Batu “Ba Malimi Kaufela a Macaba” Ba Utwa Taba Ye Nde

“Banna ba ba lishumi, ba malimi kaufela a macaba, ba [ka] li: Lu ka ya ni mina; kakuli lu utwile kuli [Muñ’a] Bupilo u inzi ni mina.”—ZAKARIA 8:23.

1. Jehova n’a lukisize cwañi kezahalo ni nako ye lukela ya ku kalisa musebezi wa ku kutaza kwa batu ba lipuo ni linaha ze shutana-shutana?

N’E LI kezahalo ye ne ezahezi ka nako ye lukela luli. Fo n’e li la Pentekonta ya 33 C.E. Lisunda li sikai kwamulaho, Majuda ni maproselite ba ne ba zwa mwa libaka ze kwahule ze bata iba ze 15 za mwa Mubuso wa Roma ne ba til’o kubukana mwa Jerusalema kwa mukiti wa Paseka. Ka zazi leo, buñata bwa batu bao ne ba utwile—isi ka ku lyangana, sina mo ku kile kwa bela kwa batu ba kwa Babele ya ikale, kono ka ku utwiseza hande—muta batu-tu fela ba ne ba tezi moya o kenile ne ba shaezi taba ye nde mwa lipuo ze ñata ze n’e bulelwa mwa mubuso wo. (Likezo 2:1-12) Kezahalo yeo n’e li ona makalelo a puteho ya Sikreste mi n’e li fona fo ne u kalezi musebezi wa tuto ya mwa lifasi lote, ye ezwa mwa lipuo ze ñata ye se zwezipili ku to fita ni la kacenu cwana.

2. Balutiwa ba Jesu ne ba ‘mbwetukisize’ cwañi bateelezi ba bona ba lisimuluho ze shutana fa Pentekonta ya 33 C.E.?

² Balutiwa ba Jesu mwendi ne ba bulelanga Sigerike se si bunolo, yona puo ye ne itusiswa hahulu mwa miteñi yeo. Mi hape ne ba bulelanga ni Siheberu, yona puo ye n’e bulelwanga kwa tempele. Kono ka zazi leo la Pentekonta, ba ‘mbwetukisa’ bateelezi ba bona ba lipuo ze shutana-shutana ka ku bulela mwa lipuo za bona. Ne ku ezaheziñi? Bateelezi bao ba tabeha kwa lipilu kabakala litaba za butokwa ze ne ba ikutwezi mwa lipuo za bona. Mi ka lona lizazi leo, kakwata ka balutiwa ne ka ekezehile ku ba likwanamunu la batu ba ba batil’o eza 3,000!—Likezo 2:37-42.

3, 4. Musebezi wa ku kutaza ne u ekezehile cwañi balutiwa ha ne ba nze ba tunuha mwa Jerusalema, Judea, ni Galilea?

³ Hamulaho fela wa yona kezahalo ye tuna yeo, nyandiso ye tuna ya taeka Jerusalema, mi “ba ba ne ba hasanyizwe ba zamaya inze ba bulela Linzwi.” (Likezo 8:1-4) Ka mutala, kwa Likezo kauhanyo ya 8 lu bala za Filipi, mi ku bonahala kuli n’a li mubuleli wa evangeli wa Mugerike. Filipi n’a kutalize kwa Masamaria. Mi hape n’a kutalize ku nduna wa Muetopia ya n’a amuhezi lushango lwa Kreste.—Likezo 6:1-5; 8:5-13, 26-40; 21:8, 9.

⁴ Bakreste ha ne ba nze ba yambaela ni ku bata libaka za ku ina teñi kwand’a Jerusalema, Judea, ni Galilea, ne ba kopani ni batu ba mishobo ni lipuo ze ne swana sina mikwalelo ku bona. Ba bañwi ba ku bona mwendi ne ba kutazanga fela kwa Majuda. Kono mulutiwa Luka u biha kuli: “Ba bañwi ku bona, banna ba kwa Sipera ni ba kwa Sirene, ha ba kena mwa Antioke, ba ambola ni Magerike; ba ba bulelela Evangeli ya Mulena Jesu.”—Likezo 11:19-21.

Mulimu Ya Si Na Sobozi U Na ni Lushango ku Bote

5. Taba ye nde i bonisa cwañi kuli Jehova h’a na sobozi?

⁵ Likezahalo ze cwalo za lumelelana ni linzila za Mulimu, kakuli yena h’a na ketululo. Jehova ha sa tusize muapositola Pitrosi ku cinca mubonelo wa hae wa mwa n’a ngela batu ba macaba,  Pitrosi n’a itumezi ka ku bulela kuli: “Luli ni lemuha kuli Mulimu h’a yi ka ku keta batu; kono mwa sicaba ni sicaba, ya mu saba mi a eza se si lukile, u lumelelwa ki Yena.” (Likezo 10:34, 35; Samu 145:9) Muapositola Paulusi ya kile a ba munyandisi wa Bakreste, n’a bulezi kuli Mulimu u “lata kuli batu kamukana ba piliswe,” mi ka ku bulela cwalo n’a tiisa taba ya kuli Mulimu h’a na sobozi. (1 Timotea 2:4) Nto ye bonisa kuli Mubupi h’a na sobozi ki taba ya kuli sepo ya Mubuso i kwalulezwi banna ni basali, batu ba mishobo kaufela, batu ba linaha kaufela ni ba lipuo kaufela.

6, 7. Ki bupolofita bwa mwa Bibele bufi bo ne bu bulezi cimo za ku hasanyiwa kwa taba ye nde mwa linaha ni lipuo ze ñata?

⁶ Yanduluko ya mwa lifasi kaufela yeo ne i bulezwi cimo lilimo-limo kwamulaho k’o. Ka ku ya ka bupolofita bwa Daniele, Jesu n’a filwe “bulena, kanya, ni mubuso, kuli ba mishobo kaufela, ni ba macaba, ni ba lipuo kaufela ba t’o mu sebeleza.” (Daniele 7:14) Taba ya kuli magazini ye se i hatiswa mwa lipuo ze 151 ni ku hasanyiwa mwa lifasi lote, ili ku mi konisa ku bala za Mubuso wa Jehova, i bonisa kuli bupolofita bwa Bibele b’o bu sweli bwa talelezwa.

⁷ Bibele ne i bulezi cimo za nako muta batu ba lipuo ze ñata ba ka utwa lushango lwa yona lo lu pilisa. Zakaria ha n’a talusa ka m’o bulapeli bwa niti bu ka hohela batu ba bañata, n’a polofitile kuli: ‘Mwa mazazi ao, banna ba ba lishumi, ba malimi kaufela a macaba, ba ka swalelela mungundo wa kubo ya munna wa Mujuda [ili bona Bakreste ba ba tozizwe, ba “Isilaele wa Mulimu”], ba li: Lu ka ya ni mina; kakuli lu utwile kuli Muñ’a Bupilo u inzi ni mina.’ (Zakaria 8:23; Magalata 6:16) Mi muapositola Joani ha n’a talusa za n’a boni mwa pono, n’a ize: ‘Na bona buñata bo butuna bwa batu, ku si na ya kona ku ba bala; ba zwa mwa macaba kaufela, ni mwa mishobo, ni  mwa masika, ni mwa lipuo kaufela, ba yemi fapil’a Lubona ni fapil’a Ngunyana.’ (Sinulo 7:9) Lu iponezi bona bupolofita b’o ha bu talelezwa.

Ku Fita kwa Batu Kamukana

8. Ki lika mañi ze ezahala kacenu ze tisize kuli lu eze lincinceho mwa musebezi wa luna wa ku kutaza?

⁸ Kacenu, buñata bwa batu ha ba sa ina sikalalambo. Ku swalisana kwa mwahal’a linaha se ku tahisize kuli buñata bwa batu kacenu ba tutele mwa linaha li sili. Batu ba bañata ba ba pila mwa linaha mo ku na ni lindwa ni linaha ze botanile se ba tunuhezi mwa linaha ze fumile, ku yo bata sifumu ni mupilelo o munde. Mwa linaha ze ñata, ku ata kwa bazwahule ni babalehi se ku tisize kuli ku be ni libaka mo ku yahile batu ba ba bulela lipuo li sili. Ka mutala, mwa Finland ku bulelwa lipuo ze fitelela 120; mi mwa Australia mona ku bulelwa ze fitelela 200. Mwa tolopo i liñwi fela ya mwa United States ya San Diego ku bulelwa lipuo ze fitelela 100!

9. Lu swanela ku nga cwañi batu ba ba bulela lipuo li sili ba ba mwa kalulo ya luna ya simu?

⁹ Kana luna ka ku ba likombwa za Sikreste lu nga kuli ku ba teñi kwa batu ba ba bulela lipuo ze shutana-shutana ki mukwalelo kwa bukombwa bwa luna? Batili, ha lu ba ngi cwalo! Kono lu nga kuli ku ba teñi kwa batu bao ki nto ye tisa yanduluko ye nde mwa sibaka se lu kutaleza teñi—ye bonisa kuli ‘masimu a buzwize, a libelezi ku kutulwa.’ (Joani 4:35) Lu lika ka t’ata ku babalela batu ba ba na ni linyolwa la kwa moya, ku si na taba ni naha ye ba simuluha ku yona kamba puo ye ba bulela. (Mateu 5:3) Kabakaleo, ka mwaha ni mwaha batu ba bañata ba ‘lipuo kamukana’ ba fita fa ku ba balutiwa ba Kreste. (Sinulo 14:6) Ka mutala, ha ku to fitwa ka August 2004, musebezi wa ku kutaza mwa Germany ne se u ezwa mwa lipuo ze bata iba ze 40. Mi ka yona nako ye swana yeo, taba ye nde mwa Australia ne i kutazwa mwa lipuo ze bata iba ze 30, ku zwa fa lipuo ze 18 mwa lilimo fela ze 10 kwamulaho. Mwa Greece mona, Lipaki za Jehova ne ba kutaza kwa batu mwa lipuo ze bata iba ze 20. Mwa lifasi lote, Lipaki za Jehova ba ba bat’o eza 80 pesenti ha ba zibi ku bulela Sikuwa,  yona puo ye bulelwa hahulu mwa linaha ze ñata.

10. Muhasanyi u na ni buikalabelo mañi mwa ku tahisa balutiwa ba batu ba “macaba kaufela”?

¹⁰ Kaniti, taelo ya Jesu ya ku ‘luta macaba kaufela’ i sweli ya petiwa! (Mateu 28:19) Ka ku swala ona musebezi wo ka mazoho a mabeli, Lipaki za Jehova ba kutaza mwa linaha ze 235, inze ba abela libuka mwa lipuo ze fitelela 400. Hailif’o kopano ya Jehova i sula libuka ze tokwa ku abelwa batu, muhasanyi wa Mubuso u lukela ku ikupulela ku fitisa lushango lwa Bibele kwa ‘batu kamukana’ mwa puo ye ba utwisisa hande. (Joani 1:7) Kona ku sebelisana hamoho k’o ku konisa bolule-lule ba batu ba lipuo ze shutana-shutana kuli ba tusiwe ki taba ye nde. (Maroma 10:14, 15) Kaniti mañi ni mañi wa luna u peta kalulo ya butokwa!

Ku Kopana ni Shemaeto

11, 12. (a) Ki likulutendano mañi le lu lukela ku kopana ni lona, mi moya o kenile u tusanga cwañi? (b) Ki kabakalañi hañata ha ku li ko ku tusa ku kutaza batu mwa puo ya bona?

¹¹ Kacenu, bahasanyi ba Mubuso ba bañata ne ba ka tabela ku ituta puo i sili, kono ha ba koni ku eza cwalo ka makazo ya moya wa Mulimu. (1 Makorinte 13:8) Ku ituta puo i sili ki likulutendano. Nihaiba ba se ba bulela puo i sili ba tokwa ku cinca munahanelo ni muatumelelo wa bona ilikuli lushango lwa Bibele lo ba kutaza lu tabelwe ki batu ba ba bulela puo yeo kono ili ba lisimuluho ni lizo li sili. Ku zwa fo hape, bazwahule ba ba sa zo kena mwa naha ba banga ni maswabi ni sabo; mi ku utwisisa munahanelo wa bona ku tokwa buikatazo luli.

¹² Nihakulicwalo, moya o kenile u sa susueza batanga ba Jehova ha ba nze ba lika ku tusa ba ba bulela lipuo li sili. (Luka 11:13) Ku fita ku lu fa buikoneli bwa ku bulela lipuo li sili ka makazo, moya u lu konisa ku ba ni takazo ye tuna ya ku bata ku ambola ni batu ba lipuo li sili. (Samu 143:10) Batu ba kana ba utwisisa ha lu ba kutaza ni ku ba luta lushango lwa Bibele mwa puo ye ba sa zibi. Kono kuli lu fite bateelezi ba luna kwa lipilu, hañata ki hande ku bulela mwa puo ya bona—yona puo ye kona ku nyangumuna takazo, milelo, ni sepo ya bona.—Luka 24:32.

13, 14. (a) Kiñi ze susuezanga ba bañwi ku yo kutaleza mwa libaka mo ku bulelwa puo i sili? (b) Moya wa buitomboli u boniswa cwañi?

¹³ Bahasanyi ba Mubuso ba bañata ha ba bona ka m’o batu ba amuhelela hande niti ya Mubuso, ba ikatulelanga ku yo kutaleza mwa libaka mo ku pila batu ba ba bulela puo i sili. Bahasanyi ba bañwi ba ikutwanga ku ba ni m’ata muta bukombwa bwa bona bu ba t’ata ni ku tabisa hahulu. Ofisi ya mutai ya Lipaki za Jehova ya kwa mboela wa Yurope ne i ize: “Buñata bwa batu ba ba zwa kwa Upa wa Yurope ba nyolelwa hahulu ku ituta niti.” Kwa tabisa luli ku tusa batu bao ba lipilu ze nde!—Isaya 55:1, 2.

¹⁴ Kono kuli lu kondise mwa musebezi wo, lu tokwa ku ba ni tundamo ni buitomboli. (Samu 110:3) Ka mutala, mabasi a mañwi a Lipaki ba Majapanizi a siile mandu a mande mwa litolopo ze tuna mi a tutezi mwa libaka za kwahule kuli a yo tusa bazwahule ba ba zwa kwa China ku utwisisa Bibele. Fa likamba la liwate la kwa wiko wa United States, bahasanyi hañata ba zamayanga ka mota ka hora kamba lihora ze peli kuli ba yo zamaisa lituto za Bibele kwa batu ba ba zwa kwa Philippines. Kwa naha ya Norway, bosinyalana ba bañwi ba ituta ni lubasi lwa kwa Afghanistan. Bosinyalana bao ba itusisanga broshuwa ya Ki Sifi Seo Mulimu A Tokwa ku Luna? * ya mwa Sikuwa ni ya mwa puo ya kwa Norway.  Lubasi l’o lona lu balanga maparagilafu mwa Siperesia, ili puo ye bat’o swana ni puo ya lona ya Dari. Ba ambolisananga mwa Sikuwa ni mwa puo ya kwa Norway. Ku itombola ni ku cinca mupilelo ka nzila ye cwalo ku tisanga mupuzo muta bazwahule ba amuhela taba ye nde. *

15. Kaufel’a luna lu kona ku abana cwañi mwa musebezi wa ku kutaza mwa lipuo ze ñata?

¹⁵ Kana mwa kona ku ba ni kabelo mwa musebezi wo o ezwa mwa lipuo ze ñata? Haiba ku cwalo, mu kale ku batisisa kuli ki lipuo li sili lifi ze bulelwa hahulu mwa kalulo ya mina ya simu. Mi ha se mu ezize cwalo mwa kona ku shimba matrakiti kamba libroshuwa za mwa lipuo zeo. Bukanyana ya Good News for People of All Nations, ye ne zusizwe mwa 2004, i bile kale siitusiso se sinde kwa ku shaela sepo ya Mubuso ka lushango lwa yona lo lu bunolo, ni lo lu ikutwahalela hande mwa lipuo ze ñata.—Mu bone taba ye li: “Good News for People of All Nations,” ye fa likepe 32.

‘Ku Lata Mutu wa Muenyi’

16. Baokameli ba kona cwañi ku bonisa sishemo ha ba nze ba tusa batu ba ba bulela puo ya ku sili?

¹⁶ Ibe kuli lu ka ituta puo i sili kamba kutokwa, kaufel’a luna lwa kona ku tusa ka ku luta bazwahule ba ba pila mwa silalanda sa luna tuto ya kwa moya. Jehova n’a laezi batu ba hae ku ‘lata mutu wa muenyi.’ (Deuteronoma 10:18, 19) Ka mutala, mwa tolopo ye ñwi ya kwa North America, liputeho ze ketalizoho li kopanelanga mwa Ndu ya Mubuso i liñwi. Sina mo ku ezezwa mwa Mandu a Mibuso a mañata, ka silimo ku banga ni ku cincana kwa linako za ku kopana, mi nto yeo ne i ka tisa kuli mikopano ya la Sunda ya mwa puo ya Sichainizi ni yona ka nako ye ñwi i ezwange busihu. Kono cwale ha ne ku ka ezahala cwalo, f’o ne ku ka talusa kuli buñata bwa bazwahule ba ba sebeza mwa macelo ba palelwange ku fumaneha kwa mikopano. Maeluda ba mwa liputeho ze ñwi ka sishemo ba eza licinceho ilikuli mikopano ya mwa Sichainizi i kone ku ezwanga ka ku itahanela la Sunda.

17. Lu swanela ku ikutwa cwañi haiba ba bañwi ba ikatulela ku tuta kuli ba yo tusa sikwata se si bulela puo i sili?

¹⁷ Baokameli ba ba lilato ba babazanga mizwale ni likaizeli ba ba ikonela ili ba ba bata ku tuta kuli ba yo tusa likwata ze bulela lipuo li sili. Baluti ba Bibele ba ba na ni yeloseli bao ba kana ba tondiwa luli mwa puteho ya habo bona, kono baokameli ba ikutwa sina mo ne ba ikutwezi maeluda ba kwa Listra ni Ikone. Maeluda bao ne ba si ka palelwisa Timotea ku zamaya ni Paulusi, nihaike kuli Timotea n’a li wa butokwa hahulu mwa puteho ya bona. (Likezo 16:1-4) Mi hape ba ba etelela mwa musebezi wa ku kutaza ha ba sabiswi ki minahanelo, lizo kamba mikwa ya bazwahule ye shutana ni ya bona. Kono ba sholokota mwahal’a batu ba ba fitana-fitana bao mi ba bata linzila za ku hulisa silikani ni bona kuli ba kone ku ba bulelela taba ye nde.—1 Makorinte 9:22, 23.

18. Ki munyako ufi o mutuna wa musebezi o kwalulezwi bote?

¹⁸ Sina ka mo ne ku sinulezwi, taba ye nde i sweli ya kutaziwa mwa “malimi kaufela a macaba.” Libaka mo ku bulelwa lipuo za ku sili li sepisa kekezeho ye tuna. Bolule-lule ba bahasanyi ba ba buanyu ba keni ku ona “munyako o mutuna wa musebezi o zwelapili” wo. (1 Makorinte 16:9) Niteñi, sina mo lu ka itutela mwa taba ye tatama, ku sa na ni ze ñata ze tokwa ku petiwa kuli lu kone ku kutula mwa libaka zeo.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Kona ku Talusa?

• Lu kona cwañi ku likanyisa Jehova ka ku sa ba ni sobozi kwa batu kaufela?

• Lu swanela ku nga cwañi batu ba mwa kalulo ya luna ya simu ba ba sa buleli puo ya luna?

• Ki kabakalañi ha ku li ko ku tusa ku kutaza batu mwa puo ya bona?

• Lu kona ku bonisa cwañi kuli lwa iyakatwa bazwahule ba ba pila ni luna?

[Lipuzo za Tuto]

[Mapa/Siswaniso se si fa likepe 23]

(Kuli mu bone mo i hatiselizwe luli, mu bone hatiso)

Roma

ASIA

KRETA

LIBIA

FRIGIA

PAMFILIA

Jerusalema

JUDEA

EGEPITA

PONTO

CAPADOSIA

MESOPOTAMIA

MEDIA

ELAMI

ARABIA

PARTHIA

[Bodies of water]

Liwate la Mediteranea

Black Sea

Red Sea

Persian Gulf

[Siswaniso]

Fa Pentekonta ya 33 C.E., batu ba ne ba zwa mwa libaka ze 15 za mwa Mubuso wa Roma ne ba utwile taba ye nde mwa lipuo za bona

[Maswaniso a fa likepe 24]

Bazwahule ba bañata ba amuhelanga niti ya Bibele

[Siswaniso se si fa likepe 25]

Sisupo sa Ndu ya Mubuso mwa lipuo ze ketalizoho