Mu Tukufalelwe ku Paka Evangeli

“U lu laezi ku bulelela sicaba, ni ku paka, kuli ki yena ya beilwe ki Mulimu ku ba Muatuli wa ba ba pila ni ba ba shwile.”—LIK. 10:42.

1. Ha na bulela ku Kornele, Pitrosi na koñomekile musebezi mañi?

MULAULI wa mwanda wa masole wa kwa Italia na onga-ongezi bahabo yena ni balikani ba hae kwa kezahalo fo ne ku bezi ni cinceho ye tuna. Munna ya na saba Mulimu yo ne li Kornele. Muapositola Pitrosi na bulelezi sikwata se ne si putehani seo kuli baapositola ne ba laezwi ku “bulelela sicaba, ni ku paka” Evangeli ya Jesu. Ku paka Evangeli kwa Pitrosi ne ku tahisize siselo se situna. Balicaba ba ne ba si ka ya kwa mupato ne ba amuhezi moya wa Mulimu, ba kolobezwa, mi ba ba ni sepo ya ku ba malena ba ne ba ka yo busa ni Jesu mwa lihalimu. Ku paka Evangeli kwa Pitrosi ne ku tahisize siselo se sinde luli!—Lik. 10:22, 34-48.

2. Lu ziba cwañi kuli taelo ya ku paka Evangeli ne i si ka fiwa fela kwa baapositola ba 12?

² Taba yeo ne i ezahezi ka silimo sa 36 C.E. Ibata iba lilimo ze peli pili taba yeo i si ka ezahala kale, munna yo muñwi ya na li mulwanisi yo mutuna wa Bukreste na ezahalezwi ki nto ye ne cincize bupilo bwa hae. Saule wa kwa Tarese na li mwa lieto la ku liba Damaseka muta Jesu na bonahezi ku yena ni ku mu bulelela kuli: “U kene mwa munzi, mi u ka bulelelwa mwateñi s’o swanezi ku eza.” Jesu na kolwisize mulutiwa Ananiasi kuli Saule na ka paka Evangeli “kwa macaba, ni kwa malena, ni kwa bana ba Isilaele.” (Mu bale Likezo 9:3-6, 13-20.) Ha na li ni Saule, Ananiasi a li: ‘Mulimu wa bokuku a luna u ku ketile . . . kakuli u ka ba paki ya hae fapil’a batu kaufela.’ (Lik. 22:12-16) Saule ya na to zibahala sina Paulusi na ngile cwañi musebezi wa ku paka Evangeli?

Na Pakile Evangeli!

3. (a) Ki ifi taba ye lu ka nyakisisa? (b) Maeluda ba kwa Efese ne ba ezize cwañi ba mano amuhela liñusa la Paulusi, mi ne ba tomile mutala mañi o munde?

³ Ne ku ka tabisa luli ku ituta ka butungi za na ezize Paulusi kaufela hamulaho wa kezahalo yeo, kono cwale ha lu nyakisiseñi ngambolo ya na file Paulusi ibata iba ka 56 C.E., sina mo ku boniselizwe mwa kauhanyo 20 ya buka ya Likezo. Paulusi na file ngambolo ye ibata iba kwa mafelelezo a musipili wa hae wa bulumiwa wa bulalu. Na siyezi mwa Mileta, ili likamba la Liwate la Aegean, mi a biza maeluda ba puteho ya Efese kuli ba tahe ku yena. Ku zwa kwa Efese ku ya kwa Mileta ne i li likilomita ze bato eza 50, nihaike kuli musipili ne u li o mutelele ku fita fo, batu ha ne ba itusisa mikwakwa  ye ne minyauka. Mu hupule fela mo ne ba tabelezi maeluda ba kwa Efese ha ne ba amuhezi liñusa la Paulusi. (Mu bapanye Liproverbia 10:28.) Nihakulicwalo, ne ba na ni ku itukiseza ku ya kwa Mileta. Kana ba bañwi ku bona ne ba tokwa ku kupa sibaka kwa misebezi kamba ku kwala lintolo za bona? Bakreste ba bañata kacenu ba ezanga cwalo ilikuli ba si ke ba yawa nihaiba kalulo i liñwi ya mukopano wa bona wa sikiliti wa ka silimo.

4. Ki ufi mukwa wa na pilile ka ona Paulusi ha na li mwa Efese ka lilimonyana?

⁴ Mu nahana kuli Paulusi na ezizeñi mwa Mileta mwa mazazi a malalu kamba a mane pili maeluda ba si ka fita kale? Mina ne mu ka be mu ezizeñi? (Mu bapanye Likezo. 17:16, 17.) Manzwi a Paulusi kwa maeluda ba kwa Efese a lu fa monyehelo. Na talusize mukwa wa na pilile ka ona hal’a lilimo, ku kopanyeleza cwalo ni nako ya na li mwa Efese. (Mu bale Likezo 20:18-21.) Kabakala ku ziba kuli ha ku na mutu ya na ka mu lwanisa, Paulusi na ize: “Mu ziba mukwa o ni pilile ni mina, ku kala ka lizazi la pili le ni tile mwa Asia . . . ni nze ni pakela Majuda ni Magerike za ku baka.” Kaniti Paulusi na tukufalezwi ku peta musebezi wa hae wa na laezwi ki Jesu. Na ezize cwañi cwalo ha na li mwa Efese? Nzila ye ñwi ne li ka ku paka taba ye nde kwa Majuda, ili ku ya kwa libaka ko ne ba fumaneha ka buñata. Luka u biha kuli Paulusi ha na li mwa Efese ibata iba ka 52-55 C.E., a ‘fetulana ni Majuda ni ku ba kolisa’ mwa sinagoge. Majuda ha ne ‘ba itatafalize ni ku hana ku lumela,’ Paulusi a ya ku ba sili, ili ku shimbuluka-shimbuluka mwa muleneñi kono inze a kutaza. Kacwalo na pakile taba ye nde kwa Majuda ni Magerike mwa muleneñi o mutuna wo.—Lik. 19:1, 8, 9.

5, 6. Ki kabakalañi ha lu kona ku kolwa kuli Paulusi ha na kutalize fa ndu ni ndu na ambozi ni batu ba ne ba si balumeli?

⁵ Ba bañwi ba na kutalize ku bona Paulusi mwa Mileta ne ba bile Bakreste, mi ba kwanisa ze tokwahala kuli ba be maeluda. Paulusi na ba hupulisize mukwa wa na kutalize ka ona, a li: “Ha ni si ka mi patela taba, niheba i liñwi, ya ze mi swanela; kono ni mi taluselize zona, ni ku mi luta zona, fande mwa mapatelo, ni ka ku pota mwa ndu ni ndu.” Mwa linako za luna, batu ba bañwi ba ize Paulusi na talusa fela misipili ya bulisana kwa balumeli ba bañwi. Batili, seo haki sona sa na talusa. Pulelo ya ‘ku luta mwa mapatelo ni ku pota mwa ndu ni ndu’ sihulu ne i ama ku kutaza kwa batu ba ba si balumeli. Mi taba yeo ya iponahalela hande mwa manzwi a hae a tatama. Paulusi na bulezi kuli na nze a paka kwa ‘Majuda ni Magerike za ku baka ko ku isa ku Mulimu, ni za ku lumela ku Jesu Kreste Mulen’a luna.’ Kacwalo, Paulusi na pakile taba ye nde kwa batu ba ne ba si balumeli ba ne ba tokwa ku baka ni ku lumela ku Jesu.—Lik. 20:20, 21.

⁶ Caziba yo muñwi ha na tatubisisa Mañolo a Sigerike a Sikreste, na ize cwana ka za Likezo 20:20: “Paulusi na pilile lilimo ze talu mwa Efese. Na potezi ndu ni ndu, kamba mane na kutalize  ibata iba kwa batu kaufela (timana 26). Yeo ki taelo ya mwa Mañolo ya ku shaela taba ye nde fa ndu ni ndu ni mwa mikopano ya nyangela.” Ibe kuli na potezi ndu ni ndu luli, sina mwa bulelela caziba yo, kamba ku tokwa, Paulusi na sa lati kuli maeluda ba kwa Efese ba libale mwa na pakezi taba ye nde ni ze ne zwile mwateñi. Luka na bihile kuli: “Batu kamukana ba ba yahile mwa Asia ba utwa Linzwi la Mulena Jesu, Majuda ni Magerike.” (Lik. 19:10) Kono “batu kamukana” ba ne ba yahile mwa Asia ne ba utwile cwañi taba ye nde, mi seo si bonisañi ka za musebezi wa luna wa ku paka taba ye nde?

7. Ku kutaza kwa Paulusi ne ku amile cwañi batu ba na ambozi ni bona ni ba na si ka ambola ni bona ka sibili?

⁷ Kabakala kuli Paulusi na kutalize mwa libaka za nyangela ni fa ndu ni ndu, ba bañata ne ba utwile lushango lwa hae. Kana mu nahana kuli kaufela ba ne ba utwile lushango ne ba yahile mwa Efese, ku si na ya tutela kwa sibaka se siñwi ku yo eza pisinisi, ku yo ba bukaufi ni bahabo, kamba ku yo bata sibaka se si kuzize sa ku pila teñi? Ku tokwa. Ba bañata kacenu ba tutezi kwa libaka li sili ka mabaka a cwalo; mwendi ni mina mu ezize cwalo. Hape mwa miteñi yeo, batu ba ne ba zwa kwa libaka li sili ne ba yo potanga kwa Efese kuli ba yo itabisa kamba ku yo eza pisinisi. Ha ne ba li kwa Efese, mwendi ne ba kopani ni Paulusi kamba ku mu utwa inge a paka taba ye nde. Ne ku ka ezahalañi ha se ba kutile kwahae? Ba ne ba amuhezi niti ne ba ka paka taba ye nde. Ba bañwi mwendi ne ba si ka ba balumeli, kono mwendi ne ba bulelezi ba bañwi ze ne ba utwile ha ne ba li kwa Efese. Kacwalo, bahabo bona, ba ne ba pila bukaufi ni bona, kamba baleki ba bona mwendi ne ba utwile niti, mi ba bañwi mwendi ne ba i amuhezi. (Mu bapanye Mareka 5:14.) Taba ye i bonisañi ka ze kona ku zwa mwa musebezi wa mina wa ku paka Evangeli?

8. Batu ba mwa sikiliti kaufela sa Asia ba kana ba utwile cwañi niti?

⁸ Ka za bukombwa bwa hae bwa kwa makalelo mwa Efese, Paulusi na ñozi kuli ‘na kwalulezwi munyako o mutuna wa musebezi o zwelapili.’ (1 Makor. 16:8, 9) Ne li munyako mañi wo, mi na u kwalulezwi cwañi? Ku zwelapili ku kutaza kwa Paulusi mwa Efese ne ku tahisize kuli taba ye nde i yanduluke. Ha mu nyakisise mileneñi ye milalu ya Kolose, Laodisea, ni Yerapolisi, ye ne li kwahule ni liwate ku zwa kwa Efese. Paulusi na si ka potela mileneñi yeo, kono taba ye nde ne i fitile kwateñi. Epafrasi na zwa kwa sibaka seo. (Makolo. 2:1; 4:12, 13) Kana Epafrasi na utwile Paulusi inge a kutaza mwa Efese mi s’a ba Mukreste? Bibele ha i buleli ka ku nonga fa taba yeo. Kono ha na zibahalize niti mwa sibaka sa habo yena, Epafrasi  mwendi na ezize cwalo sina muyemeli wa Paulusi. (Makolo. 1:7) Taba ye nde mwendi ne iz’o fita kwa mileneñi ye cwale ka Filadelfia, Sarde, ni Tiyatira hal’a lilimo za na pakile taba ye nde Paulusi mwa Efese.

9. (a) Paulusi na na ni takazo mañi ye tuna? (b) Ki lifi liñolo la silimo sa 2009?

⁹ Kabakaleo, maeluda ba kwa Efese ne ba na ni mabaka luli a ku lumela za na bulezi Paulusi kuli: “Bupilo bwa ka ha ni bu babaleli; ni li, ni feleleze musipili wa ka, ni musebezi o ni filwe ki Mulena Jesu, wa ku paka Evangeli ya sishemo sa Mulimu.” Liñolo la silimo sa 2009 li tomile ku yona timana yeo, le li lu susueza kuli: ‘Mu pake Evangeli.’—Lik. 20:24.

Ku Paka Evangeli Kacenu

10. Lu ziba cwañi kuli ni luna lu tokwa ku paka Evangeli?

¹⁰ Taelo ya ku “bulelela sicaba, ni ku paka” Evangeli ne i to kopanyeleza ni ba bañwi kwand’a baapositola. Jesu ya na zusizwe kwa bafu ha na bulela kwa balutiwa ba ne ba kopani mwa Galilea, ili ba ba bato ba 500, na laezi kuli: “Mu ye cwale, mu lute macaba kaufela, mu ba kolobeze ka Libizo la Ndate, ni la Mwana, ni la Moya o Kenile; mu ba lute ku mamela ze ni mi laezi kaufela.” Taelo yeo i ama Bakreste kaufela kacenu, sina mwa boniseza manzwi a Jesu a li: “A mu bone, na, ni inzi ni mina ka mazazi kaufela, ku isa kwa mafelelezo a lifasi.”—Mat. 28:19, 20.

11. Ki ufi musebezi wa butokwa o ba eza Lipaki za Jehova, ili o ba zibwa ka ona?

¹¹ Bakreste ba ba tukufalezwi ba zwelapili ku mamela taelo yeo, mi ba ikataza ku “paka Evangeli.” Nzila ya butokwa ya ku eza cwalo ka yona, ki ya na bulezi Paulusi kwa maeluda ba kwa Efese—yona ya ku kutaza fa ndu ni ndu. Mwa buka ya bona ya mwa 2007 ye talusa mwa ku petela musebezi wa bulumiwa, bo David G. Stewart, Jr., ne ba ize: “Mukwa wa Lipaki za Jehova wa ku luta batu mwa ku taluseza ba bañwi ze ba lumela u bile o tusa ku fita likutazo za baluti ba likeleke ze sa utwahali. Lipaki za Jehova ba bañata ba tabelanga hahulu ku ambolisana ni ba bañwi lituto za bona za Bibele.” Ki lika mañi ze zwile mwateñi? Bo Stewart ba li: “Ka silimo sa 1999, kwa batu ba ne ni buzize mwa mileneñi ye mibeli ye mituna ya kwa Upa wa lifasi la Europe, ki ba ba eza fela 2 pesenti ku isa 4 pesenti ba ne ba ize ne ba potezwi ki ba bulapeli ba ba bizwa Latter-day Saints kamba balumiwa ba ‘Mormon.’ Ba ba fitelela 70 pesenti ne ba bulezi kuli ne ba potezwi ki Lipaki za Jehova, mi hañata ne si fela hañwi kono hañata-ñata.”

12. (a) Ki kabakalañi ha lu potelanga batu hañata-ñata mwa kalulo ya luna ya simu? (b) Kana mwa kona ku talusa ze ezahezi ze ama mutu yo muñwi ya na cincize ni ku amuhela lushango lwa luna lwa mubuso?

¹² Mwendi batu ba ba pila mwa silalanda sa mina ni bona ne ba potezwi hañata-ñata ki Lipaki. Mi ni mina mwendi ne mu ba potezi. Ha ne mu nze mu potela batu mwa bukombwa bwa mina bwa fa ndu ni ndu, mwendi mu ambozi ni banna, basali, ni ba banca. Ba bañwi mwendi ha ba si ka mi teeleza niha mu ambozi ni bona hañata-ñata. Mi ba bañwi mwendi ba teelelize hanyinyani ha ne mu buhisana ni bona timana ye ñwi ya Bibele kamba taba ye ñwi ya Mañolo. Kono ku ba bañwi, mu konile ku paka hande taba ye nde mi mwendi ba i amuhezi. Zeo kaufela ki ze kona ku ezahala ha lu nze lu “paka Evangeli.” Sina ha mu ziba, ku na ni mitala ye miñata ya batu ba ne ba si ka tabela hahulu niha ne ba potezwi hañata-ñata, kono hasamulaho ne ba konile ku cinca. Mwendi ku na ni nto ye ñwi ye ne ezahalile ku bona, kamba ku mutu ye ba lata, ye ne tisize kuli ba amuhele niti. Mi cwale se ba li mizwale ni likaizeli ba luna. Kacwalo mu si ke mwa zwafa, niha mu si ka fumana batu ba ba amuhezi niti. Ha lu libeleli batu kaufela ku taha mwa niti. Kono Mulimu u bata kuli lu tukufalelwe mwa ku paka Evangeli.

 Ha Lu Zibi Lika Kaufela Ze Ka Petiwa ki ku Kutaza kwa Luna

13. Ku paka taba ye nde kwa luna ku kona ku tahisa lika mañi ze lu sa koni ku ziba?

¹³ Bukombwa bwa Paulusi ne bu si ka ama fela ba na tusize ka sibili ku ba Bakreste. Bukombwa bwa luna ni bona bu cwalo. Lu eza buikatazo bwa ku abana kamita mwa bukombwa bwa fa ndu ni ndu, ili ku paka kwa batu ba bañata ka mo lu konela kaufela. Lu paka taba ye nde ku be lu yahile ni bona, be lu beleka ni bona, be lu kena ni bona sikolo, ni ku bahabo luna. Kana lwa ziba kaufela ze ka zwa mwa ku eza cwalo? Ku ba bañwi, ku kona ku ba ni ze nde ze kona ku zwa mwateñi kapili-pili. Kono fokuñwi, peu ya niti i kona ku sa tisa siselo ka nako ye telele kihona i ka toma mibisi mwa pilu ya mutu ni ku hula. Niha ku si ke kwa ezahala cwalo, batu be lu ambola ni bona ba kona ku taluseza ba bañwi ze lu ambozi ni bona, ze lu lumela, ni mo lu ezeza lika. Kaniti ba kona ku tahisa kuli lipeu zeo li fumane mubu o munde ko kuñwi.

14, 15. Ki lika mañi ze ne zwile mwa ku kutaza taba ye nde kwa muzwale yo muñwi?

¹⁴ Ha mu nyakisise mutala u li muñwi fela wa bo Ryan ni bo musal’a bona bo Mandi, ba ba pila mwa Florida, kwa U.S.A. Kwa mubeleko wa bona, bo Ryan ne ba kutalize ka ku tandalelwa ku mutu ye ba beleka ni yena. Munna yo, ya na zwa mwa lubasi lwa Sihindu, na komokisizwe hahulu ki mutinelo wa bo Ryan ni mubulelelo wa bona o munde. Ha ne ba nze ba ambolisana cwalo, bo Ryan ba kala ku ambola litaba ze cwale ka za zuho ni muinelo wa bafu. Manzibwana a mañwi mwa January, munna yo sa buza musal’a hae, Jodi, za na ziba ka za Lipaki za Jehova. Musali yo ne li Mukatolika, mi a li nto fela ya ziba ka za Lipaki za Jehova ki “musebezi wa bona wa ku kutaza fa ndu ni ndu.” Kacwalo bo Jodi, ba taipa “Lipaki za Jehova” fa Intaneti, mi ba ya fa keyala ya luna ya fa Intaneti ya www.watchtower.org. Ka likweli li sikai, bo Jodi ne ba nze ba bala litaba ze ñata, ku kopanyeleza ni Bibele ni litaba ze ñwi ze ne ba tabela.

¹⁵ Hasamulaho, bo Jodi ba kopana ni bo Mandi, bakeñisa kuli kaufela bona ne li manasi. Bo Mandi ne ba tabile hahulu ku alaba lipuzo za bo Jodi. Hasamulaho, bo Jodi ni bo Mandi ba buhisana litaba ze ñata za Bibele.” Bo Jodi ba amuhela tuto ya Bibele. Nakonyana fela, ba kalisa ku yanga kwa Ndu ya Mubuso. Mwa October, bo Jodi ba ba bahasanyi ba ba si ka kolobezwa, mi ba kolobezwa mwa February. Bo Jodi ba ñola kuli: “Bakeñisa kuli cwale na ziba niti, ni ya tabile hahulu mi ni ikutwa kuli ku na ni ze ni peta mwa bupilo.”

16. Ze ne zwile mwa ku kutaza kwa muzwale wa kwa Florida li bonisañi ka za ku paka taba ye nde?

¹⁶ Bo Ryan ne ba sa zibi kuli ku paka taba ye nde ku munna a li muñwi ne ku ka tahisa kuli mutu u sili a tahe mwa niti. Ki niti kuli bo Ryan bona ne ba konile ku ziba ze nde ze ne zwile mwa ku tundamena kwa bona ku “paka Evangeli.” Kono ku kutaza kwa mina fa ndu ni ndu, kwa musebezi, kwa sikolo, kamba ka ku tandalelwa ku kona ku tisa kuli ba bañwi ba utwe taba ye nde, luna lu sa zibi cwalo. Sina Paulusi ha na si ka ziba kaufela ze ne ka petiwa ki ku kutaza kwa hae “mwa Asia,” mwendi ni mina ha mu koni ku ziba ze nde kaufela ze ka zwa mwa ku paka taba ye nde kwa mina. (Mu bale Likezo 23:11; 28:23.) Kono ki kwa butokwa ku zwelapili ku eza cwalo!

17. Mu ka tukufalelwa ku ezañi mwa silimo sa 2009?

¹⁷ Mwa silimo sa 2009, haike kaufela luna lu ise hahulu pilu kwa musebezi wa luna wa ku kutaza fa ndu ni ndu ni ka linzila ze ñwi. Haiba lu eza cwalo, lu ka bulela sina Paulusi ya na ize: “Bupilo bwa ka ha ni bu babaleli; ni li, ni feleleze musipili wa ka, ni musebezi o ni filwe ki Mulena Jesu, wa ku paka Evangeli ya sishemo sa Mulimu.”

Mu Kona ku Alaba Cwañi?

• Baapositola bo Pitrosi ni Paulusi ni ba bañwi mwa linako za baapositola ne ba pakile cwañi taba ye nde?

• Ki kabakalañi ha lu sa koni ku ziba lika kaufela ze kona ku zwa mwa ku kutaza kwa luna?

• Ki lifi liñolo la silimo sa 2009, mi ki kabakalañi ha mu ikutwa kuli la swanela?

[Lipuzo za Tuto]

[Manzwi a fa likepe 19]

Liñolo la silimo sa 2009 ki: ‘Mu pake Evangeli.’ —Lik. 20:24.

[Siswaniso se si fa likepe 17]

Maeluda ba kwa Efese ne ba ziba kuli Paulusi na kutazanga fa ndu ni ndu

[Siswaniso se si fa likepe 18]

Ki lika mañi ze nde ze ka zwa mwa musebezi wa mina wa ku paka taba ye nde?