Jehova U Bonisa Kanya ya Hae ku Ba Ba Ikokobeza
Jehova U Bonisa Kanya ya Hae ku Ba Ba Ikokobeza
“Mupuzo wa ku ikokobeza ni ku saba Mulimu, ki bufumu, ni ku kutekiwa, ni bupilo.”—LIPROVERBIA 22:4.
1, 2. (a) Buka ya Likezo i bonisa cwañi kuli Setefani n’a li “munna ya tezi tumelo ni Moya o Kenile”? (b) Ki bufi bupaki bo bu bonisa kuli Setefani n’a na ni buikokobezo?
SETEFANI ne li “munna ya tezi tumelo ni Moya o Kenile.” Hape n’a “tezi tumelo ni mata.” Ka ku ba yo muñwi wa balutiwa ba Jesu ba pili, n’a eza limakazo ni liponiso ze ñata mwa sicaba. Muta o muñwi, batu ba bañwi ba kala likañi ni yena, “kono ba palelwa ku hanyeza butali bwa hae, ni Moya o n’a bulela ka Ona.” (Likezo 6:5, 8-10) Setefani kaniti n’a li muituti yo mutuna wa Linzwi la Mulimu, mi n’a li yemezi ka butali fapil’a baeteleli ba bulapeli ba Majuda ba mwa linako za hae. Bupaki bo bu tungile bwa n’a file, bo bu ñozwi mwa Likezo kauhanyo ya 7, bu bonisa kuli n’a tabela hahulu za ku patululwa hanyinyani-hanyinyani kwa mulelo wa Mulimu.
2 Ka ku shutana ni baeteleli ba bulapeli, bao litulo ni zibo ya bona ne li ba tahiseza ku ikutwa butuna ku fita batu-tu fela, Setefani n’a na ni buikokobezo. (Mateu 23:2-7; Joani 7:49) Niha n’a ziba hande Mañolo, n’a tabezi hahulu ku fiwa musebezi wa ku ‘tusa fa litafule’ ilikuli baapositola ba kone ku isa pilu kwa “milapelo, ni mwa sebelezo ya Linzwi.” Setefani n’a na ni libubo le linde kwa mizwale mi kacwalo n’a ketilwe ku ba yo muñwi wa banna b’a 7 ba ba sepahala be ne ba ka abelanga lico ka zazi. N’a amuhezi musebezi w’o ka buikokobezo.—Likezo 6:1-6.
3. Setefani n’a bile ni pono mañi ye makaza ya sishemo sa Mulimu?
3 Jehova n’a lemuhile buikokobezo, hamoho ni ku lata za kwa moya ni busepahali bwa Setefani. Setefani ha n’a paka mwa Kuta ye Tuna kwa sikwata sa baeteleli ba Majuda be ne ba halifile, balwanisi ba hae “ba bona pata ya hae kuli i bonahala inge ya lingeloi.” (Likezo 6:15) Ponahalo ya sifateho sa hae ne li ya numwana wa Mulimu, ya na ni kozo ye n’e zwelela ku Jehova Mulimu wa kanya. Ha s’a file bupaki ka bundume ku ba mwa Kuta ye Tuna, Setefani n’a bile ni pono ye makaza ya sishemo sa Mulimu. “Inz’a tezi Moya o Kenile, a talima kwa lihalimu mi a bona kanya ya Mulimu, ni Jesu a yemi ku la bulyo la Mulimu.” (Likezo 7:55) Ku Setefani, pono ye makaza yeo ne i tiiselize mayemo a Jesu a ku ba Mesiya ni Mwan’a Mulimu. Ne i tiisize Setefani ya n’a na ni buikokobezo mi ne i mu kolwisize kuli Jehova n’a mu katelwa.
4. Jehova u bonisa kanya ya hae ku bomañi?
4 Ka mo i boniseza pono ya n’a filwe Setefani, Jehova u bonisanga kanya ni milelo ya hae kwa batu ba ba mu saba, ba ba ikokobeza, ni ba ba nga ka butokwa bulikani bwa bona ni yena. Bibele i li: “Mupuzo wa ku ikokobeza ni ku saba Mulimu, ki bufumu, ni ku kutekiwa, ni bupilo.” (Liproverbia 22:4) Kacwalo ku butokwa kuli lu utwisise kuli buikokobezo bwa luli ki nto mañi, ni ku utwisisa mo lu kona ku bela ni kalemeno ka butokwa kao, ni mo lu tusezwa ki ku ka sebelisa mwa likalulo kaufela za bupilo.
Buikokobezo—Kalemeno ka Mulimu
5, 6. (a) Buikokobezo kiñi? (b) Jehova u bonisize cwañi buikokobezo? (c) Buikokobezo bwa Jehova bu swanela ku lu ezisañi?
5 Ba bañwi ba kana ba komoka kuli Jehova Mulimu, yena ya pahami hahulu, wa kanya ye tuna ka ku fitisisa mwa pupo kaufela, ki yena mutala o mutuna ka ku fitisisa wa buikokobezo. Mulena Davida n’a opelezi Jehova kuli: “U ni file tebe ya hao ku ni lamulela; la bulyo la hao li ni tiisize; ni fetuhile yo muhulu, ka [buikokobezo bwa, NW] hao.” (Samu 18:35) Ha n’a talusa Jehova ku ba ya ikokobeza, Davida n’a itusisa linzwi la Siheberu leo taluso ya lona ya pili ki “ku kubama.” Kwand’a linzwi la “buikokobezo,” manzwi a mañwi a swalisani ni linzwi la Siheberu leo ki a cwale ka “ku ipeya kwatasi,” “buishuwo,” ni “ku itulukisa ku zwa fa situlo se si pahami.” Kacwalo, Jehova n’a bonisize buikokobezo ha n’a ikisize kwatasi ni ku sebelisana ni Davida mutu ya n’a si ka petahala, ni ku itusisa yena sina mulena ya Mu yemela. Ka mo a boniseza manzwi a fahalimu a Samu 18, Jehova n’a silelelize ni ku tusa Davida, ku mu lamulela “mwa mazoho a lila za hae, ni mwa lizoho la Saule.” Davida ni yena n’a ziba kuli butuna kaufela kamba kanya kaufela ya n’a ka ba ni yona ka ku ba mulena ne li itingile fa buikokobezo bwa Jehova bwa ku mu tusa. Ku lemuha seo ne ku tusize Davida ku zwelapili ku ikokobeza.
6 Luna bo? Jehova u ketile ku lu luta niti, mi mwendi u lu file matohonolo a ipitezi a sebelezo ka kopano ya hae, kamba mwendi u itusisize luna ka nzila ye ñwi mwa ku peta tato ya hae. Lu swanela ku ikutwa cwañi ka za lika zeo kaufela? Kana ha lu swaneli ku ikokobeza? Kana ha lu swaneli ku itebuha buikokobezo bwa Jehova ni ku ambuka ku ipahamisa, ili nto yeo kaniti i kona ku tahisa kozi?—Liproverbia 16:18; 29:23.
7, 8. (a) Buikokobezo bwa Jehova ne bu bonahezi cwañi ka mwa n’a ezelize ku Manase? (b) Ki ka nzila ifi yeo Jehova ni Manase ba lu tomela mutala mwa ku bonisa buikokobezo?
7 Jehova u bonisize buikokobezo bo butuna ka ku sebelisana ni batu ba ba si ka petahala mi hape u bonisize kuli u tabela ku shemuba ba ba ishuwa, mane ni ku pahamisa ba ba ikokobeza. (Samu 113:4-7) Lu nge mutala wa Manase, mulena wa Juda. N’a si ka sebelisa hande tohonolo ya hae ya ku ba mulena mi n’a tusize ku za bulapeli bwa buhata mi “a eza ze maswe kaufela fapil’a [Muñ’a] Bupilo, ku mu shemaeta kuli a mu halifise ka zona.” (2 Makolonika 33:6) Kwa mafelelezo, Jehova a ota Manase ka ku tuhelela mulena wa Asirya ku mu tulula. Ha n’a li mwa tolongo, Manase “a ikokobeza hahulu fapil’a Mulimu” mi mane Jehova a mu kutiseza fa bulena mwa Jerusalema, mi Manase “a ziba kuli [Muñ’a] Bupilo ki Yena Mulimu.” (2 Makolonika 33:11-13) Ee, kwa mafelelezo, buikokobezo bwa Manase ne bu tabisize Jehova, mi ni Yena a bonisa buikokobezo ka ku mu swalela ni ku mu kutiseza fa bulena.
8 Ku itatela kwa Jehova ku swalela, ni moya wa Manase wa ku baka li lu luta lituto za butokwa za buikokobezo. Lu swanela ku hupula kamita kuli mo lu ezeza ba ba lu foseza ni moya o lu bonisa ha lu eza sibi li kona ku ama ka m’o Jehova a lu ezeza. Haiba lu lata ku swalela lifoso za ba bañwi ni ku itumelela mafosisa a luna ka buikokobezo, Jehova w’a kona ku lu shemuba.—Mateu 5:23, 24; 6:12.
Kanya ya Mulimu I Patululelwa Baikokobezi
9. Kana buikokobezo bu bonisa bufokoli? Mu taluse.
9 Kono buikokobezo ni tulemeno to tu zamaelela ni bona ha li swaneli ku ngiwa kuli ki bufokoli kamba ki mukwa wa ku tuhelela bufosi. Ka mo a pakela Mañolo a Kenile, Jehova u na ni buikokobezo, kono hape ha ku tokwahala, u bonisanga buhali bo bu lukile ni m’ata a matuna. Kabakala buikokobezo bwa hae, Jehova u iyakatwa kamba ku isa mamelelo ye ipitezi ku ba ba ikokobeza, kono u kwahule ni ba ba ikuhumusa. (Samu 138:6) Jehova u bonisize cwañi buiyakato bo bu ipitezi kwa batanga ba hae ba ba ikokobeza?
10. Jehova u patululañi ku ba ba ikokobeza, ka mo ku boniselizwe kwa 1 Makorinte 2:6-10?
10 Ka nako y’a ketile, ni ka nzila ya hae ya ku zibisa ka yona, Jehova u patululezi ba ba ikokobeza litaba ka butungi ka za talelezo ya milelo ya hae. Litaba zeo li patezwi bao ka buikuhumuso ba itinga, kamba ku kumalela ka mahañi kwa butali ni mihupulo ya butu. (1 Makorinte 2:6-10) Kono ba ba ikokobeza, ka ku ba kuli ba filwe kutwisiso ye nepahezi ya milelo ya Jehova, ba susumezwa ku kanyisa Jehova kakuli ba itebuha hahulu kanya ya hae ye makaza.
11. Mwa lilimo za kwa makalelo a Bukreste, ba bañwi ne ba bonisize cwañi ku sa ba ni buikokobezo, mi nto yeo ne i ba tiselize kozi mañi?
11 Mwa lilimo za kwa makalelo a Bukreste, ba bañata, mane ku kopanyeleza ni ba bañwi be ne ba ipala ku ba Bakreste, ne ba si ka ba ni buikokobezo, mi ba sitataliswa ki za n’a bulezi muapositola Paulusi ku bona ka za milelo ya Mulimu. Paulusi n’a bile “muapositola wa bamacaba,” kono ne ku si ka ba cwalo kabakala simuluho, ku ituta, buhulu, kamba ku eza misebezi ye minde ka nako ye telele. (Maroma 11:13) Hañata, batu ba ba na ni mubonelo wa lika wa nama ba nga kuli lika zeo ki zona ze tahiseza mutu ku ba yena ya swanela ku itusiswa ki Jehova. (1 Makorinte 1:26-29; 3:1; Makolose 2:18) Kono Jehova n’a ketile Paulusi, ka ku ya ka sishemo sa Hae ni mulelo wa hae o lukile. (1 Makorinte 15:8-10) Ba n’a talusize Paulusi ku ba “baapositola ba batuna ku fita,” ni balwanisi ba bañwi, ne ba hanile ku amuhela Paulusi ni mwa n’a taluseza Mañolo. Ku sa ba ni buikokobezo kwa bona ne ku ba palelwisize ku ba ni zibo ni kutwisiso ya nzila ye makaza yeo Jehova a peta ka yona milelo ya hae. Haike ni kamuta lu si ke lwa keshebisa kamba ku atula cimo bao Jehova a keta ku itusisa mwa ku peta tato ya hae.—2 Makorinte 11:4-6.
12. Mutala wa Mushe u bonisa cwañi kuli Jehova u shemuba ba ba ikokobeza?
12 Kono ku na ni mitala ye miñata mwa Bibele ye bonisa ka m’o batu ba ba ikokobeza ba bela ni tohonolo ya ku bona kanya ya Mulimu. Mushe ya n’a li “mutu ya musa hahulu, ku fita mutu ni mutu,” n’a boni kanya ya Mulimu mi n’a bile mulikan’a hae yo mutuna. (Numere 12:3) Mutu ya n’a ikokobeza y’o, ya n’a tandile lilimo ze 40 inz’a li mulisana-lisana fela, mi buñata bwa lilimo zeo mwendi n’a li mwa Sikuli sa mwa Arabia, n’a shemubilwe hahulu ki Mubupi ka linzila ze ñata. (Exoda 6:12, 30) Ka tuso ya Jehova, Mushe n’a bile mubuleleli ni muonga-ongi wa sicaba sa Isilaele. N’a ambolanga luli ni Mulimu. Mwa pono, n’a boni “sibupeho sa [Muñ’a] Bupilo.” (Numere 12:7, 8; Exoda 24:10, 11) Be ne ba kutekile mutang’a Mulimu ni muyemeli wa hae wa muikokobezi y’o ni bona ne ba shemubilwe. Ka nzila ye swana, ni luna lu ka shemubiwa haiba lu kuteka ni ku utwa Jesu, mupolofita yo mutuna ku fita Mushe, ni ku utwa “mutanga ya sepahala, ya na ni kutwisiso” y’a ketile.—Mateu 24:45, 46; Likezo 3:22.
13. Kanya ya Jehova ne i patuluzwi cwañi kwa balisana-lisana fela mwa lilimo za baapositola?
13 Ki bomañi bao ‘kanya ya Mulena ne i beile mwahali’ ha ne ku filwe ka lingeloi zibiso ya taba ye nde ya ku pepwa kwa ‘Mupilisi, Kreste Mulena’? Ne si kwa baeteleli ba bulapeli ba bainuneki kamba kwa batu ba butokwa ba litulo ze pahami, kono ne li kwa balisana-lisana fela be ne ba “pila kwa milaka, ba tonela mitapi ya bona busihu.” (Luka 2:8-11) Batu bao ne ba sa ngiwi ku ba ba butokwa kabakala musebezi wa bona. Kono ki bona ba n’a lemuhile Jehova mi n’a ketile ku zibisa bona pili ka za ku pepwa kwa Mesiya. Luli, Jehova u patulula kanya ya hae ku ba ba ikokobeza ni ba ba mu saba.
14. Mulimu u shemuba cwañi ba ba ikokobeza?
14 Mitala yeo i lu lutañi? I lu bonisa kuli Jehova u shemubanga ni ku patulula zibo ni kutwisiso ya milelo ya hae ku ba ba ikokobeza. U ketanga batu ba ba kana ba bonahala ku ba bañwi kuli ha ba swaneli, ni ku itusisa bona kwa ku zibahaza milelo ya hae. Taba yeo i swanela ku lu susumeza ku zwelapili ku itinga ku Jehova, kwa Linzwi la hae la bupolofita, ni kwa kopano ya hae kuli li lu etelele. Lwa kona ku kolwa kuli Jehova u ka zwelapili ku zibisa batanga ba hae ba ba ikokobeza ka za ku talelezwa kwa milelo ya hae ye pahami. Mupolofita Amosi n’a ize: “Mulena [Muñ’a] Bupilo h’a na ku eza se siñwi, a si ka sebela mulelo wa hae kwa batanga ba hae ba bapolofita.”—Amosi 3:7.
Mu Hulise Buikokobezo Kuli Mulimu A Mi Shemube
15. Ki kabakalañi ha lu lukela ku satalala ku bukeleza buikokobezo, mi nto yeo i boniswa cwañi mwa taba ya Mulena Saule wa Isilaele?
15 Kuli Jehova a lu shemube ku ya ku ile, lu lukela ku zwelapili ku ba ni buikokobezo. Ku ikokobeza nako ye ñwi ha ku talusi kuli lu ka ikokobeza kamita. Mutu w’a kona ku felelwa ki buikokobezo ni ku kala ku ikuhumusa ni ku ipahamisa, ili nto ye tahisa buikanyiso ni kozi. Ne ku bile cwalo ku Saule, yena wa pili ku toziwa sina mulena wa Isilaele. Ha n’a ketilwe, n’a ‘iponi kuli ki mutu yo munyinyani.’ (1 Samuele 15:17) Kono hamulaho wa ku busa lilimo ze peli fela, n’a ezize lika ka muikuhumuso. N’a si ka kuteka tukiso ya Jehova ya ku fa matabelo ka mupolofita Samuele, mi a fumana mabaka a ku ikezeza mwa n’a latela. (1 Samuele 13:1, 8-14) Ao ne li makalelo a likezo ze n’e bonisize luli kuli n’a si na buikokobezo. Zeo ne li tahisize kuli a amuhiwe moya wa Mulimu ni sishemo sa hae, ili nto yeo kwa mafelelezo ne i mu tahiselize lifu le li kashwau. (1 Samuele 15:3-19, 26; 28:6; 31:4) Tuto ya iponahalela hande: Lu lukela ku satalala ku zwelapili ku ba ni buikokobezo ni ku ipeya kwatasi, ni ku felisa maikuto a ku ba ba butokwa hahulu, mi ka ku eza cwalo, lu ka ambuka likezo za buikuhumuso ze tahisa kuli Jehova a si ke a lu shemuba.
16. Ku nahana ka za bulikani bwa luna ni Jehova ni batu ba bañwi ku kona ku lu tusa cwañi ku hulisa buikokobezo?
16 Buikokobezo niha bu si ka beiwa sina o muñwi wa miselo ya moya wa Mulimu, ki kalemelo ka silumeli ka ka lukela ku huliswa. (Magalata 5:22, 23; Makolose 3:10, 12) Ka ku ba kuli buikokobezo bu ama munahano, ili mo lu iponela ni mo lu bonela ba bañwi, ku ba ni buikokobezo ku tokwa buikatazo. Ku nahanisisa ni ku yeya bulikani bwa luna ni Jehova ni batu ba bañwi ku kona ku lu tusa ku zwelapili ku ba ni buikokobezo. Ku Mulimu, libupiwa kaufela za nama ze si ka petahala li swana sina bucwañi bo bu hula nakonyana, ni ku oma. Batu ba swana sina nziye ye mwa simu. (Isaya 40:6, 7, 22) Kana lucwañi lu li luñwi lu na ni libaka la ku ikuhumusa kakuli fela ki lo lu telele kwa bucwañi bo buñwi? Kana nziye i na ni libaka la ku ikuhumuseza buikoneli bwa yona kakuli fela i kona ku tula ku fita linziye ze ñwi? Ku nahana cwalo ha ku swaneli luli. Kacwalo, muapositola Paulusi n’a hupulisize Bakreste ka yena kuli: “Ki mañi ya ku ezize kuli u fitane ni yo muñwi? Sa hao ki sifi s’o si ka fiwa? Mi ha u si filwe, kiñi s’o itumba inge hasi sa ku fiwa?” (1 Makorinte 4:7) Ku yeya mañolo a mwa Bibele a cwale ka leo ku kona ku lu tusa ku hulisa ni ku bonisa buikokobezo.
17. Mupolofita Daniele n’a tusizwe kiñi ku ba ni buikokobezo, mi ni luna lu kona ku tusiwa kiñi ku eza cwalo?
17 Daniele, mupolofita wa Muheberu n’a talusizwe ku ba “munna ya latwa hahulu” ki Mulimu kabakala ku “ikokobeza.” (Daniele 10:11, 12) Daniele n’a tusizwe kiñi ku ba ni buikokobezo? Pili, n’a bonisize kuli n’a itingile ka ku tala ku Jehova, mi n’a lapelanga ku yena kamita. (Daniele 6:10, 11) Hape, Daniele n’a li muituti wa Linzwi la Mulimu ya n’a na ni tukufalelo, ili nto ye n’e mu tusize ku hupula kamita mulelo o pahami wa Mulimu. Hape n’a lata ku itumelela bufokoli bwa hae, isi bwa batu ba hae fela. Hape n’a lata h’a buniti ku yemela ku luka kwa Mulimu, isi kwa hae. (Daniele 9:2, 5, 7) Kana lwa kona ku ituta se siñwi kwa mutala wa Daniele o ipitezi ni ku lika ku hulisa ni ku bonisa buikokobezo mwa likalulo kaufela za bupilo bwa luna?
18. Ba ba bonisa buikokobezo kacenu ba ka ba ni kanya mañi kwapili?
18 Liproverbia 22:4 i li: “Mupuzo wa ku ikokobeza ni ku saba Mulimu, ki bufumu, ni ku kutekiwa, ni bupilo.” Luli, Jehova u shemuba ba ba ikokobeza, mi seo si tahisa ku kutekiwa ni bupilo. Walisamu Asafi ha n’a batile ku tuhela ku sebeleza Mulimu, mi ha s’a hakuluzwi ki Jehova, n’a itumelezi ka buikokobezo kuli: “U ka ni zamaisa ka kelezo ya hao, mi kwapili u ka ni amuhela mwa kanya.” (Samu 73:24) Kacenu bo? Ba ba bonisa buikokobezo ba ka ba mwa kanya ifi? Kwand’a ku shemubiwa ni ku ba ni bulikani bo bunde ni Jehova, ba kona ku libelela ku bona talelezo ya manzwi a’ buyelezwi a Mulena Davida a’ li: “Ba ba ishuwa ba ka luwa naha, ba ka ikola kozo ye tuna.” Yeo kaniti ikaba nako ya kwapili ya kanya!—Samu 37:11.
Kana Mwa Hupula?
• Ki ka nzila ifi yeo Setefani a li mutala wa mutu ya na ni buikokobezo y’o Jehova n’a patuluzi ku yena kanya ya Hae?
• Jehova Mulimu u bonisize buikokobezo ka linzila lifi?
• Ki ifi mitala ye bonisa kuli Jehova u patululanga kanya ya hae ku ba ba ikokobeza?
• Mutala wa Daniele u kona ku lu tusa cwañi ku ba ni buikokobezo?
[Lipuzo za Tuto]
[Mbokisi fa likepe 12]
Ya N’a Tiile Kono Ili Ya N’a Ikokobeza
Ka 1919 kwa mukopano wa Baituti ba Bibele (be se ba bizwa Lipaki za Jehova) o ne u bezi kwa Cedar Point, Ohio, mwa U.S.A., J. F. Rutherford, ya n’a na ni lilimo ze 50, ili yena ya n’a okamela musebezi ka nako yeo, n’a itatezi ku ba musindeketi wa baeñi be ne ba tile kwa mukopano, inze a ba lwalela libyana za bona ni ku ba sindeketa kwa mizuzu ya bona. Fa lizazi la mafelelezo la mukopano, n’a nyangumuzi baputehi b’a 7,000 ka manzwi a’ li: “Mu lindumeleti za Mulen’a malena, ni Mubusisi wa babusisi, ba ba zibahaza kwa batu . . . mubuso o makaza wa Mulen’a luna.” Muzwale Rutherford n’a li mutu wa buikolwiso bo butuna, ya n’a zibahala ka ku bulela ka m’ata a sa sheñiswi ku za n’a lumela ku ba niti, kono hape n’a na ni buikokobezo bwa niti fapil’a Mulimu, mi hañata nto yeo ne i utwahalanga ha n’a lapelanga kwa milapelo ya kakusasana fa Betele.
[Siswaniso se si fa likepe 9]
Setefani niha n’a tekelezi hande Mañolo, n’a abezi lico ka buikokobezo
[Siswaniso se si fa likepe 10]
Buikokobezo bwa Manase ne bu tabisize Jehova
[Siswaniso se si fa likepe 12]
Kiñi se ne si tahisize kuli Daniele a be “munna ya latwa hahulu”?