Ka lilimo zefitelela 10, tukalani twa lihatiso tubile kalulo ya bukombwa bwaluna ili yehohanga hahulu mamelelo ya batu. Mwa lifasi kaufela, batu baiponelanga tukalani twa lihatiso mi baziba bañi ba tona. Tukalani twa lihatiso hatuhohi feela mamelelo ya batu, kono hape tubunolo kuitusisa tona. Mwendi mwakona kulumelelana ni kaizeli Asenata yapila kwa Poland, ili yanaabulezi kuli: “Tukalani twa lihatiso tupangilwe ka nzila yebunolo, niteñi twahoha mamelelo ya batu. Tubunolo kuitusisa tona ni kutuzwisa fa sibaka sesiñwi kutuisa fa sibaka sesiñwi.”

 Kana mukile mwaipuza motupangelwanga tukalani twa lihatiso?

 Mwa 2001, ba Sitopa Sesietelela nebafile mizwale ni likaizeli baluna ba mwa France tumelezo ya kukalisa kuitusisa miezezo yeshutana-shutana ya kukutaza fa nyangela, kukopanyeleza cwalo ni kuitusisa tukalani twa lihatiso. Nebalikile miezezo yeshutana-shutana. Ka mutala, neba zibahazanga ni kubuluka lihatiso ka kuitusisa litiloli zebashimbelanga batu lika mwa lintolo zetuna. Hamulaho wa nako, mutai wa France wa keta mufuta wa kalani ya lihatiso ili one baitusisize bahasanyi ka lilimo zeñata.

 Mizwale ba mwa France nebatabile hahulu kabakala zenezwile mwa mukutalezo wa fa nyangela one balikile wo. Kacwalo mwa 2011, ba Sitopa Sesietelela bafa tumelezo ya kulika kukutaza fa nyangela mwa Muleneñi wa New York, kwa U.S.A., ka kuitusisa tukalani twa lihatiso ni litafule. Mapaina bane baabani mwa tukiso yeo nebalemuhile bunde bwa kuitusisa tukalani twa lihatiso, kukopanyeleza cwalo ni kuli netuli bunolo kutuzwisa fa sibaka sesiñwi kutuisa fa sibaka sesiñwi. Mapaina bao hape nebafile liakalezo zende za mwa kupangela hande tukalani. Tukalani twapili tone tupangilwe fa likota netuli totubukiti, ili nto yene tahisanga kuli kube taata kukambama kamba kushetumuka ni tona fa masitepusi. Kacwalo netupangilwe sinca ka nzila yebubebe, kono isike totububebe hahulu kuli mane twakona kuwisiwa ki moya. Tukalani tone tupangilwe sinca to netunani mawili amatuna, atiile ili atahisa kuli kube bunolo kutuzamaisa mwa linzila zenani macwe. Kuzwa fo, tukalani totunca to netunani mbokisi yenyinyani ili mone kubulukelwanga lihatiso.

 Tukiso ya kulika mukutalezo omunca wo, neikonahalile! Kacwalo mwa 2012, ba Sitopa Sesietelela bafa tumelezo ya kuli mizwale ni likaizeli mwa lifasi kaufela bakale kuitusisanga tukalani twa lihatiso. Mizwale bafumana batu bane bakapanga tukalani to ka buñata ka kuitusisa lika zebubebe kono ili zetiile.

 Lilimonyana kuzwa fo, kwaeziwa licincehonyana ka za mwakupangela tukalani to. Ka mutala, mwa 2015, nekupangilwe pepa yene ika silelezanga tukalani kuli lihatiso lisike zakoloba hakunela pula. Bo Dina, ili babapila kwa naha ya Georgia, baitumela hahulu kalulo ye. Batalusa kuli, “Nekuswana feela inge kuli kalani neinani ‘cansi ya pula’ yetusa kuli lihatiso lisike zakoloba.” Mwa 2017, kwaba ni lisupo zezibahaza lihatiso mwa lipuo zeñwi ili zekona kucinciwa. Muzwale Tomasz, yapila kwa Poland, utalusa kuli: “Hane luitusisanga lisupo zene beilwe kwa tukalani ka kuitusisa gulu, neku lubelanga taata kuli lisupo zeo licinciwe. Kacwalo lisupo zekona kucinciwa ki zende hahulu.” Mwa 2019, neku ezizwe licinceho zeñata kwa mufuta wa lika za kuitusisa kwa kupanga tukalani ni kwa mupangelo wa tona kuli tukone kuina nako yetelele.

 Tukalani twa lihatiso tupangiwanga ki mutu alimuñwi mi kihona tuka lumelwa kwa liputeho mwa lifasi kaufela. Ka nako ya cwale, kalani iliñwi ilekiwa madola a 43 a kwa America, kusa kopanyiwi masheleñi a nzila ni lisinyehelo zeñwi. Kuto fita kacenu, sekuitusisizwe masheleñi afitelela madola a kwa America a 16 milioni, mi tukalani totufitelela 420,000 setuisizwe kwa liputeho mwa lifasi kaufela.

 Kuli linubu zezwisiwanga liitusiswe hande, tukalani twa lihatiso tulekiwanga ka buñata. Kuzwa fo, liputeho cwale selikona kukupa likalulo za tukalani zeshwile ni kulukisa tukalani fotushwile mwa sibaka sa kukupa tusili.

 Bahasanyi mwa lifasi kaufela baikolanga kukutaza ka kuitusisa tukalani twa lihatiso. Bo Martina, ba kwa Ghana, babulela kuli: “Mwa mikutalezo yeshutana-tuna yeluitusisanga mwa bukombwa, luatumelanga batu. Nto yenitabela hahulu ka za kukutaza ka kuitusisa tukalani ki kuli batu ki bona baba luatumela. Nihaiba batu babafita feela mwa nzila bakona kukutaziwa.”

 Mwa naha yeñwi ya mwa Africa, muuna yomuñwi naatile fa kalani mi afumana lihatiso za mwa puo yahae. Sunda yenetatami ataha mi ato bulela kuli: “Nibalile lihatiso zani kaufela. Litaba ze mwateñi ki za butokwa hahulu. Nikayo litaluseza lubasi lwaka hanika kutela kwahae yaluna,” ili sibaka sesieza likilomita ze 500 kuzwa fa sibaka fone kukutalezwa. Likweli zepeli kuzwa fo akuta mi atoli: “Batu ba mwahae yaluna babalile lihatiso zani kaufela mi batabezi litaba ze mwateñi. Babata kuba Lipaki za Jehova. Kono banani lipuzo. Ka mutala, bautwisisa kuli, kuli bakolobezwe, batokwa kunweliswa mwa mezi. Kono hakuna nuka yeinzi bukaufi ni hae yaluna. Kana lukatokwa kutahanga kwanu kuto kolobezwa?” Bahasanyi balukisa kuli muuna yo aambole ni paina yanaaziba kubulela puo yahae. Kuzwa feela honafo, paina yo ni muuna yo baikambotanga kamita.

 Ki nto yetabisa kubona tukalani twa lihatiso inze tuitusiswa kwa kukutaza “mwa lifasi kaufela kuli ibe bupaki kwa macaba kaufela.” (Mateu 24:14) Lulifelanga cwañi lisinyehelo za kuli tukalani tupangiwe? Luezanga cwalo ka linubu zefiwanga kuli lituse mwa musebezi wa mwa lifasi kaufela, mi buñata bwazona lifiwanga ka kukena fa donate.dan124.com. Lwaitumela kwa bufani bwamina.