ba cwalo ba  “utwiswa butuku kabakala niti,” Jehova u ka ba tusa ku zwelapili ku zamaya mwa “mukwakwa o na ni niti.”—1 Pitrosi 3:14; Liproverbia 8:20.

Jehova n’a zwezipili ku tiisa ni ku fuyaula hahulu Josefa, Mushe, musizana wa Muisilaele ya n’a li mutanga, ni mitangana ba Siheberu ba balalu be ne ba sepahala. Kacenu, u itusisa moya wa hae o kenile, Linzwi la hae, ni kopano ya hae kwa ku tiisa ba ba “lwana ndwa ye nde ya tumelo,” mi kwapili u ka ba fa mupuzo wa “bupilo bo bu sa feli.” (1 Timotea 6:11, 12) Kaniti, ku zamaya ka mukwa o swanela Jehova kwa konahala, mi ki yona nto ye butali ku i eza.—Liproverbia 23:15, 19.

[Litaluso za kwatasi]

[Mbokisi fa likepe 25]

BASHEMI—MU TUSE BANA BA MINA KU ITUKISEZA!

“Sina masho a mwa lizoho la ndume, ni bana ba bunca bwa mutu ba cwalo.” (Samu 127:4) Lisho ha li koni ku yo inatela fela fo li libisizwe. Li na ni ku nongiswa hande. Ka nzila ye swana, haiba bana ba sa lutiwi hande ki bashemi ba bona, ha ba na ku ba ba ba itukiselize ku talimana ni miinelo ya luli ya ku yo pila kwahule.—Liproverbia 22:6.

Banana ba kona hahulu ku eza lika ba si ka nahanisisa ni ku ituhelela ku kenelwa ki “litakazo za kwa bucaha.” (2 Timotea 2:22) Bibele i lemusa kuli: “Tupa ni kalimelo li fa mutu butali; kono mwana ya sa babalelwi u swabisa m’ahe.” (Liproverbia 29:15) Ku sa hakulula mikwa ya bwanana ku tahisa kuli mwana a si ke a ziba mwa ku talimanela ni butata bwa bupilo h’a ka yo pila ku sili.

Ka nzila ye utwahala, ya ka buikalabelo, bashemi ba Sikreste ba swanela ku taluseza bana za butata, ni miinelo ya luli ya mwa bupilo bwa lifasi la cwale. Ba sa bonisi kuli muinelo u maswe hahulu kamba ku zwafisa, ba kona ku talusa miinelo ye maswe y’a kona ku talimana ni yona mukulwani haiba a ka yo pila ku sili. Lituto zeo, hamoho ni butali bo bu zwa ku Mulimu, li ka “fa mutangana zibo ni buitemuso.”—Liproverbia 1:4.

Bashemi ba ba lutanga bana ba bona likuka za Sikreste ba ba konisa ku tiyela butata mwa bupilo. Ku ituta Bibele kamita ka lubasi, ku ambolisana ka ku lukuluha, ni ku iyakatwa ha buniti buiketo bwa bana ba bona kwa kona ku tusa bashemi ku hulisa hande bana ba bona. Bashemi ba swanela ku luta bana ba bona Bukreste ka nzila ye itikanelezi, ye utwahala, ilikuli kwapili ite ba kone ku ikezeza lika. Ka mutala wa bona, bashemi ba kona ku luta bana ba bona kuli ku ba mwa lifasi kono isi ku ba yo muñwi wa lona kwa konahala.—Joani 17:15, 16.

[Siswaniso se si fa likepe 23]

Mikulwani ba bañwi ba Sikreste ba bile ni ku zwa habo bona

[Maswaniso a fa likepe 24]

Ka ku tiyela miliko, mikulwani ba kona ku likanyisa Josefa ni ku zwelapili ku ba ni muzamao o kenile

[Maswaniso a fa likepe 26]

Mu likanyise musizana wa Muisilaele, ya n’a li mutanga, ya n’a itusisize lilimi la hae kwa ku tahisa tumbo ku Jehova