Mwa ku Teeleleza ka Lilato

“NI ITUMEZI kwa ku ni teeleza.” Kana ku na ni mutu ya mi bulelezi cwalo cwanoñu fa? Yeo ki pabazo ye nde. Ibata iba mutu kaufela u tabelanga muteelezi yo munde. Ka ku teeleza ka tokomelo, lwa kona ku imulula batu ba ba lembwalile kamba ba ba imezwi ki matata. Mi hape ku ba muteelezi yo munde ku lu tusa ku tabela batu. Mwa puteho ya Sikreste ku teeleza ka lilato ki nzila ya butokwa hahulu ye lu ‘susumezana ka yona mwa lilato ni mwa misebezi ye minde.’—Maheberu 10:24.

Kono batu ba bañata haki bateelezi ba bande. Ba tabela ku fa ba bañwi likelezo, ku ba kandekela ze ba ipumani ku zona, kamba ku ba taluseza mibonelo ya bona beñi ku fita ku teya zebe ku ze ba bulela ba bañwi. Kacwalo ku teeleza ku tokwa bunangu. Lu kona ku ituta cwañi mwa ku teeleleza ka lilato?

Muhato wa Butokwa

Jehova ki yena ‘Muluti wa luna ya Pahami.’ (Isaya 30:20, NW) Wa kona ku lu luta ze ñata ka za ku teeleza. Mu nahane ka mo Jehova n’a tuselize mupolofita Elia. Ha na bembilwe ki Muoli Jezabele ya n’a fumbela ku mu bulaya, Elia a balehela mwa lihalaupa mi a ikupela ku shwa. Ha n’a li mwa lihalaupa lingeloi la Mulimu la ambola ni yena. Mi mupolofita yo ha n’a nze a talusa za n’a saba, Jehova a mu teeleza mi cwale kihona a itusisa m’ata a Hae a matuna. Ne ku ezaheziñi? Sabo ya Elia ya fela mi a kutela kwa musebezi wa hae. (1 Malena 19:2-15) Ki kabakalañi Jehova ha teelezanga ka tokomelo kwa lipilaelo za batanga ba hae? Kakuli wa ba tokomela. (1 Pitrosi 5:7) Kona kuli, kuli mutu a be muteelezi yo munde u tokwa ku ba ya tokomela ba bañwi, ni ku iyakatwa bona ha buniti.

Munna yo muñwi kwa Bolivia ha n’a ezize sibi se situna, n’a itebuhile hahulu pabalelo ya n’a bonisizwe ki mulapeli ka yena. Munna yo u kandeka kuli: “Yeo ne li ye ñwi ya linako ze ne ni tunkehile hahulu mwa bupilo bwa ka. Kambe muzwale yo n’a si ka ni teeleza ka tokomelo kambe ne ni itulezi ku ikataza ku sebeleza Jehova. Muzwale yo n’a si ka bulela ze ñata, kono ku ziba kuli n’a ni isa hahulu pilu kuli mane n’a ni teeleza ne ku ni tiisize luli. Ne ni si ka libelela kuli a ni taluseze ze ne ni lukela ku eza; ne ni ziba ze ne ni swanela ku eza. Ne ni tokwa fela ku ziba kuli ku na ni mutu ya n’a ni utwela butuku. Ka ku ni teeleza n’a ni bandusize kuli ni si ke na zwafelela.”

Mutala o mutuna wa mutu ya n’a ziba mwa ku teeleleza ka lilato ki Jesu Kreste. Nakonyana hamulaho wa lifu la Jesu, balutiwa ba hae ba babeli ne ba zwa kwa Jerusalema ku ya kwa munzi o n’o bato likana ni limaili ze 7 kwa buhule. Ne ba zwafile ku si na ku kakanya. Kacwalo Jesu Kreste ya n’a zuhile kwa bafu a kala ku zamaya ni bona. A ba buza lipuzo ka maseme kuli a kone ku utwa maikuto a bona, mi balutiwa bao ba alaba. Ba talusa za sepo ye ne ba na ni yona ni za maswabi a bona ni mo ne ba ikutwela ku lyangana. Jesu n’a ba tokomela, mi bakeñisa kuli n’a ba teelelize ka lilato, balutiwa ni bona ba mu teeleza. Kihona cwale Jesu a “ba taluseza mwa mañolo kaufela z’a bulezwi [Kreste] ka zona.”—Luka 24:13-27.

 Ku teeleza pili ba bañwi ha ba bulela ki nzila ye lilato ya ku tusa ka yona ba bañwi kuli ni bona ba lu teeleze. Musali yo muñwi wa kwa Bolivia n’a ize: “Bashemi ba ka ni makwenyan’a ka ba kala ku nyaza mo ne ni utela bana ba ka. Lipulelo za bona za ni filikanya, kono na kala ku kakanya kuli esi mwendi ha ni mushemi yo munde. Ibata iba ka yona nako yeo, na potelwa ki yo muñwi wa Lipaki za Jehova. A ni bulelela za lisepiso za Mulimu. Kono mubuzezo wa hae wa ku bata kuli a utwe maikuto a ka ne u ni bonisize kuli n’a tabela ku teeleza. Na mu kupa ku kena mwa ndu, mi kapili-pili na kala ku mu taluseza butata bwa ka. A ni teeleza ka pilutelele. A ni buza ka za kuli ne ni bata kuli banake ba be cwañi ni kuli bo munn’a ka bona ne ba ikutwa cwañi ka za teñi. Ne ni ikutwile ku yoyelwa ha ne ni ambola ni mutu ya cwalo ya n’a tabela ku ni utwisisa. Ha n’a kalile ku ni bonisa ze i bulela Bibele ka za bupilo bwa lubasi, na lemuha kuli ne ni ambola ni mutu ya n’a utwisisa muinelo wa ka.”

Bibele i li: “Lilato . . . ha li yemi fa litukelo za lona.” (1 Makorinte 13:4, 5) Kacwalo ku teeleza ka lilato ku talusa ku beya za luna kwatuko. Kuli lu eze cwalo, muta ba bañwi ba lu bulelela taba ye tuna, lu kana lwa tokwa ku tima TV, ku lisela ku bala mutende, kamba mane ku tima luwaile. Ku teeleza ka lilato ku talusa ku isa hahulu pilu kwa mihupulo ya yo muñwi. Ku tokwa kuli lu ambuke moya wa ku matukelanga ku bulela za luna, inge cwalo ku bulela kuli: “Taba yeo i ni hupulisa ze ne ezahalile ku na nako ye ñwi kwamulaho.” Nihaike kuli muambolelo o cwalo wa kona ku swanela ha lu ambola ni mulikani, lu tokwa ku u ambuka haiba mutu yo muñwi u lu taluseza butata bwa hae bo butuna. Kono ku na ni nzila ye ñwi ye lu kona ku bonisa ka yona kuli lwa isa ba bañwi pilu luli.

Mu Teeleze ka Mulelo wa ku Utwisisa Maikuto

Balikani ba Jobo ne ba teelelize kwa lingambolo za Jobo ze bato ba ze lishumi. Kono Jobo n’a ize: “Mawe, kabe u teñi ya ka ni utwa!” (Jobo 31:35) Kiñi ha n’a ikutwile cwalo? Kakuli niha ne ba mu teelelize cwalo n’a si ka ikutwa ku omba-ombeha. Ne ba si na taba ni Jobo mi ne ba si na ni mulelo wa ku utwisisa maikuto a hae. Kaniti ne ba si ka utwela Jobo butuku sina mo ba teelelezanga batu ba ba musa. Kono muapositola Pitrosi u lu eleza kuli: “Mu be ni maikuto a li mañwi kamukan’a mina, mu be ni mukekecima ni musa.” (1 Pitrosi 3:8) Lu kona ku ba cwañi ni maikuto a li mañwi? Nzila ye ñwi ki ka ku isa mamelelo kwa maikuto a yo muñwi ni ku lika ku utwisisa. Mi nzila ye ñwi ye lu kona ku bonisa ka yona kuli lu isize kwateñi pilu ki ka ku bulela manzwi a musa a cwale ka ku bulela kuli, “taba yeo i lukela ku ba ye ne mi filikanyize” kamba “mu lukela kuli ne mu ikutwile kuli ha ba si ka mi utwisisa luli.” Mi hape nzila ye ñwi ki ka ku kutela ku bulela za bulezi yo muñwi ka manzwi a luna, kuli lu bonise kuli lwa utwisisa z’a bulezi. Ku teeleza ka lilato ha ku talusi fela ku teeleza ka tokomelo kwa manzwi a bulela mutu kono hape ku talusa ku utwisisa ni mwa ikutwela mutu y’a lu kandekela taba.

Robert * ki Paki ya Jehova y’a li sikombwa ya yeziseli wa ka nako kaufela. U talusa kuli: “Ka nako ye ñwi ne ni zwafile mwa bukombwa bwa ka. Kiha se ni ikupela ku ambola ni muokameli wa maeto. N’a ni teelelize luli mi a lika ku  utwisisa maikuto a ka. Mane n’a bonahala kuli n’a utwisisize kuli ne ni saba kuli mwendi u ka ni nyaza kuli ni na ni moya o maswe. Muzwale yo a ni kolwisa kuli wa utwisisa maikuto a ka, kakuli ni yena n’a kile a ikutwa cwalo. Ne ni tiisizwe luli mi na zwelapili mwa bukombwa bwa ka.”

Kana lwa kona ku teeleza ku mutu lu sa lumeli za lu kandekela? Kana lwa kona ku bulelela mutu kuli lwa itebuha bakeñisa kuli u lu bulelezi mwa ikutwela? Ona cwalo fela. Ku cwañi haiba mwanana wa mushimani a lwana kwa sikolo kamba mwanana wa musizana a taha kwa ndu ni ku t’o lu bulelela kuli u mwa libato? Mwa miinelo ye cwalo neikaba hande mushemi ha n’a ka teeleza ni ku lika ku utwisisa ze mwa munahano wa mwan’a hae, pili a si ka talusa kale kuli ku fosahalile kamba kutokwa.

Liproverbia 20:5 li li: “Mulelo wa mwa pilu ya mutu u swana sina mezi a’ inzi kwatasi-tasi, ku y’o a ka kwateñi, konji ya na ni ngana” kamba kutwisiso. Haiba mutu ya na ni butali ni yeloseli a zina-zina ku lu eleza haiba a sa kupiwi ku eza cwalo, fohe ne lu kana lwa tokwa ku mu shela kwatasi kuli a lukuluhe ku lu fa kelezo. Mi ki taba ye swana niha lu teeleza ka lilato. Lu tokwa ku ba ni kutwisiso kuli lu kone ku shela mutu kwatasi kuli a lukuluhe ku talusa maikuto a hae. Ku buza lipuzo kwa kona ku tusa, kono lu lukela ku tokomela kuli lu si ke lwa shwashwata litaba za mutu za kunutu. Ku kona ku ba hande haiba lu akaleza kuli mutu ye lu ambola ni yena a kale ka ku kandeka litaba z’a ikutwa ku lukuluha ku bulela. Ka mutala, musali ya bata ku bulela za butata bo bu mwa linyalo la hae, a kana a ikutwa ku lukuluha ku kala ka ku kandeka mo ne li kalezi libato la bona kuli mane ba fite ni fa ku nyalana. Mi mutu ya fokozi mwa bukombwa bwa Sikreste a kana a ikutwa ku lukuluha ku kala ka ku kandeka mwa n’a itutezi niti.

Butata bwa ku Teeleza ka Lilato

Ku teeleza ku mutu ya lu nyemezi ku t’ata, kakuli hañata luna batu lu na ni mukwa wa ku bata ku icemelanga. Lu kona ku tula cwañi butata bo? Liproverbia 15:1 li li: “Kalabo ye bunolo i kuyula buhali.” Mualabelo o munwi o bunolo ki wa ku kupa hande mutu yo kuli a bulele, luna inze lu mu teeleza ka pilutelele ha sweli ku talusa ze mu nyemisize.

Hañata ha ku na ni likomano ze tuna mu ka fumana kuli ki batu ba babeli ba ba kuta-kutela fela ku bulela litaba ze ba bulezi kale. Mañi ni mañi u ikutwa kuli yo muñwi h’a teelezi. Komano yeo ya kona ku ombala haiba yo muñwi ku bona a kuza ni ku teeleza luli. Ku butokwa hahulu luli ku bonisa buiswalo ni ku bulela ka maseme ni ka lilato. Bibele i lu taluseza kuli: “Ya ñaña mulomo wa hae, u butali.”—Liproverbia 10:19.

Ku teeleza ka lilato ha ku itelangi fela. Kono mutu wa kona ku ituta, ka ku ikataza ni ka ku itemusa. Mañi ni mañi kaniti u swanela ku ikataza ku ituta ku teelezanga ka lilato. Ku si na kuliñi, ha lu teeleza ku ba bañwi ha ba bulela lu bonisa kuli lu na ni lilato. Mi ku eza cwalo hape ku tisa tabo. Kacwalo ki nto ye nde ku hulisa moya wa ku teelezanga ka lilato.

[Litaluso za kwatasi]

[Siswaniso se si fa likepe 11]

Ha lu teeleza lu lukela ku beya za luna kwatuko

[Siswaniso se si fa likepe 12]

Ku teeleza ku mutu ya nyemile ku t’ata