Manzwi A Jesu A mi Tuse ku ba ni Moya O Munde

“Ya lumilwe ki Mulimu u bulela manzwi a Mulimu.”—JOA. 3:34.

1, 2. Ki kabakalañi ha ku konwa ku bulelwa kuli Ngambolo ya fa Lilundu ne i tomile fa “manzwi a Mulimu”?

JESU naa lutile lituto ze ñata za butokwa mwa Ngambolo ya fa Lilundu. Taba yeo ha i lu komokisi kakuli manzwi a Kreste naa zwa ku Jehova! Bibele i bulela ka za Jesu, i li: “Ya lumilwe ki Mulimu u bulela manzwi a Mulimu.”—Joa. 3:34-36.

² Nihaike kuli Jesu mwendi naa file Ngambolo ya fa Lilundu mwa mizuzu ye sa kwani 30, na amile ka ku nonga ha 21 kwa libuka ze 8 za Mañolo a Siheberu. Kacwalo, ngambolo yeo ne i tomile luli fa “manzwi a Mulimu.” Cwale ha lu boneñi mo lu kona ku sebeliseza a mañwi a manzwi a butokwa a mañata aa fumaneha mwa ngambolo yeo ye ipitezi ya naa file Mwanaa Mulimu ya latwa.

“U Y’o Kutisana Pilu Ni Mwanahenu Pili”

3. Ha saa lemusize balutiwa ba hae ka za likozi ze zwa mwa ku halifa, Jesu naa file kelezo mañi?

³ Ka ku ba Bakreste, lu ba ba tabile mi lwa lata kozo kakuli lu na ni moya o kenile wa Mulimu, mi muselo wa ona u kopanyeleza tabo ni kozo. (Magal. 5:22, 23) Jesu naa sa lati kuli balutiwa ba hae ba latehelwe ki kozo ni tabo ya bona, kacwalo a ba lemusa ka za likozi ze zwa mwa ku halifa ka nako ye telele, ili ze kona ku tahisa lifu. (Mu bale Mateu 5:21, 22.) Mi a ekeza, a li: “Cwalehe, ha u tahisa mpo ya hao fa aletare, mi kwateñi u hupula kuli mwanahenu u na ni taba ni wena; siya mpo ya hao fo, fapil’a  aletare; u y’o kutisana pilu ni mwanahenu pili, kihona u ka t’o tahisa mpo ya hao.”—Mat. 5:23, 24.

4, 5. (a) Ki ifi “mpo” ya na talusa Jesu ha naa bulezi manzwi a ñozwi kwa Mateu 5:23, 24? (b) Ku kutisana pilu ni mwanahesu ye lu foselize ki kwa butokwa cwañi?

⁴ “Mpo” ya naa bulezi Jesu neeli nubu ifi kamba ifi ye ne fiwa kwa tempele mwa Jerusalema. Ka mutala, matabelo a lifolofolo neeli a butokwa kakuli ka nako yeo ne a itusiswanga ki batu ba Jehova mwa bulapeli bwa hae. Kono Jesu naa talusize taba ye ñwi ya butokwa hahulu ni ku fita—yona ya ku kutisana pilu ni mwanahesu ye lu foselize pili lu si ka tahisa kale mpo ya luna ku Mulimu.

⁵ Kacwalo, lu kona ku itutañi kwa manzwi ao a Jesu? Tuto ye lu ituta ki ya kuli, mo lu ezeza ba bañwi ku ama hahulu bulikani bwa luna ni Jehova. (1 Joa. 4:20) Kaniti, linubu ze nee isezwanga Mulimu mwa linako za kwaikale ne li si na tuso haiba ya naa li tahisa naa si ka eza ba bañwi hande.—Mu bale Mika 6:6-8.

Lu Swanela ku Bonisa Buikokobezo

6, 7. Ki kabakalañi ha lu swanela ku bonisa buikokobezo ha lu lika ku kutisana pilu ni mwanahesu ye lu foselize?

⁶ Ku kutisana pilu ni mwanahesu ku kona ku lika buikokobezo bwa luna. Batu ba ba ikokobeza ha ba kananangi kamba ku lwana ni balumeli ka bona ka mulelo wa ku bata ku yema fa litukelo za bona. Ha ne lu ka kanana kamba ku lwana, ne lu ka tahisa butata bo bu swana ni bo ne bu kile bwa ba teñi mwahalaa Bakreste ba mwa Korinte wa ikale. Ka za butata bo, muapositola Paulusi na bulezi taba ye lu lukela ku nahanisisa ye: “Ka za ku zekisana, mu se mu na ni mulatu luli. Kiñi se mu sa iketeli ku amuhela ha mu fosezwa? Mi niha mu sinyehelwa, kiñi se mu sa amuheli?”—1 Makor. 6:7.

⁷ Jesu naa si ka bulela kuli lu lukela ku ya ku mwanahesu ka mulelo wa ku yo mu kolwisa kuli ki yena ya fosize isi luna. Mulelo wa luna u lukela ku ba wa ku yo kutisana pilu ni yena. Kuli lu kutisane pilu, lu swanela ku bulela mo lu ikutwela ka pilu ye na ni niti. Hape lu lukela ku itumelela kuli mwanahenu u utwile bumaswe. Mi haiba lu fosize, kaniti lu swanela ku kupa swalelo ka buikokobezo.

“Liito la Hao la Bulyo Haiba Li ku Sitatalisa”

8. Mu taluse ka bukuswani za naa bulezi Jesu kwa Mateu 5:29, 30.

⁸ Mwa Ngambolo ya hae ya fa Lilundu, Jesu naa file likelezo ze nde ze ama muzamao. Naa ziba kuli lilama za mibili ya luna ye si ka petahala li kona ku lu ezisa lika ze kona ku lu kenya mwa kozi. Kacwalo, Jesu naa ize: “Liito la hao la bulyo haiba li ku sitatalisa, u li kule, mi u li nepele kwahule ni wena; kakuli se sinde ku  wena ki silama sa hao ha si shwa si li siñwi fela, mi mubili wa hao kaufela u si ke wa nepelwa mwa lihele [“Gehena,” NW]. Lizoho la hao la bulyo haiba li ku sitatalisa, u li pume, mi u li nepele kwahule ni wena; kakuli se sinde ku wena ki silama sa hao ha si shwa si li siñwi fela, mi mubili wa hao kaufela u si ke wa nepelwa mwa [Gehena].”—Mat. 5:29, 30.

9. “Liito” la luna kamba “lizoho” li kona ku lu “sitatalisa” cwañi?

⁹ “Liito” la naa bulela Jesu li yemela maata kamba buikoneli bwa ku talimela nto ye ñwi, mi “lizoho” lona li talusa lika ze lu eza ka mazoho a luna. Haiba lu sa tokomeli, lilama ze za mubili za kona ku lu “sitatalisa” ni ku lu tuhelisa ku “zamaya ni Mulimu.” (Gen. 5:22; 6:9) Kacwalo, ha lu likiwa ku foseza Jehova, lu lukela ku eza ka maata, ili ku kula liito la luna kamba ku puma lizoho la luna ka swanisezo.

10, 11. Ki nto mañi ye kona ku lu tusa ku pima buhule?

¹⁰ Lu kona ku tibela cwañi meeto a luna kuli a si ke a ndwendukela lika ze maswe? Muuna ya naa saba Mulimu, Jobo, naa ize: “Ne ni ezize tumelelano ni meto a ka; ne ni ka talima cwañi mwan’a musizana?” (Jobo 31:1) Jobo naa li muuna ya nyezi ya naa tiiselize ku sa loba milao ya Mulimu ya muzamao. Ni luna lu swanela ku ba ni moya o cwalo nihaikaba kuli lu nyezi kamba ku nyalwa kamba lu makwasha. Kuli lu pime buhule, lu lukela ku zamaiswa ki moya o kenile wa Mulimu, o tusa ba ba lata Mulimu ku ba ni buiswalo.—Magal. 5:22-25.

¹¹ Kuli lu pime buhule, ne lu ka eza hande ku ipuza kuli, ‘Kana na tuhelelanga meeto a ka ku ni lakazisa litaba ze maswe ze mwa libuka, ze boniswa fa TV, kamba ze fa Intaneti?’ Hape lu hupule manzwi a, a naa bulezi mulutiwa Jakobo: “Mutu ni mutu u likwa ki ku hohwa ni ku putelelwa ki takazo ye li ya hae. Mi takazo ha i simuluhile, i tahisa sibi; mi sibi ha si hulile si zwala lifu.” (Jak. 1:14, 15) Mane, haiba mutu ufi kamba ufi ya ineezi ku Mulimu a “talima” musali kamba muuna yo muñwi ka mulelo wa ku bata ku eza buhule ni yena, u lukela ku eza licinceho ze tuna ze swana inge ku kula liito ni ku li nepela kwahule.—Mu bale Mateu 5:27, 28.

12. Paulusi naa file kelezo mañi ye kona ku lu tusa ku lwanisa litakazo ze maswe?

¹² Bakeñisa kuli ku sa itusisa hande mazoho a luna ku kona ku tisa kuli lu lobe likuka za Jehova za muzamao, lu swanela ku ikatulela ku zwelapili ku ba ba kenile mwa mizamao ya luna. Kacwalo, lu lukela ku mamela kelezo ye ya Paulusi: “Mu bulaye lilama za mina ze mwa lifasi, kikuli buhule ni ze masila, ni maikuto a maswe, ni litakazo ze maswe, ni takazo ya ku fuma ili nto ye swana sina sebelezo ya milimu.” (Makolo. 3:5) Pulelo ya “mu bulaye” i bonisa kuli lu swanela ku ikataza ku lwanisa litakazo za nama ze maswe.

13, 14. Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa ku pima minahano ye maswe ni likezo ze maswe?

¹³ Mutu u kona ku lumela ku pumisa lizoho kamba lihutu la hae kwa sipatela kuli a zwelepili ku pila. Ku ‘nepela’ ka swanisezo liito la luna ni lizoho la luna kwahule ni luna ki kwa butokwa kuli lu pime minahano ni likezo ze maswe ze kona ku tisa kuli lu shwe kwa moya. Ku ipuluka lu li ba ba kenile mwa munahano, mwa mizamao, ni kwa moya ki yona feela nzila ye lu kona ku pima ka yona sinyeho ya ku sinyelezwa ye swanisezwa ki Gehena.

¹⁴ Kabakala kuli lu baezalibi mi ha lu si ka petahala, ku ipuluka lu li ba ba kenile mwa muzamao wa luna ku tokwa buikatazo. Paulusi naa ize: “Ni eza mubili wa ka ka tata, n’itapiseza ona; ni sa ezi cwalo, ni ka suhana ni fumana kuli ha ni lutile ba bañwi, na, ni ka ba muhaniwa.” (1 Makor. 9:27) Kacwalo, lu tiiseze ku mamela kelezo ya Jesu ya za muzamao, ili ka ku ambuka likezo ze bonisa kuli ha lu itebuhi sitabelo sa hae se si liulula.—Mat. 20:28; Maheb. 6:4-6.

 “Mu Fane”

15, 16. (a) Jesu naa tomile cwañi mutala wa bufani? (b) Manzwi a Jesu aa ñozwi kwa Luka 6:38 a talusañi?

¹⁵ Manzwi a Jesu ni mutala wa hae o munde ku feleleza li lu tusa ku ba ni moya wa ku fana. Naa bonisize bufani bo butuna ha naa tile fa lifasi ku to tusa batu ba ba si ka petahala. (Mu bale 2 Makorinte 8:9.) Jesu naa latile ku toboha kanya hae ya kwa lihalimu kuli a to ba mutu ni ku to shwela batu ba ba na ni sibi, mi ba bañwi ku bona bao ba ka fumana bufumu kwa lihalimu kuli ba ce sanda ni yena mwa Mubuso. (Maro. 8:16, 17) Mi Jesu naa lu susuelize ku ba ni bufani ha naa ize:

¹⁶ “Mu fane, mi mu ka fiwa; mu ka felwa mwa kubo ya mina, tikanyo ye nde, ye shetisizwe, ye katezwi, ye suluha. Kakuli tikanyo ye mu likanya ka yona, ki yona ye mu ka likanyezwa ni mina.” (Luka 6:38) Ku ‘fela lika mwa kubo’ neeli mukwa wa balekisi ba bañwi wa ku taza kalulo ya siapalo sa muleki ye nee putiwanga ni ku tamiwa ka lukanda ili ye nee eziwanga sina mukotana wa ku shimbela lika. Ku ba ni moya wa bufani ku kona ku tisa kuli ni luna lu fiwe tikanyo ye nde, mwendi ili ka nako ye lu li mwa butokwi.—Muek. 11:2.

17. Jehova naa tomile cwañi mutala o mutuna ka ku fitisisa wa bufani, mi ki bufani bo bu cwañi bo bu kona ku lu tahiseza tabo?

¹⁷ Jehova u lata batu ba ba fana ba tabile mi wa ba fuyola. Yena ka sibili naa tomile mutala o mutuna ka ku fitisisa ha naa file Mwanaa hae wa libanda “kuli mutu ufi kamba ufi ya lumela ku yena a si ke a shwa, kono a be ni bupilo bo bu sa feli.” (Joa. 3:16) Paulusi naa ñozi kuli: “Ya cala hanyinyani u ka kutula hanyinyani; mi ya cala hahulu u ka kutula hahulu. Mutu ni mutu a zwise mw’a hupulezi mwa pilu ya hae, isi ka ku bilaela, kamba ka ku hapelezwa; kakuli Mulimu u lata ya fana a tabile.” (2 Makor. 9:6, 7) Kaniti, ku fana nako ya luna, maata a luna, ni maluo a luna kuli lu zwisezepili bulapeli bwa niti ku ka lu tahiseza tabo ni mipuzo ye miñata.—Mu bale Liproverbia 19:17; Luka 16:9.

“U Si Ke Wa Liza Tolombita Fapil’a Hao”

18. Ki nto mañi ye ka tisa kuli lu si ke lwa “fiwa mupuzo” ki Ndataa luna ya kwa lihalimu?

¹⁸ “Mu tokomele kuli mu si ke mwa tahisa bunde bwa mina kwa nyangela, kuli mu bonwe ki bona. Hakubacwalo, ha mu na ku fiwa mupuzo ki Ndat’a mina ya kwa lihalimu.” (Mat. 6:1) “Bunde” bwa naa talusa Jesu ki muzamao o lumelelana ni tato ya Mulimu. Naa sa talusi kuli likezo ze tabisa Mulimu ha li lukeli ku ezwa kwa nyangela ni kamuta, kakuli naa bulelezi balutiwa ba hae kuli ‘ba bonise batu liseli la bona.’ (Mat. 5:14-16) Kono “ha [lu] na ku  fiwa mupuzo” ki Ndataa luna ya kwa lihalimu haiba lu eza lika kuli lu “bonwe” ni ku lumbiwa ki batu, sina babapali ba ba fa libapalelo. Haiba lu na ni milelo ye cwalo, ha lu na ku ba ni bulikani bo bunde ni Mulimu kamba ku ikola limbuyoti ze inelela ze ka ba teñi mwa puso ya Mubuso.

19, 20. (a) Jesu naa talusañi ha naa file kelezo ya ku sa “liza tolombita” ha lu “tusa ya shebile”? (b) Lu eza cwañi kuli lizoho la luna la nzohoto li si ke la ziba se si ezwa ki la bulyo?

¹⁹ Haiba lu na ni moya o munde, lu ka latelela kelezo ya Jesu, ye li: “Cwale wena ha u tusa ya shebile, u si ke wa liza tolombita fapil’a hao, mo ba ezeza baipi mwa masinagoge, ni mwa mapatelo, kuli ba lumbiwe ki batu. Kaniti na mi bulelela, ni li: Ba se ba ngile mupuzo wa bona.” (Mat. 6:2) Jesu ni baapositola ba hae ne ba na ni sikwama si li siñwi sa mali a ku tusa babotana. (Joa. 12:5-8; 13:29) Bakeñisa kuli ba ne ba fanga babotana linubu ne ba sa lizangi litolombita luli hamulaho wa ku eza cwalo, ku bonahala kuli Jesu naa tunafaza feela taba ha naa bulezi kuli ha lu lukeli ku “liza tolombita” fapilaa luna ha lu “tusa ya shebile.” Ha lu lukeli ku zibahaza lituso ze cwalo, sina Bafalisi ba Sijuda mo ne ba ezelize. Jesu naa ba bizize kuli ki baipi kakuli ne ba zibahalize linubu za bona za ku tusa babotana “mwa masinagoge, ni mwa mapatelo.” Baipi bao ne “se ba ngile mupuzo wa bona.” Mupuzo feela o ne ba ka fiwa neeli ku lumbiwa ki batu mi mwendi ni ku fiwa litulo ze kwapili mwa masinagoge kwatuko a baluti ba Sijuda ba ba tumile, kakuli Jehova naa si ke a ba fa se siñwi. (Mat. 23:6) Kono balutiwa ba Kreste bona ne ba lukela ku eza cwañi? Jesu naa bulelezi bona—ni luna kuli:

²⁰ “Kono wena ha u tusa ya shebile, lizoho la hao la nzohoto li si ke la ziba se si ezwa ki la bulyo; kuli tuso y’o tusa, i patelwe batu; mi Ndat’aho ya bona se si patilwe, u ka ku kutiseza.” (Mat. 6:3, 4) Hañata, lu itusisanga mazoho a luna hamoho. Kacwalo, ku eza kuli lizoho la luna la nzohoto li si ke la ziba se si ezwa ki la bulyo ku talusa kuli ha lu zibahazi lituso ze lu tusa babotana, nihaiba ku ba ba inzi bukaufi ni luna sina lizoho la luna la nzohoto ha li li bukaufi ni la bulyo.

21. Ki ifi mipuzo ye miñwi ya ka lu fa Ya “bona se si patilwe”?

²¹ Haiba ha lu itumbi ka ze lu fa ba bañwi, ku “tusa ya shebile” kwa luna ku ka ba ko ku patezwi batu. Mi Ndataa luna, “ya bona se si patilwe,” u ka lu kutiseza. Ye miñwi ya mipuzo ya ka lu fa Jehova “ya bona se si patilwe” i kopanyeleza ku iswala bulikani ni luna ka lilato, ku lu swalela libi za luna, ni ku lu fa bupilo bo bu sa feli. (Liprov. 3:32; Joa. 17:3; Maef. 1:7) Mipuzo yeo i fita ku lumbiwa ki batu!

Manzwi A Butokwa Aa Lukela ku Itebuhiwa

22, 23. Ki kabakalañi ha lu lukela ku itebuha hahulu manzwi a Jesu?

²² Kaniti, mwa Ngambolo ya fa Lilundu ku iputezi lituto ze ñata ze tabisa. Ngambolo yeo i na ni manzwi a butokwa hahulu aa kona ku lu tahiseza tabo niha lu pila mwa lifasi le li tezi matata le. Lu ka ba ni tabo haiba lu itebuha hahulu manzwi a Jesu ni ku a amuhela kuli a lu tuse ku ba ni moya o munde ni ku pila bupilo bo bunde.

²³ Mutu kaufela “ya utwa” ni ku “ya ka” manzwi a naa lutile Jesu u ka fiwa mbuyoti. (Mu bale Mateu 7:24, 25.) Kacwalo, haike lu tiiseze ku mamela likelezo za Jesu. A mañwi a manzwi a hae a naa bulezi mwa Ngambolo ya fa Lilundu a ka nyakisiswa mwa taba ya mafelelezo kwa litaba ze, ze nyakisisa manzwi a Jesu.

Mu Kona ku Alaba Cwañi?

• Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa ku kutisana pilu ni mwanahesu ye lu foselize?

• Lu kona ku pima cwañi ku sitataliswa ki ‘liito la luna la bulyo’?

• Lu lukela ku ba ni moya o cwañi kwa neku la ku fana?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 11]

Ku “kutisana pilu” ni mulumeli ye mu foselize ki ko kunde luli!

[Maswaniso a fa likepe 12, 13]

Jehova u ka fuyola ba ba fana inze ba tabile