“Lwana Ndwa Ye Nde ya Tumelo”

MU NAHANE lisole ka nako ya ndwa ya n’a si ke a taba ha n’a ka laelwa kuli: “U kute haenu u yo tola ni musal’a hao ni lubasi.”

Uria wa Muhiti n’a filwe taelo ye cwalo. Ne li lisole ka nako ya Mulena Davida wa Isilaele. Uria n’a bizizwe ki mulena ka sibili ni ku susuezwa ku kuta kwa ndu ya hae. Kono Uria n’a hanile ku kuta kwa ndu. Ha n’a buzizwe sa n’a hanezi ku eza nto ye ne ba ka tabela batu ba bañata, Uria a alaba kuli aleka ya bulikani, ye n’e yemela kuli Mulimu u mwahal’a bona, ni mpi ya Isilaele ne ba li kwa ndwa. A buza, a li: “Ni ka kena cwañi mwa ndu ya ka, ni ku ca, ni ku nwa, ni ku ina ni musal’a ka?” Ku Uria, ne ku sa swaneli ku eza nto ye cwalo ka nako yeo ya ndwa.—2 Samuele 11:8-11.

Za n’a ezize Uria li zusa litaba za butokwa, kakuli ni luna lu pila mwa nako ya ndwa. Ku na ni ndwa ye kolota cwale y’e sa swani ni ndwa ifi kamba ifi ye ba lwanile macaba a lifasi. I bonahalisa lindwa ze peli za lifasi ku ba ze nyinyani, mi ni mina mu mwa ndwa yeo. Likozi za yona ki ze tuna, sila sa sabisa. Ndwa yeo haki ya litobolo kamba limbomba, kono niteñi mulwanelo u tokwa ku ba o m’ata.

Mu si ka swala kale lilwaniso, mu swanela ku ziba haiba ku lwana  ku lukile ni kuli ze mu lwanela ki lifi. Kana ndwa yeo ya swanela luli? Mulelo wa ndwa ye ipitezi yeo u talusizwe hande ki muapositola Paulusi mwa liñolo la n’a ñolezi Timotea, kuli: “Lwana ndwa ye nde ya tumelo.” Ee, mwa ndwa yeo, mu lukela ku lwanela, isi munzi o tiile, kono “tumelo”—ili niti yote ya Sikreste ka mo i sinulezwi mwa Bibele. Kaniti, mu lukela ku lumela “tumelo” yeo ka ku tala kuli mu kone ku i lwanela ni ku wina.—1 Timotea 6:12.

Ndwalume ya butali u lika ku ziba sila sa hae. Mwa ndwa yeo, sila si yeziseli milwanelo ka lilimo-limo, mi si na ni liitusiso ni lilwaniso ze ñata-ñata. Hape haki mutu wa nama. Si na ni lunya hahulu, si buhali maswe, mi ki likeka; sila seo ki Satani. (1 Pitrosi 5:8) Lilwaniso za luli hamoho ni mano ni tushambwe twa butu ha li na tuso mwa ku lwanisa sila seo. (2 Makorinte 10:4) Mu kona ku lwana ndwa yeo ka lilwaniso lifi?

Silwaniso sa butokwa hahulu ki “lilumo la Moya, lona Linzwi la Mulimu.” (Maefese 6:17) Muapositola Paulusi u bonisa m’ata a sona h’a li: “Linzwi la Mulimu ki le li pila, mi li na ni mata; kwa buhali li fita lilumo le li lozizwe kafa ni kafa, mi li punya ku y’o fita kwa makauhanelo a moya ni pilu, ni kwa makopanelo a masapo, ni kwa mooko; mi li na ni bubebe mwa ku atula maikuto ni mihupulo ya mwa pilu.” (Maheberu 4:12) Silwaniso se si shengile cwalo, ili se si sa shuti, kuli mane si kona ku punya ni ku kena mwa mihupulo ni milelo ye mwa pilu ya mutu kaniti si lukela ku itusiswa ka bukwala ni ka tokomelo.

Mwendi mwa ziba kuli mpi niha neikana ya ba ni lilwaniso ze m’ata hahulu, haiba masole ba sa itusisi zona hande lilwaniso zeo ha li na ku tusa se siñwi. Ka ku swana, mu tokwa litaelo kuli mu itusise hande lilumo la mina. Ka litohonolo, ku na ni batabani ba ba yeziseli hahulu ba ba kona ku mi luta. Jesu n’a bizize baluti ba ba li batabani bao kuli “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso,” ya filwe musebezi wa ku lukiseza balutiwa ba hae lico, kamba litaelo, za kwa moya ka nako ye lukela. (Mateu 24:45) Mwa kona ku ziba ba ba li sitopa sa mutanga bao ka ku tatuba lituto ze ba mbindana ku luta ni litemuso ka za tukwaci twa sila ze taha ka bunako. Bupaki bu bonisa kuli bao ki ba ba tozizwe ka moya ba ba mwa puteho ya Sikreste ya Lipaki za Jehova.—Sinulo 14:1.

Sitopa sa mutanga seo ha si si ka fa fela litaelo. Si likanyisize moya wa n’a bonisize muapositola Paulusi, ya n’a ñolezi puteho ya kwa Tesalonika kuli: “Lwa ba ni musa mwahal’a mina; sina muanyisi mw’a babalelela bana ba hae ka lilato, ni luna cwalo, mwa ku mi shemuba, ne lu lakaza ku mi fa, isi Evangeli ya Mulimu fela, kono ni bona bupilo bwa luna; kakuli ki mina balatiwa ba luna luli.” (1 Matesalonika 2:7, 8) Ku itingile ku lisole ni lisole la Sikreste ku tuseha ka lituto ze fiwa.

Musiko O Tezi wa Lilwaniso

Musiko o tezi wa lilwaniso za swanisezo u lukiselizwe kuli mu isileleze ka ona. Mwa kona ku fumana mukoloko wa musiko wa lilwaniso zeo kwa Maefese 6:13-18. Lisole ya talifile h’a na ku ya kwa ndwa haiba ze ñwi za lilwaniso za hae za kwa moya za tondahala kamba li tokwa ku lukiswa.

Mukreste u tokwa lilwaniso za hae kaufela za silelezo, kono tebe ye tuna ya tumelo ki ya butokwa hahulu. Ki lona libaka Paulusi ha n’a ñozi kuli: “Fahalimw’a zeo kaufela mu swale tebe ya Tumelo, kuli ka yona mu kone ku tima masho kaufela a’ tuka, a ya maswe.”—Maefese 6:16.

Tebe ye tuna, ye kona ku kwahela mubili ote, i yemela mo i tiyezi tumelo. Mu lukela ku ba ni tumelo ye tiile mwa ketelelo ya Jehova, ili  ku amuhela ku si na ñoñoleho kuli zote z’a sepisize li ka ezahala. Mu swanela ku ikutwa inge kuli lisepiso zeo li talelelizwe kale. Mu si hononi ni hanyinyani kuli miinelo kaufela ya lifasi la Satani i ka tuha i sinyiwa, kuli lifasi li ka fetulwa paradaisi, ni kuli batu ba ba sepahala ku Mulimu ba ka kutisezwa kwa bupetehi.—Isaya 33:24; 35:1, 2; Sinulo 19:17-21.

Kono mwa ndwa ye ipitezi ye lwanwa cwale, mu tokwa nto ye ñwi hape—mulikani. Ndwa ha i kolota, silikani sa tiyanga batabani ha ba susuezana ni ku silelezana, fokuñwi mane ni ku yangwelana kwa lifu. Hailif’o balikani ki ba butokwa, kuli mu bande mwa ndwa yeo, mu tokwa silikani sa Jehova ka sibili. Ki lona libaka Paulusi h’a ungula mukoloko wa hae wa lika ze mwa musiko wa lilwaniso ka manzwi a’ li: “Mu lapele ka Moya ka nako ni nako, ka litapelo kaufela ni ka likupo.”—Maefese 6:18.

Lwa ikolanga hahulu ku ba ni mulikani yo mutuna. Lwa likanga ku fumana nako ya ku ba ni yena. Ka ku ambolanga hahulu ni Jehova ka tapelo, u ba wa luli ku luna, ili mulikani ya sepeha. Mulutiwa Jakobo u lu susueza kuli: “Mu sutelele ku Mulimu mi u ka sutelela ku mina.”—Jakobo 4:8.

Tukwaci twa Sila

Ku kwalipana ni lifasi le fokuñwi ku kona ku ba sina ku zamaya mwa sibaka mo ku teyakilwe lindalamiti. Twaniso i kona ku zwelela kai kamba kai, mi sila si lika ku mi patisa. Kono mu tiye pilu, kakuli Jehova u mi lukiselize zote za ku isileleza ka zona.—1 Makorinte 10:13.

Sila si kana sa mi noma ka ku lwanisa litaba ze mwa Bibele fo i tiyezi hahulu tumelo ya mina. Bakwenuheli ba kana ba itusisa manzwi a munati, kalembeshwa, ni litaluso ze kopami kuli ba mi fenye. Kono mukwenuheli h’a na taba ni buiketo bwa mina. Liproverbia 11:9 i li: “Munyefuli u bulaya wahabo ka mulomo wa hae; kono ba ba na ni niti ba piliswa ki zibo.”

Neikaba ku fosa ku nahana kuli mu tokwa ku teeleza kwa bakwenuheli kamba ku bala ze ba ñozi kuli mu hanyeze litaluso za bona. Litaluso za bona ze kopami, ze tezi sifanu, za kona ku mi holofaza kwa moya ni ku silafaza tumelo ya mina sina silonda se si hasana ka bubebe-bebe. (2 Timotea 2:16, 17) Se mu tokwa ku eza ki ku likanyisa mw’a ngela bakwenuheli Mulimu. Jobo n’a bulezi ka za Jehova kuli: “Ha ku na ya hana Mulimu ya ka taha fapil’a hae.”—Jobo 13:16.

Sila si kana sa likela mu sili ku mi kwacisa, ili ka kakwaci ka ka konile ku swasa ba bañwi. Haiba mpi ye ya kwa ndwa i konwa ku yembululelwa kwa bubelete ni buhule, seo si kona ku i lyanganisa.

Za ku itabisa ka zona ze mwa lifasi, ze cwale ka mafilimu ni ze buhiswa fa TV za buhule ni lipina za lilata hahulu, ki siteiso se si sebeza. Ba bañwi ba ipulela kuli b’a kona ku buha kamba ku bala za buhule ba sa silafali mwa munahano. Kono mutu yo muñwi ya n’a buhanga kamita mafilimu a tobali n’a itumelezi patalaza kuli: “Mutu h’a libali z’a buhile zeo. Ha  u nze u zwelapili ku kengeyela z’o buhile, takazo ya hao ya ku bata ku eza z’o boni ya hula . . . Filimu i puma mutu ku nahana kuli wa icawisa luli.” Kana kw’a tusa ku ipeya mwa kozi ya ku holofazwa ki kakwaci kao?

Silemanu se siñwi s’a na ni sona sila ki takazo ye hoha ya ku lata sifumu. Kozi yeo i kona ku ba t’ata ku i shungula kakuli kaufel’a luna lu tokwa za kwa mubili. Lu tokwa ndu, lico, ni liapalo, mi ha ku si ka fosahala ku luwa lika ze nde. Kozi i mwa mubonelo wa mutu. Masheleñi a kana a fetuha ku ba a butokwa ku fita lika za kwa moya. Lu kona ku kala ku lata hahulu masheleñi. Ki hande ha lu ikupuza kuli bufumu ha bu tusi mwa lika kaufela. Ki puka fela, hailif’o maluwo a kwa moya a ina ku ya ku ile.—Mateu 6:19, 20.

Haiba mpi i felelwa ki tukufalelo, ha i ka tula u zibe ki ka litohonolo fela. “Ha u fokola mwa lizazi la ziyezi, mata a hao ki a manyinyani.” (Liproverbia 24:10) Ku zwafa ki silwaniso seo Satani a itusisize ka bukwala. Ku apala “kuwani ya sisole, ili sepo ya ku piliswa,” ku ka mi tusa ku lwanisa zwafo. (1 Matesalonika 5:8) Mu like ku matafaza hahulu sepo ya mina kuli i be sina ya Abrahama. Abrahama ha n’a laezwi ku fa Isaka mwan’a hae wa libanda sina sitabelo, n’a si ka kata-kata. N’a lumela kuli Mulimu n’a ka taleleza sepiso ya Hae ya ku fuyola macaba ote ka mwan’a hae ni kuli Mulimu n’a kona ku zusa Isaka kwa bafu ha ne ku ka tokwahala ilikuli sepiso yeo i talelezwe.—Maheberu 11:17-19.

Mu Si Tuheli ku Lwana

Ba bañwi ba ba lwanile ka bundume ka nako ye telele mwendi se ba katala mi kacwalo ha ba sa lwana ka tokomelo sina kale. Mutala wa Uria, ya bulezwi kwa makalelo a taba ye, wa kona ku tusa batabani bote ku tundamena ku ba ni mubonelo o lukile. Buñata bwa lindwalume ka luna ba Sikreste ba na ni ku tiyela butokwi, ba mwa miinelo ye kona ku ba beya mwa kozi, kamba ba shwa silami ni tala. Sina Uria, ha lu lati ku nahana ka za mbombolelwa ye lu kona ku ikola cwale kamba ku komiwa ki takazo ya ku bata bupilo bwa ku ishefula fela. Lu bata ku zwelapili ku ba mwahal’a mpi ya Jehova ya mwa lifasi kaufela ya batabani ba ba sepahala ni ku zwelapili ku lwana ku fitela lu kona ku ikola limbuyoti ze nde hahulu ze lu libelezi.—Maheberu 10:32-34.

Neikaba ku ipeya mwa kozi ha ne lu ka ishefula, mwendi ka ku nahana kuli twaniso ya mafelelezo i sa li kwahule-hule. Mutala wa Mulena Davida u bonisa kozi yeo. Ha lu zibi kuli kiñi ha n’a si ka ya ni limpi kwa ndwa. Kacwalo, Davida n’a ezize sibi se situna hahulu se  ne si mu tiselize matomola ni manyando a n’a mu melile ku isa lizazi l’a timela.—2 Samuele 12:10-14.

Kana kw’a tusa se siñwi ku lwana mwa ndwa yeo, ku lwanisa mbambitwa ya ndwa, ku tiyela sheununo, ni ku itombola minyaka ya lifasi ye sa swalehi hande? Ba ba lwana hande ba lumela kuli ze mwa lifasi li kona ku bonahala inge z’a kateleha, sina senge ye nyandima, kanti ha mu li tatubisisa, ha li na tuso. (Mafilipi 3:8) Hape, minyaka yeo hañata i tisanga fela masitapilu ni maswabisa.

Mukreste ya lwana ndwa ya kwa moya yeo u ikola silikani se situna ni balikani sakata, u na ni lizwalo le li kenile, ni sepo ye nde hahulu. Bakreste ba ba tozizwe ba nyolelwa ku pila ba sa koni ku shwa kwa lihalimu hamoho ni Kreste Jesu. (1 Makorinte 15:54) Buñata bwa batabani ba Sikreste ba sepa ku pila ba petehile mwa paradaisi ya fa lifasi. Kaniti mipuzo ye cwalo i fita nto ni nto ye lu itombola. Mi ka ku sa swana ni lindwa za silifasi, lu ka wina ndwa yeo ku be cwañi kamba cwañi, ibile fela lwa zwelapili ku sepahala. (Maheberu 11:1) Kono lika za mwa lifasi le li mwatas’a Satani li ka yundiselezwa.—2 Pitrosi 3:10.

Ha mu nze mu lwana ndwa yeo, mu hupule manzwi a Jesu a’ li: “Mu tiye lipilu, ni tuzi lifasi.” (Joani 16:33) Jesu n’a tuzi ka ku zwelapili ku tokomela ni ku tundamena ku sepahala ha n’a likiwa. Ni luna lwa kona ku eza cwalo.

[Manzwi a fa likepe 27]

Ndwa yeo haki ya litobolo kamba limbomba, kono niteñi mulwanelo u tokwa ku ba o m’ata

[Manzwi a fa likepe 30]

Lu ka wina ndwa yeo ku be cwañi kamba cwañi, ibile fela lwa zwelapili ku sepahala

[Siswaniso se si fa likepe 26]

Kuwani ya sisole, ili sepo ya ku piliswa, i ka lu tusa ku lwanisa zwafo

Mu itusise tebe ye tuna ya tumelo kuli mu take “masho kaufela a’ tuka” a Satani

[Siswaniso se si fa likepe 28]

Mu sutelele ku Mulimu mi u ka sutelela ku mina

[Siswaniso se si fa likepe 29]

Lu swanela ku ba ni tumelo kuli lisepiso za Mulimu li ka talelezwa