Ze Zwa Mwa Sifalana Sa Luna

“Nto ye si ke ya Libalwa” ne I Tile Ka Nako ye Swanela

HAMULAHO wa ku buha filimu ya “Creation Drama” (Papali ya Pupo), batu ne ba bulezi kuli filimu yeo ki “nto ye si ke ya libalwa!” Filimu yeo ne i tile luli ka nako ye swanela mi ne i tusize hahulu batu be ne ba i buhile. Nakonyana pili muuso wa Hitler u si ka kalisa kale ku nyandisa batu ba Mulimu mwa Yurope, filimu ya “Creation Drama” ne i tahisize kuli ku fiwe bupaki bo butuna ilikuli Jehova a lumbekwe. Kono filimu ya “Creation Drama” ne li nto mañi?

Ka silimo sa 1914, ofisi ya batu ba Jehova ya kwa Brooklyn, New York, ili kwa U.S.A., ne i zusize filimu ye li “Photo-Drama of Creation.” Filimu yeo ne i tandile lihora ze 8 inze i buhisa maswaniso ka ku cinca-cinca mi maswaniso ao naa li mwa mibala ye shutana-shutana mi filimu yeo ne i na ni mulumo o utwahala hande. Filimu yeo ne i buhilwe ki batu ba bañata mwa lifasi. Hape ka silimo sa 1914, ne ku zusizwe filimu ye kuswani ye bizwa “Eureka Drama.” Kono mwa lilimo za ma 1920, maswaniso a cinca-cinca, mafilimu, ni lika ze ñwi ze ne ba itusisanga ne se li sinyehile hahulu. Kono batu ne ba sa bata ku buha filimu ya “Photo-Drama.” Ka mutala, batu be ne ba pila kwa Ludwigsburg, ili kwa Germany, ne ba buzize kuli, “Mu ka buhisa lili filimu ya ‘Photo-Drama’ hape?” Ki sika mañi se ne ba ka eza mizwale kuli ba tuse batu bao?

Kuli ba kone ku buhisa filimu yeo hape, mizwale ba ne ba yemela lubasi lwa fa Betele ya kwa Magdeburg, ili tolopo ye fumaneha mwa Germany, ne ba lekile mafilimu kwa katengo ka kañwi ka ka bona za makande ka mwa Paris mwa lilimo za ma 1920 ili kwa France, mi ne ba lekile ni maswaniso a cinca-cinca kwa likampani za kwa Leipzig ni Dresden. Mafilimu ao naa beilwe hamoho ni maswaniso a cinca-cinca a mwa filimu ya “Photo-Drama” ili a naa si ka sinyeha hahulu.

Muzwale Erich Frost, ya naa li muopeli ya cuukile, naa lukisize lipina ze ne ka beiwa hamoho ni mafilimu ni maswaniso. Kalulo ye ñwi ya litaba za mukandeki ne i ngilwe mwa buka ya luna ya Creation. Kona libaka filimu ye ne bolosozwi ya “Photo-Drama” ha ne i filwe libizo le li nca la “Creation Drama.”

Filimu ye nca yeo ne li ye telele inge filimu ya Photo-Drama ye ne tandanga lihora ze 8, mi ne i buhiswanga mwa likalulo-kalulo ili ka nako ya manzibwana. Filimu yeo ne i bonisa hande litaba ka za mazazi a pupo, ne i nyakisisa litaba za mwa Bibele ni litaba ze ñwi za kwaikale mi ne i bonisa hande kuli bulapeli bwa buhata bu palezwi ku tusa batu. Filimu ya “Creation Drama” ne i buhisizwe mwa Austria, Germany, Luxemburg, Switzerland, ni mwa linaha mo ne ku fumaneha batu ba ne ba bulela puo ya Sijelemani.

Bo Erich Frost ne ba talusize kuli: “Filimu yeo ha ne i buhiswanga, ne ni susuezanga mizwale ba bañwi sihulu be ne ba li mwa sikwata sa baopeli kuli ka nako ya ku pumula ba yange mwa sikwata ni sikwata kuli  ba yo fa baputehi libuka za luna ze nde.” Ka ku eza cwalo ne lu konile ku abela lihatiso ze ñata ku fita mo ne lu ka ezeza kambe ne lu ile fa ndu ni ndu. Bo Johannes Rauthe be ne ba onga-ongile ku buhiswa kwa filimu yeo mwa naha ya Poland ni mwa naha ye se bizwa cwale kuli Czech Republic ba hupula kuli batu ba bañata ba ne ba tilo buha filimu yeo ne ba siile likeyala za bona ilikuli ba yo potelwa sina misipili ya makutisezo.

Ku zwa kwamulaho mane ku to fita mwa lilimo za ma 1930, batu ba bañata ne ba talanga mwa miyaho ye mituna mo ne ku buhisezwanga filimu ya “Creation Drama,” mi batu ne ba bulelanga hahulu za Lipaki za Jehova. Ka silimo sa 1933, batu ba ba bato eza 1 milyoni ne ba buhile filimu yeo hamulaho wa mutai wa Germany ku lukisa kuli i buhiwe. Bo Käthe Krauss ba li: “Mwa mazazi a ketalizoho kaufela e ne lu yanga kuli lu yo buha filimu yeo, ne lu zamayanga likilomita ze lishumi kuli lu yo fita kwa sibaka ko ne ku buhisezwanga filimu, mi ne lu fitanga mwahalaa mishitu ni misindi.” Bo Else Billharz ba li: “Filimu ya ‘Creation Drama’ ne i ni tusize ku kalisa ku lata niti.”

Bo Alfred Almendinger ba li: “Bo maa bona ha ne ba buhile filimu yeo, ne ba tabile hahulu kuli mane ne ba lekile Bibele ni ku bata mwateñi linzwi la ‘pagatori (kamba sibaka sa mulilo sa nyandiso).’” Bakeñisa kuli ne ba si ka fumana linzwi leo mwa Bibele, ne ba tuhezi ku lapela kwa keleke ya bona mi hamulaho ba kolobezwa. Bo Erich Frost ba bulela kuli: “Batu ba bañata ne ba itutile niti hasamulaho wa ku buha filimu yeo.”—3 Joa. 1-3.

Ha ne ba nze ba zwelapili ku buhanga filimu yeo, kopano ya Nazi ne i zwelapili ku tiya ni ku tahisa butata. Ku kala ka silimo sa 1933, musebezi wa Lipaki mwa Germany ne u kwalilwe. Ku zwa feela honafo mane ku to fita kwa mafelelezo a Ndwa ya Lifasi ya Bubeli ka silimo sa 1945, batanga ba Jehova mwa Europe ne ba nyandisizwe hahulu. Bo Erich Frost ne ba tandile lilimo ze 8 mwa tolongo. Kono ne ba punyuhile mwa muinelo wo mi hamulaho ba to sebeza fa mutai mwa Wiesbaden, ili kwa Germany. Kwa tabisa luli kuli filimu ya “Creation Drama” yona nto ye si ke ya libalwa ne i tile ka nako ye swanela ili ku to tiisa Bakreste ba bañata kuli ba be ni bundume ni ku ba tusa kuli ba tiyele miliko ye ne ka lika tumelo ya bona ka nako ya Ndwa ya Lifasi ya Bubeli ye ne li fakaufi!—Ze Zwa Mwa Sifalana sa Luna Kwa Germany.

[Siswaniso se si fa likepe 31]

Sisupo se ne si zibahaza za ku buhiswa kwa filimu ya “Creation Drama” ka silimo sa 1932

[Maswaniso a fa likepe 31]

Buka ya Schöpfung (Pupo) mo ne ku fumaneha libizo la filimu ya “Creation Drama”

[Maswaniso a fa likepe 32]

Bo Erich Frost ni pampili ya linoto za lipina za mwa filimu ya “Creation Drama”