Kana Mu Na Ni Tabo Luli?

KI NITI, mwa kona ku ipuza kuli, ‘Ni tabile ha kuma kai?’ Ba sayansi ba lika ka t’ata ku ziba mo mu kona ku alabela puzo yeo mina ni batu ba bañwi, kono wo hasi musebezi o bunolo. Ku pima fo i kuma tabo ya batu ku kona ku bapanywa ku mutu ya lika ku pima fo li kuma lilato la mutu ku musal’a hae kamba mutu ya pima butuna bwa butuku bw’a utwa mutu ya shwezwi ki mwanahabo yena. Maikuto hasi nto ye pimeha kuli mutu a zibe fo a kuma. Kono ku na ni taba ya niti ye ba izibela hande ba sayansi: Mutu ni mutu wa kona ku taba.

Kono nihakulicwalo, batu ba bañata ba palelwa ku ba ni tabo kabakala matata a matuna e ba kopana ni ona. Ka mutala mwa litolopo ze ñwi, mabita a’ fufula kabakala butuku bwa AIDS. Ba muuso ba fa tumelezo ya kuli matotaeti a kale a itusiswe kwa ku buluka litupu ze nca. Ku panga likofini se li pisinisi ye tuna mwa libaka ze ñwi za Africa. Mi ibe kai kamba kai, mu lemuhile kuli hañata batu ba ba kula matuku a matuna ni ba ba shwezwi ki mabasi kamba balikani ba bona hasi batu ba ba tabile.

Mwa linaha ze fumile mona bo? Ku cinca kwa lika ka sipundumukela ku kona ku kwacisa maswe batu ba ba si ka libelela. Mwa United States, batu ba bañata ba ne ba tuhezi misebezi ne ba kutezi kwa mibeleko kabakala ku sa fiwa lipenshini. Litifo za kwa lipatela li feza mali mwa mabasi. Muelezi yo muñwi wa mulao u li: “Baelezi ba tomohanga hahulu lipilu ha ba bona bakuli ba ba tomezwi litifo ze tuna inge ba taha ku to kupa likelezo. Ba bañata ba elezwanga kuli: ‘Mu tokwa ku lekisa ndu ya mina kuli mu fumane mali a tokwahala.’” Kono ku cwañi ka za baipumaneli? Kana ni bona ba kona ku palelwa ku ba ni tabo?

Batu ba bañwi ba swana sina Richard Rodgers muñoli wa lipina ya na tumile hahulu mwa linaha za ba ba sweu. Ne ku kile kwa bulelwa cwana ka za hae: “Ki ba sikai ba ba konile ku tabisa cwalo nyangela.” Kono yena niha na tabisa ba bañwi cwalo, ne li mutu ya si na mwangalo. Na konile ku fumana linto ze peli ze lakazwa hahulu ki buñata, ona mali ni libubo, kono kana tabo na i fumani? Muñoli yo muñwi wa makande a bupilo bwa batu na ize: “[Rodgers] na kondisize hande musebezi wa hae, a ikola bupilo bo bunde, mi a wina mupuzo wa Pulitzer habeli. Kono ne li mutu ya si na tabo mi na lembwalile buñata bwa nako kaufela.”

Mwendi ni mina mu lemuhile kuli ku bata sifumu ka mulelo wa kuli mutu a fumane tabo ki ku ipuma. Mubihi yo muñwi wa makande mwa mutende wa The Globe and Mail mwa Toronto, kwa Canada, na talusize za “maikuto a buinosi ni kutokwa tuso” e ba kopana ni ona baipumaneli ba bañata. Ka ku ya ka muelezi yo muñwi wa za mali, bashemi ba ba fumile ba kapwekanga bana ba bona mali ni limpo ze tula, kono “lipeu zeo ze ba calanga ha li yo  hulanga hañata li tisanga fela matomola pilu.”

Ki Sifi Simbule Sakata sa Tabo?

Kuli palisa i hule hande, i tokwa mubu o munde, mezi, ni mufutumala o likani. Babatisisi ni bona ba lemuhile kuli ku na ni lika ze ñwi ze tokwahala kuli mutu a be ya tabile. Zeo ki lika ze cwale ka buikangulo bo bunde bwa mubili, musebezi o munde; lico ze swanela, ndu, ni liapalo; ku kolwisa litakazo za ka sipepo; ni ku ba ni balikani ba bande.

Mwendi mwa utwisisa lika zeo mo li kona ku tuseza mutu ku ba ya tabile. Kono ku na ni nto ya butokwa hahulu ye tokwahala. Ki ku ba ni zibo ya “Mulimu Ya [tabile, NW],” ya bizwa Jehova. (1 Timotea 1:11) Ku ba ni zibo yeo ku tusa cwañi? Jehova ki yena Mubupi wa luna, mi u lu file buikoneli bwa ku ba ni tabo. Kona kuli Jehova he wa swanela ku ziba lika ze kona ku lu tusa ku ba ni tabo sakata. Taba ye tatama i talusa ka mo Jehova a etelelela batu kwa bupilo bwa tabo ye sa feli, ibe kuli ba mwa sibaka sifi kamba mwa muinelo mañi.

[Siswaniso se si fa likepe 4]

Sina mo i inezi palisa, tabo ni yona i tokwa lika ze swanela kuli i hule

[Manzwi a bañi ba siswaniso fa likepe 3]

© Gideon Mendel/CORBIS