Ni Fumani Tabo Mwa Ku Sebeleza Jehova

Taba ye Kandekilwe ki bo Fred Rusk

Manzwi a Davida a ñozwi kwa Samu 27:10 naa ezahalile ku na ha ne ni sa li mwanana. Davida naa ize: “Ndate ni me, niha ba ka ni tuhela, Muñaa Bupilo u ka ni nopa.” Kashe ni kandeke mo ne ku ezahalezi cwalo.

NE NI hulezi fa famu ya bwanda ya bo kuku mwa sibaka sa Georgia, kwa U.S.A., ka nako ye ne ku na ni butata bwa za masheleñi mwa ma-1930. Bo ndate ne ba kenezwi ki matomola a matuna bakeñisa lifu la bo ma ni la munyanaa ka ya naa sa zo pepwa. Ba ni siya ni bo kuku ba ne ba siyamezwi, mi ba tutela kwa tolopo ya kwahule ko ne ba fumani musebezi. Hasamulaho ba bata kuli ni yo ina ni bona kono kwa pala.

Bo ndate ba basali ki bona ba ne ba babalela lapa. Bo kuku niha ne ba sa lapeli, bana ba bona bao ne li balapeli ba batuna mi ne ba bata kuli ni yange kwa bulapeli bwa bona. Ne ba ni hapelezanga ku ya kwa keleke la Sunda ni la Sunda, mi ne ba ni bembanga kuli ba ka ni nata ha ni sa yi. Ka mabaka ao, ne ni sa lati hahulu bulapeli ku zwa kwa bwanana. Kono ne ni latanga ku ya kwa sikolo mi ne ni ikolanga lipapali.

Bupilo Bwa ka Bwa Cinca Hamulaho wa ku Potelwa

Ka 1941 ha ne ni na ni lilimo ze 15, lwa to potelwa ki bo muuna-muhulu ba bañwi ni bakubona ka nako ya musihali. Ne ni bulelezwi kuli bo muuna-muhulu bao ne li bo kuku ba libizo la Talmadge Rusk. Ne ni si ka utwa kale ka za bona kono ba ni bulelela kuli bona ni bakubona ne li Lipaki za Jehova. Ze ne ba talusize ka za mulelo wa Mulimu wa kuli batu ba pile fa lifasi ku ya ku ile ne li shutana hahulu ni ze ne ni itutile kwa keleke. Ba bañata mwa lubasi ne ba hanile litaba zeo mi mane ba li nyaza. Mi ne ba si ka ba lumeleza ku to lu potela hape. Kono bo ndate ba basali, bo Mary, ba ne ba li ba bahulu ku na ka lilimo feela ze taalu, ba amuhela Bibele ni lihatiso ze ne talusa litaba ze ku yona.

Honafo feela bo ndate ba basali ba kolwa kuli ne ba fumani niti mi ba kolobezwa sina yo muñwi wa Lipaki za Jehova ka 1942. Mi manzwi a naa polofitile Jesu a ba ezahalela, a li: “Lila za mutu ikaba ba ndu ya hae.” (Mat. 10:34-36) Ba lubasi ba ba lwanisa maswe. Bahulwani ba bona, ba ne ba tumile mwa litaba za mwa silalanda, ba lelisana ni muzamaisi wa tolopo mi ba tamisa bo kuku bo Talmadge. Mulatu o ne ba filwe ne li wa ku lekisa libuka ba si na liñolo.

Mutende wa mwa sibaka seo ne u bulezi kuli muzamaisi wa tolopo yeo naa ize ku ba ne ba li mwa kuta: “Libuka za abela muuna yo . . . li maswe sina sifanu.” Bo kuku ne ba kupile kuli taba ya bona i yo talimwa sinca mwa kuta ye ñwi, mi ba yo i wina. Kono ba si ka i wina kale ne ba pikile mazazi a lishumi mwa tolongo.

 Mo ne ba ni Tuselize bo Ndate ba Basali bo Mary

Bo ndate ba basali ne ba ni bulelelanga ka za tumelo ya bona ye nca, mi hape ne ba kutazanga batu ba ne ba yahile ni luna. Ka nako ye ñwi na ba sindeketa kwa ku yo ituta ni muuna ya naa amuhezi buka ya The New World (Lifasi le Linca). * Musalaa muuna yo naa ize muunaa hae naa balile buka yeo busihu kaufela. Nihaike kuli ne ni sa bati ku ikenya kapili mwa litaba lifi kamba lifi za bulapeli, ze ne ni ituta ne li ni fita kwa pilu. Ne si feela lituto za mwa Bibele ze ne ni kolwisize kuli Lipaki ki bona batu ba Mulimu. Kono sihulu ne li mo ne ba ba ezeza batu.

Ka zazi le liñwi, na ni bo ndate ba basali bo Mary ha ne lu zwa kwa ku tahula mwa simu ya matamankisi lwa bona musi o ne u tushana mwa ngungulu mo ku cisezwanga manyalala. Lwa lemuha kuli libuka za bona ne li cisizwe ki bahulwani ba bona ku beya cwalo ni mushini wa fonogirafu ni matapa a naa na ni litaba za mwa Bibele. Ne ni halifile maswe, kono bo ndate ba basali ba bañwi ba ni kalimela kuli ne ni sa swaneli ku halifa.

Bo Mary ne ba lelekilwe fa ndu ka 1943 kakuli ne ba hanile ku tuhela tumelo ye ne ba fumani mi ne ba si ka tuhela ku kutaza. Ka nako yeo ne ni tabile hahulu ku ziba kuli libizo la Mulimu ki Jehova ni kuli ki Mulimu ya lilato ni ya na ni mukekecima, ili ya sa cisangi batu mwa lihele. Hape ne ni itutile kuli Jehova u na ni kopano ye lilato, nihaike kuli ne ni si ka ya kale kwa mikopano.

Nako ye ñwi ha ne ni ngwenjula bucwañi, kwa taha mota mi yo muñwi wa baana ba babeli ba ne ba li mwa mota yeo a ni buza haiba nji ki na Fred. Ha ne ni zibile kuli baana bao ne li Lipaki, na li ku bona: “Ha mu ni lumelele ni kene mwa mota ya mina kuli lu yo ambolela kwa sibaka si sili.” Bo Mary ne ba utwani ni baana bao kuli ba to ni potela. Yo muñwi wa bona ne li Shield Toutjian ya naa li muokameli wa maeto. Naa ni susuelize ni ku ni fa likelezo ze nde ka nako ye lukela. Ba lubasi cwale ba kalisa ku ni lwanisa kakuli ne ni yemela lituto za Lipaki za Jehova.

Bo Mary ba ni ñolela liñolo inze ba li kwa Virginia ko ne ba tutezi mi ba bulela kuli haiba ne ni bata luli ku sebeleza Jehova, ni tute kuli ni yo ina ni bona. Honafo feela na iketela ku ya. Mwa October ka 1943 la butanu manzibwana, na beya lika za butokwa mwa mbokisi mi na yo i paheka kwa kota ye ne li kwahule-nyana ni lapa. La Mukibelo na yo i pahulula mi na shoonoka ka ku itusisa nzila ye ne liba fa ndu ya ba ne ba bapani ni luna mi na ya mwa tolopo. Na liba kwa tolopo ya Roanoke mi na yo fumana bo Mary kwa lapa la bo Edna Fowlkes.

 Ku Eza Zwelopili, ku Kolobezwa, ni ku ya Kwa Betele

Bo Edna ne li Lipaki ba ba tozizwe ba ne ba na ni mukekecima ili ba ne ba likanyisize mutala wa Lidia ya bulezwi mwa Bibele. Ne ba lifelanga ndu ye tuna mi ne ba bizize bo ndate ba basali bo Mary, basali ba bahulwani ba bo Edna, ku beya cwalo ni bana ba bona ba basizana ba babeli, kuli ba ine hamoho ni bona. Hamulaho, basizana bao ili bo Gladys Gregory ni Grace Gregory ba ba balumiwa. Bo Gladys cwale se ba na ni lilimo za buhulu ze 90 mi ba sa sebeleza Jehova ka busepahali kwa mutai wa Japan.

Ha ne ni pila fa lapa la bo Edna ne ni yanga kwa mikopano kamita mi ne ni lutilwe mwa ku kutaleza. Ne ni lakaza hahulu ku ziba Jehova. Ku ituta Linzwi la hae ka ku lukuluha ni ku fumanehanga kwa mikopano ya Sikreste ne ku ni tusize ku eza cwalo. Ne ni kolobelizwe ka la 14 June, 1944. Bo Mary, bo Gladys, ni bo Grace ne ba kalisize ku eza bupaina mi ne ba lumezi ku yo sebeleza kwa mutulo wa Virginia. Teñi ko, ne ba tusize hahulu kuli ku tomwe puteho mwa tolopo ya Leesburg. Kwa makalelo a silimo sa 1946, na kalisa ku eza bupaina mwa sibaka se si li bukaufi ni tolopo yeo. Ka sona silimo seo, lwa ya hamoho kwa mukopano wa macaba o si ke wa libalwa o ne u ezelizwe kwa Cleveland, mwa Ohio, ka la 4-11 August.

Kwa mukopano wo, bo Nathan Knorr ba ne ba etelela mwa kopano, ba talusa milelo ya ku ekezwa kwa miyaho ya Betele ya kwa Brooklyn. Ye miñwi ku yona ne li muyaho o munca mo ne ba ka inanga baitateli mi muyaho mo ne ku hatisezwanga libuka ne u ka ekezwa. Ne ku tokwahala mizwale ba mikulwani ba bañata. Na iketela ku yo sebeleza Jehova kwa sibaka seo. Kamukwaocwalo, na ñola liñolo la ku kupa ku yo sebeleza kwateñi, mi halaa likweli li sikai na memiwa ku ya kwa Betele ka la 1 December, 1946.

Hamulaho wa nako ye bato eza silimo, muokameli wa lihatisezo wa libizo la Max Larson a taha kwa tafule ko ne ni sebelezanga ili mwa liluko le ne li talima za mañolo. A ni zibisa kuli ne ni cincelizwe kwa Liluko la Sebelezo. Ha ne ni li mwa liluko leo, ne ni itutile ze ñata ka za likuka za mwa Bibele ni mo i sebeleza kopano ya Mulimu, sihulu ha ne ni nze ni sebelisana ni bo T. J. Sullivan, ba ne ba okamela liluko leo.

Bo ndate ne ba ni potezi ka linako li sikai ha ne ni li fa Betele. Hamulaho wa nako, ne ba kalisize ku lata za bulapeli. Ha ne ba ni potezi lwa mafelelezo ka 1965, ne ba ize: “Wa kona ku to ni potela, kono ha u sa na ku ni bona kwanu hape.” Ne ni ba potezi ka linako li sikai ba si ka timela kale. Ne ba na ni buikolwiso bwa kuli ba ka ya kwa lihalimu. Ni sepa kuli ba ka hupulwa ki Jehova. Haiba ku cwalo, ha ba ka zusiwa kwa bafu ha ba na ku yo pila ko ne ba hupula kuli ki kona ko ba ka pila, kono ba ka ina fa lifasi inze ba na ni sepo  ya ku pila ku ya ku ile mwa Paradaisi ye lukisizwe sinca.

Mikopano ye Miñwi ni Musebezi wa ku Yaha ze ni si ke na Libala

Mikopano ye mituna ne i tahisanga zwelopili kamita, sihulu mikopano ya macaba ye ne ezezwanga mwa libapalelo la Yankee la mwa New York mwa lilimo za ma-1950. Fa mukopano o muñwi o ne u ezizwe ka 1958, batu ba ba eza 253,922 ba ne ba zwa kwa linaha ze 123 ne ba tezi mwa libapalelo leo ni mwa sibaka se ne si bizwa Polo Grounds. Ha ni na ku libala nto ye ne ezahezi fa mukopano wo. Ha ne ni nze ni tusa mwa ofisi ya mukopano, Muzwale Knorr a taha ku na inge a hemile. A ni bulelela, a li: “Fred, ne ni libezi ku luma muzwale kuli a yo ambola ni mapaina kaufela ba ba kopanezi mwa muyaho wa mikiti o lu lifezi, o li bukaufi. Kana wa kona ku akufela kwateñi kuli u yo fa ngambolo ye nde ye tomile fa taba ye u ka hupula ha u nze u matela kwateñi?” Ne ni lapezi hahulu ni si ka fita kale kwateñi inze ni buyana.

Palo ya liputeho ha ne i nze i ekezeha hahulu mwa New York City mwa lilimo za ma-1950 ni ma-1960, miyaho ye ne lu lifelanga ye ne lu itusisanga sina Mandu a Mubuso ya ba ye minyinyani. Kabakaleo, ku zwa ka 1970 ku isa ka 1990, kwa lekiwa miyaho ye milaalu mwa Manhattan mi ya lukiswa sinca. Ne ni bile muina-situlo wa tutengo twa buyahi to ne tu talima za musebezi wo mi ni hupula hande ka mo Jehova naa fuyolezi liputeho ze ne sebelisani mwa ku lifela ni ku lukisa miyaho yeo ye sa itusiswa ni la kacenu le.

Bupilo Bwa ka Bwa Cinca

Zazi le liñwi ka 1957 ha ne ni ya kwa musebezi inze ni zamaya mwa sibaka se ne si li mwahalaa Lihae la Betele ni lihatisezo, pula ya kalisa ku nela. Na bona kaizeli yo munde ya naa na ni milili ye mifubelu-nyana, ya naa sa zo taha fa Betele ili ya naa ni zamaya fapili. Libizo la hae ki Marjorie. Naa si na sikuku mi na mu bulelela kuli lu zamaye hamoho mwa sikuku sa ka. Ki mona mo ne ni bonanezi ni yena cwalo mi ku zwa fo lu nyalanela ka 1960, lu sebelelize Jehova hamoho ka tabo mwa linako ze nde ni ze taata. Ne lu ezize mukiti wa kupulo ya linyalo la luna wa silimo za bu 50 mwa September ka 2010.

Ku si ka fita nako ye telele ku zwa fo lu nyalanela, Muzwale Knorr a ni bulelela kuli ni ketilwe ku ba yo muñwi wa baluti ba Sikolo sa Giliadi. Yeo ne li tohonolo ye tuna luli! Ku zwa ka 1961 ku isa ka 1965, ne ku bile ni litopa liketalizoho ze ne lutilwe ka nako ye telele. Ba ne ba li mwa litopa zeo ne li mizwale ba fa mutai ba ne ba filwe lituto ze ipitezi za mwa ku zamaiseza mutai. Ka 1965 mwahalaa mbumbi ni maliha, litopa za kalisa ku lutiwanga ka likweli liketalizoho hape, mi baituti hape ba kalisa ku lutiwanga kuli ba be balumiwa.

 Ka 1972, na tuhela ku ba muluti wa Sikolo sa Giliadi mi naa iswa mwa liluko le li alabanga lipuzo ze zwa kwa babali ili mo ne ni bile muokameli. Ku eza lipatisiso kuli ni fumane likalabo za lipuzo ze shutana-shutana ni ku tatulula butata bo bu shutana-shutana ku ni tusize ku utwisisa hande lituto za mwa Linzwi la Mulimu ni ka mo likuka za Mulimu wa luna li tuseza batu.

Mi ka 1987 na iswa mwa liluko li sili le li bizwa Hospital Information Services (ili liluko le li okamela Tutengo Twa Kutwano ni ba Sipatela). Ne ku lukisizwe kuli ku bange ni mikopano ye ne ka luta baana-bahulu ba ba mwa Tutengo Twa Kutwano ni ba Sipatela mwa ku atumelela baalafi, baatuli, ni babeleki ba ba tusa batu ba ba mwa butata, kuli ba ambolisanange ni bona mo lu ngela mali ka ku ya ka Mañolo. Ne ku na ni butata bo butuna bwa kuli baalafi ne ba pompelanga bana ba Lipaki mali ba si ka lumelezwa ki bashemi ba bona, mi ne ba fiwanga maata a ku eza cwalo ki ba kuta.

Baalafi ha ne ba bulelelwanga lika ze ñwi ze ne ba kona ku itusisa ku si na ku pompela mukuli mali, ne ba alabanga kuli ne ba si na lika ze cwalo kamba kuli ne li tula hahulu. Mupazuli ya naa ni alabanga cwalo, ne ni mu bulelelanga kuli: “A mu namulule lizoho la mina sha.” Ha sa li namuluzi, ne ni mu bulelelanga kuli: “Siitusiso se mu sweli seo ki se siñwi sa liitusiso ze nde hahulu ze mu kona ku sebelisa ku si na ku itusisa mali.” Manzwi a mande ao naa mu hupulisanga nto ya naa izibela hande ya kuli ku sebelelisa hande sipazuliso ku tusa kuli mali a si ke a suluha hahulu.

Jehova u lu fuyozi hahulu ha ne lu nze lu ikataza ku luta baalafi ni baatuli mwa lilimo ze 20 ze felile. Mubonelo wa bona ne u cincize hahulu ha ne ba kalisize ku utwisisa hande mo lu ngela mali. Ne ba itutile kuli lipatisiso ze ezizwe li bonisa kuli ku na ni mialafelo ye tusa ye sa tokwi ku pompela bakuli mali ni kuli ku na ni baalafi ba bañata ba ba lata ku alafa ku si na ku pompela bakuli mali ni lipatela ko ba kona ku iswa bakuli.

Ka nako ya cwale, na ni musalaa ka Marjorie lu sebeleza fa sibaka sa Watchtower Educational Center se si li mwa Patterson, ili mwa New York, musipili o eza likilomita ze 110 ku ya kwa mutulo wa Brooklyn. Ne lu kalile ku sebeleza fateñi ka 1996. Ne ni sebelelize mwa Liluko la Sebelezo ka nakonyana mi ku zwa fo, na tusa mwa ku luta mizwale ba fa mutai ni baokameli ba maeto. Mi halaa lilimo ze 12 ze felile ni bile hape muokameli wa liluko le li alabanga lipuzo ze zwa kwa babali, ili le ne li shimbululezwi kwa Patterson ku zwa kwa Brooklyn.

Butata bo bu Tiswa ki ku Supala

Se ku li taata hahulu ku peta misebezi ya ka ya fa Betele kakuli se ni na ni lilimo ze 85. Ni katalizwe ki butuku bwa kansa ka lilimo ze fitelela ze lishumi. Ni ikutwa sina Ezekiasi ya naa ekelelizwe lilimo kwa bupilo bwa hae ki Jehova. (Isa. 38:5) Musalaa ka ni yena u katazwa ki butuku bwa mwa booko (Alzheimer’s disease), mi lwa tusana mwa butuku bwa hae. Musalaa ka u sebelelize Jehova hande, mi u bile muelezi wa ba banca, mutusi wa ka ni mulikanaa ka ya sepahala. U bile muituti yo mutuna wa Bibele ni muluti yo munde wa yona, mi batu ba bañata be lu lutile Bibele ba sa ambolanga ni luna.

Bo ndate ba basali bo Mary ne ba tokwahalile mwa March ka 2010 inze ba na ni lilimo ze 87. Ne ba ziba ku luta hande Linzwi la Mulimu mi ba tusize batu ba bañwi ku ba mwa bulapeli bwa niti. Ne ba ezize sebelezo ya nako kaufela ka lilimo ze ñata. Ni itumela hahulu ka musebezi o ne ba ezize wa ku ni tusa ku ituta niti ya mwa Linzwi la Mulimu ni ku ba mutangaa Mulimu wa luna ya lilato, Jehova, sina bona mo ne inezi. Bo Mary ba bulukilwe kwatuko a libita la bo muunaa bona, ba ne ba bile balumiwa mwa naha ya Israel. Ni na ni buikolwiso bwa kuli Jehova u ka ba hupula ka nako ya zuho ya bafu.

Ha ni hupula lilimo ze 67 ze ni sebelelize Jehova, ni itumela kabakala limbuyoti ze ñata ze ni filwe. Ni fumani tabo mwa ku eza tato ya Jehova! Bakeñisa kuli ni sepile sishemo sa hae se situna, ni nyolelwa hahulu ku fumana za naa sepisize Mwanaa hae ha naa ize: “Mutu kaufela ya tuhezi mandu, kamba bahabo, kamba likaizeli, nihaiba ndatahe kamba mahe, kamba bana; kamba masimu, kabakala Libizo la ka, u ka amuhela hahulu ku fita, mi u ka ca sanda sa bupilo bo bu sa feli.”—Mat. 19:29.

[Litaluso za kwatasi]

[Siswaniso se si fa likepe 19]

Ha ne ni li fa famu ya bwanda ya bo kuku mwa Georgia, kwa U.S.A., ka 1928

[Siswaniso se si fa likepe 19]

Bo ndate ba basali bo Mary ni bo kuku bo Talmadge

[Siswaniso se si fa likepe 20]

Bo Mary, bo Gladys, ni bo Grace

[Siswaniso se si fa likepe 20]

Ha ne ni kolobezwa ka la 14 June, 1944

[Siswaniso se si fa likepe 20]

Ha ne ni sebeleza mwa Liluko la Sebelezo fa Betele

[Siswaniso se si fa likepe 21]

Ha ne ni li ni bo Mary kwa mukopano wa macaba o ne u ezelizwe kwa libapalelo la Yankee ka 1958

[Siswaniso se si fa likepe 21]

Fa sinawenga sa luna ni Marjorie

[Siswaniso se si fa likepe 21]

Ka 2008