‘Mu Be ni Pilu-telele’
‘Mu Be ni Pilu-telele’
“Mutanga wa Mulena h’a lukeli ku lwana; kono u lukela ku ba ya na ni musa kwa batu kaufela, . . . ya na ni pilu.”—2 TIMOTEA 2:24.
1. Ha lu eza musebezi wa Sikreste, ki kabakalañi fokuñwi ha lu katananga batu ba ba na ni buhali?
MU EZANGA cwañi ha mu lwaniswa ki ba ba sa mi tabeli kamba ba ba sa tabeli ze mu bulela? Ha n’a talusa za mazazi a maungulelo, muapositola Paulusi n’a polofitile kuli batu ba ka ba “banyefuli, . . . ba ba seba batu ka buhata, ba ba sa koni ku iswala, ba ba na ni buhali.” (2 Timotea 3:1-5, 12) Mu kana mwa katana batu ba ba cwalo ha mu li mwa bukombwa kamba ha mu eza misebezi ye miñwi cwalo.
2. Ki mañolo afi a kona ku lu tusa ku pilisana hande ni batu ba ba lu halifela?
2 Haki mutu kaufela ya bulela ka ku halifa ya sa tabeli ze lukile. Bakeñisa ku kopana ni manyando a matuna kamba kabakala ku filikanywa, batu ba bañwi ba kana ba halifela mutu kaufela ya li mabapa ni bona. (Muekelesia 7:7) Batu ba bañata ba halifelanga ba bañwi bakeñisa kuli ba pila ni ku sebeza ni batu ba lipulelo ze maswe. Seo ha si talusi kuli luna Bakreste lu swanela ku halifelanga ba bañwi, kono si lu tusa ku utwisisa libaka batu ba bañwi ha ba halifelanga ba bañwi. Lu swanela ku ezañi ha lu halifelwa? Liproverbia 19:11 i li: “Ngana ya mutu i mu tibela ku halifa kapili.” Mi Maroma 12:17, 18 i lu eleza kuli: “Mu si ke mwa kutisa bumaswe ka bumaswe. . . . Ha ku konahala, mi haili ka mina, mu pilisane mwa kozo ni batu kaufela.”
3. Kozo i amilwe cwañi mwa taba ye lu kutaza?
3 Haiba luli lu pila ka kozo, moya wa luna u ka bonisa cwalo. Lu ka bonisa cwalo ka ze lu bulela ni ku eza, mwendi mane ni ka ponahalo ya mwa pata ya luna ni ka linzwi la luna. (Liproverbia 17:27) Ha n’a luma baapositola ba hae ku yo kutaza, Jesu n’a ba elelize kuli: “Ha mu kena mwa ndu, mu lumelise ba ba mwateñi. Ndu yeo ha i na ni swanelo, kozo ya mina i tahe ku yona; kono ha i si na swanelo, kozo ya mina i kutele ku mina.” (Mateu 10:12, 13) Taba ye lu shaela ki taba ye nde. Mwa Bibele i bizwa “Evangeli ya kozo,” “Evangeli ya sishemo sa Mulimu,” ni “Evangeli ye ya mubuso.” (Maefese 6:15; Likezo 20:24; Mateu 24:14) Mulelo wa luna haki ku hanyeza lituto za mutu yo muñwi kamba ku mu kananisa kabakala mihupulo ya hae, kono ki ku mu taluseza taba ye nde ye mwa Linzwi la Mulimu.
4. Mu kona ku bulelañi mutu h’a li “Ha ni tabeli” pili mane mu si ka talusa kale libaka ha mu til’o mu potela?
4 Muñ’a ndu a kana a bulela kapili-pili kuli, “Ha ni tabeli,” a si ka lu teeleza kale. Hañata kwa konahalanga ku bulela kuli: “Ne ni bata fela ku bala timana i liñwi ye kuswani ya mwa Bibele.” Mi mutu a kana a lu lumeleza ku eza cwalo. Kono fokuñwi neikaba hande ku bulela kuli: “Ne ni bata ku mi taluseza ka za nako muta ze maswe ha li sa na ku ba teñi mi batu kaufela ba ka ituta ku latana.” Haiba muñ’a ndu a bonahala ku sa tabela ku ziba ze ñata, mu kana mwa bulela kuli: “Kono ku bonahala kuli mu patehile.” Nihaikaba kuli mwendi muñ’a ndu ha bonahali ku ba ni kozo, kana lu ka nga kuli mutu y’o ‘haki ya swanela’? Ku si na taba ni mw’a ezeza, lu hupule kelezo ya mwa Bibele ya kuli ‘lu be ba ba na ni musa kwa batu kaufela, inze lu na ni pilu.’—2 Timotea 2:24.
Kashwau Kabakala ku Pumiwa
5, 6. Saule n’a ezizeñi kwa balateleli ba Jesu, mi ki kabakalañi ha n’a ezize cwalo?
5 Mwa linako za baapositola, munna ya bizwa Saule n’a zibahala ka lipulelo za hae za kashwau ni ka moya wa hae wa mifilifili. Bibele i bulela kuli n’a “tukufalezwi ku fumbela ni ku bulaya balutiwa ba Mulena.” (Likezo 9:1, 2) Hamulaho n’a til’o itumelela kuli ‘n’a li munyefuli, ni munyandisi wa keleke, mi n’a i sinyize.’ (1 Timotea 1:13) Nihaike kuli mwendi ba bañwi ku bahabo yena ne se ba bile kale Bakreste, n’a bulezi maikuto a hae ka za balateleli ba Kreste a li: “Kakuli ne ni ba halifezi maswe, na y’o ba nyandisa mwa minzi ya macaba a sili.” (Likezo 23:16; 26:11; Maroma 16:7, 11) Ha ku na se si bonisa kuli balutiwa ne ba likile ku kananisa Saule fapil’a nyangela ka nako yeo.
6 Saule n’a ezezañi cwalo? Lilimo-limo hamulaho, n’a ñozi kuli: “Ne ni eza zeo ka ku sa ziba, ni si ka lumela.” (1 Timotea 1:13) Ne li Mufalisi, ya n’a “lutilwe ka mukwa o petehile ku ya ka mulao wa bokuku” a hae. (Likezo 22:3) Nihaike kuli Gamaliele muluti ya n’a lutile Saule ne li mutu yo munde, muprisita yo mutuna Kayafa ya n’a til’o swalisana ni Saule yena ne li mulwanisi. Kayafa ne li yena ya n’a etelezi ba bañwi mwa ku panga milelo ya ku bulaya Jesu Kreste. (Mateu 26:3, 4, 63-66; Likezo 5:34-39) Hamulaho wa f’o, Kayafa ki yena ya n’a laezi kuli baapositola ba Jesu ba natiwe, mi kihona a ba laela ka t’ata kuli ba tuhele ku kutaza ka libizo la Jesu. Kayafa ki yena ya n’a li muatuli yo mutuna mwa Kuta ya Majuda ka nako yani ye tomohisa pilu muta Setefani n’a isizwe kwande ku yo pobaulwa ka macwe. (Likezo 5:27, 28, 40; 7:1-60) Saule n’a iponezi Setefani ha pobaulwa, mi Kayafa a mu lumeleza ku nga mihato ye miñwi hape ya ku tanyela balateleli ba Jesu ka ku yo ba tamela mwa Damaseka. (Likezo 8:1; 9:1, 2) Bakeñisa kuli Kayafa n’a mu file m’ata a cwalo, Saule a nahana kuli muhato wo n’o ka bonisa kuli u tukufalezwi za Mulimu, kono niti kikuli n’a si na nihaiba tumelo sakata. (Likezo 22:3-5) Kabakaleo, Saule a palelwa ku lemuha kuli Jesu ki yena Mesiya luli. Kono Saule n’a til’o ziba niti ya lika muta Jesu ya n’a zuhile kwa bafu n’a ambozi ni yena ka makazo mwa nzila ye liba kwa Damaseka.—Likezo 9:3-6.
7. Ki nto mañi ye ne ezahezi ku Saule ha n’a utwile linzwi la Jesu mwa nzila ye liba kwa Damaseka?
7 Ku si ka fita nako, mulutiwa Ananiasi a lumiwa ku yo kutaza ku Saule. Kana ne mu ka tabela ku kutaza ku Saule? Ananiasi n’a sabile, kono a ambola ku Saule ka sishemo. Saule n’a sa cincize kabakala ku utwa Jesu ha bulela ku yena ka makazo mwa nzila ye liba kwa Damaseka. (Likezo 9:10-22) Saule a t’o zibwa ka libizo la muapositola Paulusi, mulumiwa wa Sikreste ya tukufalezwi.
Ya Musa Kono ili Ya Bundume
8. Jesu ka mwa n’a ngela baezalibi n’a bonisize cwañi moya wa Ndat’ahe?
8 Jesu ne li mushaeli wa Mubuso ya n’a na ni tukufalelo ni musa kwa batu kono hape n’a na ni bundume. (Mateu 11:29) N’a bonisize moya wa Ndat’ahe wa kwa lihalimu ya susuezanga ba ba maswe ku tuhela linzila za bona ze maswe. (Isaya 55:6, 7) Ha n’a boni baezalibi, Jesu n’a talima ka za haiba ne ba kona ku cinca, mi n’a tiisanga batu ba ba cwalo. (Luka 7:37-50; 19:2-10) Ku fita ku atula ba bañwi ka ku ya ka ponahalo fela ya bona, Jesu n’a likanyisize Ndat’ahe ka ku ba ni sishemo, buiswalo, ni pilu-telele ka sepo ya kuli ba kona ku baka. (Maroma 2:4) Tato ya Jehova ki ya kuli batu kamukana ba bake mi ba piliswe.—1 Timotea 2:3, 4.
9. Lu kona ku itutañi ka za m’o Isaya 42:1-4 ne i talelelizwe ku Jesu?
9 Mateu muñoli wa buka ya Evangeli ya Mateu u bonisa ka m’o Jehova n’a ngela Jesu Kreste ha n’a amile kwa manzwi a bupolofita a’ li: “A mu bone mutanga wa ka, ye ni ketile, mulatiwa wa ka, y’o katelwa moya wa ka; ni ka beya Moya wa ka fahalimw’a hae, mi u ka taluseza macaba za ku luka. H’a na ku omana kamba ku huwa; ha ku na ya ka utwa linzwi la hae mwa mapatelo; h’a na ku lobelela lutaka lo lu fonyokile; h’a na ku tima lumonyi lo lu sa tunyisa musi, konji za ku luka li kome. Mi macaba a sepe Libizo la hae.” (Mateu 12:17-21; Isaya 42:1-4) Ka ku lumelelana ni manzwi ao a bupolofita, Jesu n’a si ka ikenya mwa likañi za lilata. Nihaiba ha n’a li mwa sineneketo, n’a bulezi niti ka nzila ye ne kona ku hoha batu ba lipilu ze nde.—Joani 7:32, 40, 45, 46.
10, 11. (a) Nihaike kuli Bafalisi ne li ba bañwi ba balwanisi ba batuna ba Jesu, ki kabakalañi Jesu ha n’a kutalize ku ba bañwi ku bona? (b) Jesu fokuñwi n’a alabanga cwañi balwanisi, kono n’a si ka ezañi?
10 Mwa bukombwa bwa hae, Jesu n’a bulezi kwa Bafalisi ba bañata. Nihaike ba bañwi ku bona ne ba likile ku mu swasa ka manzwi a hae, Jesu n’a si ka nga kuli kaufel’a bona ne ba na ni milelo ye maswe. Simoni ya n’a li Mufalisi ya n’a nyaza-nyazanga hahulu, ku bonahala n’a bata ku teeleza hahulu ku Jesu mi a mu mema kwa sico. Jesu a ya kwa ndu ya mufalisi y’o mi a yo kutaza ku ba ne ba li teñi kwateñi. (Luka 7:36-50) Nako ye ñwi hape Mufalisi ya tumile ya bizwa Nekudema a taha ku Jesu busihu ka ku ipata-pata. Jesu n’a si ka mu nyaza kabakala ku taha busihu. N’a bulezi ku Nekudema ka za lilato la Mulimu la ku luma Mwan’a hae ilikuli ba ba na ni tumelo ba kone ku piliswa. Jesu hape n’a bulezi ka sishemo ka za butokwa bwa ku latelela tukiso ya Mulimu. (Joani 3:1-21) Nekudema hamulaho n’a yemezi Jesu muta piho ye nde ka za Jesu ne i nyazizwe ki Bafalisi.—Joani 7:46-51.
11 Jesu n’a ziba hande buipi bwa ba ne ba bata ku mu swasa. N’a si ka tuhelela balwanisi ku mu kenya mwa likañi ze si na tuso. Kono ka linako ze swanela n’a alabanga ka m’ata ni ka bukuswani ili ku bonisa sikuka, ku itusisa swanisezo, kamba ku ama kwa liñolo. (Mateu 12:38-42; 15:1-9; 16:1-4) Ka linako ze ñwi, Jesu n’a sa alabangi ha ne ku bonahala hande kuli ku alaba ne ku si ke kwa tusa se siñwi.—Mareka 15:2-5; Luka 22:67-70.
12. Batu niha ne ba mu huwaka, Jesu n’a ba tusize cwañi?
12 Ka linako ze ñwi, batu ba ba kenwi ki mioya ye maswe ne ba huwelelize Jesu. Ka linako ze cwalo, Jesu n’a banga ni buiswalo mi mane n’a itusisanga m’ata a hae a n’a filwe ki Mulimu ku imulula batu ba ba cwalo. (Mareka 1:23-28; 5:2-8, 15) Haiba batu ba bañwi ba nyema ni ku lu huwaka ha lu li mwa bukombwa, ni luna lu tokwa ku ba ni buiswalo, mi lu lukela ku bulela ka sishemo ni ka maseme.—Makolose 4:6.
Mwa Lubasi
13. Ki kabakalañi lubasi fokuñwi ha lu lwanisanga mutu ya kalisa ku ituta Bibele ni Lipaki za Jehova?
13 Ku butokwa sihulu kuli balateleli ba Jesu ba be ni pilu-telele mwa lapa. Mutu ya s’a zibile niti ya mwa Bibele u nyolelwanga hahulu kuli lubasi lwa hae ni lona kambe lwa ziba niti. Kono sina mwa n’a bulelezi Jesu, ba bañwi mwa lubasi ba kana ba lwanisa mutu ya cwalo. (Mateu 10:32-37; Joani 15:20, 21) Ku na ni mabaka a mañata a tisa cwalo. Ka mutala, hailifo lituto za Bibele li kona ku lu tusa ku ba ba ba sepahala, ku eza lika ka swanelo, ni ku ba ni likute, Mañolo hape a luta kuli mwa muinelo ufi kamba ufi, ye lu swanela ku utwa pili ki Mubupi wa luna. (Muekelesia 12:1, 13; Likezo 5:29) Mutu ya ikutwa kuli m’ata a hae mwa lubasi h’a kutekiwi kabakala busepahali bwa luna ku Jehova a kana a nga kuli wa fosezwa. Ha lu talimana ni muinelo o cwalo, ku butokwa hahulu ku latelela mutala wa Jesu wa ku ba ni pilu-telele!—1 Pitrosi 2:21-23; 3:1, 2.
14-16. Ki nto mañi ye ne cincisize batu ba ne ba kile ba lwanisa ba mwa lubasi lwa bona?
14 Ba bañata ba ba sebeleza Jehova cwale ne ba lwanisizwe ki sinyalana ni bona kamba yo muñwi wa mwa lubasi lwa bona ya n’a si ka tabela licinceho ze ne ba ezize ha ne ba ituta Bibele. Balwanisi bao mwendi ne ba utwile ze maswe ze ne ba tamelelizwe Lipaki za Jehova, mi mwendi ne ba nahana kuli moya o maswe u ka kena mwa lubasi lwa bona. Kono ki nto mañi ye ne cincize mubonelo wa bona? Hañata ki mutala o munde wa mulumeli. Bakeñisa kuli mulumeli n’a kumalezi kwa kelezo ya Bibele—ku fumanehanga kwa mikopano ya Sikreste ni ku abana mwa bukombwa hamohocwalo ni ku peta misebezi ya hae ya ku tusa lubasi ni ku ba ni pilu-telele ha lwaniswa—buhali bwa lubasi mwendi ne bu kuyukile.—1 Pitrosi 2:12.
15 Mulwanisi hape a kana a hana ku utwa ze i bulela Bibele kabakala ze maswe ze lu tamelelizwe kamba kabakala muikuhumuso. Ne ku bile cwalo ku munna yo muñwi wa kwa United States ya n’a ize n’a lata hahulu naha ya habo. Nako ye ñwi musal’a hae ha n’a ile kwa mukopano o mutuna, a nga libyana za hae kaufela mi a zwa fa ndu. Nako ye ñwi hape a zwa fa ndu ni tobolo ni ku bemba kuli u yo ipulaya. A nyaza musal’a hae kuli ki bulapeli bwa hae bo ne bu tisa zeo kaufela. Kono musal’a hae a zwelapili ku latelela kelezo ya mwa Bibele. Musali y’o ha sa bile yo muñwi wa Lipaki za Jehova ka lilimo ze 20, munn’a hae ni yena a ba Paki. Mwa Albania musali yo muñwi n’a nyemile hahulu bakeñisa kuli mwan’a hae wa musizana n’a itutile Bibele ni Lipaki za Jehova mi n’a kolobelizwe. Musali y’o n’a pazuzi Bibele ya mwan’a hae h’a 12. Kono zazi le liñwi a apula Bibele ye nca ya n’a siile mwan’a hae fa tafule. Ka ku sa lela a apula fa Mateu 10:36, mi musali yo a lemuha kuli ze ne li bulela liñolo leo ki zona za n’a eza luli. Nihakulicwalo, ka ku iyakatwa mwan’a hae, musali y’o a mu sindeketa kwa mukolo wa n’a ka longana ku ona ni Lipaki ba bañwi ku ya kwa mukopano kwa Italy. Musali y’o ha iponela lilato, ku kumbatana, ni lumenyo lwa sikwata sa Lipaki ni ku ba utwa ha ba seha ka tabo, mubonelo wa hae wa kala ku cinca. Ku si ka fita nako, a lumela ku ituta Bibele. Kacenu le u sweli ku tusa ba bañwi ba ba lwanisa sina mwa n’a kile a ezeza yena.
16 Muta o muñwi munna yo muñwi ya n’a lwezi tipa mwa lizoho n’a lwanisize musal’a hae ku mu tameleza lika ze maswe ha n’a nz’a li bukaufi ni ku fita kwa Ndu ya Mubuso. Musal’a hae a alaba ka ku wa pilu a li: “Ha lu yeñi mwa Ndu ya Mubuso, mu yo iponela.” A eza cwalo mi hasamulaho a ba eluda wa Sikreste.
17. Haiba muinelo u tatafala fa lapa la Sikreste, ki kelezo ifi ya ka Mañolo ye kona ku tusa?
17 Nihaikaba kuli lubasi lwa mina ki lubasi lwa Sikreste, miinelo ka linako ze ñwi i kana ya tatafala mi ku kana kwa ba ni ku halifelana bakeñisa ku sa petahala. Ku butokwa ku ziba kuli Bakreste ba mwa Efese ya kwaikale ne ba elelizwe kuli: “Ze baba kaufela, ni ku nyema, ni buhali, ni komano, ni matapa, ni lunya kaufela li zwiswe ku mina.” (Maefese 4:31) Ku bonahala kuli moya o cwalo ne u tiswa ki moya o maswe wa batu ba mwa Efese, ku sa petahala, mi mane ni mupilelo wa bona wa kale. Ki nto mañi ye ne ka ba tusa ku cinca? Ne ba tokwa ku ‘shemunwa mwa mihupulo ya lipilu za bona.’ (Maefese 4:23) Ha ne ba ituta Linzwi la Mulimu, ku yeya mo ne li swanela ku cinceza bupilo bwa bona, ku swalisana ni Bakreste ka bona, ni ku lapela ka tukufalelo, muselo wa moya wa Mulimu ne u ka beiwa hahulu mwa bupilo bwa bona. Ne ba ka ituta ‘ku ezana ka musa, ku utwelana butuku, ku swalelana, sina Mulimu ni Yena h’a ba swalezi ka Kreste.’ (Maefese 4:32) Ku si na taba ni ze ba eza ba bañwi, lu tokwa ku ba ni pilu-telele, sishemo, mufelañeke, ni ku swalelanga ba bañwi. Kaniti lu lukela ‘ku sa kutisa bumaswe ka bumaswe.’ (Maroma 12:17, 18) Ku ba ni lilato sakata ka ku likanyisa Mulimu ki nto ye nde ye lu tokwa ku eza kamita.—1 Joani 4:8.
Kelezo kwa Bakreste Kaufela
18. Kelezo ye kwa 2 Timotea 2:24 ne li ye swanela cwañi ku eluda wa mwa Efese ya kwaikale, mi i kona ku tusa cwañi Bakreste kaufela?
18 Kelezo ya kuli ‘lu be ni pilu-telele’ i filwe kwa Bakreste kaufela. (2 Timotea 2:24) Kono ne i filwe pili ku Timotea, ya n’a i tokwa ha n’a li eluda mwa Efese. Ba bañwi mwa puteho yeo ne ba tumisa hahulu mihupulo ya bona mi ne ba luta lituto ze fosahezi. Bakeñisa kuli ne ba si ka utwisisa ka ku tala mulelo wa Mulao wa Mushe, ne ba palezwi ku utwisisa butokwa bwa tumelo, lilato, ni lizwalo le linde. Muikuhumuso ne u tisize lindwa za ka manzwi, mi ne ba shutile sisupo sa mwa lituto za Kreste ni butokwa bwa ku ipeya ku Mulimu. Kuli a tatulule butata b’o, Timotea n’a na ni ku tiyela niti ya mwa Mañolo kono inze a na ni musa kwa mizwale ba hae. Sina maeluda ba miteñi ye, n’a ziba kuli mutapi ne si wa hae mi n’a swanela ku sebelisana ni ba bañwi ka nzila ye hulisa lilato ni buñwi bwa Sikreste.—Maefese 4:1-3; 1 Timotea 1:3-11; 5:1, 2; 6:3-5.
19. Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa kuli kaufel’a luna lu “bate buikokobezo”?
19 Mulimu u susueza batu ba hae kuli ba “bate buikokobezo.” (Zefania 2:3) Linzwi la Siheberu le li tolokilwe kuli “buikokobezo” li talusa moya o konisa mutu ku tiyela butuku ka pilu-telele, ku si na ku nyema ni ku kutisa misuha. Haike lu lapelange ku Jehova kuli a lu tuse ku ba ni pilu-telele ni ku mu yemela ka swanelo, nihaikaba kuli lu mwa miinelo ye t’ata.
Mu Itutileñi?
• Ha mu halifelwa, ki mañolo afi a kona ku mi tusa?
• Ki kabakalañi Saule ha n’a nyandisize Bakreste?
• Mutala wa Jesu u lu tusa cwañi ku sebelisana hande ni batu kamukana?
• Ki bufi bunde bo bu kona ku zwa mwa ku ba ni pilu-telele fa lapa?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 26]
Ku si na taba ni libubo le li maswe la Saule, Ananiasi n’a mu bonisize sishemo
[Siswaniso se si fa likepe 29]
Mukreste ya peta buikalabelo bwa hae hande u kona ku kuyula buhali bwa lubasi
[Siswaniso se si fa likepe 30]
Bakreste ba hulisa lilato ni buñwi