Basupali Ki Ba Butokwa Hahulu mwa Kopano ya Luna ya Mizwale ba Sikreste

“Ba ba calilwe mwa Ndu ya [Muñ’a] Bupilo, ba ka konda sina likota; . . . ba beye miselo ni mwa bucembele bo butuna bwa bona.”—SAMU 92:13, 14.

1. Batu ba bañata b’a nga cwañi basupali?

JEHOVA u lata batanga ba hae kaufela ba ba sepahala, hamoho ni basupali. Kono ka ku ya ka palo ya ku kakanya ya naha ya United States, silimo ni silimo basupali ba ba bat’o ba 500,000 mwateñi b’a nyandiswa kamba ku sa babalelwa. Lipiho ze swana ze futuka kai ni kai mwa lifasi li bonisa kuli basupali b’a nyandiswa mwa lifasi kaufela. Kopano ye ñwi i li sisimo sa butata b’o ki “moya o yambile batu ba bañata . . . wa kuli batu ba ba cembalile ha ba sa na tuso, ha ku na ze ba peta mi b’a kataza ku ba babalela.”

2. (a) Jehova u’ nga cwañi batanga ba hae ba basupali ba ba sepahala? (b) Ki ifi taluso ye wisa pilu ye lu fumana kwa Samu 92:12-15?

² Jehova Mulimu u katelwa hahulu batanga ba hae ba basupali ba ba sepahala. U talima “mutu . . . wa mwahali”—ili mo lu inezi kwa moya—isiñi mibili ya luna ye fokola. (2 Makorinte 4:16) Mwa Linzwi la hae, Bibele, lu fumana manzwi a’ wisa pilu a’ li: “Batu ba niti ba ka konda sina nzalu, ba hule sina misidare ya kwa Lebanoni. Ba ba calilwe mwa Ndu ya [Muñ’a] Bupilo, ba ka konda sina likota za mwa malapa a Mulimu wa luna; ba beye miselo ni mwa bucembele bo butuna bwa bona, inze ba tezi mezi ni butala; ba bonahalise ku luka kwa [Muñ’a] Bupilo.” (Samu 92:12-15) Ku nyakisisa litimana zeo ku ka tungununa litaba ka za tuso ye tuna hahulu yeo mina ba ba hulile mu kona ku fa kwa kopano ya mizwale ba Sikreste.

“Ba Beye Miselo ni mwa Bucembele Bo Butuna bwa Bona”

3. (a) Ki kabakalañi batu ba niti ha ba likanyezwa kwa likota za nzalu? (b) Basupali ba kona cwañi ku ‘beya miselo ni mwa bucembele bo butuna bwa bona’?

³ Muñoli wa samu u likanyeza batu ba niti kwa likota za nzalu ‘ze calilwe mwa malapa a Mulimu wa luna.’ Ba zwelapili ku ‘beya miselo ni mwa bucembele bo butuna bwa bona.’ Kana mwa lumela kuli taba yeo ya susueza? Likota za nzalu ze kateleha, ze yemi nonga ne li sa tondahali mwa malapa a kwa Bucabela mwa libaka ze bulezwi mwa Bibele. Kwand’a ku tusa kwa bukabali, linzalu ne li latelwa hahulu muselo o ne li shakatela, mi likota ze ñwi ne li zwelapili ku beya muselo ka lilimo ze fitelela mwanda. * Ka ku zwelapili ku  toma mibisi mwa bulapeli bwa niti, ni mina mwa kona ku n’o “[beya] miselo mwa misebezi ye minde kaufela.”—Makolose 1:10.

4, 5. (a) Ki ufi muselo wa butokwa o ba tokwa ku beya Bakreste? (b) Mu fe mitala ya mwa Mañolo ya ba ba hulile be ne ba beile muselo wa milomo.

⁴ Jehova u libelela kuli Bakreste ba beye muselo wa milomo—ili manzwi a’ lumba yena ni milelo ya hae. (Maheberu 13:15) Kana seo s’a mi ama mina basupali? Kaniti s’a mi ama.

⁵ Bibele i lwezi mitala ya ba ba hulile be ne ba pakile ka bundume libizo ni milelo ya Jehova. Mushe n’a se a fitelezi kale lilimo ze 70 za hae Jehova ha n’a mu funguzi sina mupolofita ni muyemeli wa hae. (Samu 90:10; Exoda 4:10-17) Buhulu bo butuna ne bu si ka tibela mupolofita Daniele ku paka ka bundume bubusi bwa Jehova. Daniele mwendi n’a matela mwa lilimo za ma-90 Belishazare ha n’a mu bizize ku t’o toloka litaba ze zinga ze n’e ñozwi fa limota. (Daniele, kauhanyo 5) Mi ku cwañi ka za muapositola Joani ya n’a supezi? Kwa mafelelezo a sebelezo ya hae ya lilimo ze ñata, n’a tamilwe fa sooli sa Patmosi “kabakala Linzwi la Mulimu, ni kabakala ku paka Jesu.” (Sinulo 1:9) Mwendi mane mwa kona ku hupula batu ba bañwi ba bañata ba ba bulezwi mwa Bibele be ne ba beile miselo ya mulomo mwa busupali bwa bona.—1 Samuele 8:1, 10; 12:2; 1 Malena 14:4, 5; Luka 1:7, 67-79; 2:22-32.

6. Jehova u itusisize cwañi “basupali” ku polofita mwa mazazi a maungulo a?

⁶ Ka ku kutela za n’a bulezi mupolofita Joele wa Muheberu, muapositola Pitrosi n’a zibahalize kuli: “Mwa linako za maungulo, ku bulela Mulimu, ni ka sululela batu kamukana [ni “basupali”] Moya wa ka; . . . mi ba ka polofita.” (Likezo 2:17, 18; Joele 2:28) Kacwalo, mwa mazazi a maungulo a, Jehova u itusisize lilama ba ba supezi ba sitopa sa batoziwa ni sa “lingu ze ñwi” ku zibahaza milelo ya hae. (Joani 10:16) Ba bañwi ku bao se ba beile ka busepahali muselo wa Mubuso ka lilimo-limo.

7. Mu fe mutala wa m’o ba ba hulile ba zwelelapili ku beya muselo wa Mubuso ku si na taba ni mibili ye fokola.

⁷ Mu nge mutala wa Sonia, ya n’a bile muhasanyi wa Mubuso ya neela nako ye ñata ka 1941. Ku si na taba ni ku tundanisa butuku bwa mukishi ka nako ye telele, n’a zamaisa kamita lituto za Bibele mwa ndu ya hae. Sonia n’a talusize kuli: “Ku kutaza taba ye nde ki kalulo ya bupilo bwa ka. Mane, ki bona bupilo bo ni pila. Ha ni lati ku tuhela.” Cwanoñu fa, Sonia ni muhulwan’a hae, Olive, ne ba taluselize Janet taba ya Bibele ye tiisa pilu. Janet ne li mukuli wa butuku bo bu si na kalafo, ili ye ne ba katani mwa sipatela mwa muzuzu mo ba libelelanga bakuli. Bomahe Janet, be ne ba li Makatolika ba batuna, ne ba susumelizwe hahulu ku bona m’o mwan’a bona n’a ezelizwe hande kuli mane ba lumela ku itutanga Bibele mwa ndu ya bona mi ka nako ye, ba zwelapili hande hahulu. Kana ni mina mwa kona ku itusisa kolo ye swana kuli mu beye muselo wa Mubuso?

8. Kalebu ya n’a se a hulile n’a bonisize cwañi sepo ku Jehova, mi Bakreste ba ba supezi ba kona ku likanyisa cwañi mutala wa hae?

⁸ Ka ku tundamena ka bundume mwa musebezi wa ku kutaza Mubuso ku si na taba ni mikatazo ya busupali, Bakreste ba ba hulile ba zamaya mwa mitala ya Muisilaele ya sepahala, Kalebu, ya n’a zamaile ni Mushe mwa lihalaupa ka lilimo ze 40. Kalebu n’a na ni lilimo  ze 79 ha n’a silile Nuka ya Jordani ku kena mwa Naha ya Sepiso. Ka ku ba ya n’a se a lwanile ka lilimo ze silezi mwa lindwa ze n’e winilwe ki limpi za Isilaele, Kalebu n’a kabe a kalile ku ishefulanga fela. Kono kai, ka bundume a kupa musebezi o buima wa ku hapa “minzi ye mituna, ye potolohilwe ki makwakwa a macwe” mwa sibaka sa malundu sa Juda, mo ne ku yahile bana ba Anaki ba lingangalume. Ka tuso ya Jehova, Kalebu n’a konile ku “ba leleka, sina mw’a bulelezi [Muñ’a] Bupilo.” (Joshua 14:9-14; 15:13, 14) Mu kolwe kuli Jehova u inzi ni mina, sina mwa n’a bezi ni Kalebu, ha mu nze mu zwelapili ku beya muselo wa Mubuso mwa busupali. Mi haiba mu zwelapili ku sepahala, u ka mi fa ndao mwa lifasi le linca l’a sepisize.—Isaya 40:29-31; 2 Pitrosi 3:13.

“Inze Ba Tezi Mezi ni Butala”

9, 10. Bakreste ba ba hulile ba zwelapili cwañi ku tiya mwa tumelo ni ku tukufalelwa kwa moya? (Mu bone sikwenda fa likepe 13.)

⁹ Ka ku lumba ku beya muselo kwa batanga ba Jehova ba basupali, muñoli wa samu u opela kuli: “Batu ba niti ba ka konda sina nzalu, ba hule sina misidare ya kwa Lebanoni. Ba beye miselo ni mwa bucembele bo butuna bwa bona, inze ba tezi mezi ni butala.”—Samu 92:12, 14.

¹⁰ Mu kona ku zwelapili cwañi ku tukufalelwa kwa moya ku si na taba ni ku supala? Se si tusa hahulu kota ya nzalu ku buheha nako kaufela ki mezi a manca a’ sa kali. Ka ku swana, mwa kona ku ifepa ka mezi a litaba ze mwa Bibele ka ku ituta kwa mina Linzwi la Mulimu ni ka ku swalisana ni kopano ya hae. (Samu 1:1-3; Jeremia 17:7, 8) Mafulofulo a mina a kwa moya a mi bisa ba butokwa hahulu kwa balumeli ka mina. Mu bone mo ne ku bezi cwalo ku musupali Jehoyada, yena Muprisita yo Muhulu.

11, 12. (a) Jehoyada n’a petile lifi za butokwa hahulu mwa litaba za mubuso wa Juda? (b) Jehoyada n’a itusisize cwañi situlo sa hae kwa ku zwisezapili bulapeli bwa niti?

¹¹ Jehoyada mwendi n’a na ni lilimo ze fitelela mwanda muta Muoli Atalia wa muipahamisi n’a ipile m’ata a ku busa Juda ka ku silaha baikulu ba hae tota. Jehoyada n’a kona ku ezañi? Ka lilimo ze silezi yena ni musal’a hae ne ba shwatekile nabi wa lubandangoti, Joasi, mwa tempele. Mi, ka muhato o komokisa hahulu, Jehoyada a shaela Joasi wa lilimo ze 7 kuli ki yena mulena mi a bona teñi kuli Atalia w’a silahiwa.—2 Makolonika 22:10-12; 23:1-3, 15, 21.

¹² Ka ku ba yena muuti wa mulena, Jehoyada n’a itusisize situlo sa hae kwa ku zwisezapili bulapeli bwa niti. “A eza tumelelano, yena, ni sicaba, ni mulena, kuli kaufel’a bona ba be sicaba sa [Muñ’a] Bupilo.” Ka litaelo za Jehoyada, sicaba sa lutulula ndu ya mulimu wa buhata Baale ni ku tanyela lialetare, maswaniso, ni baprisita ba ona. Hape ka ketelelo ya Jehoyada, Joasi a kutisa lisebelezo za tempele ni ku peta musebezi o n’o tokwahala hahulu wa ku lukisa tempele. “Joasi a eza se si lukile mwa meto a [Muñ’a] Bupilo mwa mazazi kaufela ha n’a sa nz’a mu elezanga muprista Jehoyada.” (2 Makolonika 23:11, 16-19; 24:11-14; 2 Malena 12:2) Ha n’a timezi a li wa lilimo ze 130, Jehoyada a fiwa tohonolo ye ipitezi ya ku pumbekiwa mwahal’a malena kakuli “n’a ezize Isilaele, ni Mulimu, ni Ndu ya hae, hande.”—2 Makolonika 24:15, 16.

13. Bakreste ba ba hulile ba kona ku ‘eza cwañi Mulimu ni ndu ya hae hande’?

¹³ Mwendi ku fokola kwa mubili kamba miinelo ye miñwi i fukuza ze mu kona ku eza kwa ku zwisezapili bulapeli bwa niti. Nihaikabacwalo, mwa kona ku ‘eza Mulimu ni ndu ya hae hande.’ Mwa kona ku bonahaza tukufalelo kwa ndu ya Jehova ya kwa moya ka ku yanga ni ku abananga kwa mikopano ya puteho ni ka ku yanga mwa bukombwa bwa mwa simu fo ku konahalela kaufela. Ku tabela kwa mina ku mamela kelezo ya Bibele ni ku yemela ka busepahali “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” ni puteho ku ka ekeza kwa ku tiya kwa kopano ya mizwale ba Sikreste. (Mateu 24:45-47) Hape mwa kona ku susumeza balapeli ka  mina “mwa lilato ni mwa misebezi ye minde.” (Maheberu 10:24, 25; Filemoni 8, 9) Mi mu ka ba ni tuso hahulu ku ba bañwi haiba mu pila ka ku ya ka kelezo ya muapositola Paulusi ye li: “Banna-bahulu . . . ba be batu ba ba iswala, ba ba ikuteka, ba ba na ni kutwisiso, ba ba na ni niti [“ba ba tiile,” Bibele ya An American Translation] mwa tumelo, ni mwa lilato, ni mwa ku tiya pilu. Basali ba ba hulile ni bona ba be ni mukwa o lukela ba ba kenile; ba si ke ba seba, ba si ke ba ineela ku nwa bucwala bo buñata, ba laye ze nde.”—Tite 2:2-4.

14. Be se ba bile baokameli ba Sikreste ka nako ye telele ba kona ku ezañi kuli ba zwisezepili bulapeli bwa niti?

¹⁴ Kana se mu bile eluda wa mwa puteho ka lilimo-limo? Yo muñwi ya s’a bile eluda mwa puteho ka nako ye telele u eleza kuli: “Mu si timani butali bo bu taha ka buhulu. Mu fe ba bañwi kwa buikalabelo, mi mu fe yeloseli ku ba bañwi ba ba tabela . . . Mu lemuhe buikoneli bwa batu. Mu bu hulise. Mu belekele kamuso.” (Deuteronoma 3:27, 28) Ku tabela kwa mina h’a buniti musebezi o zwelapili kamita wa Mubuso ku ka tusa mo kuñata ba bañwi mwa kopano ya luna ya mizwale ba Sikreste.

‘Ba Bonahalise ku Luka kwa Muñ’a Bupilo’

15. Bakreste ba ba supezi ba ‘bonahalisa cwañi ku luka kwa Muñ’a Bupilo’?

¹⁵ Batanga ba Mulimu ba ba hulile ba peta buikalabelo bwa bona bwa ku ‘bonahalisa ku luka kwa Muñ’a Bupilo.’ Haiba mu Bakreste ba ba supezi, manzwi ni likezo za mina za kona ku bonisa ba bañwi kuli Jehova ‘ki yena Licwe la mina, mi ku yena ha ku na se si sa sepahali.’ (Samu 92:15) Kota ya nzalu ku si na linzwi i paka tulemeno to tunde hahulu twa Mubupi. Kono Jehova u file mina tohonolo ya ku paka za hae ku ba ba amuhela bulapeli bwa niti cwale. (Deuteronoma 32:7; Samu 71:17, 18; Joele 1:2, 3) Ki kabakalañi seo ha si li sa butokwa?

16. Ki ufi mutala wa mwa Bibele o bonisa butokwa bwa ku ‘bonahalisa ku luka kwa Muñ’a Bupilo’?

¹⁶ Mueteleli wa Isilaele Joshua ha “n’a s’a supezi, a hulile,” a “biza Isilaele kaufela, ni ba bahulu ba bona, ni manduna ba bona, ni baatuli ba bona, ni bazamaisi ba bona,” mi  a ba hupulisa likezo za Mulimu ze lukile. A li: “Kwa linto ze nde kaufela z’a mi sepisize [Muñ’a] Bupilo Mulimu wa mina, ha ku na niheba i li ñwi ye tokwahezi; kamukana li bonahalile ku mina, ha ku na ye ñwi ya zona ye tokwahezi.” (Joshua 23:1, 2, 14) Ka nakonyana, manzwi ao a tiisa buitamo bwa sicaba bwa ku zwelapili ku sepahala. Kono Joshua ha s’a timezi, “kwa taha batu ba ba si ka ziba [Muñ’a] Bupilo, kamba misebezi y’a n’a ezelize bana ba Isilaele. Mi cwale bana ba Isilaele ba eza ze maswe fapil’a [Muñ’a] Bupilo, mi ba sebeleza bo Baale.”—Baatuli 2:8-11.

17. Jehova u swalisani cwañi ni batu ba hae miteñi ye?

¹⁷ Busepahali bwa puteho ya kacenu ya Sikreste ha bu itingi fa bupaki bwa ka mulomo bwa batanga ba Mulimu ba ba hulile. Niteñi, tumelo ya luna ku Jehova ni lisepiso za hae ya tiiswa ha lu ikutwela ka lizebe za luna litaba za “misebezi ye mituna” y’a ezelize batu ba hae mwa mazazi a maungulo a. (Baatuli 2:7; 2 Pitrosi 1:16-19) Haiba se mu swalisani ni kopano ya Jehova ka lilimo-limo, mu kana mwa hupula kuli muta o muñwi bashaeli ba Mubuso mwa sibaka kamba naha ya mina ne li ba ku bala fela mi musebezi wa ku kutaza n’o hanyezwa ka t’ata. Ha ku fitile nako, mu iponezi Jehova h’a zwisa mikwalelo ye miñwi ni ku “pakisa” kulo ya Mubuso. (Isaya 54:17; 60:22) Mu boni liseli ha li monyeha fa litaba niti ya mwa Bibele mi mu iponezi ku bolosolwa hanyinyani-hanyinyani kwa kalulo ye bonahala ya kopano ya Mulimu. (Liproverbia 4:18; Isaya 60:17) Kana mwa batanga linzila za ku yaha ba bañwi ka ku ba taluseza ze mu iponezi ka za likezo za Jehova ze lukile? Seo luli si kona ku susumeza ni ku tiisa kopano ya mizwale ba Sikreste.

18. (a) Mu fe mutala o bonisa kuli ‘ku bonahalisa ku luka kwa Muñ’a Bupilo’ ku tusa nako ye telele. (b) Mina ka butu mu iponezi cwañi ku luka kwa Jehova?

¹⁸ Ku cwañi ka za linako zeo mina ne mu ikutwile ku babalelwa ni ku etelelwa ka lilato ki Jehova mwa bupilo bwa mina? (Samu 37:25; Mateu 6:33; 1 Pitrosi 5:7) Musali-muhulu wa libizo la Martha n’a susuezanga ba bañwi ka ku bulela kuli: “Ku be cwañi kamba cwañi, mu si liki ku siya Jehova. U ka mi yamunwena.” Kelezo yeo ne i susumelize hahulu Tolmina, yo muñwi wa bao Martha n’a luta Bibele ili ya n’a kolobelizwe kwa makalelo-kalelo a ma-1960. Tolmina u hupula kuli: “Bo munn’a ka ha ne ba timezi, ne ni zwafile maswe, kono manzwi ao n’a ni susumelize hahulu kuli mane na tokwa ku tondahala kwa mikopano nihaiba hañwi. Mi Jehova luli n’a ni file m’ata a ku zwelapili.” Tolmina s’a file kelezo ye swana ku ba bañata ba batu b’a lutile  Bibele mwa lilimo ze fitile. Ee, ka ku fa susuezo ni ku kandeka ka butungi likezo za Jehova ze lukile, mwa kona ku tusa hahulu mwa ku yahisa tumelo ya balumeli ba bañwi.

Jehova U Katelwa Hahulu Basupali Ba Ba Sepahala

19, 20. (a) Jehova u nga cwañi misebezi ya batanga ba hae ba ba supezi? (b) Ku ka nyakisiswañi mwa taba ye tatama?

¹⁹ Lifasi la kacenu, le li zibahala ka kutokwa buitebuho, ha li na taba ni basupali. (2 Timotea 3:1, 2) Ha ba hupulwa, hañata ki kabakala ze ne ba petile kwamulaho—ze ne ba li zona, isiñi ze ba li zona. Ka ku shutana, Bibele i li: “Mulimu hasi ya si ka luka, kuli a libale misebezi ya mina, ni lilato le mu bonisize kwa Libizo la hae, mwa sebelezo ya ku tusa balumeli, ili ye mu nze mu ba sebeleza ni ka nako ye.” (Maheberu 6:10) Ki niti kuli Jehova Mulimu w’a hupula misebezi ya busepahali ye mu ezize kwamulaho. Kono hape wa mi katelwa hahulu kabakala ze mu zwelapili ku eza mwa sebelezo ya hae. Ee, u nga kuli basupali ba ba sepahala b’a beya muselo, ba tiile kwa moya, mi ki Bakreste ba ba mafulofulo—ili bupaki bo bu pila bwa m’ata a hae.—Mafilipi 4:13.

²⁰ Kana mu nga basupali mwa kopano ya luna ya mizwale ba Sikreste ka mw’a ba ngela Jehova? Haiba ku cwalo, u zibe mu ka susumezwa ku ba bonisa kuli mwa ba lata. (1 Joani 3:18) Taba ye tatama i ka nyakisisa linzila za mwa ku boniseza ka likezo lilato le li cwalo mwa ku peta ze ba tokwa.

[Litaluso za kwatasi]

Ki Lifi Likalabo za Mina?

• Basupali ba ‘beya cwañi muselo’?

• Ki kabakalañi mafulofulo a kwa moya a Bakreste ba basupali h’a li a butokwa?

• Basupali ba kona ku ‘bonahalisa cwañi ku luka kwa Muñ’a Bupilo’?

• Ki kabakalañi Jehova h’a katelwa hahulu batanga ba hae ba ba mu sebelelize nako ye telele?

[Lipuzo za Tuto]

[Mbokisi fa likepe 13]

Mo Ba Tundamenezi ku Ba Ba Ba Tiile mwa Tumelo

Ki lika mañi ze tusize ba ba bile Bakreste ka nako ye telele ku zwelapili ku tiya mwa tumelo ni ku tundamena ku tukufalelwa kwa moya? Ki ze, ze se ba bulezi ba bañwi ku bona:

“Ku bala mañolo a’ kanatela fa silikani sa luna ni Jehova ku butokwa hahulu. Hañata busihu, ni kutelanga mwa toho Samu 23 ni 91.”—Olive, ya n’a kolobelizwe ka 1930.

“Ni boni teñi kuli na fumaneha kwa ngambolo ni ngambolo ya kolobezo ni ku teeleza ka tokomelo, inge kuli ne li kolobezo ya ka tota. Ku hupulanga kamita buineelo bwa ka ku ni tusize hahulu ku tundamena ku sepahala.”—Harry, ya n’a kolobelizwe ka 1946.

“Ku lapela ka zazi ku butokwa—ili ku kupa kamita tuso, silelezo, ni mbuyoti ya Jehova, ili ‘ku mu beya mwa milelo kaufela ya luna.’” (Liproverbia 3:5, 6)—Antônio, ya n’a kolobelizwe ka 1951.

“Ku teelezanga kwa litaba za yeloseli za ba ba sa sebeleza Jehova ka busepahali hamulaho wa lilimo-limo ku tiisanga tundamo ya ka ya ku zwelapili ku sepahala ku yena.”—Joan, ya n’a kolobelizwe ka 1954.

“Ku butokwa ku sa ipona butuna. Ze lu na ni zona ki kabakala sishemotuna sa Mulimu. Ku nga lika cwalo ku lu tusa ku itinga fa lico za kwa moya ze lukela z’e tokwahala mwa ku zwelapili ku sepahala ku isa kwa mafelelezo.”—Arlene, ya n’a kolobelizwe ka 1954.

[Siswaniso se si fa likepe 11]

Basupali ba beya hahulu muselo wa Mubuso

[Siswaniso se si fa likepe 14]

Mafulofulo a kwa moya a basupali ki a butokwa hahulu