Mu Talimele Mupuzo
Mu Talimele Mupuzo
“Ni matela fo ku likanyisizwe, ni fumane kwateñi mupuzo.”—MAFIL. 3:14.
1. Ki mupuzo mañi wa naa sepisizwe muapositola Paulusi?
MUAPOSITOLA PAULUSI, ya zibahala hape sina Saule wa kwa Tarese, naa simuluha mwa lubasi lo lu tumile. Naa lutilwe bulapeli bwa bo kuku a hae ki Gamaliele, muluti wa Mulao ya naa ile libubo. (Lik. 22:3) Paulusi naa ka be a ezize musebezi o ne u ngiwa sina musebezi o munde hahulu; kono nihakulicwalo a siya bulapeli bwa hae mi a ba Mukreste. Mi cwale a talimela mupuzo wa ku pila ku ya ku ile wa naa sepisizwe—wona wa ku ba mulena ni muprisita ya sa shwi mwa Mubuso wa Mulimu wa kwa lihalimu. Mubuso wo u ka busa lifasi le li ka ba paradaisi.—Mat. 6:10; Sin. 7:4; 20:6.
2, 3. Paulusi naa bonisize cwañi kuli naa nga mupuzo wa ku pila kwa lihalimu ku ba wa butokwa?
2 Kuli a bonise mwa naa ngelamupuzo wo ka butokwa, Paulusi naa ize: “Ze ne ni li ki bufumu ku na, ni li talimile kuli ki sinyehelo, kabakala Kreste. Ki niti, ni talima linto kaufela kuli ki sinyehelo, kabakala bufumu bo butuna ni ku fita bwa ku ziba Jesu Kreste Mulen’a ka, ye ni tobohile linto kamukana kabakala hae, mi ni li talima inge matakala.” (Mafil. 3:7, 8) Lika ze ba nga batu ba bañata kuli ki za butokwa—ze cwale ka ku ba ni situlo, bufumu, musebezi, ni libubo—Paulusi yena naa li nga sina matakala ha saa itutile niti ya za lelezi batu Jehova.
3 Ku zwa fa itutela niti yeo, nto ya naa nga Paulusi kuli ki bufumu ku yena neeli zibo ya butokwa ya ku ziba Jehova ni Kreste. Jesu naa lapezi ku Mulimu ka za zibo yeo kuli: “Bupilo bo bu sa feli, kikuli ba ku zibe, Wena, Mulimu a nosi wa niti, ni y’o lumile, yena Jesu Kreste.” (Joa. 17:3) Taba ye bonisa kuli Paulusi naa nyolelwa hahulu ku fumana bupilo bo bu sa feli ki manzwi a hae aa ñozwi kwa Mafilipi 3:14: “Ni matela fo ku likanyisizwe, ni fumane kwateñi mupuzo wa pizo ya kwahalimu ye zwa ku Mulimu, ka Jesu Kreste.” Kaniti, naa talimezi mupuzo wa ku pila ku ya ku ile mwa mahalimu sina yo muñwi wa babusi mwa Mubuso wa Mulimu.
Ku Pila ku Ya ku Ile fa Lifasi
4, 5. Ki mupuzo mañi o ba sepisizwe batu ba bañata-ñata ba ba eza tato ya Mulimu kacenu?
4 Mupuzo o ka fiwa batu ba bañata-ñata ba ba iketela ku eza tato ya Mulimu, ili o ba swanela ku sebeleza ka taata, ki ku pila ku ya ku ile mwa lifasi le linca la Mulimu. (Samu 37:11, 29) Jesu naa pakile kuli sepo yeo i ka petahala. Naa ize: “Mbuyoti ki ya ba ba ishuwa, kakuli ba ka ca sanda sa lifasi.” (Mat. 5:5) Jesu ki yena wa pili ku ba ba ka ca sanda sa lifasi la luna, sina mo i boniseza Samu 2:8, mi u ka busa ni ba 144,000 mwa lihalimu. (Dan. 7:13, 14, 22, 27) Ba lingu ze ñwi ba ba ka pila luli fa lifasi ba ka ‘yola’ kalulo ya lifasi ya Mubuso ye “lukiselizwe [bona] haisamba lifasi li tomwa.” (Mat. 25:34, 46) Mi lu na ni buikolwiso bwa kuli zeo kaufela li ka ezahala kakuli Mulimu, yena yaa li sepisize, haa “koni ku puma.” (Tite 1:2) Lwa kona ku ba ni sepo ye tiile ya kuli lisepiso za Mulimu li ka talelezwa, ili sepo ye swana ni ya naa na ni yona Joshua ha naa bulelezi Maisilaele kuli: “Kwa linto ze nde kaufela z’a mi sepisize [Muñaa] Bupilo Mulimu wa mina, ha ku na niheba i li ñwi ye tokwahezi; kamukana li bonahalile ku mina, ha ku na ye ñwi ya zona ye tokwahezi.”—Josh. 23:14.
5 Bupilo mwa lifasi le linca la Mulimu ha bu na ku swana ni bupilo bo bu zwafisa bwa kacenu. Bupilo bo, bu ka shutana hahulu ni bwa kacenu, kakuli ha ku na ku ba ni lindwa, bukebenga, bubotana, saluluti, makulano, ni lifu. Batu ba ka ba ba ba petehile mwa mibili mi ba ka pila mwa lifasi le li fetuzwi ku ba paradaisi. Bupilo bo, bu ka ba bo bu tabisa hahulu ku fita mo lu bu nahanela kacenu. Mi ka nako yeo, ku ka banga ni tabo ye tuna ka zazi ni zazi. Wo ki mupuzo o munde luli!
6, 7. (a) Jesu naa bonisize cwañi ze lu kona ku libelela kuli li ka ezahala mwa lifasi le linca la Mulimu? (b) Bafu ni bona ba ka fiwa cwañi kolo ya ku pila hape?
6 Jesu ha naa li fa lifasi, naa filwe maata ki moya o kenile wa Mulimu kuli a bonise lika ze nde hahulu ze ka ezahala mwa lifasi le linca. Ka mutala, Jesu naa bulelezi muuna ya naa omelezi luñañali ka lilimo ze 38 kuli a yeme, a zamaye. Bibele i bulela kuli muuna yo naa ezize cwalo. (Mu bale Joani 5:5-9.) Ka nako ye ñwi, Jesu hape naa kopani ni “mutu ya n’a pepilwe a li sibofu” mi a mu folisa. Hasamulaho, muuna yo ya naa banga sibofu a buziwa ka za Ya naa mu folisize, mi a alaba a li: “Haisali, ha ku si ka utwiwa kuli mutu u tutubuluzi meto a ya n’a pepilwe a li sibofu. Mutu yo, besi kuli ki wa Mulimu, kabe n’a ka palelwa ku eza se siñwi.” (Joa. 9:1, 6, 7, 32, 33) Jesu naa kona ku eza lika zeo kaufela kakuli naa filwe maata ki Mulimu. Kai ni kai kwa naa ya, Jesu naa “folisa ba ba tokwa ku foliswa.”—Luka 9:11.
7 Kwandaa ku folisa bakuli ni lihole, Jesu hape naa kona ku zusa bafu. Ka mutala, musizana wa lilimo ze 12 naa timezi, mi bashemi ba hae ba tomoha lipilu. Kono Jesu a li: “Mwanana na ku bulelela, zuha.” Mi a zuha! Kana mwa kona ku ikutwa mo ne ba ikutwezi bashemi ba hae ni ba bañwi ba ne ba li teñi? (Mu bale Mareka 5:38-42.) Mwa lifasi le linca la Mulimu, ku ka ba ni tabo ye tuna hahulu batu ba bañata-ñata ha ba ka zuswa kwa bafu, kakuli “ku zuha kwa bafu ku ka ba teñi, kwa ba ba lukile ni ba ba si ka luka.” (Lik. 24:15; Joa. 5:28, 29) Bao ba ka fiwa kolo ya ku pila hape inze ba na ni sepo ya ku zwelapili ku pila ku ya ku ile.
8, 9. (a) Mwa Puso ya Kreste ya Lilimo ze Sikiti, ki nto mañi ye ka ezahala kwa sibi se si hozizwe ku Adama? (b) Bafu ba ka atulelwa likezo lifi?
8 Ba ba ka zuswa ba ka ba ni kolo ya ku fumana bupilo bo bu sa feli. Ha ba na ku zuhela ku atulelwa libi ze ne ba ezize ba si ka shwa kale. (Maro. 6:7) Mwa Puso ya Kreste ya Lilimo ze Sikiti, lituso ze tiswa ki sitabelo se si liulula ha li ka fiwa, babusiwa ba Mubuso ba ba ipeya ku utwa ba ka ba ba ba petehile hanyinyani-hanyinyani, mi kwa mafelelezo ba ka lukululwa kwa lika kaufela ze tiswa ki sibi sa Adama. (Maro. 8:21) Jehova u ka ‘miza lifu ku ya ku ile; mi Mulena Muñaa Bupilo u ka takula mioko kwa lipata kamukana.’ (Isa. 25:8) Linzwi la Mulimu hape li bulela kuli “libuka [li ka] apulwa,” mi taba yeo i bonisa kuli ba ba ka pila ka nako yeo ba ka fiwa litaba ze nca. (Sin. 20:12) Lifasi ha li nze li fetulwa ku ba paradaisi, “batu ba lifasi ba [ka] ituta ku luka.”—Isa. 26:9.
9 Ba ba ka zuswa ha ba na ku atulelwa sibi se ba hozize ku Adama, kono ba ka atulelwa likezo ze ba iketela ku eza. Sinulo 20:12 i li: “Bafu ba atulwa ka ku ya ka ze ñozwi mwa libuka, zona likezo za bona,” fo kikuli, likezo ze ba ka eza ha se ba zusizwe. Wo luli ki mutala o munde hahulu o bonisa katulo ye lukile ya Jehova, sishemo sa hae, ni lilato la hae! Hape, lika ze utwisa butuku ze nee ba ipumani ku zona mwa lifasi le la kale “ha li sa na ku hupulwa, nihaiba ku kutela mwa minahano.” (Isa. 65:17) Kabakala kuli ba ka fiwa litaba ze nca ze yahisa mi ba ka ikola lika ze ñata ze nde, ha ba na ku bilaezwa ki lika ze maswe ze ba kile ba ipumana ku zona. Lika zeo za kwamulaho li ka libalwa. (Sin. 21:4) “Buñata bo butuna bwa batu” ba ba ka punyuha Armagedoni ni bona ba ka libala lika ze cwalo.—Sin. 7:9, 10, 14.
10. (a) Bupilo bu ka ba bo bu cwañi mwa lifasi le linca? (b) Mu kona ku ezañi kuli mu talimele mupuzo?
10 Mwa lifasi le linca la Mulimu, batu ba ka kona ku pila ku si na ku kula hape kamba ku shwa. “Ha ku na mutu ya yahile [mwateñi] ya ka ipulela kuli: Na kula.” (Isa. 33:24) Kwa mafelelezo, ba ba yahile mwa lifasi le linca ba ka zuhanga zazi ni zazi inze ba ikanguzi hande, inze ba tabile kabakala lika ze nde ze ba ka ikola. Ba ka libelela ku ba ni misebezi ye minde ni ku pila hamoho ni batu ba bañwi ba ba ba tokomela. Bupilo bo bu cwalo ki mupuzo o munde hahulu luli! Ka nako ya mina, mu ipalele bupolofita bo bu ñozwi kwa Isaya 33:24 ni 34:5-7 mwa Bibele ya mina. Mu like ku ipeya mwa pono ya ze mu bala. Ku eza cwalo ku ka mi tusa ku talimela mupuzo.
Ne Ba Tuhezi ku Talimela Mupuzo
11. Mu taluse makalelo a mande a puso ya Salumoni.
11 Ha lu se lu itutile ka za mupuzo, lu swanela ku sebeza ka taata kuli lu u libelele kakuli lwa kona ku u libala. Ka mutala, Salumoni ha naa bile mulena wa Isilaele wa ikale, naa kupile Mulimu ka buikokobezo kuli a mu fe kutwisiso ni butali ilikuli a kone ku atula batu ba Hae hande. (Mu bale 1 Malena 3:6-12.) Kabakala ku eza cwalo, Bibele i bulela kuli, “Mulimu a fa Salumoni butali ni ngana ye tuna hahulu.” Kaniti luli, “butali bwa Salumoni bwa fita butali bwa batu ba ba kwa Upa kamukana, ni butali bwa Egepita kaufela.”—1 Mal. 4:29-32.
12. Jehova naa file temuso ifi ku ba ne ba ka ketiwa ku ba malena mwa Isilaele?
12 Kono Jehova naa kile a lemusa kuli mutu ufi kamba ufi ya ba mulena “a si ke a ikubukanyeza lipizi ze ñata” ni kuli “a si ke a nyala basali ba bañata, kuli pilu ya hae i si ke ya keluha.” (Deut. 17:14-17) Ha naa ka ikubukanyeza lipizi ze ñata, mulena naa ka bonisa kuli u itingile fa maata a mpi ya hae kuli a sileleze sicaba ku fita ku itinga ku Jehova, yena Musilelezi. Mi ku nyala basali ba bañata ne ku ka tahisa kozi kakuli ba bañwi ku bona ne ba kona ku zwa kwa macaba a bahedeni a naa lapela milimu ya buhata, mi basali bao ne ba ka kelusa mulena kwa bulapeli bwa niti bwa Jehova.
13. Salumoni naa libezi cwañi za naa filwe?
13 Salumoni naa si ka mamela litemuso zeo. Kono naa ezize lika za naa bulezi Jehova kuli malena ha ba swaneli ku li eza. Naa ikubukanyelize lipizi ze ñata-ñata ni bapahami ba zona ba bañata. (1 Mal. 4:26) Mi a nyala bafumahali ba 700 ni ku nga liendi ze 300, mi ba bañata ku bona ne ba zwa kwa macaba a mahedeni a naa li bukaufi. Bona bao “ba keluseza pilu ya hae kwa milimu i sili; mi pilu ya hae n’e si ya [Muñaa] Bupilo . . . kaufela yona.” Salumoni naa ikenyize mwa bulapeli bwa buhata bo bu nyenyisa bwa macaba a bahedeni bo ne ba mu lutile basali ba hae ba macaba a sili. Kabakaleo, Jehova a li u ka “yubula [Salumoni] mubuso.”—1 Mal. 11:1-6, 11.
14. Ki nto mañi ye nee ezahezi kabakala ku sa utwa kwa Salumoni ni sicaba sa Isilaele?
14 Salumoni naa libezi tohonolo ye tuna ya naa filwe ya ku yemela Mulimu wa niti. Mulena yo a totobela mwa bulapeli bwa buhata. Hamulaho wa nako, sicaba mukatumbi sa kwenuhela Mulimu, mi kabakaleo sa sinyiwa ka 607 B.C.E. Nihaike Majuda ne ba tomile sinca bulapeli bwa niti, hamulaho wa lilimo ze mianda-nda, ne ba tahisize kuli Jesu a bulele kuli: “Mu ka amuhiwa mubuso wa Mulimu, mi u ka fiwa sicaba si sili, se si ka beya lukau lwa ona.” Mi kwa ezahala honacwalo feela. Jesu naa ize: “A mu bone, ndu ya mina i siyala ku mina ili matota.” (Mat. 21:43; 23:37, 38) Bakeñisa ku tokwa busepahali, sicaba sa bolomokiwa ki tohonolo ye tuna ya ku yemela Mulimu wa niti. Ka 70 C.E., limpi za Maroma za sinya Jerusalema ni tempele ya ona, mi Majuda ba bañata ba ne ba siyezi ba ba batanga.
15. Mu fe mitala ya batu ba ne ba libezi lika ze neeli za butokwa luli.
15 Judasi Isikariota naa li yo muñwi wa baapositola ba Jesu ba 12. Judasi naa utwile lituto ze nde za Jesu mi naa boni limakazo za naa ezize ka tuso ya moya o kenile wa Mulimu. Nihakulicwalo, Judasi naa si ka babalela pilu ya hae. Na filwe buikalabelo bwa ku buluka sikwama sa mali a Jesu ni baapositola ba 12. Kono “ne li lisholi; ki yena ya n’a buluka sikwama, mi n’a ikungelanga se si bewa mwateñi.” (Joa. 12:6) Naa lata hahulu mali kuli mane kwa mafelelezo a lelisana ni baprisita ba bahulu ba ne ba li baipi kuli a beteke Jesu ka masheleñi a silivera a 30. (Mat. 26:14-16) Mutu yo muñwi ya naa libezi lika za butokwa luli neeli Demasi, ya naa li mulikanaa muapositola Paulusi. Demasi naa si ka babalela pilu ya hae. Paulusi naa ize: “Demasi u ni fulalezi ka ku lata lifasi la cwale.”—2 Tim. 4:10; mu bale Liproverbia 4:23.
Za Ituta Mañi ni Mañi wa Luna
16, 17. (a) Twaniso ye lu talimana ni yona i maata ka mukwa ufi? (b) Ki nto mañi ye kona ku lu tusa ku itiisa ku za lu tahiseza Satani kaufela?
16 Batanga ba Mulimu kaufela ba swanela ku nahanisisa mitala ye mwa Bibele, kakuli lu bulelelwa kuli: “Litaba zeo ha li tahezi bale, ki linguli ku luna; li ñozwi kuli lu elezwe, luna ba ba tahezwi ki linako za maungulo.” (1 Makor. 10:11) Kacenu lu pila mwa mazazi a maungulelo a miinelo ye li teñi mwa lifasi le, le li maswe.—2 Tim. 3:1, 13.
17 Satani Diabulosi, “mulimu wa lifasi le,” wa ziba kuli “nako ya hae [ye siyezi] ki ye nyinyani.” (2 Makor. 4:4; Sin. 12:12) U ka eza mwa konela kaufela kuli a yembulule batanga ba Jehova ilikuli ba tuhele ku latelela likuka za bona za Sikreste. Satani u zamaisa lifasi le, ku beya ni mikwa ya lona ya ku hasanya litaba. Kono batu ba Jehova ba na ni nto ye ñwi ye maata hahulu ni ku fita—ona ‘maata a matuna hahulu.’ (2 Makor. 4:7) Lwa kona ku tiyela fa maata ao aa zwa ku Mulimu kuli lu kone ku itiisa ku za lu tahiseza Satani kaufela. Kacwalo, lu susuezwa kuli lu lapelange kamita, inze lu sepile kuli Jehova u ka “fa Moya o Kenile ku ba ba u kupa ku yena.”—Luka 11:13.
18. Lu swanela ku nga cwañi lifasi le?
18 Hape lu tiiswa ki zibo ya kuli lifasi kaufela la Satani li tuha li sinyiwa kono Bakreste ba niti ba ka punyuha. “Lifasi la fela, ni takazo ya lona; kono ya eza tato ya Mulimu u ina ku ya ku ile.” (1 Joa. 2:17) Kabakaleo, neikaba butoto kuli yo muñwi wa batanga ba Mulimu a nahane kuli mwa lifasi le ku na ni nto ye ñwi ya butokwa hahulu ku fita bulikani bwa hae ni Jehova! Lifasi le, le li mwa maata a Satani, li swana ni sisepe se si sweli ku tiba. Jehova u file batanga ba hae ba ba sepahala puteho ya Sikreste ye swana sina sisepe se si pilisa. Ha ba nze ba libelezi lifasi le linca, ba kona ku kolwa sepiso ye: “Ba ba maswe ba ka yundiswa; kono ba ba sepile [Muñaa] Bupilo ki bona ba ba ka luwa naha.” (Samu 37:9) Kacwalo mu talimele mupuzo wo, o munde hahulu!
Kana Mwa Hupula?
• Paulusi naa ikutwile cwañi ka za mupuzo wa naa sepisizwe?
• Ba ba ka pila fa lifasi ku ya ku ile ba ka atulelwa likezo mañi?
• Mu swanela ku pila ka mukwa ufi cwale, o bonisa kuli mu na ni butali?
[Lipuzo za Tuto]
[Siswaniso se si fa likepe 12, 13]
Kana mwa iponanga inze mu amuhezi mupuzo ha mu bala makande a Bibele?